Het Belangrijkste. Gorgoelof voor het gerecht. 50e Jaargang No. 15055 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Dinsdag 26 Juli 1932 HAARLEM S DAGBLAD Directie; P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER. HoofdredacteurROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTEN: pcr week 0.25, p«r maand 1.10, per 3 maanden 335, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week ƒ0.05, per maand 0 22, per 3 mr.d. ƒ0.65. franco per post 0.72)4. Bureaux: Gr00te Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIëNj5 regels 1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ000 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onxe Groentjes (.iederen dag) 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10. uitsluitend i contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabcmnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand. Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 1 50.-. Elke andere vinger f 150.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-. Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f 600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-. DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN. L SANTOS DUMONT f Alberto Santos Dumont is op 59-jarigen leeftijd te Bello Horizonte in Brazilië gestor ven. De naam Bello Horizonte, schoone hori zon. schijnt wei toepasselijker dan eenigc an dere ken zijn voor dezeh moedigen pionier der luchtvaart, van wien vroeger wel niemand ooit verondersteld zal hebben dat hij ten slotte in zijn bed zou sterven. Hij was de zoon van een Braziliaanschen koffieplanter van Fransche afkomst. Als jon gen trok hij al naar Frankrijk, en werd daar, na vele tochten met den vrijen ballon, de voornaamste pionier voor het bestuurbare luchtschip Hij bouwde er verscheidene, veel kleiner dan de tegenwoordige Zeppelin en van het z.g. „slappe" type. en beleefde er de wildste avonturen mee. Ettelijke malen ont snapte hij als door een wonder aan den dood. Eens plofte hij met zijn luchtschip in een „cour", de binnenplaats van een Parijsch huis,' omlaag. Het chassis waarin de motoren en de cabine gebouwd waren bleef in verti cale positie aan een dak hangen, en hij klom rustig er langs naar beneden. Op 19 Septem ber 1900 slaagde hij er tenslotte in. met een bestuurbaar luchtschip rondom den Eiffel- toren en over de renbaan Auteuil te vliegen. Daarmee won hij den door Henry Deutsch de la Meurthe uitgeloofden prijs van 100.000 francs, plus een belooning van 125.000 francs van dc Brazillaansche regeering. Na dezen triomf ging hij onvermoeid met zijn luchtschepen door. De Santos Dumont nr 6 de Santos Dumont nr. 7, dc Santos Dumont nr. 8 vulden achtereenvolgens de nieuwskolommen der pers mét hun sensatio- neele avonturen. Hij bracht het tenslotte tot een bestuurbaar luchtschip dat twaalf per sonen kon vervoeren. Een geweldig resul taatmeer dan een kwart eeuw ge leden! Toen kwam de vliegmachine, en Santos Dumont wierp zich met denzelfden geest drift op het „zwaarder-dan-lucht-type". Zijn toestelletjes, van bamboe en dunne staal- draadjes, met een 30 P.K.-automobielmotor gevaarlijk wiebelend erin. kan men nog in luchtvaartmusea bewonderen en zich ver bazen over den moedigen kerel, die met zoo iets omhoog dorst gaan. Op 25 October 1906 volbracht hij de eerste door een sportorga nisatie officieel gecontroleerde vlucht. en won de Coupe Archdeacon. In 1907 voor spelde hij dat het vliegtuig meer populari teit zou verkrijgen en goedkooper worden dan de auto. Enkele jaren later trok Santos Dumont zich uit de luchtvaart terug en keerde weer naar zijn vaderland, Brazilië. Hij is onge twijfeld een der moedigste luchtvaarders ge weest die de wereld ooit gekend heeft. KONING MANUEL'S STOFFELIJK OVERSCHOT NAAR PORTUGAL Reuter verneemt uit Londen, dat het stof felijk overschot, van ex-koning Manuel aan boord van den Britschen kruiser ..Concord" naar Portugal zal worden overgebracht. De Britsche regeering stelde den kruiser ter beschikking van de Portugeesche regeering. die het aanbod aanvaardde. - toestand in Pruisen. Commissie van Toe zicht op den Rijksdag bijeen. Intrekking van de noodverordening van 20 Juli ge- eischt. (2e blad, le pag.) Waarom het Staatsgerechthof de eischen van de Pruisische ministers afioees. (2e blad, le pag.) Het proces Gorgoelof begonnen. (le blad, le pag.) De voorgestelde verslechtering van het ge woon en het voorber. lager onderwijs; de protestvergadering. (3e blad, le pag.) Ernstige massavergiftiging in Ned.-Indië. Reeds 32 dooden. (le blad. le pag.i Goederen tarieven der Ned. Spoorwegen. Een rapport der tarievencommissie. (3e blad, le pag.) ARTIKELEN, ENZ. Vier ster: Santos Dumont f (le blad, le pag.) R. P.: De IJzeren Vuist. (le blad. le pag.) B. Serphos: H. D. Vertelling. De ontdekkings reiziger. (3e blad. le pag.) H. L. Warnier: Lichamelijke Opvoeding. (2e blad, 3e pag.) L. S.: Langs de Straat. Dorpsfeest. (2e blad, 3e pag.) „Niet Doumer, maar den president der republiek gedood. De raadselachtige „groene partij". Onder reusachtige belangstelling is giste ren te Parijs het proces begonnen tegen Gor goelof den moordenaar van President Dou mer. Het proces zal waarschijnlijk drie dagen duren. Reeds tegen vier uur in den nacht op Maandag had zich een file gevormd voor het gerechtsgebouw en vroeg in den ochtend stond een reusachtige menigte te wachten in de hoop, tot de tribune toegelaten te worden. Aangezien er slechts 50 plaatsen voor het publiek beschikbaar zijn. hadden werkloozen reeds gisteravond een plaatsje bij den in gang ingenomen, zoodat zij den volgenden morgen hun plaats voor honderd frank en meer konden verkoopen. Een groote politie macht handhaaft de orde terwijl op *ie breede trappen van het Palais de Justice sol daten van de Garde Republicaine staan op gesteld. Ieder die wordt toegelaten wordt aan een streng onderzoek onderworpen. Tegen elf uur begon de zaal zich lang zaam te vullen. Dc perstribune, die voor deze gelegenheid is uitgebreid, wordt gevuld door ruim honderd journalisten van schier alle nationaliteiten. Even vóór twaalven betrad Gorgoelof tusschen twee politiebeambten de zaal en nam plaats op de beklaagdenbank. Gorgoelof. Zijn opvallende kalmte vormde een groote tegenstelling tusschen de nervositeit der ambtenaren en bijna alle aanwezigen in de zaal. Te klokslag twaalf uur kondigde een deur waarder de komst van het Gerechtshof aan. De president, de 70-jarige rechter Dreyfuss, een grijsaard met een langen witten baard, was gehuld in een rood fluweelen toga. Hij werd gevolgd door den procureur-generaal Donnat-Guige en de overige leden van de rechtbank. President Dreyfuss verklaarde te ruim twaalf uur de zitting voor geopend en de griffiers begonnen met de gebruikelijke for maliteiten. Direct na de afwikkeling der formaliteiten begon de president met het verhoor van ver dachte. Een voorstel van den verdediger van Gorgoelof dezen door twee psychiaters te doen onderzoeken werd door den president nadrukkelijk van de hand gewezen, omdat de Fransche strafwetgeving zulks met toe laat. Op deze wijze immers zou verdachte voor zijn verhoor persoonlijk in aanraking komen met de getuigen. De door de verdedi ging genoemde doktoren zijn evenwel tege lijkertijd uitgenoodigd als getuigen j décharge op te treden. Na de gebruikelijke vragen betreffende zijn persoon, trachtte Gorgoelof een lange uiteenzetting te geven, doch hem werd zulks direct door den president belet, die hem er opmerkzaam op maakte dat hij te zijner tijd volkomen vrijheid, zal hebben een verklaring af te leggen en aldus recht zal wedervaren. Uit het verhoor van beklaagde, dat aller eerst betrekking heeft op zijn vroeger leven blijkt dat Gorgoelof in Rusland, in Tsjecho Slowakije en ten slotte in Frankrijk drie malen gehuwd is geweest zonder officieel gescheiden te zijn van zijn eerste echtge- noote. Op alle hem in de dagvaarding ten laste gelegd feiten betreffende zijn vroeger leven, antwoordde beklaagde steeds slechts dat liet boosaardig opzet van communisten betreft, die woedend op hem zijn, omdat hij zich niet heeft aangesloten bij de communis tische beweging. Voortgaande zeide de president: Den volgenden morgen di'onk Gorgoelof in een bar zeven glazen wijn en een hoeveel heid cognac, waarna hij zich naar het ten toonstellingsgebouw begaf, waar zich korten tijd later het drama afspeelde. Toen Gorgoelof opmerkte: „Ik heb eerst geaarzeld den president te dooden", ant woordde de president „U had echter te voren uw revolver gepiobeerd en bovendien voor zichtigheidshalve een tweede revolver ge nomen. U wist, dat de president een oud man was, die voor zijn vaderland reeds vier zonen in den oorlog had geofferd. Hierop antwoordde Gorgoelof: „Ik heb niet den heer Doumer gedood, maar den president der republiek van wien ik wist, dat hij de politiek van het land leidde". Op de vraag van den president, of hij alleen gehandeld had. verklaarde Gorgoelof. dat hij alleen reeds daarom geen helpers kon helpen, omdat hU voortdurend door vcr- raderss was omringd geweest. Na een korte onderbreking werd het ver hoor van beklaagde voortgezet, waarbij de president tevergeefs trachtte de richting der „groene partij", welke Gorgulof had op gericht, vast te stellen. De president wees er op, dat Goergoelof de bedoeling heeft ge had toe te treden tot de groepen van Hitier. Beklaagde verwierp deze onderstelling even wel ten zeerste en noemde haar eveneens een aanval van zijn politieke tegenstanders. Ten slotte kwam dc president te spreken over de eigenlijke misdaad, den moord op den president van de republiek Hij wees er op dat Gorgoelof den nacht voor den misdaad zijn „Herinneringen van Dr. Paul Gorgoelof, den man, die president Doumer heeft ver moord" heeft geschreven. Heden wordt het proces voortgezet. RELLETJES TE ALKMAAR. ALKMAAR, 26 Juli. Gisteravond kwam het in de Clarissenbuurt tc Alkmaar tot een tref fen tusschen een aantal stakers en de politie die eenige werkwillige stucadoors van den trein naar huis bracht, gevolgd door eenige honderden geestverwanten der stakers. De politie zag zich genoodzaakt eenige charges uit te voeren mot gummistok en blanke sa bel. Er vielen geéh ernstige gewonden Het aantal werkwilligen, dat te Haarlem werkt, is inmiddels van 6 tot 2 geslonken. NIEUWS UIT INDIë. ERNSTIGE MASSA VERGIFTI GING IN TJILATJAP. REEDS 23 DOODEN. BEDORVEN KOEKEN DE OORZAAK. TJILATJAP, 25 Juli. (Aneta». Na gebruik van tempc boengkil. W6lke op den passar van het onderdistrict Adipala district Kroja re gentschap Tjilat-jap assistent-residentie Zuid- Poerwokerto ten verkoop werd aangeboden, zijn 80 personen ziek geworden. Vijftien hun ner zijn tengevolge van deze vergiftiging over leden. Op het restant van de koopwaar op bovengenoemden passar werd door de politie beslag gelegd. Geconstateerd werd, dat de uitslaande schimmel op de tempe boengkil giftige bestanddeelen bevat, waarschijnlijk blauwzuur. De eerste symptomen van de ver giftiging waren duizeligheid, neigingen tot braken, terwijl na verloop van 6 uur bewus teloosheid intrad, waarna overlijden volgde. De inbeslaggenomen koopwaar is naar het laboratorium te Blora gezonden, terwijl dok toren van het geneeskundig laboratorium te Batavia zijn vertrokken om ter plaatse een onderzoek in te stellen. In den loop van Maandag steeg het aantal zieken tot 160. De toestand van velen was zeer ernstig. In totaal zijn 21 personen over leden. Bij consumptie van rauwe tempe boengkil was overlijden onvermijdelijk, ter wijl na gebruik in gekookten of gebraden vorm het voedsel minder gevaarlijk was. Bij zondere maatregelen zijn getroffen in het be- .ang van de zieken. Het binnenlandsch be stuur vaardigde een uitgebreide kennisge ving uit aan de bevolking. Prof. Rodenwald en ar. de Moor van den burgerlijken genees kundigen dienst zijn ter plaatse aangekomen. Tempe is een Javaansch voedingsmiddel gemaakt uit koeken van gekookte sojaboon- tjes. die opzettelijk met een schimmel bedeeld worden teneinde ze gemakkelijker verteer baar te maken. TJILATJAP, 26 Juli (Aneta). Nader kan nog worden gemeld, dat in totaal 184 zieken werden geregistreerd 23 personen zijn aan de vergiftiging overleden, terwijl voor drie patiënten het ergste wordt gevreesd. MOEDER DOODT ANDERHALF- JARIG KIND. Daarna de hand aan zichzelf geslagen. DAAD VAN EEN WAANZINNIGE? HAARLEM, 26 Juli. Maandag heeft aich te Kape: Avezaath onder de gemeente Zoelen bij TïeJ, een ernstig familiedrama afgespeeld bij het- ad- beidersgezin J. Tijdens de afwezigheid van den man, die op het land aan het werk was. heeft de vrouw, vermoedelijk met ^en scheermes den hals van haar anderhalf-jarig kind afgesneden en daarna de hand aan zich zelf geslagen. Toen de man t:gcn twee uur thuis kwam vond hij het gedoode kind en de vrouw, die ernstig aan den hals was gewond. Zij is naar het ziekenhuis te Tie! vervoerd en later overgebracht naar de Rijks klinieken te Utrecht. H t lijkje van het kind is naar Tie! gebracht. Dc Officier van Justitie te Tie! heeft ter plaatse een onderzoek in gesteld. Of men hier te deen hrefit met een geval van waanzin staat nog niet vast. De vrouw heeft bekend. BOERDERIJ AFGEBRAND TEN GEVOLGE VAN 1IOOIBROEI. ALKMAAR. 26 Juli (V D Vannacht is te St. Maartensbrug de van het jaar 1639 datee- rende boerderij van de erven Bromme be woond door J. Brak Azn. tengevolge van hooibroei in brand geraakt, en totaal ver woest De hooivoorraad, inboedel en wat kip pen gingen ir. vlammen op Niets kon worden gered, ofschoon de brandweer nog ter plaat se verscheen. Verzekering dekt de schade. R.-K. WERKLIEDENVERBOND TEGEN HET RAPPORT-WELTER ONGERUSTHEID OVER DEN WERKLOOZÉNSTEUN. „Het dagelijksch bestuur van het R K Werkliedenverbond, zich tot tolk makend van de groeiende ongerustheid en beroering in de kringen der katholieke Arbeidersbewe ging. verwekt door het rapport-Weiter, in het bijzonder door het daarin belichaam de idee om de steunmormen der werkloozen. behoudens verhooging in enkele plattelands plaatsen, met 15 pet. te verlagen heeft een telegram aan den minister van Binncnlar.d- sche Zaken gezonden waarin het een drin gend beroep doet op de Regeering om f>r.m de thans geldende steunmormen, die slechts een uiterst sober bestaan mogelijk maken, niet te tornen en het verzoekt in de gelegen heid gesteld te worden dit beroep in monde ling onderhoud nader te mogen toelichten." DE UITZONDERINGS TOESTAND OPGEHEVEN. VERBOD VAN PERIODIEKEN BLIJFT VAN KRACHT BERLIJN, 26 Juli. (V. D.) Hedenmiddag za'. de verordening van den Rijkspresident inzake de opheffing van den uitzonderingstoestand in Pruisen worden afgekondigd. Zij bestaat uit slechts paragrafen. Par. 1 houdt in. dat de verordening van den Rijkspresident van 20 Juli inzake de afkondiging van den mili tairen uitzonderingstoestand voor Berlijn en de Mark Brandenburg wordt opgeheven. De tweede paragrwaf houdt in. dat de uitgevaar digde verboden van periodieke geschriften van kracht blijven De verordening treedt bij afkondiging, dus hedenmiddag in wer king. Hoe Los Angeles haar Olympische gasten ontvangt Dc straten zijn versierd met dc vlaggen van alle deelnemende naties. Rechts op de foto het Olympisch embleem met dc bekende spreuk Citius, altius, fortius. De IJzeren Vuist. In deze wonderlijke dagen kweelen gramo- foon en radio vooroorlogsche liedjes vol zoe tige sentimentaliteit, en houdt prins August Wilhelm van Pruisen, toegejuicht door tien duizend Hitlerianon, een vooroorlogsche IJze ren Vuist-rede in een Berlijnschen bier-tuin. Dit laatste is Zondag gebeurd. Toevallig hoorde ik op hetzelfde moment „La petite Tonkinoise". liefelijk voortgebracht door can gramofoonplaat. Een spiksplinternieuwe gra- mofoonplaat. Josephine Baker was dc ver tolkster. Was het in 1912. of in 1914. dat dat ding zoon zaag werd dat we het niet meer konden aanhooren. en in het graf van alle Schlagers verdween? De opstanding van La petite Tonkinoise deed mij onplezierig aan, gaf het gevoel alsof wij rechtsomkeert maak ten. naar het verleden toe. Op datzelfde oogenblik bralde prins August Wilhelm van Pruisen in den Bier-Garten te Charlottenburg. Pas later kreeg ik zijn woor den tc lezen. Nog meer verleden, nog meer opstanding, en veel erger dan het zoetige liedje dat het publick toen in slaap placht te sussen, in de Gartenlaube-atmosfeer van Juli 1914. toen de geweldige massa-slachting vlak voor de deur stond. Deze prins August Wilhelm Is de vierde zoon van den ex-keizer. Hij is Hitleriaan, afgevaardigde van dc Hitler-party en lid van het senioren-convent in den Pruisischen Landdag. Met een fakkeloptocht, een vuurwerk en de toejuichingen van tienduizend menschen werd hij in dien biertuin ontvangen. Hij is een zeer goed spreker, maar tn den Pruisi schen stijl. U weet we!: knetterend, ratelend, „schneidig Weer zoo n woord anno 1911 Hij vergeleek het Pruisen van Frederik den Groote met het Pruisen-na-1918. het „Prui sen van do O W.'ers en party leiders Thans, zei hy. heft. Pruisen opnieuw zijn ijzeren vuist, (hurrah!). „Spoedig zullen zyn vijanden verstrooid en zijn ketenen verbro ken zijn. Dertien jaar land is Duitschlands ziel versmoord onder bultenlandsche invloe den. maar de eerste stap naar zijn bevry- ding is thans genomen. Mijn kelzerlyke va der zal spoedig in het vaderland terugkcercn. Wat tot dusver veranderd is. is van geen be- teekenis in vergelijking tot hetgeen volgen zal. Het Derde Duitschc Keizerrijk komt in gezicht!" De prins schold daarna een tijdje op de socialisten, die hij „de marxisten" noemde, en op de communisten. Pruisen heeft zich bevrijd van gehate buitcnlandsche import, en de Rooden en de Marxisten zullen nim mer meer het hoofd opsteken op zijn gehei- ligden bodem. Op het historische ..Tan zelf est" in Kauf- beuren liep in den feeststoet een heel kinder leger mee met kleine jongens als artilleristen! Hierna kwam de volgende, toegejuichte passus die ik spatieer en toelicht met een foto, die een Duitschc persdienst ons juist vanmorgen doet toekomen: In elk Pruisi s c h dorp spe len de kinderen nu weer soldaatje, nadat pacifis tische onderwijzersnaden oorlog zulke spelletjes hadden tegengewerkt. Inderdaad De foto geeft er een lief beeld van. En het is nog maar een fragmentje van de „Kinder-Armec", die bij het bewuste dorpsfeest optrok. Verder zal ik maar niet gaan met de rede van den prins. Een aanval op de Joden ont brak er natuurlijk niet in. Welk een succes, nietwaar? Welk een vreug de en gejuich, nu in elk Pruisisch dorp de kinderen weer soldaatje spelen! Ze spelen zeker niet alleen kanonnetje, zooals op deze lieve foto, maar ook landmijntje. en vlam- menwerpertje, en gifeasje. en baclllencul- tuurtje. Want het moei toch zeker „met den tijd meegaan". Triomf' Leve Krupp. Bofors, Skoda. Creusot-Schneider c. i., tcrwille van wier dividenden deze wereld schijnt te moe ten sterven, in naam van prins August Wil helm van Pruisen en andere hclden-in-bier- tuinen! Gelukkig is het nog maar .schijn. De vol gende „frische frohliche Krieg", met de fris- sche gifgassen en de vrooiyke bacillencul turen. is er nog niet. Want w y zijn er nog, die ons 1914 herin neren. Millioenen die het niet vergeten zijn. En die door de afgezaagde zoetigheid van La Petite Tonkinoise heen de brallende verdwa zing hooren in den biertuin van Charlotten- burgde brallende opzweeperij die uit denzelfden rampzaligen ongelukstijd, uit een afgrUselljk verleden, dateert. Dat zal toch niet meer opnieuw lukken. R. P.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1932 | | pagina 1