MID-ZOMER IN HET NOORDEN.
HET PROCES GORGOELOF.
HAARLEM'S DAGBLAD
WOENSDAC 27 JULI 1932
De eerste zitting.
iVan onzen Parijschen correspondent)
't Is heden de eerste dag van het gToote
sensationeele proces: Gorgulof heeft zich te
verantwoorden tegenover zijn rechters voor
de onverklaarbare daad President Doumer
te hebben vermoord.
Proces dat héél kort zou kunnen zijn, ware
het niet, dat de beklaagde van begin tot
einde teekenen van krankzinnigheid had ge
geven, hetgeen door de drie psychiaters die
hem onderzochten als pure comedie wordt
gekenmerkt.
De moord op den President van de Repu
bliek heeft in héél de wereld cn natuurlijk
in het bijzonder in Parijs zoo'n ontsteltenis
verwekt, dat niemand er zich over zal ver
bazen dat de publieke opinie een voorbeel
dige straf, d.w.z. de doodstraf eischt.
Het is tien uur 's ochtends.
Zoo juist vernemen we in de wandelgan
gen van het statige Palals do Justice dat
eerst om één uur beklaagde, die in een cel
van de historische Conciergerie zit zal wor
den voorgeleid. In de couloirs heerscht een
geweldige spanning. Tientallen gendarmes
houden er de wacht cn de controle is zoo ge
weldig streng, dat men, zelfs voorzien van
een speciale kaart van den Procureur van de
Republiek, aanhoudend zich moet legiti-
meeren. Magistraten, journalisten, ze wor
den doorloopcnd tot circuleeren aangemaand
Als we nog even naar buiten gaan. voor
de zaal wordt geopend, zien we hoc 't pu
bliek buiten zelfs op een afstand wordt ge
houden.
De plaats waar het proces zich zal voltrek
ken is een lange zaal met hooge eikenhou
ten lambrizeeringen en verguld plafond,
waarin zich het motief van het Recht: Weeg
schaal en Degen, eindeloos herhaalt. Voor
de plaats van den President. Eugènc Drey
fus. bevindt zich een vitrine, waarin ce
materieele bewijsstukken, de zware revol
ver waarmee de gruweldaad werd bedreven,
de aanteekeningen, waaruit, duidelijk blijkt
dat Gorguloff met voorbedachte rade te werk
ging. zijn opgeborgen. Verrassend snel vult
zich de zaal.
In een vroolijk geroezemoes van stemmen
dringt het publiek naar binnen, een hon
derdtal burgers, van wie velen een heelen
nacht lang hebben staan wachten in een
plasregen, of anderen die voor twee honderd
francs van enkele „clochards"' hun staan-
glaatsje hebben opgekocht. Op het oogen-
lik gesteld eens dat men onverwachts
zou binnen komen zou niemand vermoe
den tegenwoordig te zijn in een zaal waar
zich binnen een kwartier tijds een groot
historisch proces gaat voltrekken. Even een
stilte wanneer de voornaamste verdediger,
Mr. Géraud. een grijsaard met een impres-
sionante grijze baard, binnen treedt..
Te klokslag één uur klinkt een bel. en de
juryleden treden binnen en nemen plaats op
de voor hen gereserveerde tribune. Dan
klinkt de stem van den kamerbewaarder:
Messieurs, la Cour.
Eensklaps is het doodstil in de zaal ge
worden. Iedereen is opgestaan. De President
Eugene Dreyfus, wordt gevolgd door den ad
vocaat-generaal. Donat-Guigine. prachtig
in zijn helrooden mantel met hermelijnen
kraag en grootkruis van het Legioen. De
advocaat-generaal vraagt dadelijk toestem
ming om aan de twaalf juryleden twee
plaatsvervangers toe te voegen en het Hof
trekt zich terug in raadkamer om daarover
te beraadslagen. Vijf minuten later klinkt
weer de bel en zoodra het Hof weer heeft
plaats genomen gaat een siddering van
emotie door de zaal. Door een zijdeur tus-
schen twee gendarmes, wordt Gorguloff bin
nengeleid, Hij is heel bleek, laat het hoofd
hangen, maar hij hoeft toch de coquetterie
gehad om zich met zorg te kleeden in een
donker colbertcostuum Onder zijn arm
draagt hij een zwaar dossier,
De President begint dadelijk de identi
teitsvragen te stellen, waarop Gorguloff tel
kens antwoordt met een vaag:
Oui, Monsieur.
Plechtig oogenblik wanneer de President
eerst van den officieelen tolk en vervolgens
van de jury-leden, één voor één, de eed af
neemt, Dadelijk daarop wordt de acte van
'beschuldiging, een document van twaalf pa
gina's, voorgelezen In sobere termen wordt
het wereldschokkende drama gereleveerd.
Tijdens de lezing onderhoudt Gorguloff zich
meermalen met zijn verdediger, hij zoekt in
een volumineus dossier, doet alsof hem dit
alles niets aangaat. En ondertusschen ver
nemen we allo details van zijn leven.
..Auteur van verscheidene romans" zoo klinkt
het; Gorguloff heft fier het hoofd op om dan
weer in zijn papieren te snuffelen wanneer
de verschillende aanduidingen volgen uit
het politieonderzoek, dat hij crapuleus zijn
duivelsche plan in elkaar zette.
Pres.: Beklaagde, gc zult straks volop
gelegenheid krijgen om te spreken. Begint
vooreerst om op de vragen te antwoorden
welke ik u zal stellen.
Verdediger: Meneer de President, ver
oorlooft me om eerbiedig een verzoek te
doen. Er is in het rapport van de drie ex
perts een zin welke me zeer heeft getroffen;
er wordt in gezegd dat ..er een vluchtig on
derzoek is ingesteld naar de geestesgesteld
heid van beklaagde"' Daarom vraag ik dat
drie andere experts zullen worden benoemd
die vanmiddag en morgenochtend volop ge
legenheid zullen hebben om met mijn cliënt
te praten en hem te onderzoeken en tot zoo
lang het proces op te schorten.
Pres.: Artikel 316 verzet er zich for
meel tegen dat na het sluiten van de in
structie een getuige eentg contact heeft met
een beklaagde. De wet is de wet cn daarom
verzoek ik dadelijk de namen van alle ge
tuigen af te roepen.
Beweging in de zaal wanneer Claude Far-
rère opstaat cn zich naar de getulgenkamer
begeeft. Maar de emotie is vooral groot wan
neer. zwaar gebogen, geheel In zwart ge
kleed. madame Gorguloff zich aanmeldt.
Pres.: Gorguloff. gc weet waarvan go
wordt beschuldigd. We zullen nu eerst eens
alvorens tot het tragische gebeuren to ko
men, waarvoor ge u hier to verantwoorden
hebt. de voornaamste gebeurtenissen in uw
leven nagaan. Wc citecren hier de feiten
welke ge zelf hebt verteld aan"den rechter
van Instructie cn die van een getuige. La-
zareff. met wien gc zeer bevriend waart. Ge
hebt naar het schijnt een plaats bekleed als
chef van de Tcheka.
Gorguloff: Een groote leugen. Ik ben
een groote vijand van de monarchie zoowel
als van het bolsjewisme. Ik ben democraat.
Ik wil niet trachten om mijn leven te redden.
Ik herhaal ik ben democraat en idealist. Mijn
levensprogramma, m'n idee
pres Ja. dat zullen we straks wel zien.
Gorguloff richt zich thans tot de zaal.
Mijn idee, dat is mijn heele leven ge
weest Ik heb nooit voor de communisten ge-
jverkt- Mijn idee is groot, is mooi
Pres.: Gorguloff, ik herhaal, straks zult
ge ons dat kunnen vertellen. Laten we nu
eerst eens uw huwelijksleven nagaan. U bent
viermaal getrouwd geweest, zonder officieel
gescheiden te zijn. Maar enfin, dat is een
andere zaak: het gaat hier om moord en niet
om bigamie. Uw eerste vrouw hebt ge in den
steek gelaten
Gorguloff: Dat is waar. Maar dat is
omdat ik door mijn idee werd beziggehou
den, door m'n roman, een groot werk van
700 pagina's waaraan ik drie jaren lang heb
gewerkt. Men moet de psychologie van de
oorlogspolitiek begrijpen. Alles is het re
sultaat van een complot van de commu
nisten.
Pres.: Altijd weer hetzelfde.
Gorguloff is eerst héél kalm geweest. Hij
praat op een lijzig toontje met een sterk
Russisch accent. Elk oogenblik. om iets te
verzekeren, zegt hij ..je jourre" (je jure)
Maar naarmate de president vaste en direc
ter vragen stelt, zich baseerend op getuigen
verklaringen uit Praag of Berlijn, wordt
Gorguloff pathetischer en scherper. Hij
heeft het eerste systeem van verdediging
opgegeven om nu iedereen voor leugenaar
uit te maken. De een is volgens hem mo
narchist, de ander bolsjewist, volgens hem,
alles hetzelfde: leugenaars en verraders, die
't op zijn verderf hebben aangelegd.
Frankrijk, hoort mé. Ik kan voor m'n
idee sterven als een apostel, als een soldaat.
Pres.: Ja, dat oogenblik is nog niet aan
gebrolfcen.
De inlichtingen welke men omtrent hem
heeft ingewonnen zijn verre van gunstig.
Zijn eerste drie vrouwen hebben verteld dat
hij haar sloeg en bestal. Alles, volgens Gor
guloff. leugen en laster, punten in het com
munistische programma om hem in 't ver
derf te storten-
Er heerscht zoo'n 'verstikkende atmosfeer
in de zaal dat de President voor een half
uur de seance opschort. Maar beter wordt
het er niet op. want de advocaten hebben
officieel geprotesteerd bij den batonnier dat
ze niet tot de zitting worden toegelaten en de
batonnier heeft hun gelijk gegeven en thans
verdringen minstens duizend menschen zich
in een zaal welke er nauwelijks de helft kan
bevatten. Zoo vol is het zelfs dat de Presi
dent een deel laat ontruimen.
We naderen nu de noodlotsdatum. Gor
guloff geeft toe dat hij den avond van 5 Mei
aan de Gare de Lyon is gearriveerd en dat
hij toen in gezelschap van een hem onbe
kende juffrouw een deel van den nacht heeft
doorgebracht in een hotelletje. Daarna, toen
zijn bezoekster was vetrokken, heeft hij een
soort „mémólre", een testament gemaakt
waarin hij zegt dén President van de Fran-
sche Republiek te hebben vermoord.
Pres.: Waarom koos u juist Claude
Farrère uit om een van zijn werken te la
ten teekenen? U wist dat hij de voorzitter
van de tentoonstelling was en u vermoedde
dus dat de President van de Republiek zich
in de naaste omgeving van Farrère zou be
vinden.
Gorguloff: Ik kende de werken van Far
rère en bewonderde ze.
Pres.: Hoeveel schoten hebt u gelast?
Gorguloff: Ik herinner het me niet.
Pres.:— Volgens getuigenverklaringen
loste u vier schoten. Men heeft twee revol
vers op u gevonden en zeven een twintig
patronen; een heel arsenaar.
Gorguloff: Ik geloof slechts één keer
te hebben geschotenik herinner me niet
Waarom, Gorguloff, hebt ge den Presi
dent van de Republiek vermoord?
Gorguloff: Ik las geregeld in de cou
ranten dat de ministerraad bijeenkwam on
der voorzitterschap van den Presidentin
een paleis of in een kasteelDat strookte
niet met mijn democratische ideeën....
Pres.: Men heeft in een aanteekening
van u gelezen dat u Frankrijk haatte
Gorguloff (tot de zaal): Franschen, luis
tert naar me. Ik ben de chef van de Russi
sche democraten. Ik ben op 't front geweest,
gewond, gedecoreerd. Ik ben een democraat
en wil voor mijn idee sterven. Ik haat de
monarchisten. Tijdens den oorlog heeft de
tsarin mijn land verraden aan Duitschland,
terwijl mijn landgenooten bij duizenden
sneuvelden. Daarom haat ik de monarchis
ten. Evenzoo de communisten. Het commu
nisme is alleen goed in boeken, in thearie.
Maar er zijn in mijn land honderd millioen
boeren die het communisme haten en ik ben
hun leider. Frankrijk, ge zijt een groote na
tie.... ge wilt ons onderdrukken, niet hel
penge drijft zelfs handel met de com
munisten.... daarom heb ik een voorbeeld
willen stellen. Mijn aanslag is een machtig
protest waarover héél de wereld praat, het
welk de oogen opent aan ieder die niet de
ellende van ons volk kent. Ik durf te ster
ven voor mijn Idee, na een ellendig, zorgvol
levenmaar ik protesteer tegen de dood
straf.
Pres,: Wanneer hebt ge uw revolver ge
laden?
Gorguloff: In Monaco.
Pres.: En waarom had u een vergif bij u?
Gorguloff: Voor me zelf.
Pres.: U wilde dus zelfmoord plegen?
Gorguloff: Ja. sterven op de eene ma
nier of de andere dat is 't zelfde.
Pres.: In uw aanteekenboek noemt ge u
chef van het Russische fascisme.
Gorguloff: Een opkomende gedachte. Ik
haat het fascisme, want het leidt tot. monar
chisme. Ik ben democraat en socialist.
Pres.: In uw papieren, in Monaco in
beslag genomen is een boek waarin precies
staat aangeteekend de datum van het ster
ven van admiraal Goltchak en vlak daar
onder do datum van den moord op Presi
dent Doumer. Wanneer heeft u die beide
data opgerekend?
Gorguloff: Op 1 Mei.
Pres.: U had dus het vaste voornemen
om op dien dag den President te vermoor
den? U wist dat. hij dien dag op de tentoon
stelling zou komen?
Gorguloff: Jaik was al eerder met een
geladen revolver in Parijs geweest met het
doel om den sovjet-gezant neer te schieten.
Pres.: Kende u het voorbeeldige leven
van President Doumer? Wist u dat hij al
vier van zijn zonen had verloren in den ge-
zamenlijken strijd van de geallieerden, dus
ook in dienst var. Rusland? En hebt u daar
aan geen oogenblik gedacht?
Gorguloff (de schouders ophalend)Ik
ben al doodgestorven voor mijn Idee.
Pres.: Welnu, Gorguloff. als dat zoo is
dan geef ik u nu de gelegenheid om u uit
te spreken, om ons uw Idee te vertellen.
Gorguloff begint te verhalen. Telkens en
telkens herhaalt hij 't zelfde: hij haat mo
narchisten en communisten, hij is demo
craat en beweert dat minstens honderd mil- 1
lioen menschen achter hem staan. Men
heeft hem andere landen uitgezet, hier zijn
papieren geweigerd, altijd omdat men overal
bang was voor het geweldige van zijn de
mocratische ideeën. Zijn dwaze uiteenzet
ting, waaraan men geen touw kan vastknoo-
pen. duurt al meer dan een half uur. Met
geen woord heeft hij gerept van zijn mis
daad, totdat de president hem eindelijk on
derbreekt.
Verdediger: Meneer de President, ik
verzoek dat aan de juryleden een afschrift
wordt gegeven van al hetgeen Gorguloff, om
trent zijn politieke overtuigingen op schrift
heeft gesteld.
En zich dan tot zijn eigen cliënt wendend,
begint hij hem aan te vallen om tot de con
clusie te komen:
Maar, Gorguloff, alles wat ge daar zegt
wijst op vervolgingswaanzin.
Uitroep welke met ontstemming wordt
ontvangen: de opzet is te duidelijk: de ad
vocaat wil de Jury ervan overtuigen dat zijn
cliënt ontoerekenbaar is.
De President maakt er een einde aan door
de eerste getuigen op te roepen.
Achtereenvolgens, na den eed te hebben
afgelegd, komen oud-minister Paul Rey-
naud. Claude Farrère, de schrijver Jacques
Mortane, Paul Guichard, directeur van de
politie en de geneesheer dr. Paul vertellen
wat ze op dien noodlottigen dag hebben ge
zien. Overbekende feiten, welke geen nieuw
licht werpen.
Dan schorst de President de zitting tot mor
gen 1 uur.
HENRY A. TH. LESTURGEON.
CORCOELOF TOEREKENBAAR
OF NIET?
Voortzetting van het getuigenverhoor.
Hedenavond wordt de eisch verwacht.
PARIJS. 25 Juli (V. D.) Den tweeden dag
van het proces tegen Gorgoelof werd het ge
tuigengehoor voortgezet.
Na het verhoor der ambtenaren van de
recherche die belast waren met het onder
zoek in de affaire-Gorgoelof, en van den
vroegeren minister van Oorlog, Piétri, werd
de vroegere kozak Lasarew gehoord. Getuige
die heeft deelgenomen aan den strijd tus-
schen het Wrangel-leger en de Roode Troe
pen, verklaart in 1920 door de Gepeoe in de
gevangenis te zijn geworpen en gedurende
eenige dagen toen bezoek te hebben ont
vangen van Gorgoelof, die indertijd leider
der Gepeoe te Rostow is geweest. Gorgoelof
die zich, aldus getuige van den naam Mongol
heeft bediend, heeft niet alleen hem. doch
ook andere lotgenoten onmenschelijk be
handeld, door hen of met de kolf van den
revolver neer te slaan of met gloeiend ge-
maaket spijkerpunten onder de nagels der
vingers te dwingen tot verklaringen betref
fende de organisatie van het Witte Leger. Op
de vraag van den president, of getuige er
ook zeker van is in verdachte den vroegeren
Gepeoeman Mongol te herkennen, verklaarde
Lasarew dat Gorgoelof sindsdien niet ver
anderd is en dat hij hem, zonder hem te
zien, aan de stem zou herkennen.
Gorgoelof bestrijdt de getuigenverklaring,
die hij lasterpraat noemt.
Vervolgens kwam de met spanning ver
wachte psychater Prof. Perrin aan het woord.
Hij verklaarde met alle beslistheid, dat Gor
goelof, noch aan geestesstoringen leed. noch
het geringste gebrek aan toerekeningsvat
baarheid vertoonde. Gorgoelof is veeleer een
dier Kaukasische Russen, die te snel tot een
intellectueele cultuur zijn komen en die deze
slecht hebben verteerd. Wanneer een reeks
vrouwen, die in nauwe relatie tot Gorgoelof
hebben gestaan, hebben verklaard, dat hij
gek was, moet men dit niet opvatten in
medischen zin, maar in de dagelijksche be-
teekenis van het woord. Vervolgens weer
legde spr, onder algemeene vroolijkheid de
verklaringen van dep Russischen psychiater
Loff, die door de verdediging is uitgenoodigd
en die Gorgoelof ontoerekenbaar genoemd
had.
Ook de beide andere deskundigen bevestig
den hoofdzaak de verklaringen van den
eersten getuige, prof. Perrin en verklaarden
Gorgoelof toerekenbaar. Hiermede was het
verhoor der getuigen a charge geëindigd.
Een merkbare spanning ontstond in de
zaal, toen de eerste der drie door de ver
dediging uitgenoodigde psychiaters ver
klaarde, dat Gorgoelof tot die krankzinnigen
behoorde, die zoolang mogelijk in een krank
zinnigengesticht moeten worden opgesloten.
Ook de beide andere deskundigen der ver
dediging waren van opinie, dat Gorgoelof
een geestelijk minderwaardig mensch was.
Hij lijdt aan vervolgingswaanzin en is een
van die individuen, die voor hun idee sterven
■willen.
Hierna werd de behandeling verdaagd tot
Woensdagmiddag. De avonds laat wordt de
eisch verwacht.
WAANZINNIGE DOODT DRIE
VROUWEN EN EENIGE DIEREN.
ZICHZELF OPGEHANGEN EN HET HUIS IN
BRAND GESTOKEN.
BRESLAU. 26 Juli (V. D.) In den afgeloo-
pen nacht tegen drie uur werd de vrijwillige
brandweer te Gross Elguth in het district
Oels gealarmeerd voor een brand in een
schuur en een kleine stal van den zadel
maker Wilhelm Lindner. Aangezien geen
van de bewoners van het nabij gelegen huis
te vinden was, forceerde men de deur van
de woning. In een vertrek vond men de
vrouw van den zadelmaker Johanna Lindner
en haar gehuwde dochter vrouw Aiborn
badend in hun bloed, dood in bed liggen.
In een nevenvertrek vond men de 80-
jarige pleegmoeder van Lindner met gespleten
schedel eveneens dood.
Aanvankelijk zocht men vergeefs naar den
moordenaar, doch weldra merkte men rook
uit. de boven-etage. die op 15 verschillende
plaatsen in brand bleek te zijn gestoken.
Men slaagde erin den brand spoedig te
blusschen en vond toen op den zolder den
zadelmaker die zich had opgehangen. Hoe
hevig de vlaag van waanzin, waarin de man
gehandeld moet hebben, moet zijn geweest
blykt wel uit het feit, dat hij de groote wolfs
hond. die in de kamer van zijn vrouw cn
dochter lag, eveneens had doodgeslagen,
terwijl voorts een mand met jonge ganzen
werd gevonden, die ln een kist in het achter
huis hadden gestaan. Bij den brand kwamen
eenige varkens en gelten om.
De dochter van Lindner was sedert Pink
steren met den RijksweersoTdaat Aiborn ge
huwd en logeerde eenige dagen bij haar
ouders.
Het land Oldenburg.
„ACHTUNC, SCHLACLöCHER."
Toen de dagen lang waren en de
de nachten licht, stuurde ik mijn
Ford twee duizend vijj honderd
kilometer door de Noord-Europee
sche laagvlakte en de bergen van
Scandinavië, een afstand zoo ver
als van hier naar Gibraltar, om
het feest van den mid-zomer te
vieren in het Noorden, waar de
zon niet onder gaat.
De dag is warm en vredig. In de tuintjes
aan den overkant- spelen de kinderen met
den schommel: er wipt een blond hoofd
telkens even boven de schutting uit. Bij de
dame-alleen op den hoek luieren de poesen
op het plat. De radio zingt, de werkster
zingt. Zoo is het thuis. Zoo is het in elk dorp
en elke kleine stad, waar het nu zomer is
Er drijft een 'witte wolk voor mij uit op
den Zuidwestenwind. Zij heeft maling aan
kleine dorpen en kleine menschen met tui
nen en radio. Zoo wijd als voor haar ce
blauwe hemel zelf is. zoo wijd is voor haar
de wereld. Haar gouden randen spelen met
ce zon en haar uitgestoven kuif met den
wind. Zoo schuift zij Noordoostwaarts, altijd
verder naar het Noordoosten.
Die wolk wil ik volgen.
„Achtung, Schlaglöcher". Deze borden
langs den weg ben ik dankbaar.
„Schlaglöcher" zijn blijkbaar gaten in den
weg, die de regen en het verval er in den
loop der tijden ingeslagen hebben.
De aarde is wijd, en rijk gezegend. Er
bloeien roode klaprozen langs den weg en
blauwe korenbloemen doorschieten de gele
korenvelden, die uitgestrekt en vol be
groeid zijn. De bruine hei ligt tusschen 't
bouwland in slechts kleine vakken. Maar het
Land Oldenburg is arm en de lange weg
tusschen de boomen heeft een vreemd pro
fiel. Op de strook bruin zand ter linkerzijde
rijden de boerenwagens. In den keiweg
rechts vielen de „Schlaglöcher" in den loop
der jaren. De keien zijn van een vreemde
bruine soort. Rond afgesleten en scheef weg
gezakt. Eigenlijk een grof, heel grof soort
kiezel.
,J>e kortste weg naar Bremen", staat er in
mijn reisgids. De kortste weg, zeker, ik
rijd 30 kilometer per uur. De wielen bonken
over den weg, de veeren kraken bij ieder
Schlagloch. Dertig is te veel: twintig. Ik
zoek verlichting door met één voorwiel en
één achterwiel in het zand. te rijden. Deze
borden staan er al zes jaar. De Schlaglöcher
zijn er misschien sinds de Middeleeuwen,
toen deze weg primair kon heeten.
Een afgewaaide boomtop is hier en daar
op den weg blijven liggen. Auto's zijn hier
zeldzaam, want niet alleen de benzine,
maar ook reparaties zijn duur in Duitsch
land. En waarom zou dan iemand een om-
gewaaiden boom opruimen? De boeren sla
pen op hun wagens en de paarden gaan er
uit zich zelf voor uit den weg.
Nimmer liet de gesteldheid van den bodem
na haar stempel op de menschen te druk
ken, maar nergens is het „Stof zijt gij" tast
baarder werkelijkheid geworden dan op de
zen zandgrond. De boeren zijn er-aschgrijs
en verschrompeld en hun kleeren zonder
kleuren. De grond in den Beemsteï of in
West-Friesland werd met moeite aan het
water onttrokken, maar toen de stugheid
van zijn harde klei overwonnen was bracht
hij een blinkend en stralend menschenras
voort. Maar wat is er over van den trium-
pheerenden mensch bij de boeren van- Ol
denburg, die leven onder den eeuwigen ban
vam de dorheid van den bodem?
De dorpen zijn schaarsch en vervallen en
de steden klein. De felle zon blakerde de
huizen zwart en de armoe verfde ze niet op.
Een nationaal-socialistische vlag is waar
achtig de eenige kleur in het dorpsbeeld
„De kortste weg van Oldenzaal naar
Bremen" leidt over Lingen, Cloppenburg,
Wildeshausen en Delmenhorst. Ik heb hem
nu gereden en ik zal den Vrijen Staat Ol
denburg verder mijden. Hoewel het chassis
van een Ford sterk is, dat verzeker ik u.
In Bremen wilde mijn metgezel de historie
ontmoeten en hoewel Bremen zijn geschie
denis neerschreef in de statigheid van zijn
gildehuizen en den rijkdom van zijn kope
ren dakspitsen en torens, beleefde hij er
toch pas de grootste verrukking van in een
stil straatje bij den Weser, waar Bremen al
les bijieengaande, wat het sinds de vroeg-
middeleeuwen wrocht aan stijlen van bouw
en beeldhouwkunst, en edelsmeedwerk. Ik
heb iets tegen op musea en de sfeer van de
stad zelve is mij liever dam een „architect-
tuurreservaat" als dit. Welnu, Bremen be
hield binnen zijn groene singels de rust en
de stemming van een provinciestad. Wat het
als tweede koopstad van het Duitsche Rijk
bezit aan bedrijvigheid, borg het weg, kilo
meters ver in Bremerhaven....
De tweede stad van Duitschland is groot-
scher. Hamburg is de eerste handelsstad
van het continent, na Berlijn de tweede
millioenenstad van het Rijk. Köln, dat noe
men ze hier: „Provinz".
Hamburg was drukker, dan Bremen, maar
nu is net wel bijna zoo stil. De havens heb
ben zich in Hamburg ingevreten, in het
stadscomiplex, meer nog dan in Rotterdam.
Hamburg leefde rondom en op de havens.
En nu de kranen bewegingloos staan aan de
kaden stierf het leven ook weg uit 'de stad.
's Avonds gloeit in de millioenenstad het
leven nog na in de cafés en de tingeltangels
van Sank* Pauli en de Altstadt en rauwer
en realistischer nog in de kelderbars van
Sankt Georg, aan de andere zijde van het
Hauptbahnhof. Hamburgers vertellen mij,
dat het in hun stad nog niet zoo slecht is
als in andere steden van Duitschland. Ik
kan het nauwelijks geiooven. In een haven
stad!
Toch: er varen nog jachten op een blan
ken Alster en in de Stadthalle in het Stad-
park speelt een uitgebreid orkest. Maar in
de zaal is niemand dan de kellners en de
sigarettenboys; en het etablissement, waar
's avonds gedanst wordt, sluit zijn deuren al
om acht uur. ..Gar kein Interesse".
„Gar kein Interesse". Zoo moeten er vijf
en veertig danshuizen gesloten zijn in Ham
burg.
1 Over de prachtige parken van Har-
vestehude en Wlnterhude drupt de regen
als wij weg rijden.
Nooit zag ik Hamburg zonder regen en
deze droefgeestige regen uit de grauwe
lucht boven de laagvlakte is van de trooste
loosheid der tijden voor deze handelsstad
waarachtig geen slecht symbool.
Deze vrije Hanzesteden gaan trotsch op
haar afkomst.
Zij schrijven het privilege barer handels-
adel zelfs neer in de registratieteekens van
haar automobielen: HB is HansaBremen,
HH is HansaHamburg, HL is Hansa
Liibeck.
In de trits van prachtige koopsteden is
Lübeck de derde. Ook Liibeck draagt het
waarmerk van zijn rijkdom in zijn koperen
dakspitsen en torens, groen geworden in de
zeelucht. Zijn groote koopmanshuizen van
roode en zwarten steen met den vreemden
Noord-Duitschen trapgevel, die tot in De
nemarken inheemsch is. spreken van den
tijd. dat Lübeck de Oostzee beheerschte. Ge
kunt u de macht van Lübeck zoo goed voor
stellen, zooals het daar ligt aan de baai
van ide Oostzee, hoog op een heuvel met de
forsche baksteenen kerken foeheerschende al
het land. dat tot haar eigen gebied van
vrije stad behoort. „Weit ragte es über die
Landen, bis an das blaue Meer".
Hoewel elke vergelijking belachelijk is,
deed Liibeck mij denken aan Hoorn, want
Hansa-Lübeck was stil als een provincie
stad, dien Zondagmiddag. Stiller dam Kiel,
met zijn marine en zijn matrozen. Kiel,
waar een heel andere historie spreekt
De geschiedenis van den bloedigen en
triomfantelijken negenden November 1918.
K. Pk.
WEER RELLETJES TE
BERLIJN.
COMMUNISTEN ROEREN ZICH.
BERLIJN. 26 Juli (Wolfflbureau). Het
is in Berlijn, nadat het eenige dagen tame
lijk rustig gebleken was, gisteravond weer
rumoerig geworden.
Eenige Communisten wilden een,Swastika
vlag van een huis afhalen. De politie kwam
tusschenbeide en veegde de straat schoon. Zij
werd uit de huizen beschoten en met aller
lei voorwerpen bekogeld. Er ontstond een
vuurgevecht en een vrouw liep een hoofd
wonde op.
In het Noorden van Berlijn werd een be
tooging gehouden door oen duizendtal com
munisten. De politie dreef de betoogers uit
een, waarbij zij van de gummistok gebruik
moest maken. Een agent moest in noodweer
schieten, waarbij hij zijn aanvaller verwond
de.
Ook in andere straten Jawam het tot sa
menscholingen waarbij de politie steeds moest
ingrijpen. Op verscheidene plaatsen werden
nat,-socialisten aangevallen en mishandeld.
KEULEN, 26 Juli (Wolfflbureau)Een
aantal partijlooze jonge mannen bespraken
de politieke vraagstukken van den dag, toen
zij plotseling door eenige geüniformeerde
Nationaal Socialisten werden aangevallen.
In de vechtpartij, welke volgde werd een
van de aangevallenen door een schot in het
'hoofd gedcod.
De dader is gearresteerd.
VON GRONAU UIT LABRADOR
VERTROKKEN.
NEW-YORK. 26 Juli. De Duitsche vliè-
ger von Gronau is heden te Carturight aan de
kust van Labrador opgestegen, ten einde den
tocht naar Montreal voort te zetten.
(Reuter).
DE OPSTAND IN RIO GRANDE
ONDERDRUKT.
IN SAO PAULO BLIJFT HIJ
VOORTDUREN.
RIO DE JANEIRO. 26 Juli (VD.l Volgens
een bericht uit Fonte Alegre is de revolutie
in den Braziliaanschen staat R:o Grande
door de regeeringstroepen geheel onderdrukt
Na een verbitterden slag bij Vaccaria. waar
aan 4000 man regeeringstroepen deelnamen,
gaven de opstandelingen zich over. Velen
hunner trachtten naar den naburigen staat
Santa Cat'harina te vluchten Inmiddels duurt
de opstand in den Staat San Paulo voort.
De autoriteiten zullen heden voor 6 millioen
pond sterling schuldbrieven uitgeven, ten
einde een veldtocht te kunnen organiseeren.
VERKIEZINGSVRIJHEDEN MOGEN NIET
WORDEN AANGETAST.
BERLIJN. 26 Juli. (Wolff) De Pruisische
minister van Binnenlandse!»© Zaken heeft
aan de politiebeambten van den géheele
staat medegedeeld, dat ae verordeningen in
zake vergaderingen en pers zijn uitgevaar
digd om misbruik van de politieke partijen
tegen te gaan. Deze maatregelen mogen
echter geen aanleiding zijn om de eerlijke
politieke overtuiging van de burgers te be
moeilijken. :n net bijzonder mogen de ver
kiezingsvrijheden niet worden aangetast.
Ingeval twijfel bestaat, of maatregelen ge
nomen mcetrn worden mag niet gehandeld
worden en moet men afwachten.
GRETA GARBO TOCH NAAR
ZWEDEN.
KEW YORK. 26 Juli (Reutori. Greta
Garbo zal 30 Juli scheep gaan naar haar
geboorteland Zweden. Het schijnt, dat zij
voornemens is, zich uat, de filmwereld terug
tc trekken.
