Het plan tot werkloosheidsbestrijding. Het Belangrijkste. randspiritus 50e Jaargang No. 15112 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Vrijdag 30 September 1932 HAARLEM S DAGBLAD Directie; P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTENper week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post f 355, losse nrs. 0X*x Geïllustreerd Zondagsblad per weck ƒ0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. 065. franco per post 0 72/. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIëNJ5 rebels 1.75. elke regel meer f 035. Reclames ƒ0.60 per regel Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60^ elke regd meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onre Groentjes (iederen dag) 13 regels ƒ030, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand. Voet of Oog f 400.-. Duim f 250.-. Wijsvinger f 150.-. Elke andere vinger f 150.-. Ann- of Beenbreuk f 100.-. Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog f400.-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWINTIG BLADZIJDEN. HAARLEM, 30 September. Uns Orkest. Wonderlijk is de ironie der dingen. Jaar in, jaar uit heeft de Haarlemsche Orkest Vereeniging zich met hulpkreten om steun, tot dekking van financiëele tekorten, tot het publiek moeten wenden. Haar enthou siaste leiders hebben een vaak gruwelijk- ondankbare taak, waarbij zij zich telkens tusschen een voor-Kunst-lauwe overheid en een slecht-bezoldigd orkest geplaatst zagen, met moed en toewijding vervuld. Ik hoef maar te herinneren aan het werk van voor zitters als Koolhoven en Haitsma Muiier, en herinner mij hoe vaak beiden plachten te zeggen: „Als wij eindelijk dat jaar eens be reikten, dat sloot met de schoone lei zonder beroep op het publiek, zonder steunactie En zij zuchtten, ieder op hun beurt, en schudden het hoofd, en streden voort aan den helmstok van dit geteisterde schip, dat telken jare weer den ondergang nabij kwam. Dat jaar met de schoone leihun illusie! Het is bereikt. In den zwartsten crisistijd is het wonderlijker wijze bereikt. Het vereeni- gingsjaar 1931—1932 wordt besloten zonder steunactie en met de schoone lei. Maar de illusie blijkt hol te zijn geweest. Want dat jaar, waarin dirigent en orkest als paarden gewerkt hebben, waarin de toelage van 8 op de magere salarisjes eerst tot 5 ver minderd en nu geheel verdwenen is, om den boel maar drijvende te kunnen houden en uit te komen, besluit met de zwartste aller vooruitzichten. B. en W. stellen voor om de Haarlemsche subsidie, verleden jaar al van 30.000 tot 27.000 verminderd, nu nog eens te beknotten tot 15.000, ofschoon er directe inkomsten van minstens 5000 aan zaalhuur en belasting voor de gemeente tegenover staan. De provincie zou, als dit doorgaat, in evenredige mate haar subsidie verlagen. Als de Raad er niet anders over denkt bij de be handeling van de begrooting, wordt het een hopelooze toestand, temeer, omdat de radio concerten, voor de N.C.R.V. gegeven, „in de lucht hangen". Het is geenszins zeker dat deze bron van inkomsten onverminderd zal blijven bestaan. Om de gemeente-subsidie draait alles. Zij is altijd laag geweest in vergelijking met wat andere steden voor hun orkesten deden. Nu zou zij gehalveerd worden tot de helft van het oorspronkelijke bedrag. Nu! Terwijl de schoone lei eindelijk bereikt is, terwijl diri gent en orkest zich afgesloofd hebben, en het Dagelijksch bestuur met de administra teur zich ongeloofelijk veel tijd en moeite hebben getroost. Hun werk is dat van hun voorgangers waardig. Het orkest speelt nu ook al in de bioscoop. Maar de gemeente moet bezuinigen! Na tuurlijk moet zij dat. Maar hoeveel zou het straks zijn, als de meeste orkestleden ver plicht zijn om steun bij de gemeente aan te kloppen. Om te stempelen? Dit wordt geen bezuiniging. Als eerstdaags het adres van de H. O. V. aan den Raad ver schenen is komen wij daarop terug en zullen het met de cijfers aantoonen. Dat ik er al nu over begin heeft ten eerste als reden dat wij het „frappez frappez tou- jours" zullen toepassen om voor ons Haar lemsche orkest op te komen. Punt twee is het feit dat de eerste concerten van dit sei zoen geweldig druk bezocht zijn onlangs moesten bij een volksconcert vijfhonderd menschen teleurgesteld worden, omdat de zaal propvol was hetgeen bewijst welk een groote rol de H. O. V. in Haarlem vervult. Tenslotte is er een derde aanleiding. De subsidie-voordracht van B. en W. van Am sterdam voor kunst-instellingen is versche nen. Daarop worden de muzieksubsidïes met 15 pCt. verminderd. Dat is wel wat anders, nietwaar, dan de door B. en W. van Haarlem voorgestelde besnoeiing op de e e n i g e mu- zieksubsidde, die Haarlem geeft, met v ij f- enveertig procent. Wat rest nu in Amsterdam nog aan mu- zieksubsidies, als die korting van 15 wordt toegepast? Voor het Concertgebouw: 99.450, plus 21.250 bijdrage in een eventueel tekort, totaal dus 120.700, voor Toonkunst 6375. voor de Kon. Oratoriumvereeniging 4250 voor de Kon. Chr. Oratoriumvereeniging 2975, voor de R.K. Oratoriumvereeniging 2550, voor de Stem des Volks 1275. Dan volgen nog de Italiaansche Opera met 6100. de Wagnervereeniging met 5100 en enkele instellingen die wat meer dan 15 gekort zijn maar die toch nog altijd overhouden: Schola Cantorum ÏOOO, Volkszang 500. Bond van Amsterdamsche Dilettant zang- en muziekvereenigingen 15000, niet aangeslo ten vereenigingen 2500. Hierbij komt dan op kunstgebied nog een subsidie van 15000 aan het Schouwtooneel en een crediet van 65000 tot steun van bij zondere vóorstellingen op het gebied van tocneel en muziek-dramatische kunst., dat dus ook nog deels aan de muziek ten goede komt. Totaal-generaal: tweeënhalve ton aan kunstsubsidies. Kunst-subsidies van Haarlem (dat een zesde van het aantal inwoners van Amster dam telt): 15000, op een begrooting van veertien millioen. Als de Haarlemsche gemeenteraad het voor stel van B. cn W. aannam zou dat betecke- nen, dat de Raad de H. O. V. om zeep wenschte te helpen, althans geen verdere waarde hechtte aan haar bestaan, en den opoffcrenden arbeid van zoovelen op nul taxeerde cn rustig een groep musici naar het Burgerlijk Armbestuur zou laten marcheeren om daar de subsidie te halen. Ik weiger vooralsnog te gelooven dat de Raad zulk een besluit zal nemen. DE OPLEVING Onze financieele medewerker Lett inga schrijft heden in zijn wekelijksche Kroniek o.a.: .De oude 5 pet. gulden-leeningen van Ne- derl.-Indië noteeren dicht bij den parikoers, zoodat voor de nieuwe Indische leening a 97 1/2 pet. een redelijk succes mag worden *e- gemoet gezien. Wie had dit eenige maanden geleden kun nen denken!" DE ZONDAGS-WINKELSLUITING BEZWAREN VAN BANKETBAKKERS. He, bestuur der R.K. Banketbakkerspatroons vereeniging afd. Haarlem heeft een adres aan den gemeenteraad van Haarlem gezonden waarin gezegd wordt: De invoering der Winkelsluitingswet, waar bij aan den banketbakker op 2^ondag, den besten verkoopdag der week, slechts een verkooptijd van 4 uur werd toegestaan, heeft geleid tot. groote schade voor het banket bakkersbedrijf. Uit de gehouden besprekingen en een enquête door de hoofdbesturen, is aangetoond dat de omzet van den normalen Zondags- verkoop met. 45 a 50 pet. is gedaald, in som mige gevallen zelfs tot 70 pet. is terug ge- loopen. zonder dat hier tegenover een ver meerdering van den omzet op Zaiterdag staat zooals aanvankelijk door den wetgever werd gehoopt en door de voorstanders van de wet werd betoogd. Als oorzaak hiervan kan dienen, dat het publiek heden ten dage hooge eischen stelt en de voorkeur geeft aan versch gebak, rede nen waarom zich de omzet des Zaterdags niet heeft vermeerderd. Tevens is het een uitgemaakte zaak dat, artikelen door den banketbakker vervaardigd niet in voorraad gemaakt kunnen worden. Door alle belanghebbenden is dan ook reeds bij den Minister van Economische Zaken en Arbeid, op wijziging der wet aangedron gen. Na afloop van het in deze toegezegde on derzoek zal de Minister verdere maatregelen overwegen. Door den sterken teruggang van den om zet, ook al door de tijdsomstandigheden en thans verergerd door de Winkelsluitingswet, is reeds personeel ontslagen moeten worden, terwijl vele bedrijven in financieele moei lijkheden verkeeren. De wintermaanden zijn voor een groote stad als de onze steeds de drukste en zijn te beschouwen als den seizoentijd voor ons be drijf, te meer daar Haarlem, nieft zooals in Zandvoort. Bloemendaal, Velsen enz. van het drukke zomerseizoen, da^ aanmerkelijke voordeelen geeft, heeft kunnen profiteeren. Het bestuur betwijfelt of het onder- :k van wege het Departement van Economische Zaken en Arbeid tijdig voor de komende drukte zal zijn beëindigd, redenen waarom den raad met den meesten aandrang ver zocht wordt gebruik te willen maken van de bevoegdheid verleend door artikel 9 lid 3 der Winkelsluitingswet, voor de Zondagen in de maanden Oötober. November en Decem ber 1932 verruiming van den verkooptijd voor onze zaken toe te staan en wel van des voor middags 9 uur tot des namiddags 8 uur. Spoedige regeling dezer materie is, gezien den heerschenden noodtoestand in het be drijf, ten zeerste gewenscht. KAREL DE JONG SOLIST BIJ CONCERT GEBOUWCONCERT. Op het volksconcert van het Concertgebouw orkest Zondag a.s. te Amsterdam, dat ge leid wordt door Eduard van Beinum, zal onze stadgenoot en muziekreferent, de heer Karei de Jong, als solist optreden «piano). Het programma vermeldt „Ballet-suite" van Max Reger, „Les Djïnns" van César Franck en Beethoven's Zevende. Bij een landelijke toepassing geen gevaar voor stedelijk protectionisme. Bij de gedachten wisseling over het door mij «in het nummer van Donderdag 22 Sep tember) ontwikkelde plan voor een groot opgezette werkloosheidsbestrijding, zijn be zwaren geopperd omdat, voor het gevaar van stedelijk protectionisme gevreesd werd. Hier is eenig misverstand in het spel. Dit is verklaarbaar, omdat ik in dat ar tikel een gedetailleerde studie gegeven heb van de gevolgen die het stelsel zou hebben als het alleen te Haarlem zou worden toege past. Natuurlijk heb ik toen uitsluitend be rekend hoeveel Haarlemsche werkloozen ar beid zouden kunnen krijgen als een gevolg van de financieele maatregelen van het Haarlemsche gemeentebestuur. Zelfs was bij een systeem van financiering door de ge meente de steun van het rijk uitgeschakeld. Maar deeds dadelijk is vooropgesteld, dat't plan moer beteekenis zou krijgen en dat het gemakkelijker zou zijn om er de medewer king van het rijk voor te winnen, indien het landelijk zou kunnen worden toegepast. In het algemeen kon immers verondersteld worden, dat wat voor Haarlem zou gelden, ook voor een zeer hoog percentage moet op gaan voor het geheele land. Daardoor zou dan tevens het gevaar voor stedelijk pro tectionisme komen te vervallen. Natuurlijk moet van het beginsel worden uitgegaan, dat de lasten die een gemeente op zich neemt (door het uitvoeren van groote werken, waardoor voor de toekomst de kapitaaldienst belast wordt) om de werk loosheid te bestrijden, ook voor zoover dit mogelijk is, ten goede komt aan die ge meente. Het zou toch niet opgaan, dat om een voorbeeld te noemen Haarlem zich offers getroostte die in het bijzonder werk loozen in (b.v.) Enschede aan werk zou den helpen, waardoor de gemeentekas van die gemeente ontlast zou worden van uitga ven aan werklooaensleun. Het rijk zou wel medewerken, maar hét is een feit, dat niet veel minder dan 2/3 van de uitgaven voor de werkloozen op de gemeente drukt. Bij een landelijke toepassing moet er dus naar gestreefd worden dat de gemeenten, die het geld uitgeven voor de werkverrui ming daarvan profiteeren, mits het gevaar voor stedelijk protectionisme slechts voor komen wordt. Dit kan als het rijk het beginsel van het plan aanvaardt en de gemeenten tot op zekere hoogte verplicht daaraan deel te ne men. Dan kan de volgende weg bewandeld worden In het plan worden alle groote werken betrokken die de gemeenten laten uitvoe ren voor werkverruiming. Dit zijn dus de objecten waarvan vast staat, dat zij in dezen crisistijd niet zouden uitgevoerd worden als niet voor de financiering beschikt zou kun nen worden over de gelden die nu als steun aan werkloozen worden uitgekeerd. (De gemeenten blijven dus met alle andere werkobjecten op de vrije arbeidsmarkt ko men). Het is vooral in dezen tijd. nu het rijk zijn bemoeiingen wel meer dan te voren, uitgestrekt heeft tot de controle op de ge- meenteflnanciën, niet moeilijk om dit onder scheid te maken. Het rijk moet er dan voor zorgen, dat de gemeenten onderling aan elkaar vergoeden de wederzijdsche besparingen aan werkloozen- steun. Laat mij het door een voorbeeld duidelijk maken. Haarlem gaat in de werkverruiming de brug over het Zuider-Buitenspaarne bou wen. In het maken van den ijzeren boven bouw zitten wij noemen slechts een ge tal 5000 man-weken werk. Als de gemeen te dit werk opdraagt aan een Haarlemsche fabriek, zouden 100 metaalbewerkers gedu rende een jaar werk hebben en dus aan den steun onttrokken worden. De gemeente zou dus op haar wcrkloozer.steun ongeveer f 10.000 besparen. Maar dat systeem zou de vrije mededinging onder ce fabrikanten uit San Juan, de hoofdstad van Portorico. De orkaanramp, die hier getooed heeft, richtte in deze belangrijke havenstad ontzaglijke verwoestingen aan. schakelen. Er zou inderdaad sprake zijn van stedelijk protectionisme. Als evenwel een aanbesteding gehouden wordt en een fabriek in Enschedé als laagste inschrijver 't werk krijgt, wil het zeggen dat de gemeente Enschede f 40.000 op haar werk- loozenzorg spaart ten nadeele van de Haar lemsche financiën. Het rijk moet de gemeente Enschede ver plichten het geld dat zij op die manier aan werkloozensteun spaart, aan de gemeente Haarlem geheel of gedeeltelijk te vergoe den. Een anderen keer kan Enschede, als het ook objecten voor werkverruiming uitvoert, op gelijke gronden op een uitkeering van Haarlem of van een andere gemeente aan spraak maken. Er ontstaat op die manier immers een wisselwerking. Natuurlijk moet dit systeem practisch worden toegepast-,- Kleine leveringen moeten uitgeschakeld worden, in de overtuiging, dat door de geregelde wisselwerking do ge meenten afwisselend van elkaar profitee ren. Er zou een minimum gesteld kunnen worden, bijvoorbeeld objecten waarin 500- man-weken werk zitten. Ook de levering van groote hoeveelheden in Nederland gefabriceerde bouwmaterialen zouden in deze regeling betrokken kunnen worden. Haarlem (om ons maar weer tot onze stad te bepalen) gaat in de werkver ruiming een nieuw gebouw voor de Meisjes- H.B.S. bouwen. Daarbij is een levering voor een steenfabriek betrokken voor 600-man- weken werk, die ten goede komen aan een fa briek in Arnhem, waardoor 30 werkloozen 20 weken werk krijgen. Er zou dan iets voor te zeggen zijn indien Arnhem Haarlem liet dee- len in het voordeel dat zij daarvan heeft door besparing op den werkloozensteun. Bij de tcwerksteling van arbeiders aan werken die in de gemeente zelf uitgevoerd worden is er minder gevaar voor stedelijk protectionisme. Aan Haarlemsche bouwwer ken arbeiden meestal slechts Haarlemsche arbeiders. Natuurlijk zouden werkloozen uit Heemstede niet behoeven uitgesloten te worden als de gemeente Heemstede slechts aan Haarlem den steun uitkeert die deze werkloozen anders uit de Heemsteedsche gemeentekas zouden trekken. C. J. VAN T. Wij gaven dit artikel ter inzage aan Jhr. Dr. J. C. Mollerus, die over het gevaar van het stedelijk protectionisme van he«t plan een beschouwing in ons blad van 27 September gaf. Hij schrijft nu: De uitwisselingsgedachte, welke thans door den heer v. Tilburg wordt gepropageerd, voorkomt mits practisch uitvoerbaar mijn bezwaar tegen het plaatselijk protectio nisme. MOLLERUS. PERSONALIA. De heer J. M. Walker te Haarlem is te Am sterdam geslaagd voor het examen Polltic- diploma van den Algemeenen Nederlandse hen Politiebond. EEN VINDING VAN GEWICHT (In den Amsterdamschcn Bijenkorf is een weegschaal opgesteld, die met menschelijk stemgeluid het juiste getcicht van den gebruiker opgeeft.) Wat een wonderlijke vinding Is zoo'n weegschaal nu toch weer. Voortaan komt geen nuchter kaartje Uit een nuchter gleufje meer. Neen, een sprekende verklaring. Zacht en duidelijk, maar met klem. Heel beschaafd maar onweerlegbaar, Met de menschelijke stem: Uw gewicht is zus en zooveel. Kijk. dat moet toch prettig zijn. Als je zoo succes kunt putten Uit je hang naar slanke lijn. Zie een bakvisch. tienmaal daaglijks. Steeds weer op die weegschaal staan. Want het stemgeluid per Kilo Heeft haar hart in vlam doen slaan. D'een na d'ander komt nieuwsgierig Op het klein platvorm gestapt, Maar de stem verraadt niet, dat hij Op zijn teentjes is getrapt. Nog een schrede en wij krijgen In de toekomst nog, wie weet. Zulk een weegschaal, die een wenk geeft Voor noodzakelijk dlëet. Wat een wonderlijke vinding A raison van een paar cent. Word je vriendelijk toegesproken Hoe gewichtig mensch je bent. P. GASUS. Weer een ramp met een onderzeeboot? Rus» sische onderzeeër zou na botsing gezotiken zijnJ5 slachtoffers? (2e blad, le pag.) De orkaanramp op Portorico. 194 dooden, 1S57 gcivondcn. (2e blad. le pag.) De aardbei'ingscatastrofe in Griekenland. Tot nu 328 dooden en meer dan 1000 gcioonden. (2e blad. lc pag.) Baldwin volgt Snowden in het Britsche kabi net op. (2e blad, le pag.) Dc verduistering bij de Rotterdamschc Bank. De Officier eischt 2 jaar gevangenisstraf. (lc blad, 2c pag.) ARTIKELEN, ENZ. R. P.: Ons Orkest. (le blad. lc pag.) C. J. van T.: Het plan tot werkloosheids- bestrijding. <le blad, lc pag.) Lcttinga: Financieele Kroniek (2e blad. lc pag.) Groote uitvindingen: De tramwegen. (4e blad, le pag.) INGEZONDEN MEDEDKKLINGEN II Splrliviverloopkonr. „Bergen op Zoom-Delft" „KAPITAAL MOET ONAANGETAST UIT DE CRISIS KOMEN". MEENING VAN .Mr. H. J. KNOTTENBELT. Voor de afdeellng Amsterdam Yan dc Vrou wengroep van do Liberale Staatspartij De Vrijheidsbond hoeft mr. H. J. Knottenbelt, lid dor Tweede Kamer, gesproken over het rapport-W Hij meende, dat de instel ling van alle bezulnigingscommissies niet pleitte voor een krachtig regeorlngsbelcid. Kan niet Pike minister in zijn department bezuinigingen zoeken en vinden? In de ver laging van Rijkssalarissen cn niet van an dere overheidslichamen zag spr. een onbll- ikheid. Hier wreekt zich de overmatige uit breiding van het ambtenarencorps. Va" He hooee belastingen vreesde spr. ver mindering van de koopkracht van de hooge inkomens. Het kapitaal moet zooveel moge lijk onaangetast zijn gebleven als eindelijk de oplossing komt. Het sterkst keerde spr. zich echter tegen het voorn-men de invoerrechten te vorhoo- gen Mr. Knottenbelt kon zich moeilijk voor stellen, dat de regcering dc liberale fractie voor deze voorstellen zou vinden. WIELRIJDER DOOR EEN AUTO AANGEREDEN. EN DE CHAUFFEUR REED WEER DOOR! Donderdagavond kwart voor elf word de 29-Jarige wielrijder H.. die op de Leidsche- vaart naast de tram in de richting van de stad reed, door een achter hem rijdende auto aangereden. H. viel en kreeg schaaf wonden aan het voorhoofd en den neus. Hij werd door een lid van den Ongevallendienst geholpen en daarna naar het St. Elisabeths Gasthuis gebracht. Het rijwiel werd ernstig beschadigd. De bestuurder van de auto doofde na de aanrijding zijn lichten en reed vervolgens door. De politie stelt een onder zoek in. DE WINKELSLUITINGSWET EEN ENQUéTE. De Haarlemsche Handelsvereeniging zal een enouèie houden over de werking van de Winkelsluitingswet, speciaal wat de resultaten van de Zondagssluitlng betreft. Binnenkort zullen daarover nadere mede- deelingen gedaan worden. COLLECTE VERONGELUKTE VISSCIIERS. Met toestemming van den Commissaris van Politie zal Zondag a.s op het E.D.O.-terrein. Middenweg, een collecte worden gehouden voor de nagel.aten betrekkingen van de op zulk een noodlottige wijze verongelukte vis- schors Loos en Visser te Zandvoort. Wij wekken ieder op. zooveel in hun ver mogen ls, dit sympathieke doel te steunen. NEDERLANDSCHE WAPENLEVERANCIER AAN HITLER'S BENDEN. Daar de in Duitschland gearresteerde ..^mokkelkoning" uit Venlo meermalen van zijn groote sympathieën voor Hitler heeft doen blijken, vermoedt men. dat dc in be slag genomen wapens, die hij uit België in groote getale naar Duitschland placht te smokkelen voor dc nationaal-socialistische benden bestemd geweest zijn.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1932 | | pagina 1