STA TEN- GENERAAL.
Minister Verschuur aan het woord.
HAARLEM'S DAGBLAD
VRIJDAG 21 OCTOBER 1932
VIERDE BLAD.
TWEEDE KAMER.
De bedrijfsradenwet verdedigd. Levenskrachtige kuikens
of gekoekte eieren? Dr. Kortenhorst trekt lijn amende
menten voor bedrijfsschappen in. De pariteit in de
bedrijfsraden.
20 October.
De Kamer schiet thans wel goed op met
de bedrijfsradenwet. De minister kan zijn
verdedigingsredevoering houden, de princi
pieel niet onbelangrijke amendementen-
grocp-Kortenhorst werd reeds ingetrokken
en ook werden nog enkele adere amende
menten bespoken. Zoodat morgen de behan-
dling wel ten einde zal kunnen worden ge
voerd. En wellicht ook dc eindstemming
reeds zal kunnen plaats hebben. Want veel
principieele wijzigingen zullen niet worden
aangebracht; de Kortenhorst-gedachte is nu
van de baan en ook de s.d. poging tot opne
ming van de verordenende bevoegdheid voor
de bedrijfsraden behoeft niet te worden ver
wacht.
Minister Verschuur ving zijn rede aan met
zich aan te sluiten bij wat gisteren zijn voor
ganger als minister,' Mr. Aalberse, over het
ontwerp-Bedrijfsradenwet had gezegd om
het te qualificeeren. Dit: het ontwerp is prin
cipieel hoogst, belangrijk, in de practijk heeft
Teen bescheiden beteekenis.
Het ontwerp aldus de minister heeft de
bedoeling op een bepaald punt van de maat
schappelijke ontwikkeling in te grijpen Er is
veel over bedrijfsorganisatie gesproken bij
de behandeling van het ontwerp, maar mi
nister Verschuur deed er de Kamer op letten,
dat het ontwerp geen bedrijfsorganisatie
brengt, noch in de practijk, noch in de wets-
vorm. Dat kan ook niet betoogde hij
want bedrijfsorganisatie raakt een groot
complex van moeilijke vraagstukken.
De minister sprak, evenals de Kamer dat
had gedaan, over wet en maatschappelijke
ontwikkeling. De maatschappelijke ontwikke
ling van de laatste decennies heeft uitge
werkt zoo hij zei, dat de sociale wetgeving
een andere richting moest uitgaan. Er is
paralelliteit tusschen maatschappelijke ont
wikkeling en sociale wetgeving. De Sociale
wetgeving mag bovendien, ten einde de
maatschappelijke ontwikkeling niet te rem
men, noch te binden, geen enkelen weg van
ontwikkeling afsluiten.
De wetgeving vervolgde de minister
heeft ook moreele beteekenis, zij bedoelt niet
alleen het ongeschreven recht te codifieeren,
zij heeft tot taak mee, niet alleen rust en
orde te bevorderen, ook welvaart, ook cultuur-
De sociale wetgeving heeft mee te gaan in
den groei „boven het vuistrecht uit".
Die constructieve tendenz in de wetgeving
beluisterde de minister niet in de rede van
den heer Wijnkoop, welke hij integendeel met
afkeer aanhoorde. Hopeloos. hopeloos
dat was 's ministers eenige indruk. Van 1850
af hebben de communisten niets geleerd en
niets vergeten.
De minister betoogde tegenover hen, die
alleen spraken van erkenning van het gecon
stateerde. dat toch ook de wetgeving heel
dikwijls het zelf-doen der maatschappij,
waarop zoovelen uitzijn, heeft mogelijk ge
maakt. De wetgeving heeft niet alleen vast
te leggen wat gegroeid is. ook nieuwe behoef
ten aan te vullen De wetgeving heeft den
gang van het leven te vervolgen luidde de
conclusie.
De minister betoogde verder tegenover
sommige vragers, dat hij dit bedrijfsraden-
ontwerp heeft doen voor gaan vóór de ver
bindendverklaring van de collectieve arbeids
overeenkomst, om een feit. dat de Kamer
leden ..wel eens meer" hebben vernomen,
het feit van de crisis. Bovendien vroeg hij
aan de Kamer om niet te vergeten, dat het
bedrijfsraden-ontwerp een breeder terrein
betreedt, dan de verbindendverklaring van
de collectieve arbeidsovereenkomst betreden
kan. Het maakt immers mogelijk de veror
dende bevoegdheid betr. de arbeidsvoorwaar
den.
De wetgever dient voorts naar 's ministers
oordeel niet te vergeten, dat elk ontwikke
lingsproces zijn eigen wettelijkheid heeft, die
men niet straffeloos kan overtreden. Hieruit
wordt duidelijk, dat het thans nog niet mo
gelijk is, een publiekrechtelijke bedrijfsorga
nisatie te brengen. Heeft niet Dr. Kuyper,
die toch een groot voorstander daarvan was,
daarover niet in zijn laatste periode geen
woord gezegd? De feitelijke onderbouw der
realiteit is er nog niet. Het leven eischt zich
te onderwerpen aan regels. Anders wordt er
niets blijvends.
De minister bracht hier de vergelijking
van een broedmachine Wil men levenskrach
tige kuikens verkrijgen, dan heeft men nauw
keurig alle voorschriften in acht te nemen,
precies te letten op de richtige temperatuur,
op rust, op luchtdruk en luchtverversching,
alles even precies. Wanneer men nu denkt in
volle vrijheid sommige levensregels, levens
wetten te kunnen uitwerken naar eigen op
vatting, en b.v. de warmtegraad eens extra-
hoog gaat opvoeren, dan mag men ver
wachten gekookte eieren te oogsten, maar
men behoeft niet op levenskrachtige kuikens
te rekenen.
De minister wees er op. dat ook bij de be
drijfsraden sommige, noodzakelijk in acht te
nemen regels, gevolgd moeten worden.
Van de bedrijfsraden is goede wil de voor
waarde. Staat-swil alleen brengt de partijen
niet tot vruchtbaren arbeid. Wat natuurlijk
zei de minister ook weer niet beteekent
dat de arbeid lijdelijk heeft toe te zien. Wel
heeft de Staat situaties noodig, waarin sa
menwerking groeien kan. Die wil het ontwerp
scheppen.
De wet wil niet dwingen: zei Mr Ver
schuur. En hij bestreed Mr. Kortenhorst zeer
nadrukkelijk. Zijn bedrijfsraden wil de mi
nister niet uit het niet ten leven wekken. Hij
stelt wel de raden in, maar het materiaal, de
samenwerking moet er toch reeds zijn. Het
kunstmatige is er niet.
De minister betoogde met velschillende
andere Kamerleden, dat. staat en maatschap
pij wel onderscheiden zijn. maar geen aan
elkaar vijandige tegenstellingen.
Het toekennen der verordenende bevoegd
heid aan de bedrijfsraden, wees de Minister
af. omdat dit toekennen alleen een onder
gaan van de bedrijfsraden tengevolge zou
hebben. Dit toekennen zou beteekenen een
noodzakelijke periode overslaan. Eerst moe
ten thans de bedrijfsraden inwerken. Zij
zullen nieuwe mogelijkheden scheppen en
brengen dus ook nieuwe verantwoordelijk
heden.
Dc Kamer heeft (replieken werden niet
gehouden) nog een belangrijk stuk der amen
dementen afgedaan Dr Kortenhorst heeft
nogmaals zijn bedrijfsschappen verdedigd.
De minister wees ze af. Hij viel daarbij ook
de techniek der amendementen aan, hij had
heel veel wetstechnische bezwaren. Die be
zwaren kleedde de bewindsman in een zeer
scherpen vorm in, hij was zoo nu en dan
hatelijk, hatelijk b.v. Mr. Kortenhorst op
wekkende een wat nauwkeuriger studie te
maken van Thomas van Aquino. Op die ge
prikkelde toon nam Dr. Kortenhorst werke
lijk een prachtige revanche door te zeggen,
dat hij den minister in zijn geprikkeldheid
niet volgen zou, dat zou zoo slecht passen bij
een ontwerp, hetwelk de bedoeling heeft den
socialen vrede te bevorderen
Intusschen eenige kans op aanvaarding
was er niet. De heer Kortenhorst hield de
eer aan zich, toen hij zijn amendementen in
trok, daarbij de illusie behoudende, dat later
misschien de Kamer het verdienstelijke er
van zou inzien.
De Kamer heeft met 4715 stemmen een
amendement-Kupers-v. d Bergh aangeno
men. dat. bij de samenstelling der bedrijfs
raden rekening wil doen gehouden zien. ook
rekening met de ledentallen der organisaties.
Er komt dus eenige evenredigheid.
De Kamer bleef steken in de bepaling van
de wijze van stemmen in de eerste vergade
ring der bedrijfsraden. waarin het reglement
zal worden samengesteld. Morgen zullen we
daarover wel het resultaat vernemen.
INTIMUS.
BINNENLAND
(Zie ook elders In dit nummer).
MINISTER OM INLICHTINGEN
GEVRAAGD.
WAAROM DWANG Or ARBEIDERS TOT.
LOONSVERLAGING?
Over de dwang, door den minister van
binneniamdsche zaken geoefend op arbeiders
te HeUendoarn om loonsverlaging te aan
vaarden, daar anders bij werkloosheid geen
steun zou worden uitgekeerd, heeft, "net lid
van de Tweede Kamer Amelink den minister
gevraagd, welke redenen er toe hebben ge
leid. om op deze wijze de betreffende arbei
ders, die reeds een loonsverlaging van 10 pet.
hebben ondergaan, te beïnvloeden om op
nieuw een loonsverlaging van 12 a 20 pet.
te aanvaarden.
OP DE BENZINETANK VAN EEN
MOTORFIETS.
WIE STUURDE?
Voor het Hof te Amsterdam is bevestiging
geëischt van het vonnis der Haarlemsche
Rechtbank, waarbij twee jongelieden te Koog
aan de Zaan wegens meineed zijn veroor -
deeid tot acht maanden gevangenisstraf.
De jongelui hadden samen op een motor
fiets gezeten, doch de een niet op de duo
maar voor op de benzinetank, welke vreem
de zitplaats aanleiding was geworden tot een
bekeuring. Ter zitting van den kantonrechter
had echter de een verklaard, dat de ander
stuurde waarop vrijspraak van de in de dag
vaarding als de bestuurder genoemde was
gevolgd.
De veldwachter, die de bekeuring deed.
heeft daarop een aanklacht wegens meineed
ingediend, mede hierop gegrond, dat de
jongelui na de kantongerechtsziilitimg togen
elkaar hadden gezegd: „Wij hebben den
agent aardig tuk gehad".
ACHT MAANDEN EN EEN JAAR
GEëlSCHT.
TEGEN RELLETJESMAKERS TE BOSKOOP
De Haagsche Rechtbank heeft, naar het
Handelsblad meld'- Donderdagmiddag tegen
de beide verdachten, betrokken bij de relletjes
te Boskoop op 8 Juni j.l. resp. wegens mis
handeling van een agent van politie en
wegens opruiing, acht maanden en een jaar
gevangenisstraf geëlscht.
In zijn requisitoir tegen den tweeden ver
dachte. een werklooze uit Gouda, herinnerde
het O.M. er aan. dat de overheid in deze ge
meente door het verloenen van „stempel-
vacantie" verdachte in de gelegenheid had
gesteld naar Boskoop te gaan.
PENSIOEN EN TOESLAGFONDS VOOR HET
BLOEMBOLLENBEDRIJF.
Het Pensioen- en Toeslagfonds voor het
Bloembollenbedrijf doet eenige mededee-
lingen betreffende het fonds.
Sinds de oprichting werd aan pensioen-
uitkeering verstrekt f 71.149,40. nl. aan inva
liditeitspensioenen f 27.509.90 en aan ouder-
doms-pensioenen f 43,639,50.
Aan een algemeen verlangen werd met
Maart 1.1. voldaan, door de wijziging van art.
15 van het reglement, waardoor de oude
dienstjaren van vóór 1910 over het algemeen
vervielen.
Ondanks de ongunstige tijden kon het Pen
sioenfonds steeds zijn bij reglement verplicht
gestelde reserveering ten volle nakomen.
Regelmatig ontvangen thans ruim 130
oude arbeiders een pensioenuitkeering.
De pessimistische uitingen, die men wel
eens met betrekking tot het fonds hoort,
zijn volkomen ongegrond.
TWEEDUIZEND KATTEN
„GEGAST".
ZOO IS HET OOK VOOR ONS BESTEMD.
DE MODERNE OORLOG IN EEN GLAZEN
KASTJE.
Volgens een bericht in de Bayrische Volks-
zeitung heeft men een wreedaardige proef
neming gedaan met 2000 katten om de uit
werking te contateeren van een nieuw soort
gifgas dat voor oorlogsdoeleinden is ver
vaardigd De katten werden afgezonderd in
een goed afgesloten ruimte waarbij men door
dikke glasruiten de uitwerking van het- gif
gas kon gadeslaan.De gevolgen waren vree
sdij k. De arme beesten sprongen wild rni het
rond en trachtten tevergeefs naar een uit
weg te zoeken. Uit mond en oogen werd een
akelig slijmvocht afgescheiden en men kon
zien hoe de arme dieren tovergccfsch met hun
pooten de pijn die in hun oogen veroor
zaakt werd. trachtten te lenigen.
De dieren trachtten hun kop zoo hoog mo
gelijk op te richten om beter adem te kun
nen halen, hetgeen zijn verklaring vindt in
het feit dat het gas zwaarder is dan de
lucht en de katten wilden zuivere lucht in
ademen. Daarna drukte de professor op een
knop. waardoor een ventilator in werking
werdgesteld. zoodat versche lucht werd toe-
gevoerd.De bek van de dieren stond wijd open
waarop een dikke laag schuim stond. De
ademhaling werd steeds langzamer en zwak
ker. zoodat de eene kat na de andere van
uitputting neerviel, onder heftige krampen
en zenuwschokken.
Zelfs toen de dieren uit de vergiftigde
lucht naar buiten werden gebracht stierven
de meesten nog na 24 uur. Een der beesten
stierf eerst na 14 dagen.
Waarom zooveel katten aan deze proef ge
offerd werden staat er niet bij.
MINISTER CONTRA
GEMEENTERAAD
GEEN VERPLICHT MIDDAGSLUITINGSUUR
VOOR DE WEESPER WINKELIERS.
In zijn vergadering van 24 Augustus j.l., be
sloot de Raad van Weesp, tegen het advies
van B. en W. in, een sluitingsuur voor alle
winkels in de gemeente vast te stellen op
werkdagen van des middags half één tot half
twee. De winkeliers onder de raadsleden
hadden er sterk togen geprotesteerd, doch
het mocht niet baton; er bleek een meer
derheid te zijin voor verplichte winkelsluiting.
Nadat dit raadsbesluit genomen was. heeft
een zeer groot aantal winkeliers zich met
een adres tot de Koningin gewend, waarbij
verzocht werd, geen goedkeuring te verlee-
nen aan de boven vermelde afwijking van
de Winkelsluitingswet. Thans is bij het ge
meentebestuur van Weesp een schrijven in
gekomen van den minister van Economische
Zaken en Arbeid, waarin o.a. gezegd wordt,
dat een afwijkende regeling, als bedoeld in
art. 19 lid 1 der Winkelsluitingswet alleen
dan geen bezwaar zou ontmoeten, indien
zij in het algemeen in overeenstemming zou
zijn met den wensch der winkeliers. ..Blij
kens een tot Hare Majesteit de Koningin
gericht verzoekschrift" zegt de minister
verder „heeft echter een zeer groot aantal
winkeliers in uwe gemeente tegen deze re
geling ernstig bezwaar. Om deze reden kan
de verordening door mij niet ter goedkeuring
aan de Kroon worden voorgedragen."
UITSPRAAK IN HET AMSTERDAMSCHE
VALSCHE MUNTERSPROCES.
De Rechtbank te Amsterdam heeft een
Nederlandscheai typograaf en een Duitscher
veroordeeld resp. tot een gevangenisstraf van
twee jaar en een van zes maanden, terwijl
de eisc-h was drie en een hatf jaar en an
derhalf jaar. wegens valsehe munterij en
medeplichtigheid.
De oudste Duitscher, de hoofddader, tegen
wien 4 jaar geëischt was, zal 3 November
opnieuw voorkomen. Dan zullen nog eenige
getuigen gehoord worden.
ADVOCATEN TEGEN DE OPHEFFING VAN
RECHTBANKEN.
Verwijzende naar een adres van de dekens
van de orde van advocaten aan de Tweede
Kamer heeft ook de Nederland?Ohe Advo
caten Vereen!ging een adres aan dit lic-haam
gezonden, waarin stelling genomen wordit
tegen de voorstellen-Welter tot opheffing van
rechtbanken en waarin aangevoerd wordt
dat. er andere 'bezuinigingsohjecten zijn bij
Justitie,
N. V. V.-CONGRES OVER DE 10-URENWEEK
Het hoofdbestuur van het N.V.V. heeft, vol
gens Het Volk op advies van een vergadering
van vertegenwoordigers der vakbondbesturen
besloten het volgende jaar een speciaal con
gres te beleggen, waarbij aan de werktijden
van langer dan 48 uren de noodige aandacht
zal worden geschonken en voorts de arbeids
tijdverkorting in het algemeen (40-urige
werkweek) zal worden behandeld.
„KERK EN VREDE" VOOR MILITAIREN
TABOE.
Bij ministerieele beschikking is aan de lijst
van geschriften, waarvan het in bezit heb
ben of verspreiden aan militairen is verbo
den. toegevoegd „Kerk cn Vrede" dat maan
delijks verschijnt.
MR. P. TRUYEN LID DER TWEEDE KAMER.
Naar wij vernemen heeft Mr. P. Truyen.
hoofdinspecteur van het Openbaar Lager
Onderwijs te Roermond, zijn benoeming als
lid van de Tweede Kamer, a's OÜfOlger TM
wijlen den heer J. J. C. Ament, aangenomen.
BEZUINIGING BET HET HOOGFR
ONDERWIJS.
Wegens de bezuinigingen die bij het Uni
versitaire Onderwijs te Groningen zullen
moeten betracht, zal het hoogleeraarsamb+
in de geoloeie worden opgeheven. terwijl
voorts achttien verschalende lagere functies
bij de verschillende universitaire instellingen
zooals administrateur, assistent, bediende,
technicus nez. zullen vervallen.
UIT DE STAATSCOURANT.
RAAD VAN BEROEP.
Bij Kon. besluit is benoemd tot ondervoor
zitter \an den Centraler. Raad van Beroep
te Utrecht mr. A. I. M. J. baron van Wijn
bergen, lid van genoemden Raad.
NOTARIAAT.
Bij Kon. besluit is benoemd tot notaris ter
standplaats Rotterdam, N. P. van Prooije.
candidaat-notaris te Rotterdam.
Is benoemd tot notaris te Dordrecht, A.
E. Gomm, thans notaris te Papcndrccht.
SCHOONHEIDSCOMMISSIE TF AMSTER
DAM IN TWBEëN GESPLITST.
B. en W. van Amsterdam zijn volgens het
Handelsblad voornemens d° Schoonheids
commissie te reorganiseeren. Er komen twee
subcommissies bij. één voor de oude. één voor
de nieuwe stad.
VEEL TE VEEL LOCOMOTIEFPER SONEFI,
Thans zijn er bij de Neder! andsehe spoor
wegen 1884 machinisten. Pil onderma^hm's-
ten. 1785 leerlingen-machinisten en 13 leer
lingen-machinist. voor lichten dienst in
functie.
Ingaande 1 November zullen, naar de Utr
Crt. meldt. 30 machinisten en 1 leeriire-ma-
chinist ontslagen worden, waarna er. als ee-
volg van do malaise, nog 249 locomotiefbe
ambten overcompleet zullen zijn.
Ook de bevordering staat stil.
BEZUINIGING OP ONKOSTEN RIJ
JUSTITIE.
Ingediend is naar het. Handelsblad meldt
een wetsontwerp houdende wijziging van de
tarieven van gerechtskosten in strafzaken,
waarvan de gewone rechter kennis neemt.
0.a. is de bezoldiging van psychiatrisch
onderzoek lager gesteld en ook zal geen be
looning worden toegekend aan de genees
kundigen in bezoldigden overheidsdienst, in
dien of voorzoover de verrichtingen in dienst
tijd zijn gedaan.
Marthe Antoine Cerardin.
Wie thans dc zaal van „Beveoka" in de
Ridderstraat betreedt zal daar een interna
tionaal gezelschap van beroemdheden aan
treffen. kopstukken uit de wereld van de
kunst, wetenschap, politiek en society....
Hier is namelijk een keurcollectie uit het
werk van dc in ons land welbekende Fran-
sche teekenares Marthe Antoine Gérardin
geëxposeerd.
Mme. Gérardin zouden wij het liefst, willen
noemen ..journaliste met de teekenstift". Zij
heeft, gedurende haar loopbaan van mede
werkster aan verschillende bladen een groot
aantal ..hervorragende" persoonlijkheden op
het papier weten vast te leggen en zoo biedt
deze expositie dan ook een interessante ver
zameling van actuele figuren uit onzen tijd
Een bezoek aan het intieme zaaltje verschaft
ons daarom zooveel genoegen, omdat, men
telkens weer „oude bekenden" onder de ten
toongestelde portretten ontdekt.
Mme. Gérardin's teekenlngen verraden
scherpe opmerkingsgave, een vlotte hand en
de gelijkenissen zijn over hot algemeen zeer
goed getroffen.
De teekenares heeft onze landgenooter.
alle eer aangedaan, want voor vele con tor-
feitsels van Nederlanders werd een plaatsie
ingeruimd. Behalve de portretten van de
leden der Koninklijke familie noemen we die
van minister Beelaerts van Blokland, dr.
Willem Mengelberg, dr. Bredlus, Fie Carelsen.
Ook de oolijke clownskop van Buziau ont
breekt niet op het appèl.
Veel expressie bezit het portret, van Raden
Mas Jodjana. waarin het voorname en inge-
togene van den Javaanschen danser wel zeer
goed tot zijn recht gekomen is.
Van de buitenlanders herinneren wij ons
in de eerste plaats den scherpen denkerskop
van George Bernard Shaw als een der meest
geslaagde portretten. De aandacht verdient
eveneens de met zekeren zwier neergezette
beeltenis van ex-koning Alfonso. Van do be
kende diplomaten memoreeren we Briand.
Stresemann en Kellogg.
Filmenthousiasten zullen ongetwijfeld met
plezier kennis nemen van de aanwezigheid
van een aantal helden-van-het-witte-doek
Wij noteerden den gesoigneerden Adolphe
Menjou. Maurice Chevalier, natuurlijk met
den onafscheidelijken. uitdagenden glim
lach op de omgekrulde onderlip, Albert Pré-
jean en Mary Pickford. Als vertegenwoor
digsters van de cabaretkunst uit de „Ville
Lumière" zijn er o.m. Josefine Baker en Lu-
ciennc Boyer.
Als blijk van Mme. Gcrardin's activiteit
moge zeker gelden, dat men onder de tecke-
ningen ook aantreft het portret vaitii M. Val-
lótton. die gisteravond voor de leden van de
Alliance Francaise een lezing gehouden
heeft.
De omvangrijkheid van de expositie noopt
ons een greep to doen uit het tentoonge
stelde materiaal. Wie er meer van wil weten
brenge een bezoek aan Beveoka. Tot het
einde van de maand kan men Mme. Gérardins
geesteskinderen daar in oogenschouw nemen.
MUZIEK.
FIGARO'S HOCHZEIT.
De uitvoering van „Figaro's Hochzeit"
stond scenisch boven die der „Entführung",
muzikaal iets minder hoog. Kon men bij de
„Entführung" van een nagenoeg volmaakte
vertolking der partituur spreken, bij de
„Figaro" waren de indrukken meer gemengd,
al mocht bijna alles iets meer dan voldoende
heeten. Wat de vertolking der zangpartijen
betreft muntten ditmaal over 't algemeen de
hceren boven de dames uit. De bezetting was
grootendeels een andere dan bij de ..Ent
führung". We zagen alleen Erik Wildhagen
en Julius Glesz terug: eerstgenoemde, die
in de „Entführung" slechts een spreckrol had
als Figaro. Glesz. den Osmin van onlangs,
als Bartolo. Bij hun voortreffelijke kunst
sloot zich die van Heinrich Kügel, die als Al
maviva "een steeds stijgende praestatie gaf,
waardig aan Heinrich Schwalb als Basilio en
Friedrich Pflüger als Antonio creëerden hun
rollen geestig en treffend van karakter.
Fritsz Birrenhoven was een amusante Don
Curzio.
Van de vertolksters der vrouwenrollen moet
allereerst Maria Jerabek, een kostelijke Su
zanne, genoemd worden. Tine Bclka zong als
Gravin aanvankelijk wat zwak en onzeker 'n
de tweede helft aanmerkelijk beter en krach
tiger: Horyd Krauss-Adcma was een bekoor
lijke Cheriibin. hoewel zij door dc nawerking
een er keelaandoening verhinderd werd haar
vocale begaafdheid ten volle te ontplooien:
Hermine Schnaudt was een goede Marcelllne.
Niet geheel bevredigend was de Barberlnc
van Magda Greiner.
De leiding van Hofkapelmeister Prof. Hugo
Rühr toonde meer routine dan bezieling en
prikkelende levenskracht en evenaarde die
van den dirigent- der „Entführung" Paul
Schmitz niet. Dienovereenkomstig was de
weergave der orkestpartij, die wel voldoende
mocht heeten. maar toch de tallooze fijn
heden der partituur niet in een zoo glanzend
licht stelde, als Schmitz bij dc „Entführung"
deed.
De groote indruk, die deze uitvoering toch
gemaakt, heeft en die bij het auditorium in
vele open-doekics en langdurige ovaties zijn
weerklank vond. moet in de eerste plaats
aan de macht van Mozart's genie worden
toegeschreven Zijn blijde, lachende kunst,
die elk karakter, elke situatie met luchtigen
toets maar onfeilbare raakheid schetst en
daarbij steeds de hoogst denkbare wellui
dendheid bezit, mag als voorbeeld voor alle
tijden, vooral voor de tegenwoordige gelden.
Dat zij nog niets van haar levenskracht en
bekoring heeft ingeboet is Donderdagavond
weer gebleken.. We kunnen slechts vurig
wenschen dat uitvoeringen als de Münchener
Fes t spiel e ons in 't- vervolg jaarlijks mogen
geschonken worden. Zij kunnen er krachtig
toe bijdragen om ons uit het geestelijke moe
ras te heffen en om ons los te maken uit
het prikkeldraad waarin de m°este moderne
componisten ons willen verstrikken.
„We moeten tot Mozart, tcrugkeeren!"
heeft Ferrucclo Busoni al jaren geleden ge
schreven. „Van mij kunt co niets loeren; be
studeer Mozart!" heeft Richard Strauss eens
tot een jongere gezegd.
Het zij zoo!
K. DE JONG.
FILMKUNST.
Zondagochtendvoorstelling
het Rembrandt-Theater.
in
In het Rembrandt-theater zullen dit sei
zoen weer een reeks bijzondere films op
Zondagochtend te zien zijn. De directie heeft
de pers in de gelegenheid gesteld vooraf
kennis te nemen van het programma, dat zij
a.s. Zondag laat vertoonen. Het betreft dit
maal een proeve uit de afdeeling Documen
taire Films, welke de U.F.A. onder regie van
dr. Ulrich K. J. Schultz en Wolfram Jung-
haus heeft doen vervaardigen.
Deze vertooning omvat een uitgebreide
verzameling opnomen uit het natuurleven,
welke in een half dozijn groepen verdeeld is,
en onder den titel „Instinct en Verstand"
een beeld preft van he! in zijn onbewustheid
zoo verbluffend stelselmatige en doeltreffen
de vermogen der dieren.
Wij aanschouwen het dier bij het aanlcr-
ren en uitvoeren van zijn bewegingen: ne
men zijn zorg voor de jonge<n waar en zijn.
pogen om door list en gewold zich het be-
noodigde voedsel te verschaffen: wij zün ge
tuige van den ouderlingen strijd d^r dieren,
van hun mmnekoozen en hofmakerijen, van
hun wederzijdsch dienstbetoon. Wij volgen
den trek dor vogels en letten op de verschil
lende methoden bii het bouwn van wonin
gen: wij ervaren, tot hoeveel zelfbedwang
dressuur de dieren kan lelden bij het brei
delen van hun natuurlijke driften, en wij
komen tot. de slotsom, dat., hoe eroof het on
derscheid tusschen de lager bewerktuigde en
de hooger bewerktuigde dieren mag wezen,
een treffende overeenkomst reptiel en insect
cn vlsch en vocel en zoogdier verbindt.
Wat dit laatste betreft, leidt. het. micros
coop tot. de wonderbaarlijkste ontdekkingen.
Wie, gelijk on deze rolprent, het. gelaat van
een bij of zelfs van een vloo in de afmetin
gen van een kalfskop verschijnen ziet., be
merkt. welk een expressie er ligt in de wereld
ook van het zeer kleine. Uitdrukkingen van
toorn, angst, afschuw en vergenoegdheid
nrenten hun stempel op het aangezicht van
de onnoozelste beestjes
En hoe belangwekkend is het. in dit ge
weldig verqroote formaat dc bewegingen van
de zintuigen cn de verrichtingen van de le
dematen waar te romen! Het in alle richtin
gen rondwentelende oog van het cameleon,
de metselende pooten van de bijen, die bez.ig
zijn aan het bouwen van hun nest. de vlieg,
druk aan het toilet maken en dan de spin
met. haar kunstig gewrocht: het web. De mi
crofotografie. vereenigd met de in deze ver
tooning herhaaldelijk toegepaste bewccings-
vertraging. geven ons eerst gelegenheid een
blik te slaan in het rijk der wonderen: het
rijk der natuur.
Is een dergelijke film cendcels dus leer
zaam. anderdeels verschaft zij een acsthe-
tisch genot, zooals men zelden te smaken
krijgt in de amusementsfilms. Buitengewoon
decoratief immers zijn op zichzelf reeds de
vormen van het. dier in zijn rijk geschakeer
de veelheid van soorten. En, hoe dieper men
doordringt, in de onderste lagen der schep
ping. te sierlijker wordt het uiterlijk harer
vertegenwoordigers. Een sneeuwvlok en een
bergkristal zijn hiervan het beste bewijs.
Maar ook dc lager bewerktuigde dieren
vertoonen een teekening, welke geen deco
ratieve kunstenaar met pen of penseel kan
namaken. Een grillig spel van lijnen en vlak
ken. waarin toch steeds weer een kaleldos-
copische regelmaat heerscht. Niet alleen het
patroon van hun huidbedekking, maar ook
hot samenstel van hun ledematen is een
vaak fantastisch stuk schoonheid.
Verschaft de dierenwereld aldus reeds een
schitterend materiaal voor de foto. hoeveel
to indrukwekkender wordt deze pracht door
de vertraagde beweging op het witte doek
van de film Het zij men het statig slaan met
de vleugels van een albatros voor dc lens
krijgt of dc roeiende pooten van een water
vogel, de sprong van een vloo of de draf van
een giraffe, altijd weer bekoort hot voor
den mensch onnavolgbare rhythme het oog.
Wat de danseres en de gymnast met de groot
ste Inspanning bereiken, blijft toch altijd
nog maakwerk bij de natuurlijke gratie, welke
de dieren ten toon spreiden.
De mannen, die voor de U. F. A. deze film
hebben opgenomen en in beeld gebracht,
moeten wol over een onuitputtelijk geduld en
een verbluffende vaardigheid hebben be
schikt, om tot een dergelijke uitkomst to
kunnen geraken Bijna zonder uitzondering
is elk beeld op zichzelf een schilderij, en
deze beweeglijke schilderijenverzameling ver
rast door aanhoudende afwisseling.
Iets zeldzaam moois Ls het groteske lij
nenspel van de witte, „wandelende tak" te
gen den zwarten achtergrond en het zilveren
haakwerk van de snin. dat aan een stukje
„absolute film" denken doet.
H. G. CANNEGIETER
