BIJVOEGSEL
HAARLEM'S
DAGBLAD
Zaterdag 22 Oct.
1932
Jongens weten wel hoe gauw bij het hard-
loopen de adem ons bij groote inspanning al
ras begeeft, hoe de milt gaat steken en het
oogenblik komt dat. trots den besten wil, we
den wedstrijd opgeven moeten. Op de korte
baan kunnen er verbazende snelheden wor
den ontwikkeld door geschoolde sportlui, doch
wanneer de afstanden bij kilometers geteld
moeten worden, gaat het heel wat kalmer toe
en zijn de snelheidscijfers heel wat lager. Zoo
gaat het ook met de vliegende vogels, al
staat ons verstand stil bij de duizelingwek
kende vaart, welke zwaluwen b.v. ontwikke
len door in een etmaal naar Afrika te vliegen
of als we van blauwborstjes lezen, die in een
enkelen nacht diezelfde reis wisten te vol
brengen. Ik las eens dat een spreeuw in
snelle vlucht een snelheid maakt van 70
Kilometer per uur. Toch doet deze vogel 20
dagen over zijn trekvogelvlucht naar het
Zuiden, waarbij rustpoozen ook voor het zoe
ken van voedsel genomen moeten worden.
Gemiddeld legt deze vogel dan per dag 34
kilometers af. Ook wij kunnen aardig beenen
maken als we voor een koddebeier of veld
wachter op de vlucht slaan of wanneer we
probeeren een stoomtram een eindje bij te
houden, niet? Een vluchtende kraai zeilt op
snelle wieken 14 meter per seconde door de
lucht, doch in een uur verplaatst dezelfde
vogel zich slechts 52 kilometer ver. al is dat
bij menschelijke snelheden vergeleken al een
verbazingwekkend kunststuk.
Nu weten we wel dat de vogels natuurlijk
een heel andere lichaamsinrichting hebben
aan wij: hun bouw is gèheel op vliegvermo-
gen en snelle vlucht ingericht. Ademnood
behoeft een vliegende vogel niet te krijgen,
want behalve longen bezit hij ettelijke reser
ve-luchtzakken. die gedurende de vliegbewe
ging zijn ademhaling verzorgen en dc hart-
snelheid regelmatig doen werken. Een vlie
gende vogel houdt den adem in.
Een gierzwaluw legt maar eventjes 60 me
ter per seconde af, lange onafgebroken jacht
partij op vliegende insecten, zet de zwaluw
zich om te rusten neer en ademt weer even
snel als hij zittend steeds gewoon is, door de
spieren, welke zijn lichaamsholte doen uit
zetten en inkrimpen te bewegen. Dat maakt
de vogel tot vlieger, ook op de lange baan en
zoo toegerust kan hij zich honderden, zelfs
duizenden meters in de lucht verheffen.
Vroeger meende men dat dc trekvogels zich
altijd kilometers hoog bewogen op den trek,
doch sedert de menschen over vliegtuigen
beschikken, zijn we omtrent de hoogte, waar
op vogels trekken.beter ingelicht en we kunnen
gerust zeggen dat de meeste gevederde vlie
geniers hun reizen op 50 tot 100 Meter hoog
boven den grond uitvoeren.
Slechts enkele soorten trekken op 400 tot
1500 Meter hoogte. Veel is ook bekend ge
worden over de vaste wegen, welke de trek
vogels volgen, maar nog steeds blijven er op
dit gebied waarnemingen t,e verrichten. Ook
in ons land worden in herfst- en voorjaar
daaromtrent steeds gegevens verzameld. Ik
weet- niet hoe het met- jullie gesteld is.
maar ik voor mij zie de trekvogels liever
Zuid-Noord vliegen dan Noord-Zuid, hoor!
IN DEN BAKKERSWINKEL
Jan: ,.Wat krijg ik een klein brood van je,
bakker."
Bakker: „Dat 's niks. Dan heb je niet zoo
veel mee te dragen."
Jan legt bi plaats van 12 cent 6 cent op
tafel.
„Hé ventje, dat is te weinig," zegt de bak
ker. En Jan antwoordt lachend: „Dan hoeft
U niet zooveel op te bergen."
UIT „DUIZEND EN EEN NACHT"
TREKVOGELS.
GUUS GERBE.
Nog in het midden van de vorige eeuw
hield men het voor onmogelijk, dat op groo-
tere diepte dan 500 Meter levende wezens
konden bestaan. Het water moest daar ijs
koud zijn en bovendien de druk zoo groot, dat
elk levend wezen zoo plat als een blad pa
pier zou worden gedrukt, als het zich op
een zoo groote diepte zou wagen. Intusschen
is de wetenschap heel wat verder gekomen
en zijn ook de instrumenten waarmede de
onderzoekingen worden gedaan, veel verbe
terd. Met behulp van speciale voor dit doel
vervaardigde netten, is het niet zoo moeilijk
meer om van zeer groote diepte levende ge
tuigen naar de oppervlakte te halen. En zij
komen ons bewijzen dat de geleerden van
voor tachtig jaren zich hebben vergist. Wel
heerscht op meer dan 600 Meter diepte
eeuwige duisternis, maar daar greep de na
tuur in en verschafte het leven zichzelf licht
En alle op deze diepte levende visschen en an
dere wezens werden voorzien van een eigen
Hier is het plaatje van vorige week. „Se
sam open U" spreekt All Baba en alle schat- I
ten der aarde liggen aan zijn voeten. Een 1
aardig plaatje om het te bewaren en wie een
teekendoos heeft, kan het ook kleuren.
UIT DE KINDERJAREN VAN DEN SPOORWEG.
Nieuwe, belangrijke ontdekkingen hebben
altijd veel tegenwerking ondervonden, hetzij
uit eigenbelang, dan wel omdat de traditie
er zich togen verzette. Zoo hadden ook de
menschen die. nu meer dan honderd jaar
geleden, in Engeland een spoorweg wilden
bouwen, een strijd te voeren dien men grap
pig zou hebben kunnen noemen, als het niet
om zoo n belangrijke zaak was gegaan. Tus-
schen de steden Liverpool en Manchester
was ook in dien tijd al een druk verkeer,
zoodat de uitvinder van de stoommachine,
Stephenson, allereerst een plan uitwerkte
om hier zijn eersten spoorweg te bouwen.
Maar hoewel hij een knap rekenaar was.
had hij toch geen rekening gehouden met
de tegenwerking die hij van alle zijden on
dervond. En het duurde dan ook heel lang,
voor de mannen van Stephenson met den
bouw konden beginnen. Al had die eerste
spoortrein geen levensgevaarlijke snelheid
er liep een man met een vlag in de hand
voor, om het publiek te waarschuwentoch
is er. de electriciteit misschien uitgezonderd,
geen geweldiger uitvinding te noemen.
Alle andere verkeersmiddelen moesten het
in snelheid afleggen tegen den spoorwagen
en de tijd. dat men dagenlang onderweg was
om bijv. van Amsterdam naar Antwerpen te
komen, was voorgoed voorbij. Wel heeft,
vooral de laatste jaren, de stoomtrein een
feilen strijd te voeren tegen den electrischen
trein en méér misschien nog tegen den auto,
ais verkeers- en vervoermiddel. Het is nog
niet zoo heel lang geleden, dat de menschen
ook om de eerste auto's lachten, die mot hun
gebrekkigen motor langs den weg bleven
staan en als droevig einde van het uitstapje
door paarden moesten worden weggesleept.
Maar wie weet, hoe dicht de tijd bij is, dat
de stoomtrein geheel van het toonccli zal
zijn verdwenen en zal hebben plaats gemaakt
voor den nóg snelleren auto, die bovendien
het. voordeel heeft, aan geen rails gebonden
te zijn.
W. MAZUR.
ONS TUINHOEKJE.
BOLGEWASSEN
Willen we volgend voo:rjaar onzen tuin ge
tooid hebben met tulpen, narcissen, enz. dan
moeten we die bollen nu in dc aarde doen.
Als je een prijscourant van ccn of andere
bloembollenhandelaar doorbladert, dan sta je
versteld van de enorme, verscheidenheid,
waaruit een keuze gedaan moet worden. Hier
volgen enkele soorten, die jullie ook eens in
je tuin moeten probeeren.
Vroege tulpen o.a. Due van Tholl (kleine
tulpjes, die 't eerst van alle soorten bloeien),
Keizerskroon (rood met geel). Brilliant Star
(helderrood), Gele Prins (helder geel). Van
'der Neer (paars), Lady Boreel (sneeuwwit).
Late tulpen. De meeste laat bloeiende tul
pen zijn Darwintulpen, die uitstekende snij
bloemen leveren, o.a. Pride of Haarlem (hel
der roodt Flamingo (zachtroseh White
Queen (geelachtig wit). Dream (lila). The
Sultan (zwart kastanje bruin), Zulu (zwart
violet)
Crocus o.a. Purpurea grandiflora (donker
blauw). Pres. Lincoln (donker purper blauw)
Maximiliaan (porseleinblauw uitstekend
geschikt voor potcultuur). Mont.blanc (zuiver
wit). Groote gele, Sir Walter Scott, (blauw en
wit gestreept).
Narcissen, o.a. Golden Spur (gele trompet
narcis). Sulphur Beauty (zacht zwavelgeel),
Bernardino (witte bloemen met gekartelde
oranjekleurige kroonc Pocticus (dichters
narcis helder wit, geel hart met rood
randje, welriekend.)
Eranthis (winter aconiet). Lage plantjes
met helder gele bloempjes, die heel vroeg in
het voorjaar bloeien.
Tritillaria (keizerskroon). Een forsche
plant met meest oranje roodc bloemen.
Hoogte 7590 c.M. Eigenaardig bij deze plant
zijn de honingdruppels, die zich in de han
gende bloem bevinden. Aurora (oranje rood*
maxima geel, Orange brillant (oranje bruin)
Galanthus (sneeuwklokjes) o.a. Nivalis
('net gewone sneeuwklokje). Byzantinus en
Elwesi (grootbloemig).
Muscari (druifjes- of kraalhyacint) oa.
Heavenly Blue (hemelsblauw), botryoides
(blauw), botryoides album (wit).
Willen we van den winter wat frisch groen
en kleurige, welriekende bloemen ln de huis
kamer hebben, zet dan nu de bollen in pot
ten of op glazen. Om echter teleurstelling
te voorkomen, moet je bij 't aanschaffen der
bollen vragen of ze voor potcultuur geschikt
zijn. Bovendien moet de aarde in de potten
van goede kwaliteit zijn. Wanneer we ze in
potten zetten, doen we 't best deze in te gra
ven in den tuin ongeveer 12 dm. onder de
aarde. Bij strenge kou beschermen we ze mot
wat dorre bladeren. Einde DecemberJanuari
wanneer 't niet vriest natuurlijk, halen
we ze tc voorschijn en brengen ze in de
huiskamer. We kunnen de potten ook in een
koele donkere kast plaatsen, maar vergeet
dan niet ze een weinig v-ochtig te houden.
Hyacinten worden veel op glazen gezet, We
zorgen dan dat de onderkant der bol het
water raakt. Deze moeten ook eerst een poos
in donker staan.
Enkele narcissen soorten zijn geschikt om
op water tc kweeken. We gebruiken daarvoor
platte glazen kommen, waarin we een laagje
fijn grint strooien ter dikte van 1 c.M. Hierop
plaatsen we de bollen, vullen de openingen
aan met. grint en vullen daarna de kom met
water. Wc kunnen deze bollen dadelijk in
de kamer voor 't venster zetten. Geschikt
zijn: Narcissus Paperwhite grandiflorus
(witte trossen) en N. Grand Soleil d'or (tros
sen van donker gele bloemen met oranje
kroontje.)
in de industrie bewijzen ze onschatbare
diensten.
37 jaar geleden ontdekte een Duitsch ge
leerde. Wilhelm Röntgen genaamd, deze
wondere stralen, vandaar dat ze ook wel ge
noemd worden röntgcn-stralen. Omdat hij zc
zelf zoo wonderlijk vond. noemde hij ze X-
stralen. Sindsdien zijn er heel wat proeven
met deze X-stralen genomen. Op den 12don
Januari 1932 is er een X-stralen-machlne
zelfs in een rechtszaal gebruikt. Er werd door
aangetoond, dat oen oude handteekening
door chemische middelen was uitgewlscht.
Door doze wondere stralen hebben detectives
gevaarlijke bommen uit pakketten kunnen
halen.
Douane-beambten gebruiken zelfs X-stralen
om door gesloten koffers de bagage te con-
troleeren. Het toestel, dat daarvoor gebruikt
wordt heet. Fluoroscoop. In Berlijn moet een
schoenwinkel zijn. waar men de schoenen
eerst kan belichten om te zien. of het binnen
werk solide is. Men mag ze zelfs aantrekken
en Ln een kastje gaan staan, dat door X-stra
len belicht, wordt. Zoo kan men zien. of de
voet nergens gedrukt wordt.
Men verwacht ln de toekomst zeer groote
en heilzame dingen van de X-stralcn. vooral
bij de bestrijding van ernstige ziekten. Niet
alleen kan men de zieke plek ontdekken,
maar de bestraling werkt ook genezend. Ver
der zal op velerlei gebied door de rönttmn-
bestraling veel onwaarschijnlijks werkelijk
heid worden. Misschienn kan men dan van
kwik goud maken, van een éénjarige plant
kan men een vaste plant maken. Zelfs onze
spijzen kunnen zoo krachtig gemaakt wor
den. dat. men maar een pilletje voedsel voor
den hooien dag noodig hooft. Wel wat onge
zellig hè. dat afschaffen van de maaltijden,
maar er wacht je ook geen standje als je
al te lang achter je voetbal getrapt hebt.
Duitsche geleerden zijn nu b.v. bezig om de
electriciteit van onweders op te vangen, om
er een nieuw type X-lampen van te vervaar
digen. Misschien worden dus ln de toekomst
zieken genezen en menschen gevoed door
opgevangen onweders.
W. B Z.
Wist je dat? Jaarlijks worden tegen
woordig 8 miilioen spel speelkaarten ge
maakt. De eerste werden gemaakt in. 1350.
AAN ALLEN.
Naar aanleiding van mijn vorig schrijven
over de Indianen, schrijft een Rubriekertje
me, dat zijn oom ook Roodhuiden heeft ge
zien, die in een Europeesch pakje gestoken
waren. Er zijn tegenwoordig heel wat India
nen ver-Europeescht. Eigenlijk wel jammer,
Net zoo jammer als het verdwijnen van de
karakteristieke kleederdrachten, van onze
provincies en eilanden. Er gaat dan onwil
lekeurig zooveel schoons verloren, zooveel
wat hen bond aan 't verleden. Dikwijls is hnn
Europeesche kleedij nog zoo smakeloos. Ze
moeten zich als 't ware nog leeren kleeden.
Ook de nieuwe versierselen, waarmee ze zich
nu tooien gaan, zijn meestal afschuwelijk en
onecht, 't Past eenmaal niet bij ze.
Als ze nu ook maai- de goede dingen van
de Europeanen of blanke Amerikanen over
nemen, is 't nog zoo heel erg niet.
De zoogenaamde Black-foot (Zwartvoet)
Indianen hebben nog 't meest van de oude
gebruiken en oude kleedij bewaard, vooral
veel heilige dingen. Wat overgebleven is van
gestorven familie-leden wordt als heilig be
schouwd.
Die Black-foot Indianen hebben ook nog
hun mooie, fantastische dansen. Een Zonne
dans, een krijgsdans, een Hoenderdans, een
Slangendans, een Paardendans, enz. Op den
langsten dag dansten zij den Zonnedans.
Ik zeg dansten, want onlangs is er door de
Canadeesche regeering een bevel uitgevaar
digd om dezen dans niet meer uit te voeren.
Of een vrij volk als de Roodhuiden zich hier
bij neer zal leggen? De Zonnedans is ruw en
veroorzaakt vaak ongelukken. Dit was dan
ook de reden van 't verbod. Men danst hem
rondom een paal, waaraan de dansenden
met een leeren riem zijn verbonden. Het ge
beurt vaak, dat door de wilde en woeste
sprongen de riem in het vleesch dringt en
't bloed op den grond druppelt. De grootste
lekkernij, die onder het dansen wordt aan
geboden is pemican, dat zijn gedroogde bes
sen met gedroogd vleesch en vet. Er wordt
ook veel bij gezongen.
Deze black-foot-Indianen hebben ook hun
oude sagen bewaard. Als 't buiten wintert
vertelt de oudste een dier boeiende verhalen,
waarnaar men nooit genoeg kan luisteren.
Wie nog niet de Europeesche kleeding dra
gen, hebben slechts een gordel van een bi-
sonhuid om de leden. De huid is met witte
leem besmeerd. Is dat. omdat ze den blanke
toch zooveel schooner vinden dan hun broe
ders, de roodhuiden? Ik vermoed van wel.
Bisons worden nog veel geschoten en wel
voornamelijk om 't vleesch. Het vleesch wordt
gekookt door er gloeiende steenen, vet en
water in te werpen, nadat het vooraf ge
kuild is. Ook wordt het wel op spitse stokken
ge .stoken en zoo boven een vuur gehouden.
De jonge Indianen prefereeren dit geroos
terde vleesch.
verlichtingsapparaat. Er zijn inktvisschen
wier vlakke lichamen lichten,alsof ze met
edelsteenen bezet zijn en poliepen die als
spookvisschen in de duisternis oplichten. Zoo
verschillend als de dieren daar zijn, zoo ver
schillend is ook de manier waarop zij als het
ware licht geven. In de meeste gevallen zijii
het organen die een beetje doen denken aan
een zoeklicht, ze zijn van holle spiegels voor
zien om de zwakke lichtstralen te versterken
Andere visschen weer bezitten een soort lan
taarn, die ze aan lange huiduitwassen, op
touwtjes gelijkend, achter zich aan sleepen.
Het doel is. om met dit licht den buit aan
te lokken. Ook zijn er visschen, die dóór en
dóór lichten, zoodanig dat men den buit dien
zij hebben verslonden, achter den buikwand
kan zien zitten. Maar al zijn we, met behulp
van 't diepzee-net in staat deze merkwaardige
levende wezens in het zonlicht te brengen,
het zal den natuurkundige toch niet gelukken
om den phosphoriseerenden glans van 't ge
vangen dier weer te voorschijn te roepen,
zelfs niet in de donkere kamer. Alleen door
nauwkeurig onderzoek van de organen, kun
nen we ons een beeld vormen van de manier
waarop deze dieren in hun diepe en donkere
vaderland leven. Dat met zekerheid te weten
is voor de wetenschap al een flinke schrede
vooruit te noemen.
GUUS GERBE.
WIND EN WATER ALS
BOUWMEESTERS.
De black-foot-Indianen houden er een
eigenaardig begrip van eerlijkheid op na.
Diefstal komt bij eigen stam niet voor. Maar
zijn er paarden noodig, dan wordt het. heele-
maal niet erg gevonden, als men die steelt
van 'n naburige stam. Dikwijls heeft dat rot
gevolg, dat er bloedig gevochten wordt. Dat
heeft weer tot gevolg, dat er krijgsdansen
worden uitgevoerd, 't Lijkt wel, of ze af en
toe behoefte hebben aan een verzetje.
De Zwartvoet-Indianen zijn ongelooflijk
sterk van lichaam en spierkracht. Wee den
Europeaan, die 't met hem aan den stok
krijgt.
Toch komt er ook bij de Blackfoots een
andere geest boven. Dit is wel 't- heel goede,
dat de Europeanen hun heeft geleerd. On
langs vertelde een opperhoofdman aan een
Europeeschen reiziger, dat er in zijn kamp
geen oorlog meer gevoerd werd, noch onder
ling, noch met- naburige stammen. Toen
onze reiziger hem blij verrast aanzag, ver
volgde de groote Roodhuid: Monias (dat is:
de blanke man) heeft ons geleerd, dat het'
beter is, met de naburige stammen in vrede
te leven, dan elkander dopd te slaan."
Als alle Moniassen daarvan maar diep over
tuigd waren, zouden alle volken als broeders
tezamen leven.
W. B.—Z.
DE GEHEIMEN DER DIEPZEE.
Wind en water zijn altijd bezig om de op
pervlakte van de aarde andere vormen te
geven. Zij schijnen een eeuwig verbond met
elkaar te hebben gesloten, om elkaar behulp
zaam te zijn bij het afslijpen van de bergen
en het vullen van de dalen met het. vrijge
komen materiaal. Als het uit den hemel ge
vallen water in de aarde dringt, sijpelt het
in spleten en barsten, totdat het eindelijk
op een steenlaag stuit, waardoor het niet ver
der kan. Maar" op zijn weg naar de diepte
maakt het heel kleine gaatjes en holletjes,
omdat het koolzuur, dat het water bevat,
een oplossende werking uitoefent. Doch het
mechanische werk van het water begint
eigenlijk eerst, als het later als bron weer
naar de oppervlakte der aarde komt. Ge
makkelijk te vernielen gesteenten hebben
natuurlijk het meest van het water te lijden,
In Noord-Amerika vooral kunnen we voor
deze bewering prachtige voorbeelden vinden.
Het schuren en spoelen van het water heeft
daar op sommige plaatsen fantastische fi
guren doen ontstaan. Het is het gebied van
de Rio Grande, in Colorado, waar men won
derlijk gevormde zuilen kan zien en het
water heeft zeker duizenden jaren noodig
gehad, om ze zoo grillig af te slijpen.
Zoo ziet men in Zweden weer reusachtige
granietblokken, die den indruk maken, alsof
ze door water en wind in twee gelijke helf
ten zijn gesneden. Andere rotsblokken ver-
toonen groote uithollingen, die eveneens het
werk van water en wind zijn. De fantastisch
gevormde rotsen die we hier op het plaatje
zien. worden ..De kapiteins" genoemd, mis
schien wel. omdat ze als twee steenen wach
ters in het water staan. In Arizona (Noord-
Amerika) kunnen we ze vinden.
WONDERLIJKE STRALEN.
GEZICHTSBEDROG.
Niet alles wat we zien, behoeft waar te zijn.
Dikwijls ook verbeelden we ons slechts dat
wc ons slechts dat we iets zien, omdat het
menschelijk oog onder bepaalde omstandig
heden gemakkelijk kan worden bedrogen. Van
alle staaltjes van gezichtsbedrog, levert het
teekeningetje dat we hierboven zien, wel een
van de merkwaardigste. Als men het teeke
ningetje in draaiende beweging brengt, on
verschillig in welke richting, dan zal T don
Indruk wekken, alsof ook alle cirkels op zich
zelf weer draaien, en wel in hetzelfde tempo
en dezelfde richting, als de hand die de be
weging uitvoert.
Nog sterker wordt dit gezichtsbedrog, als
men tijdens het draalen niet naar het tee
keningetje kijkt, maar het oog gevestigd
houdt op een punt in de onmiddellijke nabij
heid.
In „Aan Allen" sprak ik met jullie over de
wonderen der fakirs en ik besloot met je den
goeden raad te geven nooit iets te doen,
waardoor je lichaam schade lijdt. Dezer da
gen las ik juist iets over het wonder der X-
stralen. waardoor ons lichaam krachtig en
gezond kan worden. Dat is dus juist het te
genovergestelde.
Misschien zijn jullie zelf wel eens belicht
door X-stralen. Wanneer een cent of knoop
Is ingeslikt, dan kunnen de X-stralen de
verstopplaats ontdekken. Heeft er een inwen
dige beenkneuzing of verwonding plaats ge
had. dan wijzen ce X-stralen nauwkeurig aan
waar de geneesheer moet. ingrijpen. De X-
stralen dringen thans niet alleen meer bin
nen in Ziekenhuizen of dokterskamers, ook
