EMIL LUDWIC SPREEKT IN DEN HAAG.
Spaardag.
Het Belangrijkste.
MINSTENS 9 VAN DE 10 STRIJKTAFELS
KLOMPENCENTRALE
50e Jaargang No. 15131
Verschijnt dagelijks, Behalve op Zon- en Feestdagen.
Zaterdag 22 October 1932
HAARLEM S DAGBLAD
3>irectie.- P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTE& MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTLN: per v?eek 0-25, per maand L10, per 3 maanden
£3.25, franco per post 355, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad
per week /"0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. 0.65. franco per post 0-72Yz.
Bureaux: Groote Houtstraat 03 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: j5 regels 1.75, elke regel meer 055. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim v 250.-. Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-. Ami- of Beenbreuk f 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f 2000-, Overlijden f 600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75—. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWINTIG BLADZIJDEN.
Leiders en leidende gedachten van onzen tijd.
„Dl VAKMENSCHEN BRACHTEN DE
CROOTE MISLUKKINGEN".
De oorlog moet met alle krachten
bestreden worden,
(Van onzen correspondent).
Emü Ludwig.
Gisteravond heeft in Diligentia in Den
Haag Emil Ludwig voor een, ondanks stroo
menden regen volle zaal, gesproken over
„Führèr und Ideen unserer Zeit" „Leiders
en leidende gedachten van onzen tijd".
In zwart colbert was Emil Ludwig gekleed,
toen hij te 8 uur zijn rede aanving, met op te
merken, dat hij alleen spreken zou als Euro
peaan. Dan poneerde Emil Ludwig, wiens
rede meer een aaneenwijzing van glanzende
aphorismen was, dan wel een betoog, de
stelling, dat de wereldgeschiedenis de wer
king is van machten, door menschen verte
genwoordigd. De grooten dezer aarde hebben
zich, steeds of tijdelijk, overtuigd geweten
van hunne zending. Zij denken, dat in geen
enkel opzicht hunne persoonlijke eerzucht
leidend is. En toch werkt hun persoonlijke
eerzucht, en in hun eerzucht worden groote
gedachten verwerkelijkt. Door menschen-
liefde alleen werd nog nooit iets bereikt. Wat
resultaat- had was practisch idealisme. De
laatste doelstellingen heerschen, niet de mo
tieven.
De groote machten in Europa zijn thans
het geld, het Leger en de partij. De groote
fout is de heerschappij van de vakmenschen,
de groote ellende hun fiasco. Zij zijn teveel
vertrouwd geraakt met de problemen, de
menschen aan het stuur hebben geen fan
tasie meer de groote creatieve werking
zij hebben gebrek aan invallen, de mannen
aan het stuur hebben geslapen.
De vakmenschen brachten de groote mis
lukkingen. Toen de volken vrede sloten na
den wereldkrijg stuurde men naar de confe
renties generaals en admiraals. Eii naar de
groote wereldconferenties op godsdienstig
gebied zond men de theologen de vakmen
schen hen liet men beslissen. En toch bla
meerden zich de vakmenschen. Spr. dacht
vooral in dezen tijd aan de bankheeren. Ge
makkelijk ontstane suggestie verhoogt helaas
den indruk en daardoor de nadeelen van de
deskundigen, wie het ontbrak aan invallen,
fantasie, nieuwe methodes. Dit is merkwaar
dig. dat onder vakmenschen niemand- ver
antwoordelijk wil zijn, de verantwoordelijk
heid wordt, afgeschoven. Spr denkt aan de
Na ami. Vennootschap. De ministers beroepen
zich altijd op de deskundigen.
In dat alles schuilt een levensgevaar voor
de menschheid. De industrie en de banken
helpen Rusland, waar iets nieuws gebouwd
wordt niet, wel vernietigen ze 't in West-
Europa, Wel probeeren ze nog iets te redden
van hun millioenen voor den ondergang.
Maar waar wordt een plan uitgewerkt voor
het welzijn van geheel Europa? Onze klein
kinderen zullen "lachen over wat n age aten
werd. En dat, hoewel we zooveel dichter bij
elkaar leven, door telefoon, radio, verkeer:
er zijn zooveel mogelijkheden, welke niet
worden uitgebuit. Onze kinderen zullen ver
steld staan, wanneer ze hooren, dat magna
ten hebben toegelaten, dat petroleumbron-
nen zijn verstopt, dat koffie tot briketten is
verstaniDt, alleen om de prijzen op peil te
houden, terwijl velen honger hebben. De
rijken reizen, omdat, ze zich niet zeker ge
voelen. Vroeger verhoogde het bezit Jpet
machtsgevoel, thans brengt 't een slecht ge
weten.
Dat alles vindt, zijn grond ln zijn oorzaak
in de fantasie. Die alleen kan nieuwe vor
men voortbrengen.
Merkwaardig is 't, dat degenen, die in 1914
de oorlogsverklaringen deden uitgaan hun
beroep als leiders, als vakmenschen, hadden
geërfd. Degenen, die de vredesverdragen heb
ben gemaakt en de nieuwe overeenkomsten,
welke de menschen naar elkaar toe hebben
gebracht, menschen zijn geweest, die het lei
derschap niet als beroep hebben uitgeoefend.
Dan spreekt Emil Ludwig van patriotisme
en nationalisme. Hij wil constateeren, dat
het begrip leefde, dat vaderlandsliefde leef
de, voor het woord uitgevonden was. Het
woord werd uitgevonden in de 19e eeuw.
Maar waarom is er het nationalisme? Waarom
het zich verheffen op eigen daden? De zoon
van een groot vader leert nederigheid. Dient
ook een groot volk niet nederig te zijn? En
bovendien: nationalisme hecht alleen aan
kleine dingen, verheft het kleine tot iets
groots. Hij denkt aan de uitbundigheid dik
wijls over oude kleederdrachten.
Spr. kan de oorzaak van de Europeesche
verdeeldheid niet zien in de verschillende
staatsvormen, welke naast elkaar in de ver
schillende landen van Europa worden be
proefd, De tegenstelingen loopen niet meer
tusschèn Koningschap en republiek, -maar
tusschen democratie en autocratie. Dat wordt
duidelijk uit het feit b.v. dat een conserva
tieve partij in Duitschland zich noemen
ging „Deutsche Volks partei".
Spr. betoogde dan aan de hand van een
nadere persoonsbeschrijving, gegrond op
eigen studie en aanschouwing, dat alleen <te
fantasie, de nieuwe methode, de nieuwe
creatieve krachten, Europa zouden kunnen
vooruit brengen.
Die krachten worden gevonden bij de auto
craten. Mussolini, Kemal Pasja, Stalin. Deze
zullen nieuwe dingen uitwerken ze hebben
bij een val alleen alles te verliezen. De fan
tasie, ze werd gevonden bij Briand. die zelfs
nooit de eerste zin wist van wat hij zeggen
zou. die zijn argumenten wisselde naar zijn
publiek. Als Franschman zou hij op Briand
tegen hebben, als Europeaan moet hij hem
bewonderen. Fantasie het. Masaryck, de
Tsjechische president, de schoone mensch in
zijn zeer hoogen ouderdom, schooner dan
menig jonkman. Waren er de Vereenigde
Staten van Europa, Masaryck zou president
zijn, deze fijne geest, wiens gelaat meer geest
dan ras uitdrukt, zou de leider moeten zijn,
hij, die weinig genoten heeft in zijn leven,
veel goeds nagestreefd, veel verloor, Masaryck
droomde veel in zijn jeugd, in zijn mannelijke
jaren beheerschte hij zijn droomen.
Wie zich aan de gedachte heeft gewend
dat de mensch belangrijker is dan de om
standigheden, wordt thans wel uit zijn even
wicht gebracht. De omstandigheden hebben
zoo grooten invloed. En toch: het genie on
derwierp de elementen, thans is er de behoef
te aan het genie, dat ordenend, nieuw-orde-
nend werkt. Nu velen alleen vakmenschen
zijn, nu velen alleen dragers zijn van eigen
schappen van vorige geslachten, nu kan al
leen de geniale dilettant de orde brengen.
Spr. herinnert aan Napoleon. Ongetwijfeld
hebben velen zijn komst betreurd. Frankrijk
was armer geworden en toch heeft hij in de
samenleving van Europa nieuwe construc
tieve krachten gebracht, die thans nóg wer
ken en hun invloed gelden doen.
De staatsvorm doet. 't ten slotte niet. Elke
staatsvorm is tenslotte een andere aggrega-
tie-toestand voor wat men staat noemt, d.i.
de gemeenschap bezien van uit het oogpunt
der ordening De ordening der gemeenschap
kan zich veelzijdig verwerkelijken. Dit maakt
den leider, dat hij verwerkelijkt wat in de
gemeenschap, het volk, aan leidende gedach
ten leeft. Marx overdreef naar verschillende
zijden, toch was hij vruchtbaar, toch leeft hij
nog. Het genie is de leider doordat hij de
expressie is van de idee. De gedachte is on
mogelijk, dat een dictator b.v. zou gezocht
kunnen worden, hij wordt, hij wordt vanzelf.
De held zoekt het volk, gelijk het volk den
held. Hij rust- op en in het volk. Magische
krachten werken daar. Merkwaardig, dat
Duitschland geen dictator leverde en deson
danks ontleenen alle huidige dictatoren hun
gedachten en ideeën aan Hegel, Marx en
Nietzsche.
Het is opvallend, dat de dictatoren van het
oogenblik de fouten vermijden, welke Napo
leon maakte: niemand haakt naar de kroon,
niemand naar de weelde. Zij leven gelijk als
en met hun medewerkers. Masaryck slaapt
op een ijzeren veldbed, Mussolini leeft in een
klein huis, Kemal pasja in een kleine villa,
Stalin is meer dan matig. Een geliefde, als
Napoleon, hebben zij niet noodig, ze bezitten
reeds een geliefde: de Macht. Door hun een
voud stijgt hun invloed. Niets heeft de voor
malige Duitsche vorstenhuizen zoo geschaad
als hun onderhandelen met de nieuwe sta
ten, ten einde zooveel mogelijk te verkrijgen.
In onze dagen stijgt, al lijkt het wel eens
anders, de macht der persoonlijkheid.
Een persoonlijkheid wordt de man, die fan
tasie bezit, maar ze tevens beheerscht. ze
controleert. Denkt men langs de denklijnen
der persoonlijkheid, dan zal men over Rus
land een gunstig oordeel hebben. Wel betee-
kent Rusland het einde van eigenwaan, maar
daar worden ook gevonden arbeid en hoop.
Daar groeien nieuwe dingen, daar ontwikkelt
een nieuwe cultuur. Uit de leuzen van „vrij
heid en broederschap" groeiden desondanks
het kapitalisme en zijn slagschaduwen uit
de moreele dwang van Rusland kan een
nieuwe moreele vrijheid ontstaan. De reali
teit moet aanvaard worden. Wie dat doet
diens fantasie draagt vruchten. Dan heeft-
de fantasie scheppende kracht. Stalin aan
vaardt de realiteit, deze verlegen man is fa
natiek, als een volhoudende ploegtractor
woelt hij de zware aarde van de Russische
ziel om, maar hij slaagt, want de realiteit
bevrucht zijn fantasie. Na Lenin had Rus
land een Stalin noodig.
Een andere tegenstelling, welke onze tijd
kent is die tusschen verstand en hartstocht.
Hartstocht is geen idealisme. Toch worden
beiden verward. Spr. bewijst dat aan den
oorlog en den oorlogsgeest. Het slot zijner rede
was een philippica tegen den oorlog. Hij
wilde niet ontkennen, dat er zich bij de oor
logvoerenden in den wereldkrijg idealisme
ontwikkelde, spr loochent echter, dat dit
idealisme aan anderen mag worden opge
drongen. In den oorlog was hoogstens 1
held, de rest was slachtoffer. De oorlog moet
met alle krachten bestreden wórden, hier ligt
een groote en ook scheppende gedachte van
onze dagen. Geen staatsvorm behoeft den
oorlog. De oorlog moet verfoeid worden.
Iedereen heeft het leven lief en spr. heeft
nog niemand gezien, die het leven niet- lief
heeft. Spr. behoort tot géén enkele partij
hij behoort alleen tot die partij van men
schen, welke den oorlog met schrik zien na
deren.
Een langdurig applaus loonde Emil Ludwig,
die tijdens zijn rede eenmaal werd onderbro
ken, door den wensch wat langzamer te spre
ken, welke bede niet meer dan enkele minu
ten werd opgevolgd.
Na de pauze beantwoordde Ludwig enkele
hem in de pauze gestelde vragen.
Op de vraag, wat hij van Wilhelm n dacht,
zeide hij, het antwoord te zullen schuldig
blijven, wijl Wilhelm II en hij beiden gasten
waren in dit schoone land.
Op de vraag of hij in Europa het commu
nisme bestaanbaar achtte, zeide Emil Ludwig
dat het communisme bepaalde levensvoor
waarden noodig had, welke wel in Rusland,
niet in West-Europa gevonden worden.
Ten slotte zeide Ludwig nog. dat hij een
nieuwen oorlog dreigen zag en helaas moest
hij zeggen, dat verantwoordelijke staatslieden
in Berlijn en Parijs onder dezelfde vrees ge
bukt gingen.
DE FRANSCHE VÏSCH-
CONTINGENTEERING
WAT DUITSCHLAND IN MAG VOEREN.
Ook voor Duitschland heeft de Fransche
regeering onlangs nieuwe contingenten voor
den invoer van visch uit dat land vastge
steld. Voor het 4e kwartaal 1932 en het eer
ste kwartaal 1933 zijn de quota als volgt toe
gewezen:
Van Tariefnummer 45:
Versche of bevroren zeevisch met uitzon
dering van bot, baars, steur, zeebai*beel, tong
en tarbot resp. 250.000 K.G. en 280.000 K.G.
Van Tariefnummer 46:
Pekelharing resp. 110.000 K.G. en 270.000
K.G. Haring en filets, gedroogde, gerookte
haring en kippers resp. 30.000 K.G. en 40.000
kilogram.
Andere visch, gedroogd, gezouten of ge
rookt resp. 40.000 K.G. en 35.000 K.G.
Verder is Duitschland van tarief nummer
45: zeevisch, versch of in verschen toestand
door bevriezing verduurzaamd, wat de soor
ten bot, baars, steur, zeebarbeel, tong en tar
bot betreft, ingedeeld bij „andere vreemde
landen" en krijgt als zoodanig een deel van
de totale quota van de 30.000 K.G. die voor
beide kwartalen tezamen zijn toegestaan.
(31 October zal weer Wereld-
spaardag zijn.)
Sparen! 't klinkt je in de ooren,
Als een woord uit vroeger tijd,
Men spaart nu nog slechts de vogels
En. natuurlijk, kool en geit.
Sparen! het klinkt als een echo.
Die bijkans verstorven is.
Als een zoekgeraakte bladzij
Uit de landsgeschiedenis.
Het moet ook voor al te velen
Klinken als een wrange spot.
Voor hen is het steenen varken.
Het symbool, al lang kapot
Er komt weer een wereldspaardag.
Als de voor'ge drie vier jaar,
Op den laatste van October.
Met de leuze: Menschheid. spaar!
'I Is een wijs advies, dat 's zeker
En wij willen niets zoo graag,
Alleen: hoe? dat is de korte
En meteen de groote vraag
Spaar! een prachtige gedachte.
't Rijmt op waar en klaar en baar,
Maar helaas op zwaar en naar ook
En op -'t diep gezuchte: Maar
Ach, wie zou niet willen sparen,
Als men hem maar sparen liet.
Voor de meesten geldt: de crisis
En de fiscus willen 'it niet.
P. GASUS.
DE TWAALF PROVINCIëN.
TENTOONSTELLING GEOPEND.
Hedenmorgen 11 uur heeft in tegenwoor
digheid van vele genoodigden waaronder
mevr. Roel!baronesse de Vos van Steen-
wijk en enkele raadsleden, de opening plaats
gehad van de tentoonstelling ..De Twaalf
Provinciën" ten bate van de kinderbewaar-
plaats Haarlem-Noord, in het gebouw van de
firma Gerzon in de Groote Houtstraat. Me
vrouw C. S. de VeerBlok Wybrandi heette
in haar openingswoord de aanwezigen wel
kom en dankte voor de belangstelling voor
bet werk, waarbij zij hoopt, later de prac-
tische waarde daarvan te ondervinden. In de
verschillende stands zijn vriendelnjke zitjes
gemaakt, die nood:en tot uitrusten. Tevens
zijn er typisch provinciale producten verkrijg
baar. om miee Te nemen naar hen. die thuis
achterbleven. Voorts dankt zij allen, die het
comité met raad en daad ter zijde gestaan
hebben, iin het bijzonder de firma Gorzen. Zij
hoopt, dat een goed resultaat de mooiste be
looning zal zijn voer al de moeite, die door
zoovelen aan het werk gegeven is. Hierna
werd het Wilhelmus gezongen en een rond
wandeling gemaakt langs ce stands.
SIMOENS IN VRIJHEID GESTELD
BRUSSEL. 22 Oct. (Reuter.) De Peuple be
richt, dat de dienstweigeraar Simoens. die in
hongerstaking is gegaan, in vrijheid is ge
steld.
Een der wrakstukken, die te Zandvoort aangespoeld zijn en tot een
verongelukt vliegtuig moeten behooren.
De Broqueville zou de minïsterslijst van
het nieuive Belgische kabinet gereed
hebben
(3e blad, le pag.)
Weer incidentcJi in den Oostcnrijkschen Na-
tionalen Raad. Motie van wantrouwen
tegen dc regecring venvorpen.
(3e blad, le pag.)
Dc voordracht van Emü Ludwig in Den Haag.
Leiden en leidende gedachten van onzen
tijd.
(le blad. le pag.)
Tweede Kamer: Nog steeds de bedrijjsraden-
ivet.
(3e blad, le pag.)
Een kantoorbediende in Rotterda7n is 37.ÓQ0
op totnogtoe onverklaarbare wijze kwijt
geraakt,
(2e blad, 2e pag.X
ARTIKELEN, ENZ.
Ontboezemingen van een Optimist.
(2e blad. le pag.)
Jhr. mr. B. dc Jong van Beek en Donk: De
dertiende Volkenbondsvergadering.
(2e blad. le pag.)
Dr. W. G. N. van der Slecn: Over den Atlan
tische n Oceaan. Mcna Grande. Dc groote
bron.
(5e blad, le pag.)
J. Franse: Impressies uit Noord-West Frank
rijk.
(5e blad. le pag.)
Litteraire fragmenten: Uit Orpheus in de
Dessa".
(4e blad, 3e pag.)
Karei de Jong: Radiomuziek der week. Een
voorbespreking.
(5e blad. 3e pag.)
Het leven van Emmerich Kalman. Bij den
50stcn verjaardag van den componist.
(5e blad, le pag.)
Uit dc wereld van de film.
(5e blad, 2c pag.)
De groote uitvindingen.
(3e blad. 2e pag.)
Het Ilaarlcmsche Stadsbeeld. Dc Kruisweg.
(5e blad, 2e pag.)
Vr. S.; Langs de Straat. Cynisme.
(5e blad, 3e pag.)
HET TE ZANDVOORT AAN-
GESPOELDE VLIEGTUIG.
OOK OP ANDERE KUSTPLAATSEN
STUKKEN AANGESPOELD.
Wij vernemen nader, dat ook op andere
kustplaatsen stukken zijn aangespoeld, die
kennelijk afkomstig moeten zijn van het
wrak van het vliegtuig, dat ten Zuiden van
Zandvoort is aangespoeld.
Zoo heeft men op het strand te Egmond
aan Zee een stuk vleugel gevonden van 3*6
M. lang en 86 c.M. breed. Er zat een stuk van
een stuurklep aan vast en in die klep zaten
drie schuine plankjes, waarop resp. de cijfers
en woorden: No. 22115, 14 Juli 1926. Op nog
twee andere stukken staan dezelfde teckencn.
met dit verschil, dat op het derde stuk de
datum 21 Juli 1926 luidt. Aan die stukken
zaten flarden verzilverd-grijs doek. Op een
ander vleugclstuk zat een stuurklep met
eenigszins blauw doek. Verder werd in Eg-
mond gevonden een rechthoekig triplex
plaatje, waarop geschilderd is: R.. A.J.D. 485,
13 November 1925. F811056. Vermoedelijk is
dit een Identiteitsplaatje.
De Egmondsche politie kon niet zeggen, of
het wrak lang of kort in het water heeft ge
legen; gaaf. massief, fijn hout wordt niet zoo
snel met zeewier begroeid, als grof hout.
Aan het Bloemendaalsche strand is een
hoogteroer aangespoeld, gemerkt C D 32. De
Commissaris van Politie do heer A. Hlemstra
is van meening dat dit wel lang in het wa
ter gelegen moet hebben, want het was erg
roestig. Hij vermoedt ook dat het een over
blijfsel van een Engelsch vliegtuig is, dat
eenigen tijd geleden in Engeland vermist
werd.
Ook aan het Noordwijksche strand zijn on-
derdeelen aangespoeld, zoodat wel mag wor
den aangenomen, dat boven onze kust een
nog niet opgehelderd drama heeft plaats ge
had.
DE LOONGESCHILLEN IN
LANCASHIRE
NOG GEEN OVEREENSTEMMING
LONDEN, 22 Oct. (VJD.) Do officieelc be-
middclingsconferentie te Manchestor tot bij
legging van de loonsgeschillen in de katoen
spinnerijen van Lancashire heeft tot van
nacht half 4 voortgeduurd, zonder dat de
betrokken partijen tot overeenstemming kon
den komen.
Tusschen het verstgaande voorstel der ar
beidersvertegenwoordigers en den cisch tot
loon verlaging der fabrikanten is nog steeds
een verschil van pl.m. 3 pet.
De toestand is tbans zeer gespannen, aan
gezien de opzegtermijnen heden af loopen en
indien de onderhandelingen mislukken
Maandag een staking of een uitsluiting be
gint, waarbij 200.000 textielarbeiders zullen
zijn betrokken.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
WELKE IN GEBRUIK
ZIJN, ZIJN DOOR DE
GELEVERD, OMDAT HET BEKEND IS, DAT ZE BETER ZIJN.
HOEK DR. LEIJDSSTRAAT TELEFOON 11784
