WERELDSPAARDAG
JACOB WASSERMANN IN DEN HAAG.
Nat-ionaal record.
31 OCTOBER
Het Belangrijkste.
50e Jaargang No. 15135
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Donderdag 27 October 1932
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR oirirornr»™
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMEN I EN per week ƒ025, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. f 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week ƒ0.05, per maand 0.22, per 3 mnd. ƒ0.65, franco per post /0-72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëNi5 regels ƒ1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(icdcrcn dag) 13 regels f 0.30, elke regel meer f 0-10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange
Idem voor Abonnés op het Geïll. ZondagsbladLevenslange ongesch
ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Duim vc 250,-, Wijsvinger f 1 50.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm-of Beenbreuk f 1 00.-.
iktheid f2000.-. Overlijden f 600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400—. Verlies Duim f75.-, Verlies Wijsvinger f75—, Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE EN DERTIC BLADZIJDEN
HAARLEM, 27 October.
Invoerrechten
DE RELLETJES IN HET
PROVENIERSHUIS.
Hij leest over een van zijn werken.
(Van onzen coiu-spande nt.)
Het is een allermerkwaardigste vertooning
die zich op het moment in de Tweede Kamer
afspeelt. Het regeeringsvoorstel tot verhoo
ging van het algemeene invoerrecht van 10
od 13 door minister De Geer voorgesteld
als een uitsluitend-fiscale maatregel, vindt
hevige bestrijding niet alleen bij de linker
zijde maar ook bij twee van de drie partijen
die het kabinet steunen en erin vertegenwoor
digd zijn. Niettemin schijnt het dat er, na
dat de vorige week nog een minister-crisis
dreigde, tenslotte toch nog wel een kleine
meerderheid voor het voorstel gevonden zal
worden. Volgens de meening van onzen Haag-
schen correspondent zal de regeering het net
halen. De stemming zou geen beeld van zui
vere partij en-tegenstelling geven, want alleen
als de anti-revolutionnairen en de christelijk
historischen verdeeld zijn is het mogelijk dat
de regeering met haar voorstel succes heeft.
Intusschen is de felste tegenstander van het
ontwerp niemand minder dan de a.-r. leider
dl-. Colijn, die het in vierkante tegenstelling
aoht met de grondslagen van het vermaarde
verdrag van Ouchy. De heer Snoeck Hmke-
mans (c. h.) heeft het even scherp bestreden.
Naast hen scharen zich de linksche woord
voerders Bierema (v. b.), Oud (v. d,), Albarda
(s.d.a.p), de Visser (c.p.). De voorstanders van
het ontwerp verdedigen het op den grond van
„sluitend maken der begrooting", die inder
daad zeer indrukwekkend zou zijn als er geen
andere middelen waren om de begrooting te
doen sluiten. Maar die zijn er wel, en er is
bij herhaling, ook weer in dit debat, op ge
wezen.
Wordt het voorstel inderdaad tenslotte
aangenomen, dan zou dit blijkbaar alleen zijn
omdat men minister de Geer niet- wil laten
vallen. Of, zooals onze Haagsche correspon
dent het ongeveer heeft uitgedrukt: omdat
zijn sterke wil zegeviert
Eerlijk gezegd begrijpen wij van deze moti
veering niets. Is minister De Geer plotseling
een krachtiger figuur dan dr. Colijn gewor
den? Is de in ons land overheersehende over
tuiging, dat men „in den geest van Oslo" en
„in den geest van Ouchy" op den goeden weg
was, niet opgewassen tegen de vrees, een
bepaalden bekwamen minister aan het de
partement van Financiën te verliezen? Is jhr.
de Geer onvervangbaar? Wij hebben nog
nimmer gehoord van iemand die dat was, en
wij begrijpen het heelemaal niet meer als een
dr. Colijn beschikbaar is om zijn plaats in te
nemen. Even duister blijft het dat de leider
der a. r. fractie zijn partijgenooten niet allen
meer in de door hem aangegeven richting
mee zou kunnen krijgen. Maar het wonder
lijkste van alles is de inconsequentie ten op
zichte van de verdragen van Oslo en van
Ouchy. Van een vaste lijn in het regeerings-
beleid is al heel weinig te bespeuren. De
Tel.-correspondent in Oslo heeft aan zijn
blad geseind, dat de Deensche vertegenwoor
diger op een industriëele Scandinavische con-
'ferentie verklaard heeft: „Zweden, Noorwe
gen en Denemarken moeten in sterker mate
samenwerken, temeer daar Nederland reeds
door de voorgestelde heffing van dertig op
centen op de invoerrechten blijk heeft gege
ven, zich niet in het kader der conventie
van Oslo te bewegen". - Een begrijpelijke
verklaring. Als dit voorstel wordt aangeno
men zullen de Oslo-staten zoowel als de an
dere „candidaten" voor aansluiting bij Ouchy
zonder eenigen twijfel deze meening bevesti
gen. Die neerkomt op het volgende: „Gij Ne
derlanders sluit verdragen in den geest van
internationale toenadering en verlaging van
tolmuren en zijt daarna zelf de eersten om
inbreuk op dien geest té maken door uw alge
meene invoerrecht nog eens te gaan ver-
hoogen".
Het veelbezongen krachtige beleid van mi
nister de Geer maakt met dit voorstel juist
een allesbehalve krachtigen indruk. Men
vraagt zich overal af: „Wat is nu eigenlijk
de koers die Den Haag volgt? Eerst opbou
wend en daarna weer afbrekend? Is dit al
leen maar weifeling'? Of zijn het pogingen
om de kool en de geit samen over te zetten?
Wat is het eigenlijk wèl?,Waar stuurt men
heen?
Ik citeer deze uitdrukkingen van dr. Colijn:
„Het verdrag van Ouchy maakte diepen in
druk te Genève. Het verdrag wekte hoop bij
velen. De eerste stap was gedaan. Maar drie
weken na den 18en Juli heeft de Nederland-
sche regeering den dolk gewet, waarmee het
verdrag om hals is gebracht".
„Nu vaststaat dat de oplos
sing van de crisis slechts
internationaal kan geschie
den. mag men het eenige wapen dat er is
niet onbruikbaar gaan maken. Ik noem deze
houding van de regeering o n b e g r ij p e-
1 ij k. Als zij nog 20 millioen noodig heeft,
laat zij dan de tabaksbelasting verhoogen en
een couponbelasting invoeren, voorstellen die
de heeren Oud en Albarda ook al gedaan
hebben".
Zoo gaat het thans in de Kamer.
En de voorspelling zegt dat minister De
Geer het er toch door zal halen, dat wij ver
der zullen gaan op den protectionistischen
wegaan den vooravond van de conferentie
van Londen, dat wij den levensstandaard zul
len verhoogen terwijl alle inkomens dalen.
Overal in den lande zal men het dr. Colijn
nazeggen: Dit is onbegrijpelijk.
R. P.
TARIEFSVERLAGING OOK BIJ DE
K. L. M.
Bij de K.L.M. zal op de Londensche en
Parijsche lijnen een aanmerkelijke tariefs
verlaging worden ingevoerd, zoowel voor pas
sagiers als bagage.
DRIE PERSONEN GEARRESTEERD
In aansluiting aan de bijzonderheden in
ons vorig nummer over de relletjes in het
gebouw van het Burgerlijk Armbestuur kan
nog het volgende worden medegedeeld:
Er waren ongeveer vijftig werkloozen in
dit gebouw gekomen. Zij drongen plotseling
op met het doel, de trap te bestermen, die
naar de directeurskamer leidt. Zij riepen,
dat zij den directeur om brandstof wilden
gaan vragen.
Bij het portaal stond een agent, die zich
hiertegen wilde verzetten. Hij werd ingeslo
ten, waarop hij zijn sabel trok. Deze werd
hem ontrukt, terwijl hij tevens zijn gummi
stok en sabelscheede kwijtraakte. Hij kreeg
hevige vuistslagen tegen zijn gezicht, waar
door zijn rechteroog werd dichtgeslagen. Bo
vendien kreeg hij een wond aan een vinger
van zijn rechterhand, vermoedelijk door een
steek niet zijn eigen sabel.
Boven aan de trap stond een andere agent.
Die kreeg van een man, die achter hem
was gekomen, en die te voren een sabelhouw
had gekregen, waardoor hij gewond was, een
trap tegen zijn rug. Dit was de 42-jarige
bankwerker S. Verder kreeg ook de 31-jarige
grondwerker D. V. een sabelhouw. Beiden
werden voorloopig door leden van den Qn-
gevallendienst in het politieposthuis aldaar
verbonden, waarna zij per ziekenauto van
de firma Mathot naar het Sint Elisabeths
Gasthuis werden vervoerd.
Zooals we reeds eerder schreven werd de
sabel onder een puinhoop in een der kamers
van het Burgerlijk Armbestuur teruggevon
den, maar de gummistok niet.
De vijftig werkloozen, die zich nog in de
wachtkamer bevonden, werden daarom ge
fouilleerd, maar zonder resultaat.
Later is ook nog aangehouden de 28-jarige
metselaar Van der M., verdacht van deelne
ming aan die relletjes.
De drie mannen zijn in verzekerde bewa
ring gesteld.
Het onderzoek der politie duurt voort.
(Tot 25 October is reeds meer
regen gevallen dan het be
staande record voor de geheele
maand.)
Het verbaast me niets, October,
Want wat was je goed op spat,
Voor k van je prestatie hoorde,
Leek je m al een tikje nat.
Ons geslacht juicht graag voor iemand,
Die een record kranig sloeg.
Toch, om jou nu lof te brengen.
Zijn we niet sportief genoeg.
Je kunt alles overdrijven,
Je hebt. letterlijk verstaan
In die vijfentwintig dagen,
Dat ook inderdaad gedaan.
Je kunt ook in je prestaties
Al te (water)kranig zijn.
Je deed werkelijk als Wijnmaand,
Te veel water in je wijn.
Ook wanneer je voor een slechte
Reputatie zelfs niet vreest,
Vind je zelf niet: 't was zoo leelijk,
Het is nu wel mooi geweest?
Wees tevree met je prestatie,
Je bestaan is kort van duur,
Toon ons, dat je ook in staat bent
Tot een zonnige natuur.
P. GASUS.
Ook toen voor de Haagsche Volksuniver
siteit Jaikob Wassermann optrad., was de zaai
van „Excelsior" volledig gevuld. He:, is toch
wel een goed teeken, dat ondanks het neer
drukkende der tijden er zoo groote belang
stelling is voor de groote cultuurvormers van
onzen tijd. Of is het wellicht juist tenge
volge vaar het verwarrende van onzen dag,
dat er behoefte gevoeld word* aam richtende
lijnen op het groote gebied des geest ?s?
Jakob Wassermann wad gisteravond op. om
zijn hoorders tot zijn werk in te leiden, door
hen kennis te doen nemen van een zijner
vroegere werken, 't weik inderdaad, b;'knopt,
den geheelen Wassermann bracht.
Groot verschil niet Eniil Ludiwig. Wasser
mann heeft een ernstig, stil gelaat, hij heeft
zoo niets „herausforderends". Is Ludwiig een
primaire, Wassermann is een secundaire na
tuur. Wassermann is van systematischer con
templatiever geest, schijnt dieper.
Groot verschil ook in het spreken. Ludwig
snel als een waterval, nerveus; Wassermann
rustig, zijn woorden zeggend, elk woord op
zijn plaats. In hem is iets van de rust
van den landman, maar dan van den ver
fijnden landman, dié weet, dat eeuwige krach
ten in 'hem werken. Ludwig stond en sprak,
het eene been gebogen op een lage tabouiret.
Wassermann zat, als huiselijk aan een tafel,
een kleine lamp belichtend de fijne, karak
teristieken kop an et het hooge voorhoofd en de
fijne aristocratische handen.
De heer v. d. Mamdere heette de aanwezigen
in het bijzonder natuurlijk Wassermann.
welkom namens de Volksuniversiteit en cU
vereenigingen Nederland-Du: :schland en Ne
derland-Oostenrijk. Een langdurig applaus
klonk op, toen Wassermann het podium op
ging.
Wassermann zeide. dat hij sedert 40 jartn
kunstenaar is. Wanneer een kunstenaar in
zijn werken bevrediging wil hebben, wannec-r
hij voor zijn arbeid bij anderen een klank
bodem vinden wil, dan moet er zijn een zekere
continuïteit van de kunstdrift, een zekere
eenheid in de zielsprocessen.
Vol verwachting hebt ge mij zoo zeide
Wassermann hier zien optreden. Die ver
wachting heb ik te rechtvaardigen. Ik hoop
het te kunnen doen met u in 'te leiden in
één van mijn werken.
Wassermann. las voor uit zijn „Adam
Upipaiss", een boek dat Wassermann schreef
derüg jaren geleden in den T-ijd van liet
probleem der generaties de trgems:dring
tussohen de wereld van den vader en dc
wereld van een zoon, tegenstellingen, w.-lke
tot antagonisme zelfs uitgroeiden.
Dit werk a'.dais Wassermann is nie:
in zich zelf besloten, het moet gezien worden
als verbreed tot een algemeene symboliek.
Da: kan niet amderse immers geen historie
brengt zijn werk. het is kunst.
Voor dertig jaren schreef Wassermand zijn
boek. Negentig maai maakte hij het over
Men behoefd? hem niet toe te juichen wegens
zijn vlijt hij wilde alleen doen uitkomen
hoe moeilijk de vormgeving wel was. hoe
moeilijk de achtergronden werden aange
bracht.
Dan droeg, krachtig-beeldend. Wassermann
voor uit zijn jonge werk, dat den lezer teekent
de zielsverwdkkeliingen van een in de tradi
ties van zijn kaste, opgegroeide en vastge
beten autochtonen boer, d:? na dertien jaar
van kinderloos gebleven huwelijk door
den boer met verzet gedragen, omdat er
dreigde, dat zijn bezit geen eigenaar uit zijn
geslacht na 'hem zou hebben een zoon kreeg
van zijn vrouw, van wie hij eerst niet. be
greep. dat 'haar ahker geen vruchten drosg.
van zijn vrouw, die onder zijn verwijten leedc.
maar die iot het moederschap kwam, toen hij
met genegenheid tot. haai- leerde gaan. D.
boer ging op in zijn kind, ging volstrekt, op
hl zijn kind. de boer voelde zich volledig
koning op zijn famiiiegoed in de verhouding
iot zijn kind kwam het karakter van he:
verhevene.
En nu opent het boek van Wassermann
met het teekenen van de bevindingen van
een rechter, die poogt de waarheid te vinden
in het verwarde vragen naar een moorde
naar van dien zoon, die op 18-jarigen leef
tijd vermoord gevonden wordt met het mes
van den vader. Van d*cn zoon, die ontaard
is in zijn jonge jaren, van wien men niet veel
anders dan slechts kon mededeelen.
Bij het verhoor geeft de boer het eerst voor
also! hij zijn kind alleen beschouwt als zijn
volledig eigendom, dat hij maken, ook vernie
tigen mocht, wanneer het verder leven van
zijn kind alleen maar onheil brengen kon.
Wassermann teekent de ellende van dezen
eigenaar-vader.voor wien zijn kind, alles, alle?
is, zóó. dat zijn verhouding tot zijn kind van
'n heel andere categorie als die tot elk ander
mensch blijkt, de ellende van dezen vader, bij
den rechter, wanneer hij zich verdiept in wat
zijn zoon was niets! Neergang, van begin
tot einde.
Maar de rechter speurt een geheim iets,
dat de boer verbergen wilde. Hij teekende
daarom den zoon als haatdra-
ger tegen zijn vader, hij sprak van het ge
makkelijk groeien van misverstanden tus-
schen een vader en zijn kind, ondanks de
groote liefde wederzijdsEn dan kwam 't er
hortend en stootend, uit bij den ouden, ge
slagen boer. dat hij de schuld op zich nemen
wilde van zijn jongen, die in zielsangst voor
zijn verwijtenden, toornenden vader, die
hem niet begreep, die zijn leven niet ont
bloeien liet. zich zelf doodde. Enkele minuten
voor dien daad had de zoon de woorden uit
zijn keel gekregen tot zijn vader, dat hij
altijd, altijd-door naar zijn vader verlangd
had. dat zijn ziel om de ziel van zijn vader
had geschréeuwó. Maar dat er geen ant
woord kwam.
De vader voelde zich schuldig aan den
dood van zijn zoon, wist zichzelf in laatste
instantie moordenaar.
En daarvoor wilde hij boeten. Ook hij be
roofde zich van het leven in den nacht na
zijn bekentenis.
De hoorders waren diep onder den indruk.
DE OPLEVING.
Over de vermeerderde drukte in de Am-
sterdamsche haven schrijft het Handelsblad:
Het aantal opgelegde schepen is sedert 30
September verminderd. Op dien datum had
de Koninklijke Nederlawdsche Stoomboot Mij
nog 22 opliggers met totaal 67.119 ton. Se
dert zijn van die „opliggers" uitgevaren de
„Bacchus" (2255 ton), de „Poseidon" (1928 t.)
de „Vulcanus" (1811 t), de „Agamemnon"
(1904 t.), de „Calypso" (2258 t.) en de
„Nero" (761 t.)
Deze toeneming in de vaart is voor een
deel te danken aan toenemende vruchten
transporten uit Zuid-Amerika naar Euro-
peesche havens. Het varen van deze sche
pen geeft r.og niet veel aanleiding tot groo-
tere levendigheid in de eigenlijke haven
bedrijven, maar het is van bsteekenis voor
veel gezagvoerders, officieren en zeelieden,
die zonder emplooi waren en nu weer aan het
werk kunnen.
De K.N.S.M. heeft een nieuwen geregelaen
dienst geopend op San Domingo. De „Titus"
is als eerste schip daarheen gevaren.
Veel baten leverden de vaarten bij den
tegenwoordigen stand van de vrachter.markt
echter nog niet op.
Van den Kon. Holl. Lloyd zijn de „oplig
gers' „Zeelandia" (7995 t.) en „Maasland"
'4272 t.) uitgevaren (op 30 Sept. had zij
acht onliggers met 17.742" t.)
De Hollardsche Stoomboot Mij. heeft
irootere vrachten gekregen door belang
rijke verschepingen o.a. van bloembollen.
Zoo zijn er dus lichtpunten. Het aantal
aankomende schepen stijgt echter nog niet-
hard, het blijft gemiddeld 60 in de week. Er
Komen meer graan- en olieschepen aan-, doch
i minder hout en stukgoederen Hout is er
;chter te wachten.
Een paar schepen zijn binnengeloopeu met
kolen uit het Don-gebied; de aankomst van
het eerste gezaagde hout uit Siberië hebben
wij reeds vermeld.
n ALS DE WINTER KOMT....
Wij geven vandaag een extra-bijvoegsel
onder den titel „Als de winter komt.met-
den ondertitel „Levensvreugde in Donkore
Dagen". Daardoor is ons nummer van heden
uitgebreid tot 32 pagina's.
Dit. is het derde extra bijvoegsel dat wij in
den loop van dit jaar aan onze lezers aan
bieden. Het eerste, onder den titel
„Lente!...." verscheen in Maart; het tweede,
het vacantie-nummer, in Juli. Bij dc samen
stelling van alle drie heeft dezelfde gedachte
voorgezeten: in moeilijke tijden een opwek
king te geven, op de zonzijden des levens tc
wijzen. Wij bepalen dit streven niet tot extra
nummers, zooals onze lezers weten. Voortdu
rend legt Haarlem's Dagblad er zich op toe,
opbouwend te werken, met voorstellen te ko
men die verbetering in den algemeenen toe
stand kunnen brengen, te wijzen op elk hoop
vol teeken dat betere tijden doet verwachten.
Wij zijn ervan overtuigd dat dit. onze voor
naamste taak is in een tijd als deze. De Hol
lander is zwaartillend van aard, zelfs In da
gen van welvaart hoort, men hem maar zel
den in den optimistischen toon. Dat is een
handicap van ons volk, die een positief nadeel
wordt nu de tijden moeilijk zijn en durf,
optimisme, ondernemingsgeest de noodzake
lijke factoren zijn om opleving tc bereiken.
Daarom streven wij steeds in deze richting.
Aan critick ontbreekt het daarbij niet; som
migen schijnen, merkwaardigerwijze, zoo
trotsch op hun zwartgalligheid te zijn dat zij
meenen die aan ons kenbaar te moe'en
maken. Het deert ons niet, en het brengt
geen verandering in onze actie. Er staan
trouwens anderen tegenover, die ons vaak
te kennen geven dat zij volkomen met ons
streven instemmen.
Dit bijvoegsel spreekt van de vreugden des
levens die ons ten deel vallen ook in donkere
dagen. Het. zijn er vele en velerlei. De beide
vorige malen hebben wij een onmiskenbaar
succes kunnen vaststellen: wij hopen en ver
wachten dat het ook ditmaal zoo zal zijn.
Die wat verder over crisis en malaise heeft
nagedacht dan in de termen van economische
statistieken weet. dat vooral psychologische
factoren den toestand beïnvloeden. Wat
vreugde brengt, wat dus moedgevend is. moet
daarom vooral in deze tijden naar voren
worden gebracht.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
CAFE RESTAURANT „BOLWERK"
DAGELIJKS MUZIEK
Haarlemsche Musici
1ste klas band
UITGEBREID SLAGWERK
Bovenzaal, nog enkele avonden disponibel
MEISJE VAN ELF JAAR
VERDWENEN.
PER RADIO OPSPORING VERZOCHT.
Wij vernemen, dat een meisje van elf jaar
genaamd Cornelia Nieuwkoop, wonende aan
het Zuider Buiten spa a me 6, dat Maandag
morgen zooals gewoonlijk naar de Openlucht
school aan den Middenweg was gegaan, daar
niet is aangekomen. Sindsdien Ls het kind.
spoorloos verdwenen.
Het was een ziekelijk kind, van wie niet
verwacht kon worden, dat het weg zou loo-
pen.
Door de politie is haar opsporing per radio
verzocht.
Na dc uitsprak in het geschil PruisenRijk.
Braun en dr. Brecht over dc uitspraak.
(2e blad. Ie pag.)
Jacob Wasserman7i in Den Haag. Hij leest
over een van zijn werken
(le blad, le pag.)
Tweede Kamer: Verhooging vna de invoer
rechten?
(2e blad, le pag.)
Etalagcweek van de Generaal Cronjéstraat.
(2e blad, 3e pag.)
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Invoerrechten.
(le blad, le pag.)
Vierster: „Als de winter komt
(le blad, le pag.)
Van onzen Londenschen CorrespondentNog
een eeuwfeest.
(2e blad. 2e nagJ
Honderd jaar geleden werd Paganini geboren.
(3e blad, 2c pag.)
W. T.: Langs de Straat. „Tic".
(2e blad, 2e pag.);
Een stormbeeld! Om den anderen dag waar scnuwo ceyenwoordig het Kon. Meteorologisch
Instituut: „Weest op uw hoede". Te Scheveningen hangt dc stormbal
vrijioel onafgebroken aan den paal.
