int Nicolaas
komt ook in crisistijd
Het Belangrijkste.
Met de „Graf Zeppelin" over den Oceaan.
Café Rest. „DU COMMERCE"
In petto.
50e Jaargang No. 15161
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Zaterdag 26 November 1932
HAARLEM S DAGBLAD
Dixcctie; P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTENper week; 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden
13-25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad
per week ƒ0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65. franco per post 0.72j£.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMKENE DRUKKERIJ N.V.
Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 O Administratie: 10724, 14825 Postgiro 3S810
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ADVERTENTIëNI.5 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.6&
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 1—3 regels ƒ030, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim v 250.-, Wijsvinger f 150,-, Elke andere vingerf 50.-, Arm- of Beenbreuk 1 1 00.-.
Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400—, Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75—. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG BLADZIJDEN.
HAARLEM, 26 November.
Het plan-Van Tilburg in den
Raad.
De hceren Visser c.s. vragen bij
motie een commissie van onderzoek
Wethouder mr. Gerrïtsz noemt
dit voorstel onaanvaardbaar.
Laai hem niet aan de Uwen voorbijgaan.
door HENRIHEGENER.
De gang van zaken in den gemeenteraad
ten aanzien vair het plan tot werkloosheids
bestrijding. ontworpen door onzen redacteur
den heer C. J. van Tilburg, is nu wel zeer
merkwaardig geworden. In de middagzitting
van Vrijdag, tijdens de replieken, heeft de
heer Visser, door verscheidene leden onder
steund, een motie ingediend waarin B. en W.
worden uitgenoodigd een commissie te be
noemen om het plan te onderzoeken. In de
avondzitting' verklaarde wethouder Mr. Ger-
ritsz, na het plan opnieuw bestreden te heb
ben en te hebben beweerd, dat er niets van
overbleef, dat deze motie voor hem onaan
vaardbaar' is. De voorzitter heeft de stem
ming over de motie op a.s. Woensdag bepaald.
Aan de verklaring' van den wethouder was
een debat voorafgegaan, waarin o.a. de heer
Meyers opnieuw het plan gecritiseerd had en
de heer Klein Schiphorst op een goed onder
zoek had aangedrongen, zeggend: „Er kan
getracht worden er iets goeds uit te maken,
ook al is het dan misschien iets anders dan
aanvankelijk bedoeld is". Deze spreker was
van meening dat B- en W. zich in de Me
morie van Antwoord met een Jantje van Lei
den van de zaak hebben afgemaakt. Blijk
baar denken vele raadsleden er zoo over. Het
is, zooals men weet, ook onze meening.
Maar waarom mr. Gerritsz nu plotseling
het hoogste aller paarden beklimt, en een
voorstel tot instelling eener commissie van
onderzoek onaanvaardbaar noemt, begrijpen
wij inderdaad niet. Wij weten wel dat hij
een bekwaam man is op het gebied der
werkloosheidsbestrijding, en hebben dat trou
wens meer dan eens in dit blad erkend. Wij
weten ook dat hij zijn arbeid op dit gebied
al twintig jaar verricht en hem als zijn
levenswerk beschouwt. Maar dat sluit niet
uit dat andere menschen op dit gebied ook
wel eens een goed denkbeeld kunnen hebben
en een gedachte opperen die, geschaafd en
bijgewerkt, misschien op den duur tot een
practische daad kan leiden om grooten nood
te helpen verlichten. Meer heeft het plan-
Van Tilburg' nooit gepretendeerd te zijn, Er
zijn ettelijke bezwaren tegen geopperd. Ver
scheidene daarvan hebben den voorsbeller tot
wijzigingen in zijn oorspronkelijken opzet
aanleiding gegeven. Waarom ook niet? Men
moet zoeken, zoeken naar gemeenschappelij
ke oplossingen. En dat kan. omdat alle par
tijen in den lande het eens zijn over de nood
zakelijkheid, behoorlijk betaalden arbeid aan
de werkloozen te verschaffen. Alle partijen,
ook de S. D. A- P. Toen het plan-van Tilburg
in zijn eerste conceptie op 22 September in
ons blad gepubliceerd werd, drukten wij
vlak ernaast de voorloopige meeningen af
van vele bekende menschen van verschillen
de politieke richtingen. Zij vonden het alle
een onderzoek waard. Zeer begrijpelijk dat
zij overeenstemden in hun belangstelling,
want alle politieke partijen willen vooruit
gang op dit gebied, willen de werkloozen hel
pen. Ik herinner mr. Gerritsz aan twee ver
klaringen die wij afdrukten van zeer beken
de partijgenooten van hem, leidende figuren
in het vakvereenigingswezen.
De heer C. van der Winden, Alg. secre
taris van den Alg. Ned. Metaalbewerkersbond
en bestuurslid (thans waarnemend voorzit
ter) van den I-laarlemschen Bestuurdersbond
verklaarde: „Het hierbij ontvouwde plan tot
bestrijding der werkloosheid acht ik zeer
goed uitvoerbaar. Het brengt den slinger in
het uurwerk, dat nu vrijwel stilstaat".
Hierbij herinner ik eraan dat volgens mr.
Gerritsz' mededeelïng in den Raad de be
wuste verklaringen alleen belangstelling,
geen instemming uitdrukten. Is dit alleen
belangstelling, geen instemming'?
De heer A. Mar s, raadslid der S.D.A.P. en
voorzitter van den Haarlemschen Bestuur
dersbond, verklaarde: „Ilc begroet dit plan
met sympathie. Van arbeiderszijde is het toe
te juichen. Ook zie ik er een gemeenschaps
belang in. Voorts sluit ik mij aan bij de ver
klaringen van den heer Van der Winden".
Welnu?
Sindsdien is het plan door den molen der
critiek gegaan, en heeft de voorsteller de
wenschelijkheid van verscheidene wijzigingen
erkend, zonder dat daarmee de grondge
dachte van het plan is uitgeschakeld. Volgens
mr. Gerritsz zou het een wijziging zijn dat
het plan nationaal moet opgevat worden.
Een wijziging? Op den eersten dag der pu
blicatie, dus op 22 September, schreef ik al
in het inleidende artikel op pag. 1„Er wordt
trouwens medewerking van het Rijk voor ge
vraagd. Daaruit volgt dat men 111 Den Haag,
bij eventueele aanvaarding van het prin
cipe van dezen opzet, zich de vraag zou stel
len voor welke andere gemeenten hetzelfde
stelsel met dezelfde medewerking van het
Rijk toepasselijk te maken zou zijn"'.
Op 27 September, dus vijf dagen later, zei
ik het nog duidelijker ln een bijschrift bij
een artikel van een ander zeer belangstel
lend deskundige, jhr. dr. Mollerus: „Ons is
het wel zeer duidelijk ook de ontwerpei-
van het plan beseft dit dat de beslissing
over de practische uitvoerbaarheid in Den
Haag ligt en niet bij een of meer gemeente
besturen, ofschoon hun oordeel over de zaak
van zeer groot belang is'.
Welnu?
Heeft het nationale karakter van het plan
niet steeds vooropgestaan?
Ik kan hier niet. alle publicaties ze zijn
zeer talrijk geweest citee'ren. Maar het
plan staat of valt niet met de al of niet toe
passing van een exportpremie. en evenmin
met het al of niet trekken op de werkloozen-
kassen. De heer Meyer de Vries heeft zich
tegen het verleenen van subsidie voor z.g.
„normale werken" uitgesproken, maar staat
het precies vast wat in dezen abnormalen
tijd normale werken zijn? Is de heer Meyer
de Vries de regeering? Neen, hij is een hoofd
ambtenaar in Den Haag die over het plan
rapport moet uitbrengen aan den minister.
En weet mr. Gerritsz niet evengoed als ieder
een dat bijna alle nieuwe plannen eerst op
hevige'n tegenstand stuiten, vaak zelfs aan
vankelijk verworpen worden en zeer vaak in
gewijzigden vorm later weer opgevat, omdat
in de grondgedachte iets goeds zit?
Wij hebben ons nooit op een ander stand
punt gesteld in deze zaak dan het bekende:
„Onderzoekt alle dingen en behoudt het
goede". Meer heeft ook de Raad niet aan den
wethouder gevraagd. De drie hoofdgedach
ten van het plan zijn: lo. een groot deel der
werklooze' arbeiders aan het werk te zetten
voor een behoorlijk loon, zonder dat er zwaar
der lasten op de gemeenschap gelegd wor
den; 2e. door dien arbeid te bereiken, dat ook
anderen aan het werk gezet worden; 3e. dit
alles te baseeren op een ver doorgevoerde
samenwerking' van verschillende groepen van
belanghebbenden. Dit laatste geeft de groot
ste moeilijkheden, zooals al gebleken is. Maar
moet men, bij een nood als de huidige, niet
zoeken, blijven zoeken tot men de ware op
lossing vindt?
Dat is ons heele streven en dat van zooveel
anderen.
Wij betreuren het dat de wethouder deze
houding heeft aangenomen. Wij zijn er van
overtuigd dat bij B. en W. en den Raad de
oplossing gevonden kan worden om dergelijke
onnoodige verscherping der standpunten op
een terrein, waarop iedex-een vooruitgang wil
en waarop de wethouder als deskundig man
een belangrijke kracht is, uit de wereld 'te
helpen.
Laat ook mr. Gerritsz de zaak nog eens
rustig bekijken. Komt tijd, komt raad. Wij
zijn er van overtuigd dat vóór Woensdag
raad gevonden kan worden.
R P.
INGEZONDEN MEDEDEELÏNG EN
VERHAEGEN met zijn Orkest
Voorheen Hotel CENTRAAL, Den Haag
De nootjes IV van Hoenderdos
bewijzen grooter nut
dan die van minder kwaliteit
Een daalder kost het mud!
(In het Noorden des lands is sinds
kort een rage onder H-B. Scho
lieren, Gymnasiasten enz. uit
gebroken, om voor elke school
gelijk gekleurde baretjes te
dragen.)
Sedert kort gaan in het Noorden
Leerlingen der H.B.S.,
Gymnasiasten, kweekscholieren,
Uniform gepet ter les.
En die nieuwe petbevlieging
Ondervindt nogal crïtïek.
Ik voor mij vind die bezwaren.
Deels wat zwaar en deels komiek.
D'een schrijft: deze nieuwe mode
Is geen Neerlandsch fabiikaat,
D'ander dat het straks den weg op
Van-een weeshuispakje gaat
Weer een ziet de sectevorming
Hierdoor vex-der uitgebreid,
Tjonge wat 'n zware termen
Voor zoom pettenkleinigheid.
Laat- ze toch hun petjes dragen,
Rood of blauw of paars of groen,
Als ik 't in de school des levens
Strakjes maar niet hoef te doen.
Neen, ik kan nog niet goed vatten,
Waarom dit zoo'n onrust wekt,
Want die jongens in het Noorden
Houden zich toch zoo gedekt.
Modes plegen snel te groeien
Leert ons de geschiedenis,
Zoodat wellicht deze rage
Ook voor ons in petto is.
Wel, ik kan me slechts verheugen
Tn een naaste toekomst met
Een devies van H.B.S.'ers:
Niets gaat boven onze pet.
P. GASUS.
De schaduw van de „Graf
Zeppelin" op den Oceaan.
Vanmorgen heel vroeg „stoomden" we
langs de antieke stranden van Mauretanxë
en tusschen de zuilen van Hei-cules door, die
daar aan beide zijden van de engte van
Gibraltar tronen. Toen kwam een groot brok
zee, en eerst vanmiddag doemden de Canari-
sche eilanden op. Een der passagiers, die met
z'n Zeiss ijverig den horizon had afgezocht,
ontdekte 't gezochte land te vx-oeg, zoodat
zijn ontdekking echt een „canard" was, in-
stede van een Canarie. 't Werd over twee,
toen we aan stuurboord in de verte de
grauwe wazigheid van het eiland Fuerteven-
tura passeerden. Totdat tegen half drie Cran
Canaria onder ons hemelschip wegtrok. Aan
de Zuid-Oost zijde voeren we er langs. Jt Was
werkelijk als een droom.
Volgens de gevoelens van bepaalde ge
leerden, moeten de Canarische eilanden deel
uitmaken van het in den Oceaan verzonken
mysterieuse Atlantis, waarvan al Plato wist
te vei-halen, en dat een cultuur heeft gedra
gen, waarin een creatie als onze Zeppelin een
armzalig zevexxde-rangs bedenksel moet zijn
geweest. Nu trokken we daar op 250 meter
hoogte langs dat oude land heen. De witte
Shell tanks daar dicht bij het foi"t op het
puntje van het eiland, zullen er in ieder
geval in den tijd van 't Atlantis wel niet
hebben gestaan. Eerst volgde een stukje
steenwoestenïj, toen kwam Las Palmas met
zijn dicht opeengedrongen blokkige, witte
huizen, waartusschen een mooie kerk. Op de
kaden stonden de menschen, in bewoirde-
rend staren naar het hemelschip. Palmboo-
men, bananenstruiken, zoutpannen, dan weer
wat groen en '11 groot radio-station, vast ook
geen overblijfsel van die door den zondvloed
verzwolgen wondeirwereld, en de rest was
weer kale, dorre natuur, met. als achtergrond
rotsige piekige bergkammen, alles van
troosteloos-jammerende naaktheid. Van 't
noordelijker gelgen Tenerïffe met zijn wit
besneeuwde 4000 M. hooge piek, was natuur
lijk niets te zien.
Des middags werd door den steward de
salonklok weer een uur achteruit gezet. Dat-
is al de tweede keer, dat hij aan de klok
heeft zitten morrelen. Maar dat moet ook.
Want na elke vijftien lengtegraden, die xn
Westelijke richting afleggen, winnen we een
uur.
Toen we vanavond in het salon gezellig bij
een zaten, kwam Kubis vertellen, dat er aan
bakbooi'd een schip te zien was. Een heusch
schip! Dat is een heelë gebeurtenis, zoo'n
ontmoeting op een Zuid-Amei-ika Zeppelin
vaart. We staken ijlings ons hoofd in de
duisternis en zagen twee zielige lichtjes onder
ons wegschuiven. Bepaald emotioneel was de
ontmoeting niet. Althans voor de lucht
varende partij.
26 October.
Al heel vroeg was liet rumoerig in de ca
bines. Ook boven ons, waar de bemanning
huist, 't Is alles tamelijk gehoorig in den
Zeppelin, want met het oog op de groote
factor „gewicht"', is bij den bouw van de
verblijven natuurlijk naar uiterste lichtheid
gestreefd. Zoo bestaan de deuren der cabi
nes uit een heel licht raamwerk, dat met
doek is overtrokken, De dubbele, smalle deur
tjes van de beide kleerkasten, die in de
meeste cabines zitten, zijn nog lichter. Ook
de beddelakens zijn opvallend dun en lfcht.
Gehoorig is in de cabines ook de 40 paards
Wanderer motor van de „electrische cen
trale" die in een geheel geïsoleerde cabine
achter de passagiersverblijven staat, cn die
de electrische energie opwekt voor radio, ver
lichting. Kreisel kompas en voor verwarming
der keukenfornuizen.
Vannacht zijn we langs de Kaap Verdïsche
eilanden gevaren, waarvan wij natuurlijk
niets hebben gezien. Dat het al tropisch is
geworden, blijkt uit de witte pakjes, waarin
't grootste gedeelte der bemanning reeds
ï-onaloopt. Van ochtend hebben we weer
langen tijd door een raampje den wijden
Oceaan bewonderd. Er zit iets betooverends
in. wanneer men zoo zijn blikken laat waren
over den inimensen plas, die. van de brug
gezien, veel heeft van een omgekeei-de platten
schotel met bollenden horizon. Ook al fasci-
neerend zijn die twee vischvormige antenne
gewichten, die, elk aan een dunnen kabel tot
150 meter kunnen worden neergelaten en
op enkele meters afstand van elkaar boven
de Oceaan „escadrille" vliegen. Er zweven
nog wel andere, kortere antennes met
„vischjes" onder de boot, op andere plaatsen
ook, maar de vrienden der passagiers, zijn
die twee.
Ook de schaduw van den Zepp. op het
water, is een bx-on van licht genoegen cn
nuttig vermaak. Voor „de brug" is ze ook
meer dan een vermaak, omdat je door het
met een stopwatch opnemen, van den tijd,
Ook de pogingen van prelaat Kaas iot ver
min van een kabinet in Duitschland mis
lukt.
(3e blad, lc pag.)
Een Herman Heuff-fonds.
(4e blad, le pag.)
Uit Haarlem's Gemeenteraad.
(4e blad, le pag.)
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Het plan-Van Tilburg in den Raad.
(lc b'.ad. le pag.)
Onboezemingen van een Optimist.
(2c blad. lo pag.)
Henri HegenerMet de Gra) Zeppelin" over
den Oceaan.
(le blad. lc nag.)
Dr. W. G. N. van der SlccnOver den Atlan-
tischen Oceaan.
(5c blad, le pag.)
Lettinga: Financieele Kroniek.
(3e blad, 2e pag.)
Brieven van een ambtenaar B. B.: Drukke,
maar prettige dagen.
(5e blad, le pag.)
Emmy J. Belinfantc. Dc vrouw in dc twin
tigste eeuxv.
(5e blad, 2c pag.)
Het Haarlemsche Stadsbeeld.
(5e blad. 2e pag.)
Karei de Jong: Radiomuziek der Week. Een
voorbespreking.
(5e blad. 3e pag.)
Guus Betlem Jr.: II. D. VertellingHet kost
bare kerstgeschenk.
(5e blad. le pag.).
W. B.Z.\ Lectuur voor onze jeugd.
(5e blad, 3e pag.J
dien de schaduw noodig heeft om over een
vast punt. bijv. een rif. of op volle zee. oen
schuimende golftop heen te trekken, nauw
keurig de grondsnelheid van het schip kunt
bepalen.
Korte afleiding hebben ons vandaag nog
bezorgd échte vliegende visschen, die hoewel
klein, zich toch scherp afteckenend tegen
de groenende zee, elegant con stukje over hot
water vlogen, zoo gedurende vier, vijf, zes
seconden en dan weer onderdoken.
Tegen half twee hadden wc oen ontmoe
ting met een mooie, groote Oceaan-steamer,
de „Monte Sarmiento", een Duit.--.chc boot, die
14 October uit Hamburg, on den 21s(e van
Las Palmas was vertrokken. Uit alle raamp
jes cn gondels van de Zeppelin hingen hoof
den, terwijl onder het schip, mot een looden
kogel verzwaard, de Diütsc.hc handels',-lag
wapperde. Op de trotsche op de golven slin
gerende tweepijper, die roode banden om
zijn schoorsteen had, stonden de dekken
vol. Toen we vlakbij waren, minderde dc
Zepp. Ineens vaart cn kachcldcn we met
sterk geknepen Maybachs op ruim 200 meter
hoogte, boven en bijzijden den Ocoaanreus,
die drie doffe slgnaalstooten omhoog zond
als groet. Er werd over cn weer frenetiek
gewuifd.
Het was een machtig, bijna aandoenlijk
moment, die ontmoeting daar midden op den
onmetelijken plas tusschen die 2 vormen van
Oceaanverkeer: tweepijper en heme'.schip.
Slechts enkele minuten bleven we bij elkaar.
Want opeens rinkelde de machlnetclegrafen,
golfde weer het doffe geronk der Maybachs
over de wijde watex-en. en schoot onze
mastodont weer met volle kracht vooruit,
naar het verre land, daar beneden den hori
zon. De een breede witte golfbaan door 't
Oeeaanvlak ploegende mailboot, spoelde
naar achteren, werd speelgoed on verdween
onder den buik van den luchtkolos. Eerst
1 November zal 't zeeschip ln Rlo zijn.
We hebben vandaag een excursie gemaakt,
een uitstapje, hebben met kapitein V011 Schil
ler het inwendige van het schip bezichtigd.
Door den gang langs dc hutten en de toi
letten, kwamen we vla een deur met „ver
boden toegang,, er op, in het diepste binnen
ste van den luchtreus.
Wondere wereld, dat geraamte, die inge
wanden van het machtige hemelgevaarte.
Technische schepping, met niets te verge
lijken. Vlak voor ons zien we het ruitje van
de kleine, met dubbele deuren afgesloten
„electrische centrale". De toegang tot die
even onder het schip uitstekende cabine, is
streng verboden voor hen, die er niet te
maken hebben. Dat verbod ls te begrijpen.
Het is immex-s zaak ervoor tc waken, dat
het ontvlambare watei'stofgas geen verbin
ding kan aangaan met den vonken en
wai-mte verwekkenden explosiemotor, die 111
dat hokje ronkt. Links en rechts zien we.
op een verhooging, een wa.schgelegenheid
voor de bemanning. Eerst gaan we nu een
trapje op, en staan dan ineens op het nog
geen 20 centimeter smalle looppad, dat door
het geheele schip voert.
Kapt. Von Schiller expliceert, vertelt eerst
waar we op drijven en waar we op varen, en
wijst op de volumineuze gasblazen boven ons,
waarvan de onderste lichtelijk onduleeren
door den wind. De gascellen. 16 ln het totaal,
die boven in het schip zitten. aldus onze
geleider bevatten het waterstofgas, waar
het schip in de lucht op drijft, terwijl de
onderste 9 cellen, gevuld zijn met het stook-
gas waarop de motoren loopen. Dat stook-
gas, een toepassing van de laatste jaren,
heeft het groote voordeel even zwaar tc zijn
als lucht, zoodat het schip gedurende de
vaart niet lichter wordt, wat bij het varen op
benzine natuurlijk wel het geval! is.
Rechts en links van onsr. zien we. tusschen
de duralumin stijlen of binten, de verblijven
voor bemanning. Hot zijn eigenlijk maal
tenten. compartimenten met gordijnen
muren. Er zijn slaapkamertentcn en huis- en
eetkamertenten. Alleen de gezagvoei-dor heeft
een eigen slaapverti-ekjc.
We gaan verder. Daar hangen tanks meti
Het in den Atlantischen Oceaan gelegen, eiland Fernando Noronha een Braziliaansche
strajkolonie.
