Historische vrouwenfiguren.
REISBRIEVEN UIT RUSLAND.
BIJVOEGSEL VAN HAARLEM'S DAGBLAD
Van alles en nog wat.
ZATERDAG 7 JANUAR11933
Een figuur als die van Jacoba van Beieren
zou misschien een stuk of wat der ai te
radiicaüe feministen van tegenwoordig tot
nadenken kunnen brengen omtrent bet feit
of gelijke rechten en geflijke plichten voor
man en voor vrouw nu wel zoo bevorderlijk
zouden zijn voor het geiuk van de vrouw
in het algemeen de uitzonderingen die de
regel bevestigen, natuurlijk daargelaten.
Jacoba van Beieren was een vrouw, wie het
leven van een man op .de schouders gelegd
werd en ze stierf eraan volkomen ge
broken op haar zes en dertigste jaar. Het
excuus da: ze dan ook voor de rol die het
leven haar te spelen gaf. bij uitstek onge
schikt was. kan onmogelijk worden aange
voerd: ze wordt beschreven als volgt: „belle
gaxllarde. gaye fort, vigoureuse de corps", of
tewel een knappe, vroolijke intelligente
vrouw, sterk van geest, sterk van lichaam-
En dus het type van de mensch, die als het
moet bergen velvetten kan. Bergen verzet
heeft ze dan ook inderdaad, en als men haar
levensgeschiedenis nagaat, dan is het met
schrik en medelijden, dat weer ziet, hoe jong
ze al met dat bergen verzetten moest be
ginnen en hoe haar in haar leven vrijwel
stelselmatig alles tegen liep, hoewel ze steeds
weer met ongelooflijke energie en optimisme
opnieuw begon en de zaken aanpakte met
haar kleine stevige handen. Maar toen ze
eindelijk had, wat ze bijna twintig jaar lang
gezocht had: een beetje persoonlijk geluk
en wat rust, die ze bovendien ook nog niet
kreeg na er vrijwel alles voor opgegeven te
hebben, duurde het niet lang. of ze klapt:
in elkaar als een riet, dat allang een knak
heef: gekregen, maar al zijn energie ver
bruikt heeft met zich desondanks ophouden
in «dein stormwind en in de erop volgende
periode van stilte plotseling en schijnbaar
zonder oorzaak zich gewonnen geeft.
Jacoba van Beieren, geboren in 1400 als
«eenige dodhteh vaai Willem IV en Mar-
garetha van Bourgondië. kreeg als toekomstig
opvolgster van haar vader den titel van
Jonlkvrouwe of Dochter van Holland", en
haar leven speelde zich af in het toenmalige
Holland van de Heefcsche en Kabeljauwsche
twisten die het land verscheurden en aan
leiding gaven tot een oneindig aantal in
triges, die natuurlijk voor verreweg hel
grootste deel draaiden om de toekomstige
vorstin, wier opvolging, daar het niet vast
stond of Holland wel een spilleleen was. bo-
vendien, toch al op iet of wat onvaste
-voeten stond.
In haar onzekere en bijna hachelijke
positie is zij bijna voortdurend d? speelbal
geweest van tegenstrijdige politieke stroo
mingen. waarvoor hier de plaats ontbreekt
om ze behoorlijk uit elkaar te rafelen, zoodat
het niet anders kan of ze moeten bijna
volkomen terzijde worden gelaten om genoeg
plaats over te laten voor Jacoba's particu
liere leven. Hoewel dit natuurlijk ook weel
een ongerijmdheid is, aangezien het parti
culiere en het uiterlijke léven van een
vorstendochter, die een rol te spelen heeft
in de geschiedenis onmogelijk volkomen te
scheiden zijn.
Het eerste oogmerk van haar vader, die
een goed hart en waarschijnlijk te weinig
nuchter verstand bezat hetgeen hem dan ook
later duur te staan zou komen, was om zijn
vermoedelijke erfgename een goed huwelijk
te laten doen en bovendien één, dat haar
steun zou kunnen geven: op haar zesde jaar
werd Jocoba verloofd met den toenmaiigen
tweeden zoon van den krankzinnigen Karei
VI van Frankrijk en Isabella van Beieren-
Jan van Touraine. De bruidegom was negen
jaar oud en de opvoeding van het paar
kinderen werd opgedragen aan de vader der
bruid, Willem IV, die ben meenam naar
Holland, en hen daar deed onderwijzen in de
diverse dingen, die vorstenzonen en vorsten
dochters van noode hebben. Willem IV hield
er een niet ongerechtvaardigd wantrouwen
jegens het intrigeerende Fransche hof op na
en toen in 1417 de kroonprins Louis st-ierf.
naar zeer groote waarschijnlijkheid vergif
tigd door zijn moeder, die met- leede oogen
had aangezien dat haar zoon onder Bourgon
dische invloeden raakte, én dus het jonge
kroonprinselijk paar, Jan van Touraine en
Jacoba van Bei a ren naar Parijs werd ont
boden. beging hij, in. zijn weerzin, de bijna
belachelijke fout. dit- te weigeren. Hij aan
vaardde wel den tocht met hen, maar, ter
wijl hij zelf naar Parijs ging, liet hij
hen aohter t Compiègne. Op het laatste
oogenblik gewaarschuwd door een bevriend
edelman omtrent plannen om hem te ver
moorden, vluchtte hij terug en vond in
Compiègne. waai- intussohen al groote fees
ten ter eere van den toekomstigen koning
en zijn jonge gemalin aangericht waren, ook
dezen dauphin, zoo weinig weken na den
anderen, gestorven, vermoord alweer waar-
schijlijk vergiftigd door zijn niets ontziende
moeder, die ook de gang van zaken met dezen
in Holland opgevoeden zoon niet beviel.
Verbitterd keert Willem met vrouw en
dochter terug naar zijn land, en zoekt daar
wat hij in het buitenland niet heeft kunnen
vinden: een goeden man voor zijn eenigen
dochter, die straks alleen zal staan in een
wereld vol intriges en moeilijkheden. „Hadde
ik mijn wensch. dat gaf ik haar aan den
jonker van Arkel". zegt hij nu: maar in 1412
heeft hij de Arkels tot zijn onverzoenlijke
vijanden gemaakt door hun stamburcht te
laten sloopen en den ouden Jan van Arkel
te laten opsluiten in den kelder van het
kasteel van zijn grootsten vijand.
Er blijft niet veel anders over dan haar te
verloven met den veel jongeren Jan van
Brabant, die bovendien, zoo jong als hij is
al een leven achter den rug heeft, dat her-
gemaakt heeft tot een gedegeneveerden
laffen, egoïsten nietsnut. B' 'na dadelijk n;
het tot stand komen der verloving sterft dr
vader aan de gevolgen van een hondenbeet
en Jacoba. 17 jaar oud, staat alleen te midden
van de onmiddellijk hoog oplaaiende Hoek-
sche cn Kabeljauwsche twisten, waarin zij
tenslotte zegeviert en de jonge Willem van
Jacoba van Beieren.
Arkel het onderspit delft. De woorden, die ze
sprak, toen zij op haar triomfantelijken in
tocht in Dordrecht zijn baar tegen kwam.
bewijzen overigens wel hoe tegenstrijdig het
uiterlijke cn het innerlijke leven van een
vorstendochter nolens volens kan zijn: „Wee
mij! Ik heb gewonnen en toch verloren!"
Arme zeventienjarige Jacoba, die tegenwoor
dig niet meer dan een bakvisch zou zijn!
Brabant moet voortgang vinden en de moei
lijkheden, die er nog beletselen voor zijn, uit
den weg geruimd. Immers, Jan van Brabant
is op tweeërlei wijze aan haar verwant en
dus is "s Pausen toestemming noodig. De
Paus wil die toestemming wel geven, maar
weigert hem onder invloed van Keizer Sigis-
mund van Duitschland. die Jacoba's recht van
opvolging niet erkent en den Markgraaf van
de Palls met Holland beleenen wil; tegen
strijdige brieven volgen elkaar op, het duurt
van December 1417 tot Maart 1418. Tenslotte
zetten zij door, het huwelijk wordt gesloten
en afgekondigd; vlak erna komt een brief van
den Paus aan, die de al eens eerder gegeven
dispensatie weer weigert en met ernstige
straffen dreigt. Het loopt met een sisser af
en Jacoba kan eindelijk eens trachten in een
gelukkig huwelijksleven wat rust en vrede te
vinden.
Gelukkig huwelijksleven inderdaad! Jan
van Brabant maakt haar het leven stelsel
matig onmogelijk en aan het hof ontstaan
weldra elkaar steeds bestokende partijen:
de vrienden van Jacoba versus de vrienden
van haar echtgenoot. Het slot is, dat Jan
al Jacoba's Hollandsche edelen en hofdames
ontslaat en er haar Brabantsche voor in de
plaats geeft «onder anderen Laurette, vrouw
van ridder Everard 't Serclaes, met wie hij
sinds lang een verhouding heeft) en met
plannen rond loopt om Jacoba heelemaal
van het hof te verjagen. Daar haar Hol
landsche aanhangers haar ondanks hun ont
slag trouw blijven, en Jacoba hun ontslag
ook niet aanvaardt, gaat Jan er zelfs toe
over om haar en hun voedsel te onthouden,
zoodat Jacoba tenslotte in verontwaardiging
het paleis te Brussel verlaat en zich vestigt
in Quesnay in Henegouwen. Niemand zal het
haar kwalijk nemen, dat zij zich in dit oogen
blik vastklampt aan een stroohalm en zich
afvraagt, of dit afschuwelijke, onteerende
huwelijk soms toch niet rechtmatig gesloten
was, soms ongeldig verklaard kon worden
En bovendien beseffe men wel. dat zij pas
twintig was.
Te meer, waar op dat oogenblik één der
broers van den koning van Engeland, hertog
Humphrey van Goucester, een begeerig oog
op de jonge, knappe vorstin met haar rijke
erflanden laat vallen, en ook Jacoba wel moet
beseffen, dat de hand van den krachtigen
der tig jarigen prins lang niet ongeschikt zou
zijn om orde te scheppen in den chaos, die
in haar land heerscht. Ondernemend als
steeds steekt zij zich in man's kleeren, reist
door Frankrijk naar Calais, vanwaar zij den
volgenden dag oversteekt naar Dover. Het
duurt niet lang, of zij verklaart haar huwe
lijk met Jan van Brabant onwettig en ver
looft zich met Humphrey, tot groote ontzet
ting van Jan van Brabant en Filips van Bour
gondië, die zich door een dergelijke vermaag-
schapping van Jacoba met het machtige
Engeland niet ten onrechte bedreigd zien.
Een vol jaar blijft zij in Engeland, wint
er vele harten, houdt er Henry V's zoon ten
doop, en op den 22en October 1422 wordt
haar huwelijk met Hunphrey gesloten, waar
mede zij Engelsche burgerrecht verkrijgt.
Dit derde huwelijk van haar, op haar twee
en twintigste jaar is wel van beide zijden
een huwelijk uit liefde geweest, al bleek
later dat haar ridderlijke gemaal toch niet
heelemaal de „chevalier sans peur et sans
reproche" was, die zij van hem gemaakt had.
Henry V stierf, toen de kroonprins nog geen
acht maanden oud was, zoodat Humphrey
tegelijkertijd het regentschap in Engeland
en het beheer van Jacoba's erflanden zou
moeten waarnemen, dat op zichzelf al groote
moeilijkheden zou opleveren, daar, hoewel
de paus Jacoba's huwelijk met Humphrey
als wettig erkend heeft, zoowel de keizer en
Filips van Bourgondië als natuurlijk Jan van
Brabant alles in het werk stellen om hen
tegen te werken. Het lot helpt daarbij een
handje: als Jacoba in Henegouwen is en
hem smeekenden brief op smeekenden brief
zendt om hem te vragen ook over te komen
en haar te helpen, verliest Humphrey zijn
hart aan één van zijn vrouw's hofdames, en
haar eigen wapen tegen haar keerende, ver
klaart hij zijn huwelijk met Jacoba ongeldig
op grond van haar getrouwd-zijn met Jan
van Brabant en treedt in het huwelijk met
Eleonore Cobham. Dat is in 1425.
Drie jaar lang nog houdt Jacoba in Hol
land den strijd tegen den machtigen Filips
van Bougondië vol, in 1428 moet zij eindelijk
zwichten voor haar vijanden en in Gouda
teekent zij de eerste acte van afstand. De
officieele volgt in Delft.
Filips van Bourgondië wordt ruwaard en
erfgenaam van haar landen. Jacoba moet be
loven niet te huwen zonder toestemming van
den hertog, haar moeder en de Staten van
haar gewesten. Zij vestigt zich eerst te Goes
vervolgens in 's Gravenhage. waar de stad
houder van Holland en Zeeland baar met
allen eerbied behandelt en zijn vriendschap
voor de gevallen vorstin zelfs zoover drijft,
dat hij haar rentmeester buiten haar weten
van geld voorziet, om de leemten in Jacoba's
slecht gevulden geldkist aan te vullen. Het
kan in allen gevallen niet lang duren of, moe
en vernederd als ze is, dc ridderlijke vriend
schap van Frank van Borselen moet voor
haar meer glans hebben dan die van all'
sterren aan den hemel bij elkaar. Zij beant
-.voordt zijn vriendschap, steeds meer worde-
ze samen gezien en weldra wordt gefluiste:
van een geheim huwelijk, in October van he:
jaar 1432 gesloten in de kapel op het Bin
nenhof in Den Haag. De vermoedens worden
weldra zekerheid; Filips. die in Gent is, wordt
spoedig op de hoogte gebracht. Van Borselen
krijgt bericht dat zijn meester in aantocht is.
en begrijpende, dat er onraad is, zendt hij
zijn vrouw naar Tellingen en wordt zelf ge
vangen genomen cn in de kerkers van het
slot van zijn vriend. Hugo de Lanoi. Heer van
Rupelmonde geworpen. Jacoba. in wie de oude
energie ontwaakt, trekt hem met klein gevolg
stil achterna; als Filips ook haar wil arres
teeren blijkt zij gevlogen te zijn en in zijn
woede beveelt hij den Heer van Rupelmonde.
van Borselen te doen onthoofden. De Lanoi
brengt allen in den waan, daaraan gehoor
zaamd te hebben, vertrekt naar den Haag en
bekent den reeds spijt hebbenden Filips zijn
ongehoorzaamheid. Het bijna sprookjesach
tige happy end na zooveel tegenslag volgt:
Jacoba doet afstand van al haar titels, be
houdens die van gravin van Oostervant, en
trekt zich met haar man, in wiens plaats
De Lanoi stadhouder van Holland en Zee
land "wordt, terug op het kasteel St. Maartens
dijk in Tholen, waar het huwelijksfeest eerst
openlijk over gevierd wordt.
Op den {fasten October 1436 sterft Jacoba en
Van Borselen. die de gelofte af had gelegd
van niet meer te zullen trouwen, leefde tot
1470 en werd niet naast haar in de kapel op
het Binnenhof, maar in St. Maartensdijk be
graven.
WILLY VAN DER TAK.
VAN BEROEMDE SCHILDERS.
Toen Holbein, in dienst van Hendrik Vril
van Engeland, aan een schilderij werkte, dat
hem zeer in geestdrift bracht, liet zich een
lord bij hem aandienen. Holbein liet hem
door een bediende weten, dat het bezoek van
den adellijken heer hem een anderen keer
aangenamer zou zijn. Toen de lord evenwel
hoorde, dat de schilder thuis was. drong hij
ten slotte tot Holbein's atelier door. Dat er
gerde dezen zoodanig, dat hij na een korte
woordenwisseling, den lord eenvoudig van de
trappen gooide. De zeer beleedigde edelman
bracht de zaak voor den koning en eischte
voldoening, daar een man als hij zich niet
behoefde te laten welgevallen door een of
anderen brutalen schilder de deur uitgegooid
te worden. „Mijn waarde heer", zoo ant
woordde de koning hem. ..ik kan een dozijn
lieden van de straat halen en ze tot lord
maken, maar uit een dozijn lords niet een
enkelen Holbein".
Rubens deed een wandeling. Deze gelegen
heid wilden eenige leerlingen van hem be
nutten om achter het geheim van zijn schil
derstechniek en zijn manier van werken te
komen. Ze slopen dus het atelier binnen. Bij
het doorsnuffelen van de werkplaats van den
kunstenaar viel een der leerlingen zoo onge
lukkig op een half voltooid werk van den
meester, dat de arm van Magdalena en de
kin van Maria, waarmee de schilder kort te
voren bezig was geweest, werden uitgeveegd.
Nu laad je de poppen aan het dansen. Men
beraadslaagde wat te doen. tot men het ein
delijk aan een der leerlingen toevertrouw
de het werk weer in orde te maken. Den vol
genden dag bekeek Rubens in tegenwoordig
heid van zijn-leerlingen het schilderij en
kwam tot het resultaat: „de arm en het hoofd
zijn niet het slechtste van wat ik heb ge
maakt".
De leerling, die het zoo knap had klaarge
speeld was Antonie van Dijk.
O, O. dat yo, yo!
Om in een dringende behoefte" te voor
zien werd in Berlijn de Duitsche Rijksbond
van yo-yo-spelers opgericht.
Russisch televisiestation.
Het instituut voor radio te Leningrad is
gereedgekomen met de uitrusting van .-en
televisiestation, systeem Nepkor. De geno
men proeven moeten bevredigende resultaten
hebben gehad.
Millioenen-aanzoeken.
Een 92-jarige weduwe in een Lotharingsch
dorp erfde 420 millioen francs en ontving
daarna niet minder dan 354 huwelijksaan
zoeken, waarvan zij er zoowaar ook een aan
nam
De vasthoudende hand.
Autogram-verzamclaars zeggen, dat ze de
grootste moeite hebben met het verkrijgen
van handteekeningen en eigenhandig ge
schreven stukken van den Paus. Mussolini,
Charles Lindbergh en Greta Garbo.
Geparfumeerde auto's.
In Amerika, waar men zeer gesteld is op
reukjes, beloopt de omzet in parfumerieën,
badzouten en alle soorten reukwaters het
bedrag van een kleine 60 millioen gulden.
Verschillende verkoopers (autohandelaren
bijv.) besprenkelen hun artikelen, die er
voor geschikt zijn, met odeur om de dames
uit hun cliëntèle aan te trekken.
Dokters in het verkeer.
De artsen in Berlijn mogen nu een extra
licht aan hun auto's meevoeren. Het stelt een
rood kruis voor op een groenen achtergrond
en mag alleen gebruikt worden in de noodza
kelijkste gevallen. Do politie verleent aan
alle medewerking om deze wagens zoo
spoedig mogelijk door hef verkeer te leiden.
Dc eerste sigaretten winkel.
De eerste winkel van sigaretten werd in
Londen 70 jaar geleden geopend. Tegenwoor
dig worden meer dan 160.000 millioen siga
retten per jaar gerookt!
Minder vreemdelingen.
Frankrijk heeft veel toeristen verloren.
Voor den oorlog bedroeg het aantal vreemde
bezoekers van Frankrijk 3 millioen per jaar
die ongeveer 90 millioen gulden uitgaven.
Verleden jaar was dit aantal al gehalveerd
en dit jaar is het teruggeloopen tot ongeveer
een half millioen.
Baby-verwisseling.
Teneinde verwisselingen te voorkomen
worden thans van de in Italiaansche hospi
talen pasgeboren kinderen, vingerafdrukken
gemaakt.
MOSKOU.
De tram in Moskou en
een demonstratie.
Wie in Rusland reist met een gezelschap
heeft geen zorgen. Maar wie alleen komt te
staan en dan in de derde categorie reist
wordt door sommige beambten van de Intou-
rist beschouwd als een lastpost die maar eens
wat extra betalen moet of langs den kortsten
weg te verdwijnen heeft.
Zoo stelde men mij in Kiew voor de keuze
18 dollar te betalen voor de route KiewMos
kou. of regelrecht naar Warschau te reizen.
Nu had ik Moskou op de heenreis nog niet
gezien, daar ik later dan het gezelschap en
enkele uren vóór het vertrek naar Charkov
aangekomen was. Er stonden trouwens nog
eigendommen van mij in het „Novaia Mos-
kovskaia Otel" en aangezien het aantal da
gen, waarvoor ik betaald had. nog niet ver
streken was, meende ik recht te hebben op
voortzetting van de reis volgens het gewone
tarief volgens de derde categorie, n.l. 12.50
per dag waar alles bij inbegrepen was. Hoe ik
ook protesteerde, de 18 dollar 45!) moest
ik betalen voor mijn kaartje naar Moskou.
In mijn kwaadheid vergat ik aan mijn pas
poort te denken, dat men gewoon is in te
nemen en vergeten had mij terug te geven.
Ik had bovendien dysenterie van het leiding
water uit Jalta en de koude stond mij min
der aan, na drie weken in een tropische hitte
geweest te zijn.
De treinreis was wel merkwaardig. In mijn
coupé zat een gepensionneerde onderwijzeres
i pensioen 40 Roebel per maand, met een
koopkracht van 5). die een boeren meisje
van 18 jaar lezen leerde uit een boek. Tel
kens hoorde ik haar zeggen dat ze de woor
den een Russische uitspraak moest geven in
plaats van Ukrainisch. Deze talen lijken wel
veel op elkaar maar er zijn toch vrij wat ver
schillen.
Interessant was het hoe iedere passagier
trachtte te koopen ondex-weg van de boeren
en de boerinnep. die naar de stations toege
stroomd waren. Een bos uien kostte 10 Roe
bel ite vergelijken met 1.25) en toen ik een
Intourist-Gidse. die mij in Odessa geholpen
had. hielp met het dragen van bossen uien
vroeg ieder mij wat ik ervoor betaald had en
ik werd flink benijd om mijn vermeend
eigendom dat in Moskou veel duurder was en
den geheelen winter misschien niet te krij
gen zou zyn. Verder waren er gebraden kip
pen. eieren, flesschen melk. appels, tomaten,
watermeloenen en alles werd verhandeld
tegen prijzen die zeer hoog waren, zelfs al
rekenen we de papieren roebel op 1 10 van
de goudwaarde. Alles een gevolg van het sy
steem dat groothandel uitsluitend in handen
is van de overheid, die onvoldoende prijzen
betaalt waarvoor de boeren zich niet druk
believen te maken.
Maar de kleine partijtjes, die de kolchos-
niki op hun eigen terreintje mogen telen, en
het beetje melk dat de ééne koe geeft die ze
hebben mogen mag op markten en stations
verkocht worden en ze vragen prijzen naar
verhouding van de hooge prijzen van klee
ren. schoenen en fabrieksartikelen. waarvan
de fabricatie zoo duur is door de slechte orga
nisatie. onvoldoende bedrevenheid cn onge-
regelden aanvoer van grondstoffen.
De reis duurde van li uur 's ochtends tot
denzelfden tijd van den volgenden dag. De
trein reed in geregeld tempo doch niet snel
ler dan 5060 KM. per uur. In het. begin
reden we meest door bouwland, waarvan de
zonnebloemen in het einde van den bloei wa
ren. Toen het licht werd waren we de Ukrai
ne uit en in het gebied van de bosschen be
staande uit grove dennen met sparren ex-
door.
In Moskou kwam pas een auto van de
Intourist toen de zooevengenoemcle Gidse
voor zich er om getelefoneerd had. ze liet
mij meerijden, na eerst zelf naar haar par
ticuliere woning gegaan te zijn, beladen met
ettelijke pakken en zakken levensmiddelen,
die onderweg gekocht waren.
Bij dc Intourist in Moskou was mijn eerste
werk mijn pas uit Kiew op te laten vra
gen en te reclameeren over de 18 dollar, die
ik ten onrechte had moeten betalen. Na veel
moeite gelukte het mij dc helft van de
dollar terug te krijgen en mijn pas kwam
gelukkig'den volgenden dag mee met een
ander gezelschap. Dat was werkelijk slim
bedacht want met de post zou dit enkele
dagen geduurd hebben. Daar ik spoedig wilde
vertrekken ging ik met mijn pas naar het
Poolsche consulaat maar dit hield zich aan
den Poolschen Zaterdag en Zondag en niet
aan de Russische 5-daagsche werkweek, zoo
dat ik zeker niet op Zondagavond weg kon
maar pas op Maandag.
Ik besteedde de dagen in Moskou met het
bezoek aan het Revolutie-Museum waar al
leen onderschriften waren in het Russisch,
zoodat mij veel ontging. Overigens was alles
hier uitstekend verzorgd en gaven de vele
afbeeldingen en schilderijen met de jaartal
len er bij een beeld van de vele bloedige ge
beurtenissen die zich sinds het begin van
de historie op Russischen bodem afgespeeld
hebben. En Moskou scheen altijd wel het
leeuwenaandeel gekregen te hebben van pro-
groms, massa-moorden, branden en wreed
heden die blijkbaar onvermijdelijk behooren
tot de beschavingsperiode, die in ons land
tusschen 1400 en 1700 lag en in Rusland pas
in 1920 eindigde.
De botanische tuin was ook de moeite
waard doch niet te vergelijken met de Ni-
kltski Zsad bij Jalta. Een bezienswaardig
heid was een ruim 100-jarige wilg, die docr
">eter den Grooten geplant zou zijn. Een be
hoorlijke donkere kamer was er niet en als
ewijs van gastvrijheid kreeg ik gratis een
itapeltje diensttramkaartjes waarmede ik
een tiental ritten gemaakt heb. De ritten
kosten slechts 18 kopeken, (wat neerkomt op
13 cent. gerekend naar de goudwaarde,
die wij voor de roebel moeten betalen, doch
in werkelijkheid overeenkomt met 1 a 1 1 2
cent. Per rit dus één tot anderhalve cent
En de Moskouschc tram geeft winst! Hoe dit
mogelijk is? Wel de conductrices en wagen-
voerdsters «mannelijke bediening is er vrij
wel niet), hebben een salaris dat zeker be
neden de 200 roebel is per maand, dus bene
den de f 20 a f 25.
Aan vernieuwing van materieel of «hoop-
noodigci uitbreiding van de Centrale wordt
niet gedaan, de x-ails in de bochten ziju
vrijwel versleten en de trams zijn. vooral op
de spitsuren propvol. En de winst wordt in
de gemeentekas gestort want nieuwe machi
nes voor de Centrale zijn toch onbetaal
baar!
Wie met de tram mee wil springt op de
treeplank en rijdt, omgeven door een tien
tal lotgenooten. allen met één been op dc
plank en één zwevend tot dc volgende halte.
Daar verlaten langs voorbalcon eenige pas
sagiers de tram en lukt het dc treeplank
passagiers op het achterbalcon te komen.
Hun plaatsen zijn intussohen ingenomen
door anderen, zoodat in iedere tram de pas
sagiers naar buiten puilen.
Langzamerhand schuift alles naar voren
en betaalt onderweg aan de conductrice zijn
10 kopek. Wie door de volte niet bij haal
kan komen, verzoekt een buurman het door
te geven. Bij de bestorming aan de haltes
hebben wel woordenwisselingen plaats maar
nooit handtastelijkheden. Maakt een enkele
indringer het te bont dan krijgt hij een
schrobbeering van de conductrice en moet r
soms aan de volgende halte weer af. In de
buurt van het voorbalcon schuift men over
het algemeen slecht op en pas na verzoek uit
de achterzijde. De conductrice bemoeit zich
daar niet mee.
Ik reis liever in West- of Midden-Europa
in de tram maar we weten dat die half-lcege
wagens maken dat er geld bij moet In Italië
zijn de trams trouwens even vol als ln Rus
land.
Ik trof het in Moskou want op een avond
zou op het Roode Plein een groote demon
stratie plaats hebben van de Consomols, de
Communistische jongeren van 14 tot 24 jaar.
Overal in de stad werden doeken met óp-
schiften op gehangen, groote portretten van
Lenin, Stalin, Kalinin en teksten, ook in het
Chineesch, Franscli, Duitsch en Engelsch.
Treffend was een groote beschildering van
een nieuwe stad waarin als silhouet de fi
guur van Lenin beschilderd was. die de be
schouwer wees op dit werk. Een kernachtig
gezegde van Lenin, een opwekking tot in-
dustrieelen opbouw verduidelijkt het geheel.
Tijdig deed ik moeite een kaart te krijgen
voor de toeschouwers-tribune en tegelijk een
vergunning om te fotografeeren
Ik zal den iezer den lijdensweg niet in dé
tails beschrijven, dien ik toen tc volgen had.
Ik werd van bureau tot bureau gezonden,
van de wacht van het Kremlin naar de Gar-
nizoens-commandatuur, daarna o.a. over het
Bureau van dc Consomols, de Communistische
Partij en het Plaatselijk Executief Comitc
naar dc Intourist waar ik vandaan kwam.
Met groote stelligheid werd mij verzekerd
dat ik geen vergunning noodig had om tc fo-
tografeeren. maar om er tc mogen staan,
daarvoor had alleen de Intourist te zorgen.
•De Intourist zorgde inderdaad dat ik cr
kon staan en toen ik mijn toestel tc voor
schijn haalde kwam een politieagent, die mij
beduidde dat fotografeeren niet mocht. Dc
lezer begrijpt mijn verontwaardiging. Daar
voor had ik nu den geheelen dag van bureau
naar bureau geloopen en daarvoor omslachti
ge conferenties gehad met alle mogelijk secre
tarissen of secretaressen, die nogal wat tijd
vorderden door mijn onvoldoende kennis van
de taal en de onvoldoende talenkennis van
degenen die mij te woord stonden. Ik wensch-
tc toen den commandant te spreken en deed
moeite een plaats tc krijgen bij een aantal
filmoperateurs en persfotografen maar dit
waren allen ambtenaren en Ik als particulier
had geen rechten, 't Scheelde weinig of ik
was geheel weggestuurd omdat ik geen kaart
bij mij had maar ik kon gelukkig zooveel
Russisch bijeen brengen dat ik dien officier
vertellen kon dat onze gids een collectieve
kaart had voor de geheclc groep (..Gulda
gi'upa karta kollectieva", dat was gemakke
lijk Russisch) en mocht weer naar mijn groep
terug. Intussohen was die demonstratie de
moeite waard. Slechts drie kwartier over tijd
kwamen de eerste colonnes aanmareheeren,
eerst de vaandeldragers met hun roode ba
nieren. Ze defileerden voor enkele leden van
de regeering die echter zoo opgesteld waren,
dat de buitenlanders ze niet zien konden.
Het wantrouwen in het buitenland is groot,
wat blijkt uit de schijnwerpers die de omge
ving van het Kremlin, zoowel de straten als
de lucht, in den nacht verlichten.
Stram marcheerden de groepen op de maat
van muziek. Soms kwamen er geuniformde
groepen, soms een bonte mengeling. De vrou
wen cn meisjes hadden allen een rooden doek
over het hoofd, wat met de roode banieren
aan alles een gloedvol effect gaf. Er waren
Duitsche en Chineeschc groepen, coöperaties
met hun banieren, praalwagens, nagebootste
Zeppelins en vliegmachines.
Soms passeerden dubbele colonnes, soms 4
tegelijk zoodat dan rijen van 16 demonstran
ten passeerden. Ik bleef niet tot het einde,
maar het moet van 7 tot 10 uur geduurd
hebben. Volgens de ochtendbladen den vol
genden dag moeten een half millioen deel
genomen hebben aan de demonstraties.
Ik had het aantal op 50.000 geschat wat al
de moeite waard is (uitsluitend jongeren van
Moskou) maar 't kan best meer geweest zijn.
Indrukwekkend was het in ieder geval en
zonder dat het. geheel een uniformen indruk
•naakte, zooals een demonstratie van de Ar-
-eIders-Jeu^d-Cen t rae b'; on- ~af het toch
en indruk van de k--ht vm d?
nassa's van ren rtr-T die rr 15 i.-.t onder
,mmuni"tl?ch bewr"d staat, e n - !nd dat
an niemand nog de geringte 'uxe gegeven
ad en aan ieder een sober bestaan en gcre-
gelden arbeid oplegde. En toch getuigde de
groote demonstratie van trouw aan dit be
wind.
C. SIPKES
