DE MUITERIJ OP „DE ZEVEN
PROVINCIËN".
DE TIJDING VAN DE
MUITERIJ.
Hei BeêahQtijksU
Goudvisscherïj.
lay mm
De mislukte aanslag op Roosevelt.
50e Jaargang No. 15233
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 20 Februari 1933
HAARLEM S DAGBLAD
pincdn: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoof dreinde or: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN^eek 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden
f325, franco per post ƒ355, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad
per week ƒ0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65. franco per post 0.72JA.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: l5 regels 1.75, elke regel meer ƒ055. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regel» ƒ0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(icdcren dag) 13 regels ƒ0.30, elke regel meer 0.10. uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering vooi Maand- en Weekabonnés. Levenslange
Idem voor Abonnés op het Gelll. ZondagsbladLevenslange ongesch
ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-.
iktheid f 2000.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Verlies Duim f 75.-, Verlies Wijsvinger f 75.-, Verlies andere vinger f 30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN.
TENTOONSTELLING UIT
PROTEST GESLOTEN.
De Onaf hankelij ken" in het
Stedelijk Museum
Hoe commandant Eikenboom die
ontving.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
Weest op uw hoede voor de vorst,
Hij komt nog weer terug!
Vul dus uw brandstofvoorraad aan!
Bel HOENDERDOS!— Vlug! Vlug!
Het Officiëele Rapport.
Door den Vlootvoogd, schóut-bij-nacht
Osten, hedenmorgen in den Volksraad
uitgebracht.
JJ
DUITSCHE INZENDING WAS VERBODEN.
Onder groote belangstelling is te Amster
dam Zaterdagmiddag geopend de tentoonstel
ling van de Vereeniging van Beeldende kun
stenaars „De Onaf hankelij ken". De voorzit
ter, de heer Gerrits heeft in zijn openings
rede dank betuigd aan den heer Baarn, di
recteur van het museum voor de verleende
gastvrijheid.
Een afzonderlijk woord wijdde spreker aan
de uizendingen van in Duitschland verboden
werken. Juist omdat de Onaf hankelij ken zich
immer sterk kanten tegen onderdrukking van
welke kunstuiting ook, heeft men aan dit
werk een plaats op deze expositie ingeruimd.
Spr. maakte tenslotte met groote waar
deering gewag van een mild gebaar van den
schilder J. F. van Deene, die bij wijze van at
tractie een van zijn werken, een duinland
schap, heeft afgestaan om te worden ge
schonken aan hem of haar die in het getal
der bezoekers de duizendste zijn zal.
Op de expositie zelf komen wij nader terug.
Kort na de opening heeft het bestuur
nochtans het besluit genomen om de ten
toonstelling te sluiten en wel uit protest te
gen het feit, dat de heer Baard, directeur van
het museum, te kennen heeft gegeven, dat
hij een schilderij, behoorend tot de Duitsche
inzending, welke voor het meerendeel be
staat uit een aantal voor de „Berliner Kunst
Ausstellung" 1932 door de vorige Duitsche re
geering verboden werken, niet tot bezichti
ging in het Sted. Museum kan toelaten zon
der nadere beslissing van B. en W.
De wethouder voor de kunstzaken, de heer
E. Boekman, deelde hierover aan V. D. mede,
dat hij zich in het Sted. Museum van deze
aangelegenheid op de hoogte heeft gesteld,
doch dat de uiteindelijke beslissing in het
college van B. en W. zelf genomen moet wor
den.
Ook zou de verwijdering zijn gelast van een
Nederlandsche schilderij, doch hiertegen zou
"het protest niet in de eerste plaats gaan.
Met dat al heeft het publiek Zondagmid
dag na half twee geen gelegenheid meer ge
had tot bezichtiging der tentoonstelling. De
mogelijkheid bestaat dat de geheele expositie
door De Onafhankelijker! in een particulier
huis, zoo dit gevonden kan worden, wordt
ondergebracht.
Het Nederlandsche schilderij zou aanstoo
telij k zijn voor de zeden, de Duitsche inzen
ding voor de godsdienstige gevoelens van een
groot deel der bezoekers.
MAILBOOT „MONT-ROSE"
VERGAAN.
PASSAGIERS GERED.
LIVERPOOL, 19 Februari (Reuter). De
mailboot „Mont-Rose", behoorende tot de Ca
nadian Pacific en komende van Canada, is
vanmorgen op de Mersey vergaan. De hevige
wind dreef het schip uit zijn koers en op een
zandbank. De passagiers werden aan boord ge
bracht van een lichter; zij ondervonden
slechts weinig vertraging. De „Mont-Rose"' zal
waarschijnlijk vanavond tijdens den vloed
zinken.
De Muiterij op „De Zeven Provinciën".
Officieel rapport, door den Vlootvoogd in
Indië hedenmorgen in den Volksraad uit
gebracht.
(Door speciaal genomen maatregelen is
Haarlem's Dagblad in staat dit rapport
reeds in dit nummer aan zijn lezers
mede te deelen).
(Ie blad, le pag.)
Chineescli-Japanscli treffen in de provincie
Jehol. Vergeefsche bestorming der Chinee-
sche stellingen.
(2e blad, le pag.)
Nieuwe invoerrechten in Duitschland, o.a.
voor zeevisch en kool
(2e blad, 2e pag.)
Aanvankelijk verbod van katholieke bladen
door de Duitsche regeering weer opgeheven
(2e blad, le pag.)
Het conflict PeruColumbia vandaag voor
den Volkenbond.
(2e blad, le pag.)
Lid van den Volksraad in Indië eischt ontslag
van ir. Cramer uit 's lands dienst.
(2e blad, le pag.)
Overleden is mr. Henri Viotta, die o.m. oud
directeur van het Koninklijk Conservato
rium is geweest.
(2e blad. 2e pag.)
Tentoonstelling van de ..Onafhankelijke" te
Amsterdam als protest tegen het weigeren
van een verboden Duitsche inzending ge
sloten.
(le blad, le pag.)
Schaatsenrijden: De Noor Engnestangen wint
het wereldkampioenschap in Drontheim.
(3e blad, 4e pag.)
ARTIKELEN, ENZ.
Jhr. mr. B. de Jong van Beek en Donk: De
ontwapeningsconferentie. De beslissing
nadert.
c2e blad, 2b pag.)
Op een bal in de Atjeh Club
Een onzer medewerkers ontving heden per
luchtmail een brief uit Kota Radja, de
hoofdplaats van Atjeh (op vier K.M. afstands
van Oleh-leh) waarin de schrijver, een oog
getuige, mededeelt hoe commandant Eiken
boom van „De Zeven Provinciën het bericht
van de muiterij ontving:
Er was feest in de soos, met een groote
danspartij. Terwijl er een dans in vollen gang
was kwam plotseling een druipnatte officier
van het pantserschip hijgend binnenstormen
pn riep dat er muiterij was uitgebroken. Het
dansen werd onmiddellijk gestaakt. Com
mandant Eikenboom, die doodsbleek was,
beval alle officieren meteen met hem naar
het schip terug te keeren, en zij vertrokken
in vliegenden haast. Toen was het evenwel al
te laat. De Zeven Provinciën was toen al
vertrokken.
Het feest werd natuurlijk niet voortgezet.
MIA PELTENBURG HERSTELD
Mia Peltenburg heeft, na eenigen tijd onge
steld geweest te zijn. haar concerten hervat,
lezen wij in de Tel. Op 23 Februari zingt zij te
Praag de Missa Solemnis, van Beethoven. In
Zürich, Sehaffhausen, Amsterdam en Milaan
is zij voor de tweede helft van het seizoen
geëngageerd voor het Requiem van Brahms.
In Basel en Bern hield zij twee moderne
avonden met werken van Walter Lang, Ernst
Levy, Honnegger, Schönberg, Ravel en Ka-
minsky, in München een Rameau-avond en in
Wiesbaden een liederenavond, met uitsluitend
liederen van Hugo Wolff.
Zij besluit het seizoe met de Jahreszeiten
van Haydn in Den Haag, en het Requiem van
Verdi in Zürich.
SNOEK-RECORD.
Naar ons wordt medegedeeld heeft de heer
Kurt, wonende in de Quinten Matsysstraat
te Amsterdam in de Vinkeveensche plassen
een snoek gevangen, die het respectabele ge
wicht heeft van achttien pond.
TEGEN DE TRAM GEVALLEN.
Zondagmiddag omstreeks half vijf fietste
een 56-jarige metaalbewerker in de Jans
straat, richting station. Achter hem reed een
tram, en door onbekende reden werd de fiet
ser zoo nerveus dat toen de tram hem had in
gehaald hij viel en tegen de tram terecht
kwam.
Hij had een wonde aan het hoofd; en is
per auto naar het St. Elisabeth Gasthuis ver
voerd. nadat de Ongevallendienst een voor-
loopig verband had aangelegd.
Later is hij naar zijn woning kunnen te-
rugkeeren.
DE RAADSVACATURE-KREMER
TE BLOEMENDAAL.
DE HEER OUDES BEDANKT.
De heer Oudes, opvolger van den heer A. F.
Kremer in den Gemeenteraad van Bloemen-
daal heeft zijn benoeming niet aangenomen.
Opvolger van den heer Oudes op de lijst van
den Vrijheidsbond is de heer F. v. d. Weide.
Dc~c afbeeldingen bereiken ons langs draad-
loozen weg uit Amerika. Rechts de pleger van
den aanslag Zangara tijdens het eerste ver
hoor. Links mevr. Cross, die erger wist te
voorkomen door de hand van den dader
omhoog le slaan.
Zoo juist kwam op Terschelling aan
Een machtige machine,
Waarmee men weer op zoek wil gaan
Naar 't goud van de Lutine.
Reeds tal van malen is getracht,
Aan dezen schat te komen,
Maar 't eind heeft steeds een strop gebracht
Aan de Lutine droomen.
Opnieuw werpt men een spiering uit,
In 't vurige verlangen,
Om na een eeuw toch tot besluit
De goudvisch nog te vangen.
Ik hoop er maar het beste van.
Doch met niet veel vertrouwen,
Daar men zich licht bedriegen kan.
Door hoop op zand te bouwen.
Een bank bergt in een kluis haar goud,
Om 't veilig te bewaren.
Een zandbank heeft voor het behoud
Der baren zilte baren.
Een kwaad punt lijkt, in dit verband,
Dat men, om zich te kwijten
Van 't moeilijk werk in 't diepe zand,
Wel in het zand moet bijten.
Ik wensch van ganscher harte mee,
Dat 'k later nog mag lezen,
Dat zelfs thans visschen in de zee
Nog goudwinning kan wezen.
P. GASUS.
NU DE ONDERHANDELINGEN
MISLUKT ZIJN.
TELEURSTELLING BIJ LAND- FN TUIN
BOUW EN ZUIVELINDUSTRIE.
Het Centraal Instituut ter Bervordering
van het normale handelsverkeer tusschen
Nederland en Duitschland heeft in een ver
gadering onder leiding van dr. F. E. Posthu-
ma zijn groote teleurstelling uitgesproken,
welke door het mislukken van de onderhan
delingen te Berlijn voor de betrokken belan
gen is ontstaan.
In het Instituut zijn de voornaamste ver-
eenigingen op het gebied van land- en tuin
bouw en veeteelt vertegenwoordigd.
Het Instituut ziet zijn streven om den
vriendschappelijken weg te bewandelen thans
bedreigd.
DE VERKLARING VAN
HENDERSON.
OOK AAN DEN INTERN. VROUWENBOND
VOOR VREDE EN VRIJHEID.
De Internationale Vrouwenbond voor Vre
de en Vrijheid heeft In antwoord op zijn aan
drang ten aanzien van ontwapening bij c'.e
ontwapeningsconferentie, van den president
Arthur Henderson een gelijkïuidenden brief
gekregen als de Ver. voor Volkenbond en
Vrede, die we in ons nummer van Zaterdag
opnamen.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
ECHTE WALESANTHRACIET
o.a. a I 2 70
WITTOP KONING - HAARLEM
HARMENJANSWEG 67A - TELEFOON 16100
"FNET—"SE
f i& '-t
itllÉÊSfe 1 jjjfeg
BATAVLA. 20 Febr. (Aneta) Onder groote
belangstelling heeft de Commandant der Zee
macht in Ned.-Indië heden in den Volksraad
een uiteenzetting gegeven inzake het voorge
vallene op de „De Zeven Provinciën" en d
voorloopige resultaten van het onderzoek.
In aansluiting bij hetgeen op 10 Februai.
j.l. door de Regeering in den Volksraad is
uiteengezet aldus de Commandant der Zee
macht kan, voor zoover de reeds ingeko
men berichten daarover uitsluitsel geven
thans nader het volgende worden medege
deeld. hetgeen bedoeld is als een voorloopt'
overzicht van het gebeurde met de „De Zeven
Provinciën" en wat daaraan voorafging.
In tijdsorde valt dan in de eerste plaats het
voorgevallene te Soerabaja te vermelden.
De nieuwe salariskorting voor het Euro-
peesch personeel der Marine werd op 26 Ja
nuari op de vloot bekend gemaakt. Naar aan
leiding van een mededeeling van den Com
mandant der Marine te Soerabaja omtrent
aangekondigde vergaderingen van eenige bon
den van Marine-personeel ter bespreking van
de ingevoerde korting en met het oog op de
kans op daaruit voortspruitende ongeregeld
heden, begaf.de Commandant der Zeemacht
zich op 2? Januari naar Soerabaja.
In den ochtend van dien dag was door den
Bond van Korporaals der Koninklijke. Marine
en den Bond van Minder Marinepersoneel in
de sociëteit Concordia gezamenlijk vergaderd.
Na afloop der vergadering begaven onge
veer 150 korporaals en manschappen zich ge
zamenlijk naar Pasar Besar, zulks kennelijk
ter demonstreering tegen de nieuwe korting,
in verband waarmede zij door politie en een
Marine-patrouille werden verspreid.
Op den namiddag van dien dag werden de
besturen van eenige personeelsbonden ontbo
den; er werd toen onder meer er op gewezen,
dat duidelijk gebleken was dat de vergade
ringen, zij het ook tegen de bedoeling van de
besturen, een verkeerde uitwerking op het
personeel hadden, en tot daden hadden geleid
cie krijgsluchtelijk ontoelaatbaar waren.
Het een en ander gaf den Commandant dei-
Zeemacht aanleiding tot het uitvaardigen van
een algemeen vergaderverbod.
Een 15 :-tal passagierende schepelingen, dit
op 28 Januari des voormiddags een optocht
vormden op den Oedjoeng-weg werd in de
benedenstad door politie en Marine-patrouilles
tegengehouden, verspreid en teruggezonden
naar den Oedjoeng.
Eenige schepelingen pleegden in de stad
baldadigheden om te gooien met voetzoekers
's Middags werd een vergadering van onge
veer 10ü man, die niettegenstaande het ver
gaderverbod in het Marine-bondsgebouw ge
houden werd. door de politie en een Marine-
patrouille ontbonden.
Een verbod tot samenscholing van meer
dan vijf man werd uitgevaardigd.
Dien avond werd het Marine-bondsgebouw
bezocht door een Marine-patrouille en 25 al
daar aanwezige schepelingen werden wegge
zonden.
Op Zondag 29 Januari werd een deel van
het afkomend wachtsvolk van de schepen en
inrichtingen geconsigneerd. Het vormen van
optochten werd tegengegaan door op versc hil
lende tijden te laten passagieren.
Dien dag werden door de schepelingen po
gingen gedaan tot het houden van openlucht
vergaderingen. welke pogingen verijdeld wer
den door Marine-patrouilles. Ongeveer 50
man. die overigens niet opvallend en In groe
pen van vijf of minder demonstreerden voor
het huls van den eskadercommandant, waar
de Commandant der Zeemacht logeerde, wer
den verspreid door een Marine-patrouille, ter
wijl tegen den avond de voorgenomen verga
dering in het bondsgebouw werd belet.
Het was duidelijk dat aan de verbodsmaat
regelen door een deel van de Europeeschc
-rHenelingen niet werd gehoorzaamd.
Het passagieren werd daarom verder ver
boden en ieder werd geconsigneerd aan boord
van de schepen en in de inrichtingen.
Om 10 uur 's avonds werden officiersposten
bij de bergplaatsen van munitie en pistolen
uitgezet.
In den nacht van Zondag op Maandag kwa
men te Soerabaja twee compagnieën van de
i»«n om «fon|'« 'o verenen.
Maandagochtend, 30 Januari, te half zeven,
werd aan het sein ..Aantreden" geen gevolg
gegeven door de Europeeschc korporaals en
manschappen aan boord van Hr. Ms. „Java".
„Evertsen" en „Piet Hein", terwijl aan boord
van de „Evertsen" 17 inlandsche scheoelincen
en aan boord van de ..Java" 7 inlandsche
schepelingen weebleven.
De compagnieën van de landmacht met acht
zware mitrailleurs werden Intusschen door den
plaatselijk militairen commandant naar den
Oedjoeng gedirigeerd.
De commandanten wezen hun bemanningen
on de efnstige en onvermijdelijke gevolgen van
dienstweigering, waarna het verzet werd op
geheven. behalve door een 50-tal korporaals en
wo«.ronder ook eenige in'and-
*ehe schepelingen.
Do dienstweigeraars werden in arrest gesteld.
Bij enkele inrichtingen aan den wal aarzelde
aan te treden, doch door het persoonlijk ingrij
pen van de commandanten leidde deze aarze
ling niet tot dienstweigering.
De arrestanten werden in den namiddag
door militairen van de landmacht naar Malang
overgebracht en in arrest gesteld in het
marinekampement aldaar.
Dienzelfden dag werd liet besluit tot toe
passing van een korting van 17 procent op do
salarissen van het inlandsch marinepersoneel
bekend gemaakt.
Reeds dien dag pleegden enkele inlandsche
schepelingen eenlg verzet.
De belhamels werden in arrest gesteld. Het
aantal Europeesche arrestanten steeg nog
nader tot 64. terwijl mede 9 Inlandsche
schepelingen in arrest werden gesteld.
Op dien voormiddag verliet het eskader de
haven en vertrok des namiddags naar zee. na
dat de „Evertsen", waarvan in totaal 56 man
in arrest waren gesteld, van nieuw personeel
was voorzien.
Van en met 31 Januari en tot en met 2 Fe
bruari bleef alles rustig. Het passagieren
werd weder toegestaan.
Op Vrijdagochtend 3 Februari had op over
eenkomstige wijze als op Maandag 30 Januari
een massale dienstweigering plaate van In
landsche schepelingen.
Bij het vliegkamp Morokrembangan wei
gerden 100 manschappen, van don dienst
Conservatie. 135 manschappen, bij de mari
nekazerne aan den Oedjoeng 120 manschap,
bfj den onderzcedienst 31 manschappen en
aan boord van de „Soemba" en de ..Prins van
Oranje" respectievelijk 12 en 30 man. dus in
totaal 428 den dienst.
De Inlandsche dienstweigeraars werden, na
eerst in oen der debarkementsgebouwen in
arrest te zijn gesteld, nog dienzelfden dag
overgebracht naar de quarantaine-barakken
op Madoera (Soekolillo» en eveneens onder
bewaking van de landmacht gesteld.
In de dagen na 3 Februari vermeerderde
het aantal in arrest gestelden nog door par-
tieele dienstweigering, zoodat thans op Ma
doera 470 man op arrest waren, mede door
dat de Inlandsche arrestanten tc Malang
werden overgebracht naar Madoera.
Op het eskader dat 30 Januari naar zee
was vertrokken hadden op 31 Januari eenige
gevallen van dienstweigering plaats en wel
aan boord van Hr. Ms. „Java" en de „Plot
Hein".
Tevens werden eenige Inlandsche schepe
lingen betrapt op opruien. Al deze man
schappen werden aan boord van de „Piot
Hein" naar Soerabaja gebracht en daarbij
werden eenige Europeanen opgezonden, die
er van verdacht werden dat zij bij de dienst
weigering op 30 Januari een leidende rol had
den gespeeld.
Het eskader kwam op 3 Februari te Makas
sar aan en vertrok dienzelfden dag naar
Bonthain.
Hier voegde zich de ..Plet Hein" op 4 Fob.
bij het eskader.
liet onderzoek naar deze dienstweigerings
zaken Is in vollen gang. Ter verzekering van
ren snelle afdoening zal een commissie be
noemd worden.
Bevoegde inlandsche krachten, die een
studie volgen aan de Bestuursschool te Ba
tavia. werden ter assistentie aan dc diverse
commissies toegevoegd.
De Actie tegen het muiterschip.
De Commandant der Zeemacht vervolgde
zijn uiteenzetting als volgt:
Wat de actie tegen het multersschip bc-
ireit zal ik hot relaas vervat in de op 10 Feb.
afgelegde verklaring hier thans voortzetten:
Gedurende den nacht van 9 tot 10 Feb.
werden de diverse schepen en vliegtuigen
geregeld op de hoogte gehouden van de
plaats, de koers en de vaart van de „De
Zeven Provinciën", opdat bij liet aanbreken
van den dag al deze eenheden dc bevolen
posities tijdig konden innemen.
Het door den Commandant der Zeemacht
vastgestelde plan van actie luidde in hoofd
zaak aldus:
De sommatie zal radiografisch worden ge
seind door den oudsten groepscommandant
der aan de actie deelnemende vliegtuigen,
zoodra hij de „De Zeven Provinciën" in zicht
krijgt. De sommatie wordt zesmaal uitgezon
den. n.l. driemaal in 600 Meter- en driemaal
in 475 Meter-golflengte 'deze beide golf
lengten worden n.l. gebezigd resp. In het open
baar scheepsverkeer en in het Marine-verkeer
met vliegtuigen».
Deze sommatie luidt: ..Geeft U onvoorwaar
delijk over of geweld zai worden gebruikt.
Stoppen en witte vlag hijschcn en groote
witte vlag op den bak boven de tent".
Indien aan de sommatie geen gevolg zou
worden gegeven zal na tien minuten door het
vliegtuig van den oudsten groepscomman
dant een bom van 50 K.G. vlag voor den boeg
der „Dc Zeven Provinciën" afgeworpen wor
den.
Vervolgt het schip zijn koers en vaart ook
dan nog, en blijft de witte vlag achterwege,
dan wordt door de vliegtuigen per vliegtuig
hun bommen'ast afgeworpen op het schip,
zoolang aan de sommatie niet Is voldaan.
zWordt aan de sommatie dan nog niet vol
daan, dan wordt op bevel van den eskader-
commandant een torpedo-aanval door do
ondeizeebootcn ingezet, zoo noodlg gevolgd
