Potage Hei Bdau^üikste 50e Jaargang No. 15267, Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen" Vrijdag 31 Maart 1933 HAARLEM S DAGBLAD Pirectie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. JABONNEMEN I ENpcr wcck 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden 3.25, franco pcr post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week ƒ0.05, per maand 0.22, per 3 mnd. ƒ0.65, franco per post 0.72)^. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIëN: I5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames 0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag cn aanbod 14 regels 0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes (iedcrcn dag) 1—3 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Duim f250.-. Wijsvinger f 1 50.-. Elke andere vinger f 50.-, Arm-of Beenbreuk f 100.-. Idem voor Abonnés op het Geilt. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand. Voet of Oog f400—. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75—, erlies andere vinger f30.-. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN. HAARLEM, 31 Maart. Nieuwe Gevaren Dat 1933 een jaar wordt dat ons lang heu gen zal is vandaag, nu het voor precies een kwart verstreken is. al wel heel duidelijk. De toespitsing van al de internationale conflic ten. verleden jaar in deze rubriek bij herha ling voorspeld, is niet uitgebleven. Wij journa listen, die voortdurend aan de bron der ge beurtenissen zitten en de wilde sprongen van den naald op den politieken barometer dage lijks in spanning waarnemen, voelen de enor me spanning van dit tijdperk wel het meest. Die spanning is zoo geweldig toegenomen, dat het duidelijk is dat de wereld het hoogtepunt van haar moeilijkheden nadert. Er moet ont spanning volgen. Maar we zijn nog zoover niet. Een paar weken geleden dreigde het oor logsgevaar in vollen omvang. Het is voorloopig afgewend, niet zoozeer door de besprekingen van MacDonald en Mussolini als wel door het feit waarvoor wij allen dankbaar mogen zijn dat de strooming tegen den oorlog, die in zekere mate in alle volken leeft, te sterk is gebleken. Van die strooming zijn de pogingen van MacDonald en Mussolini een voudig een gevolg. Meer niet. De anti-oorlogs beweging heeft weer eens een .krachtproef, een „test", ondergaan en glansrijk doorstaan. De pogingen om Genève te verdagen, ja zelfs op te geven, zijn dan ook Goddank mislukt. Maar tot doorzetten, tot de overwinning, blijkt de anti-oorlogs-strooming nog steeds niet sterk genoeg en op het aanvankelijke succes van MacDonald's pogen is alweer een reactie gevolgd, zich voornamelijk uitend in het ver zet der Kleine Entente tegen de plannen dei- vier groote mogendheden. Zoo gaat het tel kens, in hevige schokken die steeds heviger worden, en in stijgende spanning wachten wij op de ontknooping die tenslotte móet komen. Want het voortduren van dezen toestand, en daarmee van de bewapeningsrace, zonder dat er tenslotte iets gebeurt en een bepaalde koers wordt ingeslagen, is niet mogelijk. Gelukkig zijn ook de economen langzamerhand gaan beseffen dat van economische toenadering niets kan komen als eerst de werkelijke oor zaken voor het intense internationale wan trouwen niet uit den weg geruimd zijn. De eenzijdigheid van Vele economen, hun afkeer van het beschouwen van diepere, psychologi sche oorzaken, hun tegenzin in alles dat niet in valuta, gouden standaard, oorlogsschulden en tarieven tot uitdrukking kan worden ge bracht, heeft verschrikkelijk remmend ge werkt. Daar is nu verandering in gekomen, en vanmorgen las ik met blijdschap een artikel van den bekenden Engelschen financier Wal ter Layton, waarin hij betoogt dat onderhan delingen over ontwapening vóór moeten gaan bij de Economische Wereldconferentie, dat over het plan-MacDonald-Mussolini binnen een paar maanden beslist moet worden en dat hier de primaire taak ligt van den Ameri- kaanschen gedelegeerde Norman Davis, die zoojuist in Engeland is aangekomen. Nieuwe gevaren dreigen inmiddels in Rus land, waar velen een nieuwen hongersnood ten plattelande voorspellen, en in Duitsch- land, tengevolge van de boycot der Joden. Ik heb in vorige artikelen de schandelijke on rechtvaardigheid van het optreden tegen de Joden al in het licht gesteld, en er in mijn laatste beschouwing over de boycot die morgen beginnen zal aan toegevoegd dat het Hitler-bewind door zulk optreden ook zijn eigen belangen in het grootste gevaar brengt. In de laatste 48 uur is dat reeds overvloe dig bewaarheid. De verontwaardiging over de Duitsche regeeringsbevelen tegen de Joden is in het buitenland zoo groot, dat niet- alleen Duitschland's handelsbelangen maar ook de zoo broodnoodige politieke samenwerking met dit land op het moment zwaar bedreigd schij nen. Letterlijk van dag tot dag verandert aldus t"e-fand. In steeds sneller tempo vo'::n de hsvige schokken elkaar op. En dit is het oiwustwekkende omtrent het enigma-Hitier: dat wij niet weten of deze onderdrukking van de Joodsche minderheid werkelijk op zijn persoonlijk initiatief ge schiedt. of dat hij onmachtig blijkt de fana tieke drijvers in zijn partij te weerstaan. Is dit laatste het geval, wordt hij gedreven door de wildemannen der partij het is al geble ken dat er ergeren-dan-hij-zijn dan is ae zaak veel gevaarlijker. Heeft hij den toestand zelf in handen, dan mag men nog hopen dat hij spoedig genoeg zal inzien, dat hij in zijn eigen belang en in dat van zijn land op den verkeerden weg is, en den boycot spoedig zal opheffen. Maar iedere dag is er één, en men moet de gevaarlijke domheidsmacht niet onder schatten van een volk van zestig millioen zielen, grootendeels geloovend in het over heidsgezag. dat door ditzelfde gezag op een dergelijke haat- en ondevdrukkings-veldtocht- wordt uitgestuurd. Stuit het maar weer eens. De boycot der Joden heeft de spanning In Eir-opa weer dreigend en allergevaarlijkst vPr-,'Omdat, algemeen gevoeld wordt: dat. v. et- r echtvaardig, dat is schande lijk, m; i wij wel wantrouwen. R. P. BELANGRIJKE AANBESTEDING. VERRUIMEN VAN HET NOORDZEEKANAAL W. L. II ENGE VELD Op 62-jarigen leeftijd is alhier plotseling ove-' den de heer W. L. Hengeveld, directeur der Levensverzekering Mij. „Haarlem". SPREEKUUR VAN WETHOUDER MR. GERRITSZ De wethouder van Openbare Werken. Mr. j. Gerrltsz, zal in plaats van Maandag Woensdag a.s. van 12—1 uur zijn gewone spreekuren ten stadlmize houden. Hedenmorgen heeft de Rijkswaterstaat te Haarlem aanbesteed het verruimen van het Noordzeekanaal tusschen de kilometerraaien 18.000 en 20.704. met bijkomende werken, be- hoorende tot de werken voor de verbetering van het Noordzeekanaal. De raming was niet opgegeven. Ingekomen waren 11 biljetten. De inschrij vingen luiden als volgt: N.V. Nijmeegsche Baggermaatschappij te Nijmegen f 265.390 Hollandsche Aannemingsmaatschappij 's-Gravenhage f 307.900. N.V. Aannemings Mij. P. den Breejen van den Bout. Berg en Dal f 196.800. N.V. Mij. „Nederland", Bussum f 215.000. N.V. Bagger Mij. Bosch en Kalis, Sliedrecht f 164.000 A. Bos Pzn., Dordrecht f 289.000 Van Hattem en Blankevoort, Beverwijk, f 258.700 De Vries en Van den Bosch, Den Haag, f 259.489. N.V. A. Prins, Siiedracht f 374.000 N.V. K. L. Kalis en Zn., Sliedrecht f 281.438 A. Volker Lzn., Sliedrecht, f 244.485. Het laagst werd ingeschreven door de N.V. Bagger Mij. Bos en Kalis te Siiedracht 'voor f 164.000. PLEIDOOI VOOR BLOEMEN IN AMERIKA. HOLLAND KAN VEEL MEER LEVEREN. Bij de opening va nde groote bloementen toonstelling in het Grand Central Palace te New-York heeft de Nederlandsche consul- generaal W. P. Montijn bij verhindring van den Nederlandschen gezant dr. J. H. van Royen een rede gehouden bij de uitreiking van het gouden schild van de Hollandsche Bloembollen exporteurs, dat gewonnen is door mevrouw Roswell Eldridge, en wel voor de tweede maal. Volgens het verslag in de Tel. zei de consul generaal, dat hem de bloemcntenoonstelling en de hondententoonstelling van alle ten toonstellingen het best bevallen, omdat bloe men beteekenen kleur en schoonheid en hon den vriendschap en trouw Bovendien liggen beiden binnen het bereik van iedereen. Nie mand moet sparen op bloemen. De heer Mon tijn schetste vervolgens, hoe het Nederland sche volk veel meer bloemen in zijn tuinen heeft dan het Amerikaansche, hoe zelfs onze stations met bloemen versierd zijn. De spr. noemde dit een goede propaganda voor de tuinders. Vervolgens sprak de heer Montijn over de Nederlandsche bolgewassen, speciaal tul pen, hyacinthen en narcissen. Die bloem bollen zijn gemiddeld goedkoop en zij zijn de mooiste en meest gewaardeerde lente boden. Iedereen, rijk en arm, moest in de V. S. de Nederlandsche bloembollen in zijn tuin of in de publieke parken planten. De import is thans veel te gering. Groot-Brit- tannië importeert viermaal meer en Duitsch- land driemaal zooveel bloembollen als de V.S. ofschoon de bevolking hier grooter is dan die der genoemde twee Europeesche staten. Hyacinthen worden volgens den heer Mon tijn in de Vereenigde Staten veronachtzaamd. Bestaat er ter wereld een bloem, die beter riekt, en mooier van kleur is? De Nederlandsche rede vond zeer veel in stemming en werd later door den president en den Italiaanschen consul-generaal geci teerd. (Het geheim van Frankrijk's po litiek is aldus Herriot in een artikel dat het zijn soep rustig icil eten.) Als Frankrijk rustig soep wil eten. Gunt zeker ieder het dat graag. Wij kunnen dan alleen maar hopen. Dat het niet zwaar ligt op zijn maag. En daarbij doen we ook op Frankrijk In alle vriendschap een beroep. Het moge zich riiet overeten, Want heel de wereld lijkt wel soep. Ook moge Frankrijk ervoor waken Dat. het niet tijdens zijn soeper Zelf nogeens in de soep mocht raken. Want dan soepeeren wij nog mee. Men hoopt intusschen dat het soepmaal Tot soepelheid bij Frankrijk leidt. Wat niet hetzelfde hoeft te wezen, Als een verkeerde soeperigheid. En Frankrijk moge nog bedenken. Wanneer het neerblikt op zijn bord. Dat andrer soep, hoe heet geschonken, Toch nooit zoo heet gegeten wordt. P. GASUS TWEEDE KAMER. Nieuw werk voor een stervende Kamer De Tweede Kamer heeft gisteren een korte regeling van werkzaamheden gehouden. Be sloten werd in de afdeelingen te onderzoe ken verschillende ontwerpjes tot steun aan den Landbouw en ook het groote ontwerp dat aan de regeering heel sterke bevoegd heden geven wil, tot het treffen van buiten gewone maatregelen betreffende den steun aan den landbouw. De Kamer heeft daarbij eenige aarzeling moeten overwinnen. De hceren Lovink (c.h.i Knottenbelt (lib.), Oud (s.d.) en Albarda (s.d.) gaven uiting aan die aarzeling: zij vonden 't een vreemde figuur, dat een ster vend kabinet met een stervende Kamer ontwerpen zou doornemen, welke aan de regeering wel heel diep ingrijpende bevoegd heden zouden verleenen. De heer Albarda (s.d.) concludeerde zelfs dat. uit de indiening van het hoogstbelang- rijke ontwerp bleek hoezeer de regeering een ondoordachte en onbezonnen daad deed met haar ontbinding van de Kamer: zij wis. toch, dat ze in voorbereiding had de omzet belasting en de machtigingswet, beide uiter mate ingrijpend. De bezwaren der Kamer werden wegge nomen door Mr. Oud (v.d.). Reeds hadden de heeren Aalberse (r.k> en Colijn (a.r.) gezegd wel aan een afdeelings- onderzoek te willen medewerken, maar zich hun oordeel te moeten voorbehouden over een beslissing in de Kamer. De heer Oud heeft de nweg voor een afdeelingsonderzoek volledig vrijgemaakt door de gedachte te opperen, dat door de opmerkingen in de af deelingen de regeering tot zoodanige wijzi gingen zou kunnen worden gebracht, dat de machtiging, aan de regeering te geven, aan een termijn zou worden gebonden en de eer ste termijn voor de stervende Kamer en de stervende Regeering heel kort van duur zou kunnen zijn. Het voorstel-Wijnkoop om het ontwerp niet in de afdeelingen te onderzoeken, viel met 73—1 stem. UITGESTELD. Wegens overvloed van copie zijn wij ge noodzaakt het verslag over den balletavond van Tilly Sylon een dag uit te stellen. VERWEER VAN DS. HUGENHOLTZ. TEGEN BESCHULDIGING VAN OPRUIING. Ds. J. B. Th. Hugenholtz te Amsterstol heeft aan het Herv. classicaal bestuur van Gouda naar aanleiding van de door den heer Coste- rus te Bodegraven tegen hem bij het prov. kerkbestuur van Zuid-Holland ingebrachte aanklacht verklaard, in beginsel in te stem men met het in art. II van het Alg. Regle ment der Nea. Herv. Kerk geschrevene het welk als volgt luidt: De zorg van de belangen, zoo van de Chr. Kerk in het algemeen als van de Hervormde in het bijzonder, de handhaving liarer leer, de vermeerdering der godsdienstige kennis, de behartiging van de zending, ide bevorde ring van chr. zeden, de bewaring van orde en eendracht, en de aankweeking van liefde voor Koning en Vaderland, moeten steeds het hoofddoel zijn van allen, die in onder scheidene betrekkingen, met het kerkelijk bestuur belast zijn. Wat betreft de „liefde voor Koning en Va derland" is hij van overtuiging, dat zijn christelijke levensopvatting hem gebiedt in zake het door de overheid handhaven van het militarisme of eventueel voeren van oor log, de overheid op dézen weg niet te mogen volgen. Inzake de in de aanklacht vervatte beschul diging van opruiing ontkent hij zich hieraan, althans was de gangbare bcteekenis van het woord opruiing betreft, te hebben schuldig gemaakt. ZEPPELIN-LIJN NEDERLAND- NOORD-AMERIKA? IN AANSLUITING MET DE INDIë-LIJN. BARCELONA SNIJPUNT VAN DRIE LIJNEN; Omtrent de verdere plannen van Dr. Eckener wordt van de zijde van de Lucht- schepenwerf te Friedrichshafen medegedeeld dat in de besprekingen, die dr. Eckener met eenige Nederlandsche scheepvaartonderne mingen :e Amsterdam heeft gevoerd, de mo gelijkheid is overwogen om met het oog op de plannen Lpt het instellen van een lucht- schependleiisï van Europa naar Nederlandsen Indië gelijktijdig een dienst tusschen Europa en Noord-Amcrika in te stellen, en wel zoo danig dat de luchtschepen die op het traject New YorkEuropa varen, vla Barcelona ook den dienst over Cairo naar Batavia en terug .zouden doen. Met de geïnteresseerde Anvn- kaansche groepen zijn eveneens reeds onder handelingen geopend. In Nederland is men reeds dichter tot de verwezenlijking van de plannen voor een •uchtschepenöienst tusschen Europa en Nederlandsch-Indië genaderd. Juist als ge volg hiervan zijn de onderhandelingen over het instellen van een dienst op Noord-Ame rika die indertijd wegens de algemeene eco- nlmische crisis moesten worden ul'ze-t:!d hervat. Naast de reeds bestaande Noord-Zuid-Lijn Europa—Zuid-Amerika zou een tweede lijn worden ingesteld, een West-Oost-Lijn, n.l. van New York over den Allantischcn Oceaan naar Nederiann, Spanje, Egypte. Nederlandsch Indië. De Noord-Zuid en de West-Oost-lijn zouden elkaar in Spanje kruisen. Hoewel nog geen positieve resultaten zijn bereikt, worden de onderhandelingen voort gezet. OTTO WELS UIT DE TWEEDE INTERNATIONALE. BERLIJN, 30 Maart (W.B.) Dezer da gen heeft te Parijs het bureau van de socia listische arbeidersinternationale vergaderd. Ofschoon geen sociaal-democratische gedele geerde uit Duitschland was verschenen, nam het bureau toch een motie aan, die zich met den toestand in Duitschland bezig houdt. In verband hiermee heeft de leider der Duit sche sociaal-democratische partij, Otto Wcls. heden het volgende telegram naar Zurich gezonden: ..De door het bureau der socialistische ar beidersinternationale buiten den Duibschen gedelegeerde om genomen besluiten geven mij aanleiding, mijn functie in het bureau der socialistische arbeidersinternationale neer te leggen". EEN MAAND HECHTENIS GEëlSCHT. WEGENS VEROORZAKEN VAN SPOORWEG ONGELUK TF. VUG IIT. In Rome is met veel militair vertoon den tienden verjaardag van dc luchtvloot gevierd. IJnks dc parade der luchtvaarttroepen met minister Balbo aan hel hoofd. Rechts: Spelo een der vliegoff icier en ontvangt van den Ducc een onderscheiding. Voor de Rechtbank tc 's-Hcrtogcnbosch heeft Donderdag terecht gestaan een 48-jarige ma chinist uit Eindhoven, die op 4 December 1932 mei een goederentrein te Vught door een on veilig sein is gereden, waardoor een botsing met een anderen trein is ontstaan, waarbij een remmer is overleden. De machinist had geen acht gegeven op twee onveilige signalen en toen hij deze be merkte, nog sterk geremd. Hij had in zijn 28- ïarigen diensttijd nimmer een treinongeluk •eroorzaakt. Het O. M-, dat 10 getuigen gedagvaard had ^chtte grove nalatigheid bewezen en eischte een maand hechtenis. De verdediger, mr. Ch. Witlox uit Den Bosch meende, dat grove nalatigheid strafrechtelijk niet aanwezig was. Verdachte is reeds ernstig gestraft door zijn terugstelling tol. den ran geerdienst. Pleiter vroeg vrijspraak, subsidiair ontslag van rechtsvervolging. Het programma'' der Duitsclic Jodenvervol ging. (2c blad, le pag.) Protesten tegen de anti-semietische actie in Duitschland in en buiten Europa. (2e blad. le pag.) De leider der Duitsche sociaal-democraten Wcls uit de tweede Internationale getreden. (le blad. le pag.) In een door 20.000 personen bezochte verga dering te Amsterdam is fel geprotesteerd te gen de Jodenvervolging in Duitschland. (2e blad, le pag.) Tegen den heer H. J. F. M. Sneevliet is we gens aansporing tot ongehoorzaamheid an derhalf jaar gevangenisstraf geëiseht. (3e blad. 2e pag.) Dc Tweede Kamer heeft besloten de machti gingswet tot centralisatie van crisissteun nog in de afdeelingen te doen onderzoeken. (le blad, le pag.) Oorzaak van den brand op dc P. C. Hooft onbekend gebleven. (2e blad, 2e pag.). ARTIKELEN, ENZ. R. P.: Nieuwe gevaren. (le blad. le pag.) Het bewijs voor de uitvinding van Laurens Coster gevonden? Een tentoonstelling in het Frans Halsmuseum. (3e blad 1* *ag.) Jhr. dr. J. C. Mollcrus: Centraal Fonds voor land- en tuinbouw. '2e blad. 2e pag.) K. de Jong: Vocaal concert voor de werk- loozcn. (3e blad. 2e pag.) H. G. Cannegieter: Het tooncel: Naaman de Syriër. Filmnicuws. (3e blad, 2e pag.) GEWEIGERDE VERKIEZINGS- DEMONSTRATIE. Een protest der S. D. A. P. HUISHOUDELIJKE VERGADERING OM DE SITUATIE TE BESPREKEN. Dc federatie der S. D. A. P. te Haarlem had hel voornemen om a.s. Zaterdagmiddag een verkiezingsdemonstratie te houden, gevo'gd door een meeting op het veld voor het Pa viljoen in don Hout. De bedoeling was. dat de deelnemers aan deze demonstratie eerst in optocht door ver schillende straten onzer stad zouden trekken om daarna op bedoeld terrein te worden toegesproken. De burgemeester heeft evenwel geweigerd om voor deze demonstratie toestemming te geven. Dc meeting voor het Paviljoen werd wel toegestaan. Wij vernemen dat de toestemming voor den optocht geweigerd is. omdat de burgemeester bepaald heeft, voorloopig op Zaterdag en Zondag «een optochten meer toe te laten (zelfs geen kinderoptochten), uit verkeers- overwegingen. Het is n.l. voor de politie op Zaterdagmiddag moeilijk om voldoende per soneel beschikbaar te stellen om zoo'n op tocht te begeleiden. Het bestuur der federatie der S. D. A. P. heeft uit protest tegen de weigering van den burgemeester ook besloten om de meeting op het Paviljoenveld niet te doen doorgaan. De leden der federatie zijn opgeroepen tot een huishoudelijke vergadering op Woens dagavond 5 April in het gebouw van den Protestantenbond om dc situatie tc bespre ken die door dit verbod ontstaan is in ver band met de a.s. verkiezingen, HAARLEM EN DE BOEKDRUK KUNST. Een belangrijk document. TENTOONSTELLING IN HET FRANS HALS MUSEUM. Op de eerste pag. van het derde blad plaatsen wij heden een geïllustreerd artikel van Prof. Dr. Ossip Tschepougha conserva tor der Universiteitsbibliotheek en directeur van de Leeszaal te Zagreb) waarin deze me dedeelt, dat hij een „Wicgedruk" van Lau rens Caster gevonden heeft gedateerd 1440. waardoor onomstootelijk bewezen is, dat Laurens Coster en niet Gutenberg de boek drukkunst heeft uitgevonden. in verband met deze voor Haarlem zeer belangrijke ontdekking wordt in het Frans Halsmuseum een tentoonstelling van de nu gevonden documenten gehouden, aangevuld met de Costeriana die in het museum aan wezig zijn. Onze burgemeester de heer C. Maarschalk zal a.s. Zaterdagmiddag dc tentoonstelling officieel openen. TAAK VAN BFTf v'Kl VfS V,v tmtjj ARMENRAAD. Dinsdagavond 4 April zal In Hotel ,Xion ri'Or" Dr. J. H. Adrian!, secretaris van der. Armenraad te Utrecht, op initiatief van het bestuur van den Armenrad alhier, een lezing houden over het onderwerp: „Taak en bcteekenis van den Armenrrad".

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1933 | | pagina 1