HET KABINET DAT HEENGING. ra HAARLEM'S DACBLAD DONDERDAG 27 APRIL 1933 WAT HET IN VIER JAAR DEED. (Van onzen parlements-redacteur). Jhr. Ch. J. M. Ruys de Beerenbrouck, minister-presidentBinnenlandsche Zaken en Landbouw (R.K.) Het (derde) kabinet-Ruys de Beerenbrouck Is voortgekomen uit de verkiezingen van 1929. De verkiezingen van dat jaar brachten in de samenstelling der Tweede Kamer in groote lijnen geen verandering: er bleef een geringe rechtsche meerderheid aanwezig. Waar vóór de verkiezingen elk der drie rechtsche groe pen had verklaard te willen samenwerken ten einde een parlementaire regeering te vormen, was een rechtsch kabinet te wachten. Spoedig werd dan ook de president der Tweede Ka mer, Jhr. Mr. Ch. Ruys de Beerenbrouck, met de vorming van een kabinet belast. Hij zocht de oplossing in een rechtsch ministerie.De C.H. fractie weigerde echter, op grond van staats rechtelijke overwegingen in zee te gaan met een nrecics uitgestippeld program, vanwege Jhr. Mr. F. Beelaerts van Blokland, Buitcnlandsclie Zaken C.H.), ecnige weken geleden reeds uit het kabinet. de vrijheid der volksvertegenwoordigers. Het schijnt dat zoowel Dr. Nolens als Jhr. Ruys zonder welomschreven program de parlemen taire wateren niet indurfden. Mr. Aalberse dacht hierover wat anders. Intusschen een parlementair rechtsch kabinet kwam niet tot stand. Enkele dagen later verscheen Jhr. Ryys de Beerenbrouck met een extra-parlementair rechtsch kabinet voor het voetlicht. Mr. P. J. Reymer, Waterstaat (R.K.) Het derde kabinet-Ruys heeft steeds sym pathie gezocht en gevonden bij de rechtsche groepen. Al hebben deze dan ook nimmer eenige verantwoordelijkheid voor het voort bestaan van het Kabinet aanvaard. Het derde kabinet-Ruys, waarin enkele nieuwe mannen zaten, maakte aanvankelijk den indruk van niet al te groote sterkte. Op den duur is het wel meegevallen. Er zaten eenige knappe ministers in: de Geer en Donner. Van minister Ruys wist me*- dat hij handig was en soepel genoeg om "1 Dr. L. N. Deckers, Defensie (R.K.) menschen tot elkaar te brengen. Minister Donner had zich doen kennen ajs een uit muntend jurist en minister hij was en bleef „enfant chéri". Minister de Geer voor dezen financier had vriend en vijand waar deering om zijn groote kennis, ervaring en betrouwbaarheid. Een andere oude bekende was Minister de Graaff in het kabinet opgenomen, wijl men geen nieuwe vinden kon voor Koloniën. Minister Reijmer scheen aanvankelijk geen slechte keuze. Hij was een uitmuntend bur gemeester geweest en een geslaagd lid van Eerste en Tweede Kamer. In den beginne maakte hij indruk door de moeilijkheden van het Amsterdam Rijnkanaal op te lossen. Se dert hij echter zijn zendtijdbesluit genomen heeft, is de waardeering voor hem in vele kringen in den lande er niet grooter op ge worden. Ook de wijze, waarop hij de Zuider- zeesteunwet in de Kamer behandelde, vond weinig instemming. Waardeering mocht de minister oogsten omdat hij het vraagstuk der bruggen over de groote rivieren tot voorloo- pige oplossing wist te brengen Mr. J..Donner, Justitie (A.R.) De nieuwe minister van Arbeid was nieuw in de politiek. Wel had hij 10 jaren aaneen het Kameroverzicht voor „de Maasbode" ge schreven, maar men wist niet meer van hem, dan dat hij was een intelligent voorzitter van den Raad van Arbeid in Breda. Met groote plannen kwam hij voor den uitbouw der so ciale verzekering. Helaas heeft de crisis, welke tijdens het kabinet-Ruys in steeds heviger mate om zich greep en welke voor een zeer belangrijk deel de daden van het kabinet be paalde, vooral op Mr. Verschuur beslag ge legd en zijn sociale plannen in duigen ge slagen. Minister Verschuur is nog onlangs in de Kamer van alle kanten groote.hulde gebracht voor zijn h-arde werken. Hoe ménig crisis- ontwerp is niet uit zijn handen gekomen!! Sedert de reorganisatie van den ecönómi- schen voorlichtingsdienst heeft hij zoowel sociale als economische aangelegenheden onder zijn: bestuur. En daarbij den geheelcn landbouw. Jhr. Mr. D. J. de Geer, Financiën (C.H.) Het kabinet-Ruys heeft voor den benarden landbouw heel wat gedaan: de Tanvewet, de varkenscrisiswet, het menggebod van marga rine, de steun aan de veenkoloniale aardappe len, de hulp aan de bfetenbouwers (door be- lastingingrijpen), aan de vlascultuur, de griendcultuur. Veel is er gedaan door contin- genteeringen o.m. van vleesch. Mr. T. J. Verschuur, Economische ZakemR.K.) Minister Verschuur heeft voorts de harïng- rccderij gesteund, de groote scheepvaart met crediet geholpen, maar ook, door besparingen op de stortingen in de verzekeringsfondsen minister de Geer geholpen om de eindjes aan elkaar te knoopen. Minister de Geer bewerkte een verder gaande korting op de ambtenaarssalarissen, heeft verschillende belastingmaatregelen moeten nemen (o.a. een benzinebelasting) en stond gereed in de volgende week met de Tweede Kamer de Wceldcverteringsbelasting door te nemen. Bekend is dat hij, op aan drang van Dr. Colijn, uit zijn jongste opcen ten-ontwerp, alle 'gevaren voor Ouchy wist weg te nemen. Een geheel onverwachte figuur in het ka binet, een politiek volledig nieuw man, was Mr. Terpstra, minister van Onderwijs. Zijn entrée in de Kamer deed voor de parlemen taire figuur van dezen bewindsman het erg ste vreezen, maar nadat hij de vuurdoop had ondergaan, is Mr. Terpstra zeker in' de Kamer zeker niet het minst gezien van de ministers. Hij bewees de aangelegenheden van zijn de partement onder de knie te hebben. Groote dingen vermocht hij niet te doen, ondanks zijn aandringen werd de L. O.-wet nog niet behandeld. Zooals alle Onderwij s-minis- ters sedex-t Dr. de Visser, heeft ook hij zijn veranderingen gebracht in het ontwerp-de Visser voor het H.B.S.- en gymnasiaal onder wijs. Het ligt er nog. Mr. J. Terpsira, CBiderioijs (A.R.) Minister Beelaerts ging van het kabinet- de Geer in het kabinet-Ruys over. Met de duidelijke bedoeling de Belgische vraagstuk ken tot oplossing te brenger.. Het is hem niet gegeven geworden het zoover te brengen: ons land wil nu eenmaal niet aan een al-of- niet verkapt Moerdijk-kanaal. Minister Bee laerts vertegenwoordigde ons land meermalen op uitnemende wijze te Genève en sloot in Genève's schoone omstreken het verdrag van Ouchy. Zooals men weet is hij iets eerder heengegaan dan de anderen, door zijn benoe ming tot vice-president vair deix Raad van State. Minister Deckers is de tweede burgerminister van Defensie geweest. Hij verdedigde zijn be- grootïngen met zaakkennis en animo. Tot groote ontwerpen is hij nimmer geroepen ge weest men herinnert zich natuurlijk nog wel de discussie over den derden kruiser en zijn „vlootplan", doch dit waren begrootings- kwesties. Mr. S. de Graaff, Koloniën (A.R.) De premier leed nog wel eens een echec in de Kamer. We denken aan de wet op de artsenij bereidkunde, aan het verwerpen in de Eerste Kamer van de Pachtwetten, aan de laatste wijziging van de Kieswet en aan de behandeling van de aangenomen grondige wijziging der Gemeentewet. Minister Vex-schuur heeft de Woningwet onder handen genomen, ook de Drankwet herzien, een nieuwe wet gebracht op de win kelsluiting, die alweer in herziening is. Ook de wet op de bedrijfsraden is van hem. Minister Donner kreeg in beide Kamers de z.g. Godslasteringswet aanvaard. Behalve verschillende kleinere wetjes (o.a. betr. de gijzeling, de valsche munterij enz.) die we niet afzonderlijk vermelden. BELANGRIJKE BEZOEKERS UIT ITALIë. Naar wij vernemen is in het Amstel-Hotel te Amsterdam afgestapt Zijne Exc. Giacomo Acerbo, minister van Landbouw in Italië o.m. in gezelschap van zijn echtgenoote, barone dell Aterno en van dr. Philippe, inspecteur- generaal van genoemd ministerie. ORANJEHERDENKING IN BINNEN- EN BUITENLAND. Bij de herdenking van Prixxs Willem van Oranje in het Gooi zullen Zaterdag zoowel Prins Hendrik als prinses Juliana aanwezig zijn. Te Brussel zal Zatei-dag en Zondag een herdenking gehouden worden. Te Berlijn is de Nedex-landsche kolonie bij eengekomen onder leiding van den gezant en heeft dr. N. Japikse een redevoering gehou den. Na afloop werd het Wilhelmus gezongen, waarbij het volgens de N.R.C. de aandacht trok, dat een der aanwezigen het passend vond, het Nederlandsche volkslied aan te hooren in de houding, welke bij het uit brengen van den Romeinschen fascisten- groet gebruikelijk is. De voorzitter van de Indische herdenkings commissie heeft een telegram van trouw aan de Koningin gezonden. Ook te Willemstad op Curacao is prixxs Willem van Oranje herdacht. Te Genève is een krans aan het standbeeld van Willem van Oraxxje gelegd. Des avond werd een gemeenschappelijke maaltijd van alle Nederlanders gehouden. BELEEDIGIXG VAN HET VORSTENHUIS. Dinsdag heeft de politie te Zutphen aan gehouden iemand die samen met anderen een reclametocht per vrachtauto door de stad maakte ten behoeve van de candidatuur L. de Visser. Hij bezigde daarbij uitdrukkin gen, volgens de meening van de politie be- leedigend voor ons Vorstenhuis. De man is in het Huis van Bewaring opgesloten, meldt het Handelsblad. HET TOONEEL. De Gala-Voorstelling van VADER DES VADERLANDS. De indruk, die Veterman's Vader des Va derlands gisteren bij de opvoering op mij heeft gemaakt, was wel eenigszins anders dan die bij de lezing. Het is mij weer eens duidelijk gebleken, dat voor een zuiver oor deel van een drama men het op het tooneel moet zien spelen. Dit heldendrama van Vetermaxx bleek ver reweg het sterkst vóór de pauze en dan nog het meest in de eerste vier tafereelen. Er is verband tusschen deze tafereelen, waarin wij Ox-anje zien in zijn strijd, actief, geestdriftig en vurig. In dit begin is spaxxning en hande ling en ook tot aan het slot van dat vierde tafereel een sterke climax. Veter man geeft Oranje hier waarlijk als een held eix deze tafereelen zijn ook vooral door dc dynamiek voortreffelijk tooneel. Na het vierde tafereel echter komt er een stilstand. Als een rivier, die na sterken, on- stuinxigen stroom plotseling in zeer breede bedding langzaam voortkabbelt, zoo komt ook het drama xxa de sterke bewogenheid, van het begin tot rust. Het is, of met de jeugd ook de actie verdwijixt. De simultaan- tooneelen, die bij lezing wel boeiden, bleken in de opvoering te weinig bewogen en te statisch. Het waren meer doode tableaux dan dat het levend tooneel was. Deze indruk werd nog versterkt door de wijze, waarop het px'o- blceixx der dubbeltooneelen in de opvoering was opgelost. Men was hierin thans lang niet zoo gelukkig als bij Elisabeth van Enge land en de tooneelen van Alva exx Egniond en Hoorne vooral dit laatste deden wel heel sterk aan „plaatjes" denken. Hier stel de de opvoering mij na de lezing dan ook bepaald teleur, maar de slotscène van dit tafereel de lezing van het Wilhelmus door Oranje maakte gelukkig veel goed. Dit is een prachtige vondst van Veterman .en met dit tooneel stuwt hij plotseling zijn drama op tot een meesterlijk slot vóór de pauze. Na de pauze geeft Veterman 'n mooi en voor al een waardig beeld van den Vader des Va derlands, maar op het tooneel voldeed het toch minder dan bij de lectuur. Wij zien den Prins als een God vertrouwend, edel mensch, maar toch niet als een actief, andex'exx voort stuwend held. Daaroxn vooral maakte het eerste deel een zoo veel levendiger indruk. En het simultaan-tooneel van Granvelle en Oranje, van banvloek exx apologie, dat op zich zelf een voortreffelijke vondst is, stelde alweer door het popperige van de tableaux teleur. Bij lezing was de indruk tenminste veel sterker. Ik ïxxeexx, dat hier wat meer em- phase vooral bij Oraxxje niét zou heb ben geschaad, te meer oixxdat het hier ging om eexx zoo groot historisch gebeurexx. De woorden vaxx de banvloek, zoowel als van de apologie bleven te veel achter het gaas hangexx exx hadden geen weerklank in de zaal. En zij hadden naar mijn meening xxxoetexx klinken al? mokerslagen. Met allen eerbied voor het spel van Cor vaxx der Lugt Melsert, meen ik, dat hij ixx hét uitspreken vanvde apologie té; zwak was. Hier was juist een prachtige gelegenheid geweest om óns den Priixs weer te geven in zijn volle kracht, als de actieve held. Van der Lugt, hx zijxx blijkbare vrees voor enxphase en pathetiek, speelde de Priixs ook hier zeer sober eix waar dig, maar de figuur was daar toch te klein te weinig held voor een zoo groot mo ment. Zoo bracht de opvoering vaix dit helden drama mij niet volkomen, wat ik er na le zing van had verwacht, hetgeexx toch weinig afdoet aan mijn respect voor Veterman's werk. Nederlaxxd is arm aan nationale his torische drama's en wij aaxxvaarden daarom dankbaar Veterman's Vader des Vaderlands, dat zich aanmerkelijk verheft boven eeix ge woon „gelegenheidsstuk". Wij hebben vooral in de eerste vier tafereelen iets ge voeld van den titanischen strijd, dien Oranje te voeren had en de groote nobele figuur van den Vader des Vaderlands is or.s door dit stuk nader gekomen. Veterman's stuk zweept niet op tot een laaiende geest drift Veterman is geexx Schiller en ook wij leven niet meer in den tijd van de romantiek maar het stemt ernstig, omdat wij Oraxxje als m e n s c h in de groote momenten van zijn leven in de ups exx dowxxs vaxx zijn heroïschexx strijd zien. De Prins is in het drama van Veterman wel volkomen de domineerende hoofdpersoon en hij werd het ook in de opvoering. Cor van der Lugt Melsert deed alles ik schreef dit reeds om de figuur vrij te houden van het pathetische. Hij wilde ons geen tooneel- held, maar een nxensch geven. Soms ging hij in dat sobei'e, ingetogene wel wat heel ver, niet alleen ixx het uitspreken van de apolo gie, maar ook bijvoorbeeld aan het slot van het eerste tafereel, waar de kracht en cle diepe beteekenis van de woorden: „je maintiendrai" vrijwel aan ons voorbij-gingen. Trouweixs het scheen mij toe, of Van der Lugt, misschien door het herhaaldelijk xpe- leix der rol het stuk ging ook 's middags voor leerlixxgen van Bloemendaalsche scholen wat mat en zelfs niet steeds zeker vaix zijn tekst was. Het meest indx-ukwekkend voixd ik hem in de oogexxblikken, waarin Oranje, ge slagen door het lot, dreigt ten onder te gaan. Prachtig bijvoorbeeld was hij in het tooneel in de slaapkamer, wanneer hij God bidt om hulp en steun. En ook zijn sterven met het uitspreken der woorden: „Mijn God, mijxx God, ontferm u over mij en dit arme volk" maak te diepen indruk. Als geheel was deze Prins van Van der Lugt een nobel, groot en vooral een waardig mensch, ook in zijn verzet en zijn opstaxxd, een man van diepe overtuigiixg. volkomen Hollander ook in zijn afkeer vaxx groote woorden en fanfaronades. Eexx prachtig mo ment wex*d het lezen vaxx het Wilhelmus, zooals Van der Lugt dit deed, eerst verwon derd dan langzamerhand met groeiend besef en steeds stijgende ontroering en toch en dat was het mooie met treffenden een voud. zonder een oogenblik vaxx pose of enxphase. Dat was subliem. Van der Lugt Melsert beheerschte deze op voering geheel; alle andere personen blijven geheel op het tweede plan. Een zwierigen Hendrik II zagen wij van Schwab, een scherp- intelligenten, fijix-diplomatiekeix en decora tieven Graxxvelle van Dick vaxx Veexx, een na tuurlijken, rondborstigen Hoorne van Gim- berg, een joxxgen, geestdriftigen Lodewijk vaxx Palmers, eexx waardige, diep-ernstige Juliaxxa vaxx Stolberg van mevrouw Schwab. Slechts heel weinig indruk maakte Alva in zijn episo disch tooneeltje; hij kwam niet uit de verf van zijn schildex-ij. Egixxoxxd leek mij wat oud exx wat te gemaniereerd, zooals Van Gasteren hem speelde. En op het schavot vond ik hem wel wat al te larmoyant voor eexx krijgsmaix van zijn allux-e. De nxaixxxexx vaxx de revolutie als een Danton hadden meer houding, wanneer zij voor den dood stondexx. Trou wens heel dat tooneel van het schavot was een mislukking exx deed zelfs meer aan eexx oleographie daxx aaxx een schildei'ij denken. Helène.Berthé was een aristocratische Mar- garetha van Parma, maar ixx haar spel bleef zij wel heel erg oxxbewogen. Zeer goed daar entegexx was Aixnie vaxx Duyn als Renee vaxx Lotharingen, jeugdig, gracieus en aristocra tisch. Dat de groote figuur vaxx den Vader des Vaderlands nog leeft in de harten vaxx velen is gisteren wel duidelijk gebleken. De schouw burg was tot de laatste plaats bezet en het xxationaal gevoel kwam herhaaldelijk ixx de geestdriftige zaal tot uiting, niet alleexx bij het Wilhelmus, dat voor exx na de opvoering werd gespeeld, maar ook na verschillende tafereelen van het stuk. Het was in alle opzichtexx een „gala-voor stelling". „Tout Harlèm" was presexxt, de da mes in avondtoilet, vele heerexx ixx rok, offi cieren ixx groot tenue, de commissaris der Ko-# ningin en de burgexxxeester met familie in' huxx loges, zelden zag oxxze schouwburg er zoo feestelijk uit. En de stemming was warm. maar toch xxiet zonder erxxst. Zoo werd het eexx mooie herdenkingsavoxxd, deze voorstel ling van „Vader des Vaderlands". Aan het slot kwam het comité vaxx de Oraixjeherdeixkixxg ten tooxxeele exx bood de voorzitter wethouder Roodenburg Cor van der Lugt Melsert onder daverend applaus vaxx de zaal eexx krans aaxx. Texx slotte xxog eexx vraag. Zou dit echt xxa- tionale stuk ook niet nog eens als volksvöor- stelliixg kunxxexx worden gegevexx? J. B. SCHUIL SPORT EN SPEL VOETBAL. NEDERLANDSCH ELFTAL—ADMIRA. (1—1) Het Nederlaxxdsch elftal, dat Woensdag middag op het Sparta terreixx tegen het Weexx- sche Adxxxira uitkwam, was zeer gehavend. Behalve de Feijenooi'dspelers exx Van der Meulen was ook Vaxx der Broek xxiet versche nen; hij werd vervangen door dexx Nijxnege- xxaar Looyschilder van S. C. H. De Hollandsche aaxxvallen beperkten zich tot eexx aantal doorbrakexx, die niet al te ge vaarlijk waren. Nederland scooi'de het eerst na 'n kwartier, toen Mulders voox-zette exx Blomvliet xxxet een kopbal dexx Weenschexx keeper passeerde (10). Vlak voor rust kwam het eerste tegenpuxxt vaxx Admira door Klima (11). Na de rust kreeg de Hollandsche voorhoede eenige kaxxsen, die zij niet wist te benutten. De Weexxers drongen meer en meer op, de Hollandsche verdediging geraakte uitgespeeld alleen Pellikaan, die den geheelen middag goed gespeeld had, hield stand. Vlak ïxa elkaar kogelden de spil Hummenberger en de middenvoor Stoiber dexx bal langs de Kor ver (13). De doorbraken vaxx Nederland bleven' on belangrijk, hoe zeer Looyschilder en Wels pok hun best dedexx. Admira doet het daarna wat kalmer aaxx en de iixvaller-linksbuiten scoox-de nog eenmaal 1—4) Het Nederlaxxdsch elftal was als v dig ix-Sa mengesteld: Doel: De Korver. Achter: Weber exx Van Run. Middexx: Pellikaan, Anderlessen en Graaf land. Vóór: Wels, Blomvliet, Looyschilder; Bon- senxa en Mulders. Scheidsrechter was de heer Boekman. NEDERLAND—BELGIë. Het Belgisch elftal samengesteld. Uit Brussel: Het Belgisch elftal, dat Zondag 7 Mei a s. te Amsterdam tegen Nederland speelt is als volgt samengesteld: Doel: Braet (C.S. Brugge) Achter: Dedeken (Antwerp F.C.) en Hoy- donckx (Excelsior Hasselt). Midden: Van Ingelghenx (Daring Brus sel), Hellemans (F.C. Mechelen) exx Clas sens (Union St. Gilloise). Vóór: Versijp (F.C. Brugge), Voorhoof (Liersche S. K.), Capelle (Standard Luik), Saeys (C. S. Brugge) en Van den Eyxxde (Beerschot) Reserves: Van den Berghe (Daring Brussel), Nouwexxs (R.C. Mechelen), Stijnen (Berchem Sport), Brichaut (Standaard Luik) en Weydisch (Union St.-Gilloise) SCHEIDSRECHTERSBENOEM3NG. Wij vernemen dat de heer H. Sikman.: die nu al zulk eexx geruimexx tijd op zeer .ver dienstelijke wijze eerste klas wedstrijden vaxx den Haarl. Voetbalbond geleid heeft, met ingang van het nieuwe seizoen tot scheidsrechter van dexx K.N.V.B. benoemd is. HANDBAL. HET PROGRAMMA VOOR ZONDAG. RAPIDITAS I—AMST. STUDENTEN LICH. OPVOEDING. (Heeren). A.s. Zondag wordt eexx zeer interessante wedstrijd aaxx den Middexx weg verwacht, die zeer zeker als denxonstratiewedstrijd de be- langstelliixg zal trekken. De kampioen le klasse A.T.B. zal een bezoek komen brengen, aan onze Haarlenxsche kampioenen. RAPID ITAS 3—CONCORDIA (COMB.) Het derde hesren-team van Rapiditas speelt Zondag a.s. haar eersten wedstrijd aan den Middenweg tegexx een Concordia-conx- binatie. RAPIDITAS(CO.MB.)—„HILOC" (Haarlem). (Dames). Het pas opgerichte Dames-Handbalteam van het -Haarl. Instituut voor Lich. Opv. speelt zijn eerstexx wedstrijd tegexx een eenigszins versterkt tweede damesteam van Rapiditas. GYMNASTIEK. MARSCHEN K.T.K. Aaxx de serie van vier marschen voor daxxxes exx vijf voor heeren uit dexx Kenixemer Turn kring zullen 58 dames en 30 heeren aan de op de Zondagexx te houden marschen deel nemen. De inschrijving voor de op Zaterdagen te houden marschen is open tot 29 April. Bovexxgenoemde dames en heeren zijxx af komstig uit Concordia (26 dames en 8 hee ren). Turnlust B. (15 en 5). Bato (6 en 7), Gratia-Plaio (8 en 2). T.V. Santpoort (3 en 4), en O.S.S. (4 heeren).

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1933 | | pagina 10