Simplex rijwielen
I
m
De bezuiniging en de ambtenaren.
Kunt Ge niet slapen?
AKKER.QCHETS
j
FILMNIEUWS.
\VV'
Auto-Muziek!
MEER STILTE
HAARLEM'S DAGBLAD
DERDE BLAD
VRIJDAG 16 JUNI 1933
STADSNIEUWS.
Dwang van het rijk op de gemeenten.
Sterke verlaging voor het personeel der
Keuringsdiensten.
.(Van een bijzonderen medewerker).
Het is onzen lezers niet onbekend, dat, op
grondslag van het rapport der commissie-
Welter, Minister Ruys de Beerenbrouck bij
de begrooting voor 1933 (Binn. Zaken, waar
bij Volksgezondheid was ondergebracht) voor
stelde op de bijdragen aan de gemeentelijke
keuringsdiensten f 350.000 te besparen. Die
besparing zou tot stand gebracht worden
door opheffing van sommige gemeentelijke
keuringsdiensten.
De commissie-Weiter had met buitenge
woon grooten spoed moeten arbeiden en zich
'dus hier en daar gegrond op rapporten van
commissies, welke reeds eerder zich hadden
bezig gehouden met bepaalde rijksbemoeie
nissen of daarmede nog bezig waren. Zoo
maakte de commissie-Weiter dankbaar ge
bruik van wat de commissie-van Berensteyn
had geconcludeerd ten aanzien van het wa-
renwet-toezicht.
Jammer genoeg heeft de commissie-Weiter
critiekloos de conclusies der commissie-van
Berensteyn overgenomen. Jammer genoeg,
want meer dan één gemeente vreesde zonder
noodzaak van haar keuringsdienst beroofd
te worden ten nadeele van de volksgezond
heid. De taak die de Warenwet oplegde, zou
niet te vervullen geweest zijn, ware het rap-
port-Welter gevolgd. Gelukkig is het rapport
niet gevolgd op het stuk der keuringsdien
sten, het kón eenvoudig niet het rapport
had wat oppervlakkig geoordeeld.
In het begin van Mei verscheen er dan ook
'een suppletoire begrooting op Binnenland-
sche Zaken (afd. Volksgezondheid) tenge
volge waarvan de aanvankelijke raming der
besparing nl. f 350.000 tot de helft, zijnde
f 175.000 werd teruggebracht. Minister Ruys
was tot het inzicht gekomen, dat een bespa
ring van 3 1/2 ton onbereikbaar was, wilde
men althans van de Warenwet iets wezen
lijks behouden. Intusschen, de fmancieele
nood van den Staat maakte het noodzakelijk,
dat er ook op de keuringsdiensten bespaard
werd, zij het geen 3 1/2 ton, doch f 175.000.
De regeering wilde het aantal keuringsdien
sten m den lande wel onveranderd laten,
doch bezuinigingen en besparingen aanbren
gen. Als eerste object nu heeft de regeering
gegrepen naar de ambtenaren, naar het per
soneel der keuringsdiensten.
Men weet, dat minister de Wilde reeds heel
Spoedig na zijn optreden gegevens is gaan
verzamelen over de salarissen en salarisscha
len van de gemeente-ambtenaren, ten einde
veel meer gelijkheid te brengen tusschen de
Rijkssalarissen en die der gemeenten. Op
het punt der gemeentelijke salarissen doen
zich echter zeer veel verschillen voor, wat
voor een niet gering deel te danken is aan
het verschil in ambtelijken arbeid tusschen
ambtenaren met denzelfden of ongeveer ge
lijken titel: dat alles loopt zeer uiteen. De
taak van Minister de Wilde is moeilijk
daarom.
Het is blijkbaar een programpunt van het
kabinet ten einde in dezen benarden tijd
in een zee van publieke soberheid enkele
eilanden van onbekrompen salarissen te ver
mijden uit een oogpunt van algemeen be
lang de salarissen der gemeenten zich te
doen aanpassen aan die van het Rijk Er
wordt op het departement van Binn. Zaken
r— zijn we wel ingelicht en we gelooven dat
te zijn een Kon. besluit overwogen, dat op
grond en door middel van de artikelen 125 en
126 van de Ambtenarenwet wijziging van de
ambtenarensalarissen der gemeenten zal ge
lasten. De formuleering van zulk een Kon.
besluit is echter het tegendeel van gemak
kelijk. wegens de evengenoemde veelheid van
variaties in titel en arbeid der ambtenaren.
Intusschen mogen we wel opmerken, dat dc
opvallendste verschillen in salarieering tus
schen Rijk en gemeenten voorkomen in dc
hoogere rangen.
Van deze algemeene tendenz om de ge
meentelijke salarissen meer in overeenstem
ming te brengen met de rijkssalarissen mo
gen we de besparing welke men volgens de
toelichting bij de suppletoire begrooting wil
aanbrengen op de salarissen van het perso
neel der keuringsdiensten als een symptoom
beschouwen. Hier kan echter langs anderen
weg dan dien van de Ambtenarenwet dadelijk
iets bereikt worden voor het Rijk.
Om dit duidelijk te maken hebben we te
letten op de bewoordingen van de Warenwet.
Men weet dat de gemeentelijke keurings
diensten zijn gebouwd op het systeem, dat
het Rijk de helft der jaarlijksche kosten voor
zijn rekening neemt. De wettelijke grondslag
daarvoor vinden we in art. 13 der Warenwet.
In onze wereld van „niets voor niets'' geeft
ook het Rijk de helft dier kosten natuurlijk
niet uit de volheid van een grootmoedig hart,
hoewel er een groot rijksbelang bij de gem.
keuringsdiensten betrokken is: het Rijk heeft
aan de bereidheid tot medebetalen voorwaar
den verbonden de helft der kosten wordt
gedragen „onder voorwaarden bij algemee-
nen maatregel van bestuur vast te stellen".
Heel moeilijk is 't nu niet voor een minister
i— d.i. thans minister Slotemaker de Bruïne,
den minister voor Sociale Zaken, onder wien
volksgezondheid is gaan ressorteeren om
de voorwaarden te wijzigen door een veran
dering in den algemeenen maatregel van be
stuur. Dit gaat dan natuurlijk buiten de Ka
mers om voor een wijziging van een alge
meenen bestuursmaatregel is de volksverte
genwoordiging niet noodig.
Wij vernemen nu van een directeur van
een gemeentelijken keuringsdienst, dat het
inderdaad in het voornemen ligt den alge
meenen maatregel van bestuur volgens art.
13 der Warenwet te wijzigen, zóó, dat de sa
larissen van het personeel der keuringsdien
sten de goedkeuring moeten venverven van
den minister, onder wien de Volksgezondheid
ressorteert. En zelfs wist men ons mede te
deelen. dat die wijziging niet lang meer zal
uitblijven ten einde zoo spoedig mogelijk de
door het Rijk gewenschte besparing te reali-
seeren. Was onze zegsman goed ingelicht
en we hebben reden om te veronderstellen,
dat hij zelfs beter ingelicht was. dan hij ons
wilde doen blijken dan kon het Staatsblad
met den gewijzigden algemeenen maatregel
van bestuur zelfs dezer dagen worden ver
dacht.
Het is natuurlijk zonder meer duidelijk,
dat bij de huidige constellatie de goedkeu
ring van den minister in het algemeen alleen
geschonken zal worden aan een salarieering,
welke met die van het Rijkspersoneel over
eenkomt. Echter spreekt de wijziging, zooals
we zeiden, alleen van een goedkeuring der
salarieering door den minister en komt er
geen dwingend voorschrift tot overeenstem
ming met de rijkssalarissen. Dit opent al
zal in het algemeen de wijziging nadeel be-
teekenen eenige mogelijkheden. We noe
men een voorbeeld. Bij meer dan een ge
meentelijken keuringsdienst geniet een keur
meester een salaris van f 3000 ongeveer. Vol
gens de rijksregeling zou dat worden f 1200.
Dat is een wei heel opvallend verschil en het
zou uitermate rigoureus zijn, om dan strin
gent vast te houden aan overeenstemming
met de rijksregeling. Onze zegsman meende
dan ook 's ministers bedoeling goed weer te
geven, wanneer hij zei, dat in al te schrij
nende verschillen tusschen de gemeentelijke
en de rijkssalarieering 's ministers goedkeu
ring wel zou verkregen worden bij hooger
nivgau, dan de rijksregeling.
Wanneer men nu vraagt of een ambtenaar
er in vele gevallen bij ontslag met'wachtgeld,
niet beter aan toe is, dan wanneer hij blijft,
dan moeten we op goede gronden daarop
ontkennend antwoorden, wijl het zeer waar
schijnlijk is. dat dan de wachtgeldbepalingen
van het Rijk. zullen moeten worden gevolgd.
Gelijk gezegd, dat kan alles plaats hebben
zonder dat de volksvertegenwoordiging er in
gemoeid behoeft te worden. Wel zou er ge
ïnterpelleerd kunnen worden maar we be
twijfelen zeer sterk of de Kamer daartoe veel
animo heeft, nu het- nieuwe kabinet, het
crisiskabinet, de coördinatie is van vijf groe
pen. die te zamen de begrooting willen slui
tend maken Groep na groep, ambtenaren en
belastingbetalers, zullen telkens op hun beurt
onder het Candijnsche juk doorgaan. Daar
bij is er echter één groote plicht: er voor te
waken, dat voor den enkeling de druk niet
te zwaar wordt. Want bij eiken maatregel kan
het voorkomen, dat de toepassing van een al
gemeen beginsel in bepaalde gevallen met
ondergang der betrokkenen gelijk staat;
wanneer men nl. al te veel let op de woor
den en te weinig op den geest.
TUINBOUW EN PLANTKUNDE.
De afd. Haarlem van de Kon. l/Ned. Mij.
voor Tuinbouw en Plantkunde vergadert
Dinsdag 20 Juni'in Hotel Lion d'Or.
Zaterdag 8 Juli a.s. maken de leden een
excursie naar de Lathyrustentoonstelling te
Aalsmeer en de Kon. Kweekerij Terra Nova.
ARROND.-RECHTBANK.
Rijwielen en rijwielplaatjcs.
Drie rijwieldieven en een die het alleen op
de plaatjes gemunt had, moesten zich Don
derdag voor de rechtbank verantwoorden;
alle feiten waren in de Zaanstreek gepleegd.
Eerst waren het twee personen, een oudere
en een jongere, .die een rijwiel te Zaandam
hadden weggenomen; de oudste was als de
aanlegger .te beschouwen, ofschoon hij dit
niet bepaald bekende. Hij had geen gunstig
verleden, terwijl de jongste niet ongunstig
bekend stond.
Waarom heb je dat gestolen? vroeg de pre-
dent den jongen.
Ik had een stukkie kleeren noodig, was het
antwoord, hetgeen de president natuurlijk
geen voldoend excuus vond.
Ze hadden het gestolen rijwiel niet ver
kocht, maar in een bewaai-plaats gezet, den
kende dat de politie daar niet zou zoeken.
Deze deed dat echter wel en zoodoende liepen
de daders vast.
De Officier van Justitie cischte tegen den
oudsten verdachte een jaar gevangenisstraf
met aftrek van voorarrest, terwijl tegen den
jongstén een voox-waardelijke straf werd ge
vraagd van 6 maanden met 3 jaar proeftijd.
De derde, die voor rijwieldiefstal terecht
stond, had op 3 Mei, naar hem ten laste was
gelegd, het rijwiel van den gemeente-archi
tect van Koog a. d. Zaan weggenomen, het
geen hij echter ontkende. Maar er waren
zeer bezwarende getuigenverklaringen.
Een getuige had hem in de onmiddellijke
nabijheid van het rijwiel gezien, toen dit
tegen het gemeentehuis stond en een ander
had verdachte op het rijwiel zien rijden.
Deze kende, wat in kleine plaatsen mogelijk
is. zoowel het rijwiel als verdachte, die er zijn
bedrijf van maakt inet liedjes te venten.
De Officier eischte tegen dezen verdachte
een gevangenisstraf voor den tijd van een
jaar.
De man. die te Zaandam rijwielplaatjes
had weggenomen, ontkende niet. Hij had op
13 Mei met zijn meisje gewandeld en haar
een straatje rondgestuurd om intusschen
een paar plaatjes van rijwielen af te breken.
Toen hij dit later wilde herhalen, werd hij be
trapt. Hij stond niet al te gunstig bekend. Ge-
ëischt werd 10 maanden met aftrek voor
arrest.
Letsel door schuld.
Een heer uit Amsterdam reed op 1 Maart
met zijn auto te Hillegom toen hij in botsing
kwam met een uit een zijstraat komende
bakfiets, welke behalve zakken ook twee kin
deren vervoerde. Door den schok werd een
der kinderen uit den bak geslingerd en zoo
ernstig verwond, dat het negen weken lang
onder geneeskundige behandeling moest zijn.
Thans had de autobestuurder zich te ver
antwoorden voor het toebrengen van zwaar
lichamelijk letsel door schuld.
Verdachte erkende niet voorzichtig genoeg
te hebben gereden en xxiet tijdig genoeg tc
hebben geremd, ofschoon hij niet woest had
gereden.
De Officier vond de houding van ver
dachte sympathiek: hij erkende zijn fout en
had alles gedaan om de fout goed te maken.
Niettemin moest spreker straf eischen en
vroeg 200 boete.
Appèlzaken.
Een bestuurder van de N.Z.H.T.M.. die op
de nieuwe Waterlandsche lijn reed. was bij
Broek in aanrijding gekomen met een melk-
auto. die voor de tram uitreed. De kanton
rechter te Purmerend had den bestuurder
veroordeeld tot 10 wegens niet tijdig rem-
hebben mede voor 99 de buitenlandsche merken
verdrongen, door kwaliteit, betrouwbaarheid en
blijvend licht loopen. Koopt een Simplex niet
als steun voor de Nederlandsche industrie, doch
omdat dit in alle opzichten in Uw voordeel is.
Neem dan voor 'i naar bed gaan,
eens zoo'n "AKKERTJE" en slaap
heerlijk ruslig en fijn door die
Volgens recept van Apotheker Oumonl.
"AKKERTJES"
TeïeE. Haarlem 17031
Telefoon Zandvoort 97
Telefoon Heemstede 28332
(Adv. Ingss. MedJ
men. In hooger beroep werden de bestuurder
en eenige getuigen gehoord, waarbij bleek,
dat de trambestuurder achter ae auto reed
en deze naar links uitweek om een wagen te
passeeren. bij welk uitwijken de auto op de
trambaan kwam. Op dat oogenblik had de
tram dc auto ingehaald en kon niet tijdig
meer remmen, waarop een botsing volgde.
De bestuurder van de melkauto beweerde
geen tram gehoord te hebben, de trambe
stuurder zegt signalen te hebbexx gegeven en
niet verondersteld te hebben, dat de autobe
stuurder op het laatste oogenblik op dc tram
baan zou komen.
De Officier van Justitie achtte de schuld
van den wagenbestuurder niet bewezen, aan
gezien niet vaststaat, dat deze tijdig had
kunnen remmen. Autobestuurders die een
weg berijden waar een tramspoor ligt, moe
ten met de komst van een tram rekening
houden.
De Officier meende vrijspraak te moeten
vragen.
De tarwewet.
Een koopman in Haarlemmermeer was
door den Kantonrechter aldaar veroordeeld
tot 25 boete of 10 dagen hechtenis, omdat
hij geen register, zooals de wet eischt, aan dc
controleurs der tarwewet had getoond. Hij
was wegens het afleveren van meel, dat geen
inheemsch meel bevatte, ontslagen van
rechtsveiwolging. Van dit vonnis was hooger
beroep aangevraagd. Getuigen werden niet
gehoord aangezien hun indertijd afgelegde
verklaringen niet werden betwist.
De Officier eischte in beide gevallen ont
slag van rechtsvervolging.
Uitspraak over 14 dagen.
TEGEN LEKKE BANDEN.
EEN HAARLEMSCHE UITVINDING.
Ongeveer een jaar geleden maakten wij
melding van de uitvinding van den heer A.
Hijma. alhier, van een z.g. ..snelbinder",
waardoor het mogelijk was. snel iets op den
bagagedrager van een rijwiel te bevestigen.
De heer Hij ma heeft nu een andere uitvin
ding gedaan waardoor men een lok in oen
fietsband kan repareeren. zonder dat bin
nen- en buitenband van het rijwiel behoeven
afgenomen te worden.
Binnen twee minuten is de geheele bewer
king afgeloopen.
Men pompt den lekken band op en zoekt
dan door middel van een specialen „lekzoe-
ker" de opening, waardoor de lucht uit den
opgepompten band stroomt.
In het lek gevonden dan wordt door twee
zeer eenvoudige instrumentjes het deel van
den band. waarin het lek is. vlak gelegd en
gespannen, waarna met behulp van een me
talen haakje 'n pleister, de Vitreppleister, „op
de wonde wordt gelegd".
Alle benoodigdheden zijn bij elkaar ver
pakt in een keurig doosje, met het woord
Vitrep er op. Een en ander wordt in den han
del gebracht door de Industrieele Handels Mij
„Vcio".
PROPAGANDA-FEESTAVOND WERKLOO-
ZEN STRIJDCOMITé.
Het W. S. C. belegt op Zaterdag 17 Juni een
propaganda-feestavond in gebouw Olympia.
Kinderhuissingel. Als spreker treedt op dc
heer C. de Dood. ex-soc.-dem. raadslid tc Am
sterdam, met als onderwerp: ..De strijd van
werkenden en werkloozen". De letterkundige
Jef Last zal declameeren. De avond wordt
opgeluisterd met muziek, dans en zang.
OPMERKINGEN VAN LEZERS.
DE VROUWELIJKE WERKKRACHTEN.
Een abonné schrijft oiis o.m.:
Nu de crisis zich overal in erge mate laat
gevoelen zijn sommige fabrikanten zich gaan
afvragen hoe zij meer arbeiders in dienst
kunnen nemen of houden. Zij kwamen tot
de conclusie dat op het oogenblik vele vrou
wen ambten waarnemen, die vroeger door
mannen werden vervuld. Onlangs heeft een
fabriek een deel van het vrouwelijk personeel
vervangen door mannelijk personeel. Na dat
goede voorbeeld kwam plotseling een bericht
dat een autobusdienst vrouwelijke bedienden
in dienst heeft genomen.
Daar onze regeering zich niet met dat soort
van zaken bemoeit zijn aiie Nederlanders
verplicht tegen deze dingen krachtig te pvo-
tosteeren. want niemand zal het prettig vin
den als haar (zijn) man of vader geen werk
kan vinden.
LETTEREN EN KUNST
PALACE
Een afscheid voor immer.
Sabbat.
In Cinema Palace zullen te beginner, met
heden twee belangrijke films op één avond
te zien zijn. Het eerste is een werk van land-
genooten, Sabbat, vervaardigd door G. J.
Teunissen met medewerking van Jo Spier,
het tweede een verfilmde Amerikaansche
oorlogsroman. A farewell to arms, door den
kineast Frank Borzage naar het boek van
Ernest Hemingway voor het witte doek be
werkt.
Laatstgenoemd werk, dat onder den Ne-
derlandschen titel Een afscheid voor immer
op het program staal, het boek zelf is in
het Neöerlandsch verschenen als De laatste
étappe. kan men als een nakomertje be
schouwen van het allengs uitstervende genre
der oorlogsfilms.
Dit wil echter niet zeggen, dat deze film
minder van gehalte zou zijn dan die uit de
eerste periode. De vergelijking is moeilijk,
ornaat wij als toeschouwers er anders tegen
over zijn komen te staar.. Aanvankelijk heeft
de oorlogsfilm ons als iets geheel nieuws
overbluft en zoowei het sensationeele van ae
realistische weergave als het moreelc in de
afschrikwekkende strekking deden ons dit
genre als oen bijzondere aanwinst begroeten.
Allengs zijn wij aan de ontzetting van het
slagveld gewend geraakt en wij zijn in mo
reel opzicht ontnuchterd geworden, zoodra
wij begrepen, dat de filmproducenten deze
dankbare stof voornamelijk uit commercieele
redenen op de markt brachten. Het oorlogs
geweld levert een welkom kader voor de lief
desgeschiedenis met de strengelende armen
en de zuigende lippen, welke het door dc
contrastwerking met het helsche vuur bij
het publiek hier nog wèl zoo goed „doen" als
in het traditioneele salet van een weelderig
hotel.
De tijd is voorbij, waarin wij de oorlogs
film als een middel in dienst van het paci
fisme aanvaardden. Het boek, .waarnaar de
film van Borzage is vervaardigd, heb ik nog
niet gelezen cn ik kan daarover dus niet
oordeelcn. maar wat de film zelf aangaat,
duidelijk toont zij. welke aantrekkelijkheden
de oorlog voor zijn slachtoffers meebrengt.
Kapitein Rinaldi, door Adolphe Menjou
verpersoonlijkt, stapt als een likkebaardende
kater van de ééne lekkernij naar dc andere
en ook zijn nxede-potator (want wc krijgen
van het samen drinken der helden meer dan
van het samen vechten te zien) weet geen
keuze te doen tusschen dc versche lading
meisjes van pleizier en de verpleegstertjes
die aan het front zijn gekomen In zijn roes
ziet hij de verpleegster Catherine «Helen
Hayes) voor een lichtekooi aan en zij blijkt
deze vergissing geenszins onaardig te vinden.
Aldus ontstaat in een nachtelijke minne-
koozerij tusschen dc polen van den symbo-
lischen steigerenden strijdhengst op 't stand
beeld tegen welks voetstuk de gelieven zich
neervielen, dc „groote liefde" van luitenant
Frederic Henry (Gary Cooper), die nu van
dc meisjes van pleizier noch van dc verpleeg
stertjes verder iets hebben moet.
Naar het voorbeeld der gravuro-romantiek
der negentiende eeuw wordt hij als gewonde
door zijn geliefde verpleegd, maar. terwijl
hij na zijn genezing opnieuw naar het front
is gezonden, vlucht zij. wijl zij zijn baby ver
wacht. naar Zwitserland, waarheen ook hij
(de film speelt bij het Italiaansche legen
deserteert, helaas slechts om haar na haar
mislukte bevalling nog juist op haar sterf
bed te kunnen vaarwel zeggen, terwijl dc
klokken den wapenstilstand inluiden.
Dc bekende oorlogsscènes, waarvan Bor
zage bij wijze van intermezzo een knap ge
regisseerde reeks heeft ingevoegd, lardeeren
het meer intieme persoonlijke geval, waarbij
vooral Menjou en Cooper vaak boeiende de
tails te aanschouwen geven.
In een geheel andere sfeer verplaatst ons
het met smaak cn liefde opgezette schetsje
van Teunissen en Spier, die het aanvangs-
uur van den Sabbat in het Amsterdamschc
Jodenkwartier op het doek hebben gebracht.
Zoowel de inleiding, waarbij de camera de
oude, verborgen schoonheid van dit brokje
stad releveert, als de binnenhuistafreeltjes
en het eigenlijke hoofddeel, dc dienst in dc
synagoge, ontroeren door een sobere innig
heid.
Het geluid is in deze film tot een voorna
men factor gemaakt; hoe majestueus klinkt
de ritueele zang met deze schitterende stem
men en indrukwekkende motieven! Alleen de
markt-scènes, waarbij men uit het typische
veelstemmige gewoel en gejoel slechts één
roep op ietwat kunstmatige wijze ter repro
ductie heeft afgezonderd, dunkt mij minder
volmaakt dan de rest.
H. G. CANNEGIETER.
MUZIEK.
DE TIMES OVER „HALEWIJN".
De muziekcriticus van ae Londensche
„Times", die het muziekfeest in Amsterdam
bijwoont, wijdt een vrij uitvoerige bespreking
aan de opvoering van Willem Pijper's sym-
phonisch drama „Halewijn", op 13 Juni. Hij
geeft het verhaal en de handeling weer en
zegt van het lied. dat de componist in Hale-
wijn's mond legt, dat het geen triomf is van
hedendaagsche kunst maar daarentegen een
eenvoudige en goede melodie, waarin we'.
PAGINA 5
licht een moraal ligt voor het Internaticaaal
Verband voor Hedendaagsche Muz.ek om
over te peinzen. „Zij. die nog goede Wagne-
rianen zijn", schrijft deze kri::cus, ..dat wil
zeggen ouderwetsch en romantisch van in
borst. konden van Haiewijn openlijk er. zon
der ongerustheid genieten. He: is muziek be
vrucht door poëzie cf mlschien pre.:.: be
vrucht door muziek. Hoe dat zij de twee bc-
hooren bij elkaar er. Pijper's orkestratie was
bescheiden, zinspelende op tragedie in wel
sprekende intermezzo's tusschen <ie scenes
opwellend rond de meer lyrische uitingen van
Halewijn zelf. gegeven in de rijke bariton
van de Vries, en wegloopend in een fijn
draadje van geluld terwijl dc dochter van
den Koning haar bijdrage geeft, meer into
neerend dan zingend, aan ae dialoog. Liesbet
SandersHerzberg gaf zoowel in s::m als
manier een volkomen beeld van lieftallige
maagdelijkheid".
Dc van veel verbeeldingskracht getuigende
montage, de rijke kleedij. de onopgesmukte
dialoog, gezet in het symphonisch weefsel,
deden denken aan een samenwerking van
Debussy cn Maeterlinck in Pelléas ofschoon
cie partituur zelf, door Monteux en het,
Utrecht ach Orkest buitengewoon sympathiek
vertolkt, geen rechtstreeksche sporen droeg
van Debussy's persoonlijke eigenschappen.
Het verhaal, besluit de Times, vraagt mis
schien om een meer robusten muzika'.en stijl
dan Pijper heeft gekozen. Ais hedendaagsch
componist is Pijper wat bevreesd voor roman
tiek maar hij is vatbaar voor haar bekoring.
Concert der H. O. V.
Soliste: Hanny Scheffelaar Klots.
Zoo ooit een bloemenhulde gerechtvaar
digd mocht heeten. dan was het die welke
Donderdag aan de tweede concertmeestercssc
der H.O.V.. Hanny Scheffelaar Klots ten deel
viel. Zeven, acht bloemstukken: het mocht
veel lijken, toen twee beambten ze met moeite
torsten; toen de violiste handen te kort
kwam om ze te aanvaarden. Maar té veel was
het niet. na haar eminente voordracht van
Tschalkowsky's vioolconcert. Haar voor
dracht. zeg ik, cn zou de gewichtige rol ver
geten die orkest en dirigent gespeeld hebben
om tot een zóó voortreffelijke samenwerking
te komen als waarvan we ditmaal getuigen
waren, een samenwerking waarin solo-instru
ment on orkest tot con prachtig symphonisch
geheel werden. En juist daarom deed het zoo
sympathiek aan. toen de soliste één der ont
vangen bloemstukken aan den dirigent over
handigde. Ook deze hulde was verdiend.
Wanneer ik zeg dat Hanny Scheffelaar
Klots eminent gespeeld heeft: dat zij n als
vloolvirtuoze van groote allure heeft doen
kennen; dat haar technisch meesterschap en
haar toonontwikkeiing bewondering verwek
ten: dat de warmte ixarer voordracht eiken
twijfel ophief, dan wil dat alles nog niet zog
gen dat ik Tschaikowsky's vioolconcert even
zeer bewonder. liet is een echt virtuozenstuk;
het is. als alles van T.. uitstekend geïnstru
menteerd. het bevat oen paar gelukkig ge
vonden thema's en een in haar eenvoud poë
tische canzonctte. maar het bevat ook een
n L_ hoeveelheid klinkend, klaterend en
knallend vulsel, banaliteiten die tot praal en
zwier opgezweefd zijn als de paarden in oen
circus. De componist had dan ook destijds
(het was in het voorjaar van 1878. dat hij het
vioolconcert binnen dc spanne tijds van een
paar weken schreef) met dc opdracht weinig
succes. Kotek wilde er niet aan. Sauret even
min: Leopold Auer kreeg de dedicatie, maar
vond het werk een „monstrum",
Dc violist Brodsky was de eerste die het
mooi vond cn het in 1879 met den dirigent
Hans Richter te Wccnen ten doop hield. Toen
kwam de criticus Hanslick en kamde het
grondig af. Tegenwoordig hebben wel de
meeste violisten van naam het op hun reper
toire. maar met dat al blijft het een heel eind
beneden het peil van de groote meesterwer
ken op dit gebied. Vooral de finale is triviaal
en hier kwam m.i. de violiste aan het karak
ter soms wel iets te veel te zomoet. Dit is de
eenige bedenking die lk redelijkerwijze tegen
haar vertolking zou kunnen te berde bren
gen, maar de soberheid en voornaamheid
van haar spel in de Canzonetta wegen daar
ruimschoots tegen op. Het orkest had veels
zins een gelukkigen avond. Een brillante ver
tolking van de Eurvanthe-Ouvertiire ging aan
de uitvoering van het Vioolconcert vooraf, en
in het tweede programmadeel leefde de oude
maar toch niet verouderde Ossian-romantlek
in Gadc's beroemde Ouverture voor ons op
een stemming en een muziek verwant met die
welke ons uit Mendelssohns Hebriden-Ouvcr-
turc on Schottisehe Symphonic tegenklinkt.
Inderdaad moet dc 21-jarige autodidact Niels
Gade reeds den invloed van Mendelssohn ge
voeld hebben toen hij in 18*11 met zijn Ossian-
Ouverturc te Kopenhagen een eersten prijs
won; dat zijn latere werken, na zijn verblijf
tc Leipzig geschreven, dien invloed toonen is
begrijpelijk.
Deed het ongetwijfeld velen genoegen dc
Ossian-Ouverture weer eens te hooien, dc
Suite van Halvorscn zal wel met minder alge
meene instemming gehoord zijn. Wolk een
langdradige een weinigzeggende muziek! Een
Voorspel met. oen oneindig aantal herhalin
gen van eenzelfde motief, veel leven van hard
koper, chromatische violen en een hoorn die.
vermoedelijk door de vervelende tam-tam
eindelijk wild en rebelsch wordt. Dan een
Bajaderendans, een soort van Seguldiïla. die
eenigszins exotisch klinkt, maar een flauwe
schaduw van die uit Bizet's Carmen blijft;
een Hymne die behoorlijk begint maar in
geschetter ontaardt en dan nog zoo'n beetje
van alles met een vioolsolo aan 't slot. 'L Had
veel korter gekund en als 't er heeïemaal niet
geweest was. hadden we nog niet veel ge
mist. Wat lk ten aanzien van dc voorafgegane
nummers niet gaarne zou beweren.
K. DE JONG.
yij
U vindt Uw claxon misschien erg
muzikaal, een symphonic gelijk I
Woet U, dat niet iedereen er zoo over
donkt? Dat anderen Uw autohoorn
vooral 's nachts liever niet hooren?
Wilt U er ook eens om denken, dat
onze maatschappij rust noodig heeft?
Geen lawaai, maar:
