tel oftdeu tijd,
N.V. Hoenderdos' Brandstoffenhandel
Roulette aan zee.
Bericht
Hei Bdauftijltste
50e Jaargang No. 15331
Verschijnt dagelijlcs, Behalve op Zon- en Feestdagen
Maandag 19 Juni 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENT ENper week 025, per maand L10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ355, losse nr-s. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, per maand ƒ022, per 3 mnd. 0.65. franco per post 0.7254.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENS DRUKKERIJ N.V.
Bureaus: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ADVERTENTIëN: j.5 regels 1.75, elke regel meer 0-35- Reclames
ƒ050 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0-6(\
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Ome Groentjes
(iederen dag) 1—3 regels ƒ030, elke regel meer ƒ0.10. uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenveize&ering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-, Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 19 Juni.
Een Engelschman over de
Nazi's.
De Engelschman Robert Bernays, liberaal
lid van het Lagerhuis, vertelt in de „News
Chronicle" van zijn ervaringen bij een bezoek
aan Duitschland. Hij heeft gepoogd Hitier te
spreken te krijgen, maar dat is hem niet ge
lukt, en de verklaring van deze weigering
doet zeer humoristisch aan. Men begon met
hem te vragen of zijn naam niet Joodsch
was, en hij moest toegeven dat zijn over
grootvader een Jood was geweest. Dit scheen
bedenkelijk, ofschoon hij er tegenover kon
stellen dat in de volgende generaties zijn fa
milie zoowel van vaders-, als van moeders
zijde letterlijk wemelde van de dominees.
Maar er was gelukkig ook voor den over
grootvader een verzachtende omstandigheid.
Hij had namelijk meegevochten in den slag
bij Leipzig (1814) tegen Napoleon, en zooals
men weet gelden ex-strijderspapieren in ze
kere mate als excuus. Bernays dacht dat hij
„er nu was", maar de zaak mislukte hopeloos
op de vraag: „Wie is uw fractieleider in het
Lagerhuis?"
„Sir Herbert Samuel", moest hij antwoor
den. en had geen kans meer, want Sir Her
bert Samuel is een onmiskenbare Jood.
Wel slaagde Bernays erin het concentratie
kamp bij Breslau te bezoeken, begeleid door
Heines, politiepresident van Breslau en Nazi
organisator voor geheel Oost-Duitschland.
Er zijn twaalf van deze concentratiekampen
in het land. en zij zitten vol Joden, socialis
ten, communisten, pacifisten, liberalen enz.
allen lieden die deelgenomen hebben aan po
litieke agitatie tegen de nieuwe regeering of
van wie men veronderstelt, dat zij de regee
ring vijandig gezind zijn. Het totale aantal
der om deze redenen in gevangenissen en
concentratiekampen opgesloten tegenstan
ders bedraagt volgens Bernays' informaties
twintigduizend.
Van zijn bezoek aan het kamp te Breslau
geeft het Engelsche Kamerlid een zeer ob
jectief-klinkende beschrijving. Hij zegt dat
het levendig herinnerde aan de concentratie
kampen uit den oorlogstijd. Misschien is het
er, wat de voeding betreft, wel beter, want
de gevangenen zagen er niet slecht uit. Op
Heines' vragen vertelden zij dat zij 's mor
gens vleesch en aardappelen, en 's middags
als tweeden maaltijd rijst en aardappelen
hadden gehad. Bernays bezocht een barak
waarin er 150 waren ondergebracht. De krib
ben stonden er dicht aaneengerijd.
In werkpakken arbeidden de gevangenen
aan den aanleg van een gemeentelijke
zweminrichting onder toezicht van bewakers
die het geweer op schouder droegen. Zij
droegen werkpakken en wat wij zouden noe
men „kwartiermutsen". Op een kort bevel
van Heines kwam er een bejaard man toe
snellen en sprong in de militaire houding.
Hij werd verhoord en gaf toe dat het voedsel
goed was, ofschoon er in het begin te weinig
brood was geweest. Maar dat was nu in orde
Het werk van dezen man was het bedienen
van een pomp.
Toen Heines hem ernaar teruggestuurd
had zei hij„Dat was de burgemeester van
Breslau". De ex-hoofdcommissaris van po
litie (Polizei-President) bleek er ook aan den
arbeid te zijn. Bernays kreeg den indruk dal
Heines dolblij was met zijn nieuw verworven
macht, op de manier van den captain van
een schoolelftal, die pas nog prefect is ge
worden ook.
,,'s Avonds", vertelde hij zijn bezoeker,
„lezen de gevangenen de Nazi-dagbladen en
Hitler's boek „Mein Kampf" en er is radio
geïnstalleerd c-m ze te kunnen laten luisteren
naar Hitler's redevoeringen".
Het viel Bernays sterk op dat niemand
hierom ook zelfs maar glimlachte. „Sardo
nische humor", zegt hij. „is geen kenmerk
van de Duitschers". Zijn laatsten indruk van
het kamp kreeg hij door gevangenen de bloe
men binnen de prikkeldraad-afzetting te
zien begieten. De bloemen waren geplant in
den vorm van een hakenkruis.
Later, in het Bruine Huls, werden hem
twee tamme ex-communisten vertoond. Na
eenige aarzeling vertelden zij. dat zij de dwa
lingen hunner wegen hadden ingezien en
beterschap hadden beloofd. „Heil Hitier", zei
den zij. Nu maakten zij een leertijd door in
de keukens eer zij de bruine uniform moch
ten aantrekken.
In de werkkamer van Heines stonden op
zijn schrijftafel een vaas met bloemen en
een ingelijste foto van vijf jongens, die
Heines met een trotschen glimlach den En
gelschman toonde. Bernays dacht eerst dat
het zijn kinderen waren, maar dat bleek
niet zoo te zijn. Het waren de vijf jongens
die een jaar geleden te Beut'nen een commu
nist hadden doodgeranseld met stokslagen,
en die tengevolge van politieke agitatie gratie
hadden gekregen van Von Papen. Deze foto
nam de eereplaats in op de schrijftafel van
den polifcie-president van Silezië.
Bernays is in zijn commentaar niet opti
mistisch. Hij zegt: „Het is een zeer ontstel
lend land. De eenige hoop om invloed ten
goede op de Duitsche regeering uit te oefe
nen is een voortdurende douche van koude,
gedetailleerde zakelijke critiek. Vooral geen
opwinding. En alle critiek moet van niet-
Joodsche zijde komen. Eén rede van Austen
Chamberlain is meer waard dan tien Jood'
sche demonstraties in de Albert Hall.
Het „Joodsche complex", waaraan de Nazi's
lijden, is ongeloofelïjk. Zij denken dat in En
geland de pers, het parlement, de B.B.C., de
uïtgeversbureaux, de balie en de City eenvou
dig allemaal filialen van het Ghetto zijn. Het
is onmogettik hen te doen begriinen dat de
grieven tegen niet geba--erd zün op hun
phy?ïeke be*a«*-•-"«<? van hun tegenstanders
maar op hun machlsmethoden".
De hoofdredacteur van de News Chronicle
Zegt in een „leader" naar aanleiding hiervan:
,,De gedachte alleen aan de mogelijkheid dat
een Engelsche regèering twintigduizend En-
gelschen zou opsluiten omdat zij haar politie
ke tegenstanders waren vervult den gemid
delden Engelschman met ontzetting. Wij
moeten het feit aanvaarden dat dit effect
zich op den gemiddelden Duitscher niet doet
gelden. Als hij met deze opvattingen maar
binnen zijn eigen grenzen blijft en niet tracht,
ze daarbuiten te doen gelden of op te drin
gen".
Inderdaad.
R. P.
DE
BEZUINIGINGSPLANNEN
VAN B. EN W.
ADVIES DER COMMISSIE VAN TOEZICHT
OP HET LAGER ONDERWIJS.
Deze commissie houdt een vergadering op
Woensdag 21 Juni 1933 des avonds 8.30 uur
ten Stadhuize.
De agenda vermeldt:
1. Advies aan Burgemeester en Wethouders
in zake opheffing voorbereidend lager on
derwijs.
2. Advies aan Burgemeester en Wethouders
in zake centralisatie 7e leerjaar.
ONBEWOONBAAR VERKLA
RINGEN.
BEROEP BIJ GED. STATEN.
B. en W. van Haarlem deelen mede. dat op
Maandag 10 Juli des namiddags te 2 uur in
het gebouw der Provinciale Griffie een open
bare zitting zal worden gehouden ter behan
deling van de door verschillende personen
ingediende bezwaarschriften tegen de bij
besluiten van den Raad der gemeente Haar
lem van 11 Januari 1933 uitgesproken onbe
woonbaarverklaring van woningen.
In bedoelde openbare zitting zullen re
clamanten in de gelegenheid worden gesteld
hun standpunt in persoon of bij gemachtigde
nader toe te lichten.
HET GEVAARLIJKE AUTO
PORTIER.
Zondagavond ongeveer half ,zeven ging een
automobilist parkeeren op de Turfmarkt
vlak aan den waterkant. Bij het openen
van de deur kwam deze tegen een fietsenden
jongen, die daardoor met fiets en al te water
viel. De jongen, ongeveer 12 jaar oud, die niet
zwemmen kon, dreigde te verdrinken. De
heer P. Snel, die voorbijkwam, trok zijn jas
uit en wist deze zoo te houden, dat de jongen
een punt kon grijpen, waarna de heer Snel
hem op het droge trok. De jongen had geen
water binnen gekregen en heeft oogenschijn-
lijk geen slechte gevolgen van de onder
dompeling ondervonden. Hij is loopend naar
zijn woning in het Noorden der stad gegaan.
Met de haak van de Langebrug heeft de
heer Snel daarna de fiets uit het water ge
haald, die den jongen door een vriendje
thuis gebracht is.
DE PAGINEERING VAN
ONS BLAD.
Zooals men in de laatste nummers reeds
opgemerkt zal hebben, is een belangrijke ver
betering gebracht in de pagineering van
ons blad. Namelijk door het oude systeem
(de aanduiding. Eerste. Tweede. Derde Blad.
enz.) te vervangen door een doorloopende
nummering van bladzijden, die niet alleen
onder het hoofdje „Het Belangrijkste" wordt
toegepast maar in het algemeen de overzich
telijkheid van de courant ten goede komt en
het lezen vergemakkelijkt,.
Wij hopen en verwachten dat deze verbete
ring door onze lezers op prijs gesteld zal
worden. Wie de aandacht van anderen op een
bepaalde annonce, op een bepaald artikel
of bericht in Haarlem's Dagblad wil vestigen,
kan dit nu ook veel gemakkelijker doen dan
vroeger.
tn fosiet i'<m 7 Juti a.s.
Uye*t de- laagste- zomtc-
^ciyzen. Uw wudewoouaad
Kinderhuissingel
bij het viaduct.
Tel. 11979 (2 lijnen)
(Adv. Ingez. Med.)
GOUDEN JUBILARISSEN.
Deze maand brengt twee belangrijke gou
den jubilea: dat van den Rotterdamschen
Lloyd, waaraan wij reeds veel aandacht ge
schonken hebben, en dat van den A.N.W.B..
Toeristenbond voor Nederland, dat in de
laatste dagen van Juni gevierd zal worden.
Twee groote nationale instellingen waarop
Nederland trotsch is.
Op 11 Juli a.s. viert Haarlems Dagblad zijn
gouden jubileum. Het doet ons genoegen dat
wij in de rij der gouden jubilarissen in zulk
goed gezelschap zijn. Het jaar 1883 is er een
van gelukkig initiatief geweest.
(In Scheveningen is de roulette
ingevoerdzij het dan in den
vorm van een behendigheids
spel.)
Er is veel, dat Scheveningen.
Onze grootste badplaats, biedt,
Echter, bij die vele dingen,
Was toch de roulette niet.
Dansen kon je er en eten,
En volop aan flirten doen,
De muziek werd niet vergeten
In het Scheveningsch seizoen.
Je kon luxueus flaneeren,
Langs een drukken boulevard,
In je meest flatteuse kleeren.
Aan de zij van hem of haar,
Je kon bruin-gezond er worden,
Er was cabaret en thé
En (dit voor de goede orde
En terloops) er was een zee.
Maar er was nog geen roulette,
Zooals in het buitenland,
Onze overheid belette,
Het te leven naar zijn stand.
Als de zon er stond te pralen
In een smetloos hemelsch blauw,
Kon je niet in muffe zalen
Prettig gokken, als je wou,
Je moest, je per-zee vervelen,
Op of om den boulevard.
En niet met je hartstocht spelen
Op den gok van rouge ou noir.
Dit was op den duur geen leven
Voor een minnaar van (hm!) zee,
't Is goddank niet zoo gebleven,
Scheveningen doet nu mee.
De roulette is gekomen
En de badplaats is volmaakt.
Tal van speeische harfcsiochtdroomen
Zijn tot werklijkheid geraakt.
't Is dan nog wel niet het rechte,
't Is heel anders van model,
Maar d' illusie van het echte,
Denk je dan tenslotte wel.
Het zal niemand ruïneeren.
Maar de passie die 't 'm doet,
Kun je altijd fantaseeren,
Dus de kinderen zijn zoet.
P. GASUS.
De Fransche stad Lyon wordt opnieuw door
stortingen hébben Keer plaats
aardverschuivingen geteisterd. Tal van in-
gehad. Panorama van de stad.
AFSLUITDIJK 1 JULI VOLLEDIG
OPEN.
OPENSTELLING DOOR IR. KALFI
Naar de Tel. meldt zal 1 Juli de afsluitdijk
officieel worden opengesteld, zoodat de tol
heffing voor het Crisiscomité dan komt te
vervallen en de dijk ook ten allen tijde te
berijden zal zijn. Officieus verluidt, dat de
opening op officieele wijze zou geschieden
door den minister van Waterstaat ir. J. A.
Ka Iff
MOORD TE OLDEBROEK.
MINNENIJD DE OORZAAK?
OLDEBROEK. 19 Juni. (V. D.) Gister
avond omstreeks half twaalf wilde de 25-
jarige landbouwerszoon L. van de Put. wo
nende alhier, nadat hij zijn meisje, dat bij
den landbouwer W. S. in betrekking is. naar
huis had gebracht, zich naar de ouderlijke
woning begeven. Op het moment, dat hij
buiten kwam. werd hem door iemand, die
hem buiten de deur had staan opwachten,met
een of ander hard voorwerp een slag op het
hoofd toegebracht. De getroffene zeeg di-
recht ineen. Nadat het meisje haar patroon
geroepen had, ontbood deze onmiddellijk
dokter H., die een schedelbreuk constateerde.
Van de P. werd hierop per auto naar de
ouderlijke woning vervoerd, waar hij eenigen
tijd later, zonder tot bewustzijn te zijn ge
komen. overleed.
De Rijks- en Gemeentepolitie stellen een
onderzoek in. De dader, of daders zijn nog
niet bekend.
De oorzaak is vermoedelijk minnenijd.
DOKTERS-AUTO TEGEN EEN
BOOM GEREDEN.
STUURINRICHTING WAS DEFECT.
Zondagmorgen is de 63-jarige dr. N. uit
Groningen met zijn aut-o aan het Winschoter
diep tegen een boom gereden, doordat de
stuurinrichting defect raakte, meldt de Crt.
De dokter zelf werd niet gewond, doch de
beide inzittende dames, zijn echtgenoote en
een andere 56-jarige dame. kregen beiden
vermoedelijk een hersenschudding, terwijl
mevr. N. tevens aan het rechterbeen werd
gewond en de andere inzittende dame aan
het hoofd. Nadat dr. N. en de politiedokter
Nathans de beide gewonden verbonden had
den zijn deze per Groene Kruisauto naar huls
vervoerd. De auto van dr. N. werd totaal ver
nield.
BELANGRIJKE INBRAAK
OPGEHELDERD.
Juweelendiefstal van f 10.000
waarde ontmaskerd.
VIJF MENSCHEX TE AMSTERDAM
GEARRESTEERD.
De politie te Amsterdam heeft vijf perso
nen gearresteerd, die verdacht worden van
medeplichtigheid aan den tot nu toe onopge-
helderden inbraak in den juwelierswinkel
„Cullinan-House" in de Kalverstraat te Am
sterdam, waar onlangs voor f 10.000 aan rin
gen, spelden, hangers en broches gestolen is.
Allereerst is gearresteerd een vrouw, die
betrokken was bij leuren met sieraden, dat
den laatsten tijd te Amsterdam geschiedde.
Er werd een huiszoeking gedaan in haar
woning aan de Oude Waai. en in haar win
kel in de Indische Buurt, waarbij een hand-
tasch gevonden werd, waarin ringen en spel
den in een dicht geknoopt doekje zaten. De
politie heeft vervolgens huiszoeking gedaan
bij een echtpaar in de buurt van het Ferdi
nand Bolplein, dat met de juffrouw in con
tact was geweest. In het bezit van de vrouw
werden eenige juweelen en spelden gevon
den, de man bleek een heel stel ringen, waar
de steenen waren uitgebroken, in zijn bezit te
hebben. Zij bekenden tenslotte, dat de
sieraden afkomstig waren van een „beken
den jongen" aan den Achterburgwal. Ook
deze is aangehouden en na zijn aanvankelijke
ontkenning deelde hij de politie mede, dat
het geheele partijtje, ook de gebroken stuk
ken, van hem afkomstig was. De politie
had alle reden om gelooftc hechten aan zijn
verklaring, dat hij het partijtje sieraden in
handen had gekregen van een zekeren v. d.
Veen, een bekenden inbreker, eveneens op
den Achterburgwal wonende. Ook deze man,
nummer vijf in den keten, is gearresteerd en
voorgeleid.
Ofschoon hij pertinent ontkent de inbraak
gepleegd te hebben. in elk geval staat voor
de politie vast. dat hij zich aan heling heeft
schuldig gemaakt gelooft Inspecteur van
der Heul met vrij groote zekerheid dat hij de
inbraak alleen of met een heiper heeft ge
pleegd.
STEENZETTERS AANGEHOUDEN.
Wederom zijn vier steenzetters aangehou
den wegens onrechtmatig trekken van steun.
Zü hebben bekend.
Zij, die zich met ingang van f Juli
per kwartaal abonneeren ontvangen de
in Juni nog te verschijnen nummers
gratis.
DE ADMINISTRATIE.
Londenschc valutavoorstellen door de Ame-
rikaanschc regeering onaanvaardbaar ge
acht.
pag. 3
Amcrikaanschc „vergissing" met een voorstel
op de wereldconferentie tot verlaging der
tarieven.
pag 3
Nieuwe conflicten met de Stahlhelm in
Duitschland.
pag. 3
Misverstanden over het P. E. N.-congres op
gehelderd.
pag. 4
Belangrijke inbraak tc Amsterdam opgehel
derd.
pag. 1
De ondergang van de „Spaarnestroom". Re
laas van den stoker.
pag. 9
Voetbal: Go-Ahead b.-haalt het kampioen
schap van Nederland.
pag. 7
Roeien: Succes voor den skiffeur ir. De Vries
van Het Spaarne bij de wedstrijden van
Argo.
pag. 7
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Een Engelschman over de Nazi's.
pag. I
J. B. Schuil: Het Amstcrdamschc Sacra
mentsspel Anno Sancto.
pag. 2
Wij vestigen vandaag Uw
bijzondere aandacht op
het onderhoud, dat een onzer mede
werkers heeft gehad met een op
varende van den trawler Spaarne-
stroom" die aan de Deenschc kust is
vergaan.
Men vindt het op pag. 9.
AARDBEVING IN JAPAN?
DE BII.T REGISTREERT SCHOKKEN.
Gisteravond om 21.50 uur (tijd van Green
wich) werd aan het Metereologisch Instituut
te De Bilt een sterke aardbeving opgeteekcr.d.
Afstand 9100 K.M. oorsprong in of nabij
Japan.
MOTORONGELUK ONDER
OEGSTGEEST.
INWONER VAN ZANDVOORT ERNSTIG
GEWOND.
Zaterdagmiddag ongeveer 2 uur is de 27-
jarige mr. G. T. uit Zandvoort, die op weg
was van Den Haag naar zijn woonplaats in
de gevaarlijke bocht bij net Groene Kerkje
te Oegstgeest met zijn motorfiets tegen een
voor hem rijdende auto opgereden. Het motor
rijwiel sloeg over den kop. Ernstig aan het
gelaat gewond bleef de heer T., die een be
kend roeier van „Het Spaarne" is. liggen,
waarna hij naar het Academisch Ziekenhuis
te Leiden en later naar het Diaconessen hu is
aldaar Is vervoerd. Hedenmorgen was de heer
T. nog steeds bewusteloos. Hoe het ongeluk
ontstond is nog niet opgehelderd. De motor
fiets is niet ernstig beschadigd.
JUBILEUM G. D. VAN WENGF.N.
Heden herdacht de heer G. D. van Wengen,
sedert het begin van dit jaar directeur der
N.V. v.h. firma A. F. Kremer, koffie- en thee
handel, alhier, den dag waarop hij veertig
jaar geleden bij genoemde firma in dienst
trad als kantoorbediende.
Reeds vroeg, hedenmorgen te 8 uur, daar
er geen stagnatie in den dagelijkschen gang
van zaken mocht komen, had de huldiging
van don jubilaris plaats in de feestelijk ver
sierde pakker ij der N.V.. waar het geheele
personeel tegenwoordig was.
De heer A. F. Kremer sprak den heer Van
Wengen hartelijk en waardeerend toe en
bood hem. behalve een geschenk onder cou
vert, een album aan met een groote serie
foto's, op het bedrijf betrekking hebbend.
Verder voerde het woord de heer F. Bijlsma,
oudste van het rcizigerspersoncel, die de ge-
lukwenschen var. het personeel overbracht
en den Jubilaris een tegeltableu van Delftsch
blauw aanbod, voorstellende den vroegeren
winkel der firma Kremer in de Zijlstraat.
Een lid van het personeel, de heer Busch-
man, droeg zfjn goede wenschen in dichtvorm
voor.
De heer van Wengen dankte hartelijk voor
het gesprokene en de geschenken en begaf
zich daarna huiswaarts, om het feest verder
te vieren in den huiselijken kring.
Hedenmiddag zou de jubilaris te zijnen
huize. Zijlwcg 52, van 35 uur receptio
houden.
