UIT HET BUITENLAND
'vrijdag 21 juli 1933
haarlem's dagblad
het belangrijkste nieuws
STA TEN- GENERAAL
De L.O.-Wet Marchant zal worden
aangenomen.
PROF. JEAN PICCABD T-!AAR DE
STRATOSFEER.
RADIO-UITZENTINO VAN ZIJN WAAR
NEMINGEN.
De Duitsche socialisten tegen Hitier. Het begin
van den strijd. De Duitsche sociaal-democratie
revolutionnair. Onverzoenlijke oppositie
aangekondigd. Als Hitier oorlog wil staat
hem niets in den weg. Hitler's val moet
voorbereid worden.
Het bestuur van de S. P. D. geeft in Praag
een manifest uit getiteld ..Revolutie tegen
Hitier".
De socialisten zien van den wetteiijken
weg af en proclameeren de revolutie. Men
moet- geen kans voorbij laten gaan om het
Hitler-regime een stoot toe te brengen.
Hitier en zijn raadgevegrs zijn al-machtig;
zij kunnen beslissen over oorlog en vrede,
doch bij de constotutie is vastgelegd dat
oorlogsverklaring en vredessluiting bij de wet
worden geregeld. De nationale autarkie doet
de kosten van het levensonderhoud reeds
stijgen, de arbeidsdienstplicht is geen ern
stige poging om de werkloosheid op te hef
fen, doch een camouflage van het groote
werkloosheidscijfer dat door statistieken
eenigszins gedrukt kan worden, aldus het
manifest.
De vraag wordt gesteld of de sociaaldemo
craten een eigen strijdorganisatie moeten
stichten om in de gelederen van de r.atio-
naal-socialisten binnendringen. Men houdt
er reeds rekening mede dat de aanhangers
van Hitier door ontevredenheid wegens het
niet inlossen van beloften het nationaal-so-
cialistische regime zulle verlaten en men wil
voorkomen dat deze naar het communisme
overloopen.
Het nieuwe socialistische front moet zich
met beslistheid van de communisten afwen
den. daar het aan valsche leerstellingen vast
houd en een gevaar is voor de kans op suc
ces in den strijd die komen gaat.
Frankrijk.
Het socialistisch congres.
De afgevaardigde Montagnon, een der lei
ders van den rechtervleugel der socialisten,
die beschuldigd wordt van een van de partij
leiding onafhankelijke politiek en wiens ver
klaring op het congres gedeeltelijk als fas
cistisch werd aangeduid, heeft zich thans
tot zijn kiezers te Parijs gewend met een
rondschrijven, waarin hij zijn houding moti
veert.
Hij verklaart daarin o.a.: De kapitalis
tische wereld stort ineen. Men zoekt naar een
andere wereld. De volken, de partijen en de
menschen hebben het lot, dat zij verdienen.
Wij willen ons lot zélf bepalen. Er is geen
tijd meer om te analyseeren. Het uur van
den moed is gekomen. Wij roepen de voor
haar toekomst bezorgde jeugd op tot han
delen, scheppen, bouwen. Gij kent mijn op
vatting -inzake het oude parlementarisme.
Het moet 'in ieder geval worden vernieuwd.
Gij kent mijn opvatting omtrent de reorgani
satie van den staat, die slechts georgani
seerd is en niet in staat om de groote pro
blemen van den tegenwoordigen tijd op te
lossen. Op het oogenblik is het zaak, de ziel
van ons volk en van onze jeugd te winnen.
Aan ons is het, haar in bezit te nemen; an
ders doen anderen het. j.
Een ander socialistisch afgevaardigde heeft
zich aangesloten bij de verklaring van de
groep Renaudel-Marquet-Montagnon, zoo
dat thans 43 afgevaardigden achter deze
verklaring staan.
Duitschland.
Het Concordaat geteekend.
Het concordaat tusschen den Paus en de
Duitsche regeering is Donderdag in de met
rood damast bekleede kamer van kardinaal
Pacelli in het vaticaan door den kardinaal en
vice-kanselier Von Papen onderteekend. Na
afloop der ceremonie werd Von Papen door
den Paus ontvangen, aan wien hij de groeten
van president Hindenburg heeft overge
bracht. s
De inhoud van het concordaat komt hler-
op neer. dat de katholieken zich niet politiek
zullen organiseeren. Confessioneele vereeni-
gingen blijven toegelaten. Katholiek gods
dienstonderwijs wordt verplicht gesteld in
streken, waar de meerderheid der bevolking
katholiek is. De paus behoudt vrijheid in de
keuze der'bisschoppen.
Op 14 Juli werd het concordaat met alge-
meene stemmen door het Rijkskabinet aange
nomen.
Besvreking tusschen de Duit
sche regeering en Henderson.
Officieel wordt medegedeeld:
Donderdagavond had tusschen 3 en 9 uur
in hotel Regina Palast te München, in tegen
woordigheid van den Rijksminister van Bui-
tenlandsche Zaken de bijeenkomst plaats
tusschen den Rijkskanselier en den voor
zitter van de Ontwapeningsconferentie Hen
derson. Tijdens dit onderhoud werden de
punten, die bij de besprekingen in Berlijn
niet waren behandeld, besproken.
Van welingelichte zijde wordt daarom
trent nog het volgende medegedeeld:
Door de besprekingen te Berlijn en te
München, waar het Duitsche standpunt uit
voerig is uiteengezet en waarbij o.a. is ge
sproken over de verdaging der ontwapenings
conferentie, is de mogelijkheid gegeven, dat
de gedachtenwisseling over de ontwapenings
kwesties wordt voortgezet. De bijeenkomst
tusschen Hitler en Daladicr. die Henderson
gewenscht acht, zou waarschijnlijk nog een
verdere diplomatieke voorbereiding noodig
maken.
te kunnen voorleggen. Hij heeft verklaard,
dat binnen twee maanden prijsverhoogingen
tot 100 pCt. zijn te verwachten. De spoed, die
gemaakt wordt bij de behandeling van deze
verordening, is noodig om de koopkracht
door loonsverhooging en werkverruiming te
vergrooten.
Sluiting der beurzen?
Senator Thomas, de samensteller van de
wet tot depreciatie van den dollar, heeft
bekend gemaakt, dat Roosevelt de moge
lijkheid overweegt, krachtig in het beursver-
keer in te grijpen, wanneer de beurzen niet
zelf maatregelen nemen om een grenzelooze
speculatie tegen te gaan. De kans zou zelfs
bestaan, dat Roosevelt de beurzen zou slui
ten, wat hij, Thomas, persoonlijk niet ge
wenscht zou achten.
Amerika.
Binnen 2 maanden tot 100%
prijsver hooging
Naar uit Washington wordt gemeld heeft
de „industrie-generaal" Johnson tot laat
in den nacht gewerkt om de dwangverorde-
ning zoo spoedig mogelijk aan het Witte Huis
Engeland.
Een nieuwe nationale
regeering?
Volgens de „News Chronicle" is er thans
achter de schermen een beweging gaande
voor een nieuwe nationale regeering, waarvan
Sir Austen Chamberlain premier zou moeten
worden.
Deze beweging zou worden geleid door een
mysterieuze „National Union Council", die,
ofschoon nog in embrionalen toestand ver-
keerend, reeds een maandblad uitgeeft, ge
naamd ..The National". Het Juli-nummer be
vat een artikel van de hand van het Lager
huislid Sir Warden Chilcott, een vroeger lid
van de Conservatieve partij en groot bewon
deraar van Mussolini, die betoogt dat be
kwame figuren als Austen Chamberlain,
Robert Home. Lord Lloyd en Amery weer in
de regeering moeten worden opgenomen. Het
lag hi de bedoeling dat de Council zou be
staan uit nationaal-conservatieven, natio-
naal-liberalen en nationale arbeiders.
Een kern werd reeds gevormd en in den
herfst zou de Council ernstig beginnen te
werken en propaganda maken voor een
nieuwe nationale regeering bij het einde van
het tegenwoordige parlement. Ten huize van
Sir Warden Chilcott zouden verscheidene
bijeenkomsten zijn gehouden, waar ook Win-
rton Churchill en andere bekende politieke
figuren aanwezig waren.
Boycot van Duitsche goederen.
Naar de Times meldt, heeft de gemeen
schappelijke nationale raad der Engelsche
arbeidersbeweging, waarin het Vakverbond,
de Arbeiderspartij en de Lagerhuisfractie
vertegenwoordigd zijn. een manifest gepubli
ceerd, waarin wordt opgewekt tot boycot van
Duitsche goederen en diensten. Men had
aanvankelijk gerekend op den steun der
coöperatieve beweging, doch deze heeft zich
met de boycot niet kunnen vereenigen. Het
manifest doet een beroep op allen, „die met
de Britsche arbeiders deelen in afgrijzen en
verfoeiïng van de vernietiging van de men-
schelijke vrijheid en de burgerschapsrechten
in Duitschland, om zich tot nader aankondi
ging te onthouden van het koopen of aan
wenden van deze goederen en diensten, wan
neer zij kunnen worden onderkend als van
Duitschen oorsprong". Het is de bedoeling
van de boycot, „de Duitsche regeering dui
delijk te maken, dat de misdaden die zij heeft
begaan en begaat, door de volken der wereld
niet zullen worden verschoond". In het ma
nifest wordt een heeïe reeks artikelen van
Duitschen oorsprong opgesomd, die in Enge
land worden verkocht.
POST NAAR ALASKA.
NOME REEDS GEPASSEERD.
Professor Jean Piccard, de tweelingbroer
van professor August Plccard. zal einde van
deze week of begin volgende wek van een
der terreinen op de wereldtentoonstelling te
Chicago met een ballon opstijgen voor een
tocht naar de stratosfeer
Hij wil hierbij trachten van de stratosfeer
uit zijn waarnemingen per radio uit te zen
den. om den luisteraars de reactie van het
geluid der kosmische stralen te laten hooren.
Op den beganen grond in de omgeving van
de plek. waar de ballon zal opstijgen. zaPeen
aantal ontvangers worden opgesteld, die de
uitzending zullen doorzenden naar den zen
der van den nationalen radio-omroep te
Chicago. Bovendien zal Piccard's ballon wor
den gevolgd door een bestuurbaren ballon,
eveneens uitgerust met een radio-installatie,
zoodat ook deze de uitzending kan relayeeren
en zoo noodig hulp kan bieden.
Na een geslaagde vlucht van Roechlovo.
dat hij om elf uur 35 verlaten heeft, is de
Amerikaansche wereldvlieger _Wiley Post pon
derdagmorgen om drie uur 35 (Moskouschen
tijd) te Chabarofsk gedaald. Reeds om vijf
uur 58. dus slechts twee uur en 23 minuten
later, is hij weer opgestegen voor den tocht
naar Nome in Alaska.
Voor zijn vertrek naar het Amerikaansche
vasteland verklaarde hij in een onderhoud
met een agent van het Russische Telegraaf-
Agentschap. dat hij niet te Chabarofsk op
beter weer heeft gewacht, in weerwil van de
ongunstige berichten der meteorologische sta
tions, omdat hij zich ten doel heeft gesteld
zijn vroeger record met minstens 24 uur te
verbeteren. ..Jammer genoeg", zoo vervolgde
hij, „ben ik er niet in geslaagd mijn oor
spronkelijk plan om rondom de wereld te
vliegen in zes dagen, te verwezenlijken. Dit
is vooral te wijten aan de buitengewoon
slechte weersomstandigheden tijdens de
vlucht van Berlijn naar Chabarofsk".
Tenslotte gaf hij uiting aan de hoop, den
tocht naar Nome in 16 uren te Jcunnen vol
brengen.
Naar Reuter nader uit Seattle meldt, is
Wiley Post al over Nome gevlogen. Hij heeft
de zee van Ochotsk en de Beringstraat dus
al achter zich en bevindt zich weer boven
Amerikaanschen bodem.
INVAL IN PARIJSCHE OPIUMKIT.
De Parijsche politie heeft een inval ge
daan in een opiumkit, waar talrijke Grieken
en Algerijnen 's nachts plachten bijeen te
komen om opium te schuiven.
Een zekere Carafis. geboortig uit Smyrna,,
die de zaak had georganiseerd, is gearresteerd
terwijl verder de namen der opiumschuivers
bekend zijn gewerden. De politie nam vele
Oostersche pijpen en 17 ..dubbele schoen
zolen" in elk waarvan ca. een pond opium
was verborgen, in beslag.
PROTEST-BETOOGING TE LONDEN
Dertig duizend Joden hebben Donderdag
in Hyde Park een protestbetooging gehouden
tegen het anti-semitisme in Duitschland.
zoo wordt uit Londen aan de Tel. gemeld.
De meeting werd voorafgegaan door een op
tocht, die heelemaal uit het East End kwam
waar het grootste gedeelte der winkels ge
sloten was. Onderweg voegden zich tal van
geloofsgenooten bij de demonstranten. Er
was gewaarschuwd zich niet door tegen-
demonstraties van de zijde der fascisten te
laten provoceeren. In den stoet werden tal
van doeken meegedragen met opschriften
tegen Hitier en voor een boycot van Duitsche
goederen. De demonstratie had een kalm
verloop.
BOOTJE OMGESLAGEN.
ELF KINDEREN 03IGEK0MEN.
Reuter meldt uit Bourges:
In de nabijheid van Argent-sur-Sauldre
(departement Cher) zijn ^Donderdag een
geestelijke en elf kinderen verdronken.
Vijftien kinderen uit een internaat te Gien
hadden onder geleide van den geestelijke
een uitstapje gemaakt. Met een boot stak het
gezelschap een vijver nabij Argent-sur-Saul
dre over. toen eensklaps de boot omsloeg.
Slechts vier kinderen slaagden er in den
oever te bereiken, doch de overigen en de
geestelijken kwamen om het leven.
GEDRANG BIJ DEN TOUR DE
FRANCE.
ACHT EN TWINTIG GEWONDEN.
De Tel. verneemt uit Bordeaux:
Bij de aankomst der deelnemers aan den
Tour de France heeft een ongeval plaats ge
had. Duizenden menschen verdrongen zich
voor de ingangen van het velodrome, dat het
eindpunt was van de negentiende étappe.
Onder den druk van het publiek bezweken
de ingangen en stroomde de menigte het ter
rein op. Door het gedrang werden 28 perso
nen gewond van wie twee stervende zijn.
DE ONTWAPENING.
WIL ITALIë CONTRÓLE OP BEWAPENING?
Henri de Jouvenel.
Reuter meldt uit Parijs:
De minister van Buitenlandsche Zaken.
Paul Boncoui-, heeft een onderhoud gehad
met de Jouvenel. ambassadeur voor Frank
rijk te Rome, die zijn post op 23 Juli zal ver
laten.
De ambassadeur bracht verslag uit van het
resultaat van zijn onderhandelingen en den
stand van de huidige Fransch-Italiaansche
betrekkingen.
De indrukken, die De Jouvenel heeft weer
gegeven, zouden zeer bemoedigend zijn, spe
ciaal wat betreft de ontwapening. Naar het
schijnt, bestaat er thans over dat onderwerp
een zoo groote mate van overeenstemming,
dat de Italiaansche regeering zou hebben be
sloten het principe van controle op de bewa
pening. waartegen zij zich zoo langen tijd
heeft verzet, te aanvaarden.
Dat wat verlangd en bereikt werd, is over
eenstemming over de groote lijnen eener
vredespolitiek. In de eerste plaats zou worden
nagegaan of Frankrijk en Italië niet een ge
meenschappelijke opvatting zouden kunnen
vinden van het algemeen belang van Europa
in de tweede plaats zou worden gezocht naar
een vorm van samenwerking der vier groote
mogendheden, die tot dusver in twee kampen
waren verdeeld, waardoor ook de kleine mo
gendheden in twee partijen waren gesplitst,
hetgeen het den Volkenbond onmogelijk
maakte nuttigen arbeid te verrichten.
De Jouvenel bracht in herinnering, dat het
verdrag van Locarno zuiver defensief was en
in geval van schending der grenzen in wer
king zou treden, terwijl het thans gesloten
pact de basis legt voor samenwerking tus
schen de staten om deze schending te voor
komen, met groote mogelijkheden voor ge
meenschappelijk optreden. Bovendien en
vooral verzekert het pact hun tien jaren van
vrede.
Mussolini heeft steeds volijverig gewerkt
voor het slagen der onderhandelingen: na
eerst zelf een tekst te hebben uitgewerkt en
voorgesteld, heeft hij ten slotte den Fran-
schen tekst aanvaard als basis der besprekin
gen.
TWEEDE KAMER.
Alleen de communisten in felle oppositie. Tegenstand van de
rechterzijde 2eer meegevallen. De heer Suring heeft veel be
zwaren. De anderen willen helpen sparen. De wet oor
retorsiebevoeydheden aangenomen. Dr. Kortenhorst triomfan
teHjk- Mr. Donr.er in den Hoogen Raad.
Twintig Juli
In andere jaren liggen ministers en kamer
leden om dezen tijd op hun rug in de wel.
Ditmaal, dank zij mee de Kamerontbinding,
zitten we op een zeer zonnigen dag. midden
in een tijd, dien men in gewone omstandig
heden een vacantietijd noemt, in de Kamer.
En nog is het einde niet. Want ook de Eerste
Kamer komt npg bijeen, in de volgende week
en de week daarop.
Er komt op het Binnenhof geen zomerrust
ditmaal.
De oorzaken zijn eerst de Kamerontbinding,
maar daarnaast ook de crisis, die het nood
zakelijk maakt op korten termijn wetsont
werpen te aanvaarden, die geen uitstel lijden.
Zoo was 't ook vandaag.
De Kamer moest bijeen komen.
Zij heeft van de gelegenheid gebruik ge
maakt om enkele ontwerpen,* welke we ge-
rustelijk onder de hamerstukken mogen
rangschikken, af te doen.
Ook is beslist afwijzend op het inter-
pellatieverzoek van den heer Wijnkoop over
den officier op Soembawa, die een gestrafte
heeft mishandeld. De voorzitter stelde voor,
het verzoek af te wijzen, wijl de kwestie den
rechter reeds is voorgelegd. Bij zulk een stand
van zaken is het onwenschelijk voor de Ka
mer om in te grijpen. De heer Cramer (s.d.)
sloot zich daarbij aan mondeling, de Kamer
in feite door zich met 751 stem achter den
voorzitter te scharen.
De heer Roestam Effendi wilde van de ge
legenheid gebruik maken om uiteen te zetten,
waarom hij in de Kamer gekomen was en hoe
hij zijn volk zou verdedigen maar dat kon
niet. want het was niet aan de orde. De heer
Roestam Effendi is geen goed spreker in
tegenstelling tot den heer Schalker. die zijn
gedachten, communistische gedachten, wèl
onder woorden weet te brengen.
Voorts heeft de Kamer de voordracht op
gemaakt voor de vervulling van een vacature
in den Hoogen Raad.
Met groote meerderheid en direct kwam
oud-minister Donner op de voordracht als
nummer één. Hij zal dus met aan zekerheid
grenzende hooge waarschijnlijkheid worden
benoemd. Ieder zal 't er over eens zijn. dat
de Hooge Raad een uitnemend jurist rijker
zal worden.
Als nummer 2 en 3 kwamen op de voor
dracht Dr. J. E. van der Meulen. vice-presi
dent van de Utrechtsche arrondissements
rechtbank en Dr. P. van Regteren Altena,
raadsheer in het Amsterdamsche Hof.
De heer Knottenbelt heeft een interpella
tie aangevraagd. Hij wil met de regeering van
gedachten wisselen over de wenschelijkheid
om Kamerleden. Statenleden en Gemeente
raadsleden. die zich schuldig maken aan
schending van hun eed of belofte, om trouw
te zullen zijn aan de Grondwet, te ontzetten
uit hun actief en passief kiesrecht.
Over deze aanvrage zal morgen beslist
worden.
De Kamer heeft verschillende ontwerpjes
afgedaan bij alle vroeg de heer Wijnkoop
stemming of verklaarde zich tegen en bij
vrijwel alle maakte hij opmerkingen, praatte
hij de hem toegestane 10 minuten vol. Is dat
een begin van een poging om het parlemen
taire werk te vertragen?
Achtereenvolgens werden dan aangeno
men een ontwerp, dat maatregelen treffen
wil tegen ontduiking der bcnzinebelasting.
een ontwerp, dat scherper waken wil tegen
ontduiking van de betaling der Inkomsten
belasting. de goedkeuring der aanvulling van
het internationaal verdrag omtrent het
snoorweggoederenvervoer, de aanvulling der
bestaande uitvoerregeling voor uien en de
contingenteering van den gortinvoer.
Uitgebreider heeft de Kamer gediscussieerd
over het verleenen aan de regeering van en
kele retorsiebevoegdheden. Enkele retorsie-
bevoegdheden. n.l. tegen zulke naties gericht,
welke ons slechter behandelen dan andere
landen. Men gevoelt 't. de loop der economi
sche dingen heeft 't noodig gemaakt.
Die heel moeilijke omstandigheden zette
ook de minister als oorsprong van zijn ont
werp voorop. Er waren een tweetal afgevaar
digden. de heer Westerman (Nat. Herstel) cn
Dr. Kortenhorst 'r.k.t. wien het ontwerp niet
ver genoeg ging. die een actieve handels
politiek wenschten. Dr. Kortenhorst kon cie
verleiding natuurlijk niet weerstaan om er
eenige ..Schadenfreude" over uit te spreken,
dat de regeering thans gebracht had. datgene,
waarom hij jaren aaneen gevraagd had. En
verweet hij den minister wanneer reeds
eerder retorsiemaatregelen waren toegepast,
wanneer een onderhandelingstarief was In
werking gesteld geweest, dan was onze Neder-
landsche welvaart niet zoo in depressie ge
raakt als thans een feit is geworden. Minis
ter Verschuur antwoordde daarop niet veel
hij spotte wat en zei: Natuurlijk is de Neder-
landsche regeering de schuld van de wereld
crisis!
De minister waarschuwde tegen een stre
ven. dat in actieve handelspolitiek zijn doel
vindt. Steeds weer moet de werkelijkheid
worden onder het oog gezien. Prikkelen wil
de regeering, zij prikkelt zei Mr. Verschuur
door haar crisiswetten. De heer Vliegen
(s.d.) had immers gevraagd, een industrie-
bank te stichten, voor het financieren van
industrieën, welke gemakkelijk voor de bin-
nenl. markt zouden kunnen werken.
Mr. Westerman sprak over een handels
politieke zwenking geloofde alleen, dat de
regeering hare zwenking het volk slechts
langzaam wilde duidelijk maken. Mr, Ver
schuur legde naar aanleiding daarvan er den
nadruk op. dat ons land tot voor kort met
het meest-begunstlglngsprlnclpe wèl gevaren
had. maar dat het noodig was rekening te
houden met sommige feiten. Ons land ls
thans genoodzaakt tot een zekere mate van
terugtocht, maar we houden het betere In
het oog. Voorloopig hopen we vervolgde
hij tegenweer met de retorsie te kunnen
bieden. Of andere wapenen noodzakelijk zijn
zal worden overwogen. Het ontwerp zegt
niets over een beslissing in de vraag: be
scherming of vrijhandel: het werkt niet naar
binnen, het werkt naar buiten.
En wanneer de beide opposanten de voor-
i keur gaven aan een onderhandelingstarief,
daar zette de bewindsman de hooge waard®
van de retorsie in het licht. Bij een onder
handelingstarief heeft men twee tarieven:
degenen, die ons de meestbegunstiging schen
ken, krijgen het laagste, de anderen, die dat
niet willen, de hoogste voorwaarden. Retor
sie laat echter toe een heele schaal van nuan-
ceeringen aan te brengen.
In tegenstelling tot Mr. Westerman voelde
de minister de retorsiebevoegdheid wel als
van groote preventieve werking.
Het ontwerp werd aanvaard met 703
stemmen- Alleen de communisten waren
tegen
Tegen waren de communisten ook bij de
bezuinigingen, welke Minister Marchant op
het onderwijs wil aanbrengen door een ont
werp. dat de hoofdstrekking heeft voor 1 1 2
jaar, tot l Januari 1935, ongemotiveerde
scholenbouw te doen stopzetten.
De communisten waren tegen, wijl het ont
werp niet een oogenblikkeltjk einde maakte
aar. "t geheele bijzonder onderwijs en wijl het
ook beperkend ingreep op 't openbare onder
wijs. De heer Schalker heeft namens de com
munistische fractie deze gedachten uitge
sproken. Minister Marchant deed uit een
antwoord op deze vérgaande oppositie den
aanvang zijner, morgen voorttezetten. rede
bestaan. Hij hield den communisten voor,
ciat het niet aanging om vrijheid voor zich
zelf te roepen, wanneer men een ander geen
vrijheid wilde laten.
Eigenlijk waren de communisten de eenige
oppositie. Minister Marchant heeft in de
korte aanvangswoorden zijner rede dank ge
zegd voor den welwillenden toon. waarmede
in de Kamer gesproken werd. En ook den
heer Ketelaar gaf uiting aan zijn blijdschap
daarover. Hij had niet vernomen van de felle
oppositie, als waarvan sommige persorga
nen ter rechterzijde hadden blijk gegeven.
Hij had alleen van meegaandheid gchoordl
zelfs de heer Suring. die dan nog niet
oogenblikkelijk heeft medegedeeld met den
minister te willen medegaan. liet toch den
weg naar een voorstem duidelijk open.
De rechterzijde heeft uitgesproken met
den minister te willen medegaan. Doch met
een zeer bezwaard hart. Wat te begrijpen is,
want inderdaad krijgt de bewindsman groote
arbitraire bevoegdheden en wordt er iets in
geperkt van de vrijheid van scholcnstich-
ting. welke één der grondslagen was van de
pacificatie. Maar zij willen heenstappen over
alle aarzeling. En in den huidigen. cllendi-
gen tijd van economischen neergang helpen
sparen. De heer Zijlstra ta.r.) zei 't. ook de
heer Tilanus (c.h.), ook de heer Kersten (St.
Geref.)
Ter linkerzijde was men unaniem voor,
daar heeft men niet uitgebreid gesproken,
daar. constateerde men zijn Instemming.
Of nu de heer Thüssen <s.d.) verstandig
heeft gedaan te zeggen, dat het voorliggende
ontwerp alleen een voorbereiding was voor
een in 112 jaar te brengen definitief ont
werp, waardoor de scholenstichting door de
verschillende richtingen zou beperkt worden
tot enkele hoofdrichtingen? De heer Thijs-
sen heeft 't daarmede den minister niet ge
makkelijker gemaakt, want de willige rech
terzijde zal nu vermoeden, dat de minister
de grondwettelijke vrijheid van onderwijs
wil inperken op den duur.
De heer Boom deelde mede, dat hij van
plan was geweest een initiatief-ontwerp in
te dienen, denzelfden inhoud hebbend, als
het wetje van Dr. de Visser (uit. 1923). met
den bekenden paragraaf 11. Hij heeft dat
natuurlijk niet gedaan, wijl de minister zelf
met een ontwerp kwam. Bovendien gaat de
minister veel verder. Hij combineert par. 11
met den eisch. dat voor het openen van een
nieuwe school 1 12 maal het aantal leerlin
gen aanwezig moet zijn, die onder de hui
dige wet benoodigd zijn voor schoolstichting.
Deze combinatie is 't welke 't den heer Su
ring zoo moeilijk maakt voor de wet te
stemmen.
De rechterzijde wil met Mr. Marchant
gaarne medewerken om op het onderwijs tc
besparen, op het L. O. Maar zei de
heer Suring er moeten geen vitale belan
gen aangetast worden. En nu meent hij. dat
de vrijheid van onderwijs door het ontwerp
toch wel wordt geraakt en dat er niet ge
lijkelijk offers worden opgelegd aan het bij
zonder en het openbaar onderwijs. A! erken
de hij. dat he schriftelijke voorbereiding
verbeteringen heeft weten te doen bereiken.
De heer Suring heeft eenige punten opge
noemd. waarbij er onderscheid wordt ge
maakt tusschen openbaar cn bijzonder on
derwijs en waarop hij morgen wel het ant
woord zal verkrijgen van minister Mar
chant. Met den heer Kersten begreep hij niet
waarom er nog hinderpalen moesten in den
weg gelegd worden aan scholen, welke geheel
uit de beurs der ouders zouden betaald wor
den. Ons lijkt het antwoord daarop niet
moeilijk zulke scholen vragen ook uitga
ven uit de Rijksschatkist, wel niet voor de
scholenstichting, maar dan toch voor de be
taling der onderwijzerssalarissen.
Ook de heer Tilanus had bezwaren, ont
leend aan verandering der jurisprudentie
van het oogenblik waardoor vaststaande op
lossingen waren mogelijk geworden. Thans
wordt alles op losse schroeven gezet, ook hij
had bezwaren tegen het inschakelen bij al
len van den minister gevreesd werd voor
administratieven rompslomp vooral wijl
het subjectief inzicht des ministers de lei
dende rol bij de uitvoering van het wetje
gaat spelen. En toch was de heer Tilanus be
reid om mede te gaan. maar alleen als nood-
v.etjc, Een soortgelijk geluid deed ook de
heer Zijlstra hooren.
Vermelden we nog. dat de heeren Lingbeck
cn Kersten betreurden, dat er bij dit ont
werp niets werd gedaan aan besparing door
maatregelen voor de salarissen der kloos
terlingen-onderwijzers.
INTIMUS.
AARDBEVING TE OPORTO.
Te Oporto werd de bevolking Woensdag
opgeschrikt door een vrij krachtige aard
beving. Angstig vluchtte men uit de hulzen.
De materieele schade bicek achteraf vrij ge
ring. terwijl persoonlijke ongevallen niet
voorkwamen.
