TROONREDE VOOR HET EERST UITGEZONDEN. Aetherschrijverij. Hei BetotoQtijkste 51e Jaargang No. 15405 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Woensdag 13 September 1933 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENS DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMEN 1 KNper wcek 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post 3-55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week ƒ0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65 franco per post ;'0-72j4. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkery: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 0> Administratie: 10724, 14S25 Postgiro 38810 ADVERTENTIëNJ5 regels 1.75, elke regel meer 0-35. Reclames ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes (iederen dag) 13 regels 0.30. elke regel meer 0-10, uitsluitend a contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-. Verlies van Hand. Voet of Oog f400.-, Duim f250.- Wijsvinger f 150.-. Elke andere vinger f 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-. Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000-. Overlijden f 600-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-. DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN. HAARLEM, 1 3 September. De Open Deur Mij heeft het goed gedaan te lezen dat een aantal hoogleeraren aan Nederlandsche uni versiteiten in een adres aan de Tweede Kamer geprotesteerd heeft tegen het ontwerp tot wering van buitenlandsche studenten. De pro fessoren achten dit in strijd met de traditie van gastvrijheid aan onze universiteiten. Ook merken zij op dat er in de faculteiten van godgeleerdheid, rechtsgeleerdheid en letteren en wijsbegeerte volstrekt geen groote toeloop is te verwachten. Alleen in die der geneeskunde en wis- en natuurkunde zou een beperking hoogstens overwogen kunnen worden, maar dan moet huns inziens nog ieder geval op zich zelf beschouwd worden. Minister Marchant heeft in zijn memorie van antwoord al eenige tegemoetkomende toe zeggingen gedaan. De bevoegdheden, die het wetsontwerp geeft, zullen niet dan in uiterste noodzaak gebruikt worden. Intusschen heeft de minister inderdaad aan de colleges van curatoren verzocht, voorloopig niet tot de in schrijving van vreemdelingen over te gaan. Nu het wetsontwerp gisterenavond inmiddels is aangenomen hopen wij dat de aandrang vol doende zal blijken te zijn op den minister om de toepassing te beperken tot het allernood zakelijkste. Wij hopen dat bij die behandeling duidelijk blijken zal, dat Nederland ook aan de univer siteiten zijn tradities van gastvrijheid tot de uiterste mogelijkheid wenscht te handhaven. Het is moeilijk, maar die tradities zijn een zoo kostbaar bezit en Nederlands wereldnaam is er zoo nauw aan verbonden, dat het een dwaasheid zou zijn er roekeloos mee om te springen. „De Open Deur' heb ik hierboven gezet. Het is de titel van een zeer fijn tooneelwerkje van Alfred Sutro, den Engelschen tooneelschrijver, wiens overlijden vandaag juist gemeld wordt. Sutro is dood. maar zijn werk blijft. Hut- tij delijke sterft, maar de groote gedachten blij ven. Zoo zal ook de politiek der gesloten deu ren, van het enge nationalistische eigenbelang, die thans in Europa zooveel aanhang vindt. sterven, en de groote gedachten zullen blij vend blijken. Minister Marchant heeft gezegd dat hij „de vrees voor représailles totaal ongegrond acht." Dit zij tenvolie toegegeven als het Duitsche Joden geldt. Er is inderdaad niet de minste kans dat Naziland boos op ons wordt als wij de Joden, die het verdreven heeft, niet aan onze universiteiten willen toelaten. Maar er zijn andere vreemdelingen ook. En er zijn tallooze andere gevallen dan die der studen ten. Als wij ons eenmaal op dezen weg begeven is het gauw genoeg heelëmaal mis. En dan zouden de représailles niet uitblijven ook. Ik heb meermalen ingezonden 'stukken en brieven ontvangen van menschen die alle Duitschers uit Nederland wilden wegwerken. Hun aantal Is inderdaad buitengewoon groot, en in sommige gevallen vormen zij een belemmering op de arbeidsmarkt. Maar het aantal Nederlanders in Duitschland is nog veel grooter, het loopt in de honderdduizen den, en als de gesloten deur-politiek tot der gelijke excessen werd gevoerd dat men alle buitenlandsche arbeidskrachten uit zijn land zou gaan weren, met de prompte représail les van de „tegenpartijen", zou men alleen zichzelf groote ellende op de hals halen en de algemeene verwarring, die reeds in de wereld heerscht tengevolge van dit kort zichtig beleid, vergropten. Als wij b.v. hon derdduizend Duitsche dienstboden wegsturen en Duitschland stuurt ons honderdduizend Nederlandsche gezinshoofden terug.... wie trekt dan aan het kortste eind? Ten aanzien van andere groote landen zijn de tegenstel lingen nog schriller. Er werken veel meer Ne derlanders in Frankrijk dan Franschen in Nederland, veel meer Nederlanders in Amerika dan Amerikanen in Nederland, enzoovoorts. Het ligt voor de hand, en het spreekt van zelf. Neem het geval van de musici, die als solisten in het buitenland optreden. Er is daar veel meer voor hen te verdienen dan er ooit voor buitenlandsche solisten in ons land te verdienen is. Bovendien zou men in dit geval de kunst onberekenbare schade toe brengen. En in het algemeen zou het een ramp zijn, de onderlinge toenadering en het onderling elkaar begrijpen der volken nog meer te ver zwakken door verdere consequenties van de gesloten-deur-politiek. Men zet er den inter nationalen opbouw mee stop, men cultiveert de bacil van „de geestesziekte van den Haat" zooals H G-. Wells die treurige mentaliteit noemt. Die geestesziekte heeft in sommige landen thans epidemische vormen aangeno men. Het is levensgevaarlijk voor Europa. Nederland geldt nog als een der weinige bot werken van de open deur-politiek. Hoop op herstel van gezond inzicht in Europa is voor een belangrijk deel op een invloed als de onze gevestigd. Het schoone woord van de Koningin: „Wij willen ons zelf zijn en blij ven" zij hier opnieuw aangehaald. Dit woord heeft pok in het buitenland die pen indruk gemaakt. Onze Londensche cor respondent geeft in dit nummer den inhoud weer van de artikelen die de Times, Erage- land's voornaamste dagblad, aan Nederland en het Nederlandsche volk heeft gewijd ter gele genheid van het regeeringsjubileum der Ko ningin. Dit stuk zij u ter lezing aanbevolen, en ter overdenking. „De bewoners van Nederland schuwen haat, zijn vastberaden kampioenen voor vrije in stellingen en overtuigde tegenstanders van tyrannicschrijft de Times o.a. Wij hebben inderdaad een groote reputatie te verliezen. Laten wij er voorzichtig mee wezen! Als men spreekt van onze nationale belangen, dan is dit er éen. En in de toe komst reikt het veel verder Door A. V. R. O. en K. R. O, Op drie rijkszenders naar Indië. Naar in welingelichte kringen verluidt zal de Troonrede, die de-Koningin dit jaar in de vereenigde vergadering der Staten Generaal zal uitspreken bij uitstek belangrijk zijn, zegt de Tel., Met het oog daarop is aan de A.V.R.O. verlof verleend de microfoon in de Ridderzaal op te stellen, zoodat het geheele land het door de Koningin gesproken wooi'd zal kunnen volgen. Ook den K. R. O: is toestemming verleend. Behalve de uitzending van liet ooggetuige- verslag door de heer en D. Hans en W. Vcgt en P. de Waard (voor'de K.R.O.) zullen de luis teraars dus even na 1 uur H. M. zelve hooren. Dit zal de eerste maal zijn, dat de Troonrede door den radio-omroep wordt verbreid in Ne derland en de Overzeesche. gebieden. Voor de laatste zorgt de Phohi op den korte- golfzender met golflengte 16.88 M., waarbij samengewerkt zal worden met de zenders van P.T.T., die de plechtigheid op een andere golf lengte zullen verbreiden. Door medewerking van de A.V.R.O; zal de Ph-odii ook een ooggetuigeverslag, zooals dit telkenjare door den heer Hans wordt ver zorgd, aan de overzeesche luisteraars kunnen geven. De Rijkszenders te Kootwijk die de rede uit zenden, zijn P. D V. op 24.8 M„ P. C. K. op 16.3 M. en de nieuwe laboratoriumzender P.C.X. op 16.034 M. golflengte. Deze laatste zender zal door den Indischsn dienst worden gerelayeerd. De aandacht wordt er op gevestigd, dat deze zender, zonder bij zondere hulpmiddelen, niet door het publiek kan worden ontvangen. Er. zal zorg worden gedragen, dat ook Su riname en Cura.cao kunnen meeluisteren. De N. R. Ct. verneemt nog, dat het niet waar is, dat de uitzending van de rede van de Koningin van Zaterdag in Indië woordelijk kon worden'gevolgd. Ei:"is zoo goed als niets van terecht gekomen en men vroeg zich af, waarom dé re dé niet door de Rijkszenders is uitgezonden. DEN HAAG MAG NIET GROOT ER WORDEN. Voorburg en Rijswijk blijven dorpen. MINISTER WIJST ANNEXATIE AF. Naar het Cor-r. Bureau van bevoegde zijde wordt medegedeeld, heeft de Minister van Binnenlandsche Zaken aan Gedeputeerde Sta ten van Zuid-Holland doen weten, dat hij geen termen heeft, kunnen vinden de tot standkoming der door hem voorgestelde grens regeling 's-Gravenhage en omgeving te be vorderen, aan gezien, hoezeer aan het plan zekere voordeeleri niet kunnen worden ont zegd, naar zijn oordeel de daarvoor aangevoer de hoofdmotieven niet voldoende klemmend zijn bevonden. (Zooals men weet wenscht minister De Wilde ook de samenvoeging van Enschedé en Lonne ker niet te bevorderen). De teleurstelling in Den Haag over het op het laatste ©ogenblik afwijzen van de jaren voorbereide en door- Gedeputeerde Staten goedgekeurde grenswijzigingsplannen, is groot. In Voorburg daarentegen heeft men reeds uiting aan zijn vreugde gegeven, door het uit steken van de vlag, o.a. van het gemeentehuis, en een serenade aan den burgemeester. Men zou het plan hebben nog een feest op touw te zetten. (hi Italië zijn uitstekend ge slaagde proefnemingen gehouden met het- overbrengen van schrift per radio op grooten afstand). Ben-erzijds is dit een arme, Anderzijds e.en rijke tijd, :-t Ligt er aan, aan welke zijde Men zijn oog en hersens wijdt. Nauwlijks gaat. het eehe wonder Niet meer boven onze pet, Of een wonder bov,èn wonder Wordt ons alweer voorgezet. Ik ben steeds nog niet volkomen Over mijn verbazing heen, Dat 'k de radio kan doen zwijgen Met een knopgedraai alleen En nu komt men mij vertellen, Dat een zeer vernuftig man, Een systeem heeft uitgevonden Dat men veraf schrijven kan 'k Zeg met opzet veraf schrijven. Want verschrijven is dit niet, Dat is iets dat men sinds jaren Reeds in veel geschriften ziet. 'En ik zeg niet draadloos schrijven, Wat het schrijven zonder draad, Is bij talrijke scribenten Reeds een oud, een oér-oud kwaad. Dus men zegt het veraf schrijven Is als wonder in den maak. Zonder briefpapier of zegel, Tante Pos, let op u sa-eck! P. GASUS. DE MOORDAANSLAG TE MUIDEN. EEN DER SLACHTOFFERS OVERLEDEN. Gistermiddag tegen 6 uur is in het Burger Ziekenhuis te Amsterdam een der slachtof fers ♦an den moordaanslag in de Muider raadszaal, nl. Hendrik Vcth, overleden. Zijn toestand baarde vooral de laatste dagen meer zorg, omdat zich aan de ingewanden een abces had gevormd. Gistermiddag be zocht zijn vrouw hem nog, en toen deze het Burger Ziekenhuis verliet, leefde de patiënt nog. Onmiddellijk daarna trad echter »en zoodanige verslechtering van den toestand in, dat ijlings getracht werd, mej. Veth terug te roepen, doch daarin slaagde men niet. Korten tijd daarna gaf het beklagenswaar dige slachtoffer van den moordaanslag den geest. Als tragische bijzonderheid vermelden wij nog, dat Veth het eenige slachtoffer was, bij wien de kogel uit het lichaam verwijderd werd, hetgeen geschiedde op denzelfden avond, waarop hij in het Burger Ziekenhuis werd opgenomen, juist een week vóór hij be zweek. De overledene, die ongeveer 35 jaar oud was, laat een vrouw en 6 kinderen achter, waarvan het oudste 13 en het jongste onge veer 1 1/2 jaar is. Veth had den laatsten tijd een consumptietent op het strand te Muider- berg; in het begin van de exploitatie van het Badpaviljoen ..De Zeemeeuw", aan welks tot standkoming' hij ijverig heeft meegewerkt, had hij daarin aandeel. Later heeft hij kor ten tijd bij den heer Hottentot gewerkt en is toen naar Amsterdam vertrokken, waarna hij zich voor het zomerseizoen in Muiderberg vestigde. Veth was een flinke werker, doch het ging hem niet altijd voor den wind. De deelneming in het treurige lot van de over- 'blijvenden is algemeen. AFSCHEID VAN DEN NEDERLANDSCHEN GEZANT IN BELGIë. De koning van België heeft ter eere van het afscheid van den Neaerlandschen gezant een diner gegeven op het kasteel te Laeken. GEEN VERSCH BROOD AAN HET ONTBIJT. Minister wil geen wetswijziging. KLEIN BKOOD VOOR DE MASSA TE DHR In zijn memoHe van antwoord aan de Tweede Kamer over het ontwerp tot, wijziging van de Arbeidswet 1919 voor arbeid in brood bakkerijen deelt minister Slotemaker de Bruine mee, dat hij met de groote meerder heid van den Hoogen Raad van Arbeid eens is, dat de verkrijgbaarstelling van verseh klein brood ongewenscht is. Hij geeft wel toe. dat er eenige argumenten voor het toe laten van het versche kadetje aan de ontbijt tafel zijn aan te voeren, maar anderzijds ont kent hij, dat er geen bezwaren tegenover zouden staan. .De voordeelen zijn zeer beperkt. Dat het broodverbruikend publiek belang zou hebben bij het tijdig, b.v. om acht uur v.m., kunnen bekomen van versche broodjes, is in zijn al gemeenheid niet juist. Klein brood is in ons land, met uitzondering van enkele streken, aan de' groote massa der bevolking onbe kend: het is voor hen te duur. Wordt het onderhavige ontwerp aange nomen, dan mag gezegd worden, dat voor kleine zoowel ais voor groote bakkerijen in de stad, evenals op het platteland, in het algemeen een bevredigende regeling is ver kregen. In die omstandigheden zou het toch onlogisch zijn om toe te geven aan den aan drang der voorstanders van het versche kadetje. De minister zegt, dat de vervroeging van het aanvangsuur van den bakkersarbeid, zooals het ontwerp die voorstelt, van aanmer kelijk minder beteekenis Is dan wellicht vele tegenstanders van het wetsontwerp meenen. Het aantal bakkersgezellen immers in ons land is op ruim 33.000 te stellen. Hiervan zijn ongeveer 22.000 werkzaam in bakkerijen op het. platteland. Van de overige 11.000 gezellen werken een kleine 6000 in bakkerijen met zes om meer gezellen, zoodat het aantal gezellen, dat thans niet vóór zes uur v.m. met den arbeid mag aanvangen, rond 5000 bedraagt, d.i. iets meer dan 1/7 deel der gezamenlijke gezellen ALLE AMSTERDAMSCHE WET HOUDERS AFGETREDEN. Zittende wethouders gedwon gen heen te gaan. I?AADSiVIEERDERHEID IVENSCHT EEN NIEUWE VERKIEZING. Op voorstel van den heer A. Weiss, (midd.) heeft, de Raad van Amsterdam Dinsdag met 22 tegen 17 stemmen besloten de nog" zitten de wethouders dr. Abrahams, mr. Kropman en cle heer Douwes uit te noodigen tot aftre den. Voor stemden de sociaal-democraten, de communisten, middenstanders, en de on afhankelijk liberaal dr. De Hartogh. De wet houders Abrahams en Kropman hebben zich van stemming onthouden, wethouder Dou wes was afwezig door familieomstandig heden. „De heer Weiss motiveerde zijn voorstel al dus. dat door het aftreden van alle wethou ders een zuiverder toestand zou ontstaan. Maandagavond zal een nieuw college wor den gekozen. DE OPENSTELLING VAN DE MERWEDEBRUG. VRIJDAG A.S. De weersomstandigheden zijn dermate gunstig geweest, dat de Ingebruikneming der Merwedebrug vastgesteld is kunnen' worden op a.s. Vrijdagmiddag 2 uur. Deze openstel ling zal een eenigszins feestelijk karakter dragen, waartoe het bestuur der Kon. Ned. Automobiel Club het initiatief heeft geno men. Het was voornoemd bestuur n.l. geble ken, dat er tal van automobilisten waren, die er prijs op stelden, de openstelling van een brug, welke een zóó groote verkeersverbete- ri-ng beteekende, niet onopgemerkt te doen geschieden. Naar ons ter oore kwam, is van bestuurs zijde overleg gepleegd met den Rijkswater staat, met het gevolg, dat zeer waarschijn lijk ook de hoofdingenieur-directeur, van den Rijkswaterstaat, ir. W. G. C. Gelinek, bene vens eenige ingenieurs, die een werkzaam aandeel hebben gehad in de totstandkoming van dit groote bouwwerk, de openstelling zul len bijwonen, al was men van de zijde van den Rijkswaterstaat aanvankelijk niet voor nemens. aan de ingebruikneming der Mer wedebrug een officieel karakter te verleenen. Van de zijde van het bestuur der K.N.A.C. vernemen wij voorts, dat men deze gelegen heid ook wil aangrijpen, om hulde te bren gen. aao het kranig staal van ingenieurs werk, dat aan het Merwedekanaal weer ge leverd is. Onder groote belangstelling zijn te Antwerpen de tunnels onder de Schelde geopend. Koning Albertdié op de foto gedeeltelijk zichtbaar is, verrichtte de plechtigheid door het doorknip pen van het lint. IR. J. KOSTER UIT OPENBARE LICHAMEN. Ir. J. Koster, liberaal lid der Eerste Kamer die ontslag als zoodanig heeft genomen, zal ook aftreden als lid van Provinciale Staten van Limburg en als lid van de Kamer van Koophandel te Heerlen. De nieuwe brug over het Merwedekanaal wordt reeds Vrijdag geopend, en wel met eenige feestelijkheid. pas 1 De lieer Veth, die bij den moordaanslag te Muiden ernstig gewond werd, is overleden. pag. 1 De Troonrede zal dit jaar voor liet eerst per radio worden uitgezonden, ook mar Indic. pag. 1 Minister Slotemaker de Bruine niet bereid het verkrijgen van verseh brood aan het ontbijt te bevorderen. pag. I De gemeenteraad van Amsterdam verzoekt alle wethouders heen te gaan. Maandag nieuwe verkiezing. pag. 1 De Tweede Kamer heeft het Uniformverbod aangenomen met de stemmen van s.-d., comm. en rev.-soc. tegen. Geen amende menten van kracht geworden. pag. 6 De Twcde Kamer heeft aangenomen het ont werp wet tot wering van buitenlandsche studenten. Dc minister zal conscientious tc werk gaan. pag. 6 Tegen den jongeman, die in April bij Rockanje met een auto met vier kinderen en een dame tc water reed, een maand voorwaardelijk ge- ëischt. pag. 4 De rit van den Oran.ietrein door Nederland is een succes geweest. pag. 4 Ernstige verkeersongevallen te Haarlem cn Omstreken. pag. 9 Het Spaansche kabinet Lerronx gevormd. Pag- 3 Bij een vliegtuigongeluk nabij Finnic zijn acht personen om het leven gekomen. pag. 3 Tc Auhara is een Grieksch-Turksch vriend schapspact geteekend. pag. 3 Belangrijke mcdedeelingen van een Engelsch blad over de herbewapening van Europa. pag. 3 PrmsStarhcniberg heeft op een betooging van de Heiinatsehutz tc Wccncn den bondskan selier lol „daden'' aangezet. pag. 3 ARTIKELEN, ENZ. R. P.: De open deur. pag'. 1 Van onzen Londenschen correspondent. Naar een lersclic republiek in termijnen. pag. 3 Schaakrubriek. pag. 7 AAN ONZE WEEK-ABONNéS. Aangezien onze bezorgers verplicht zijn op tijd af tc rekenen, verzoeken wij beleefd liet abonnementsgeld bij eerste aanbieding te vol doen. Wij vestigen er de aandacht op. dat dc abonnés NIET zijn verzekerd, zoolang het abonnementsgeld NIET is betaald. BEZUINIGINGEN TE HAARLEM. OP ONDERWIJS-GEBIED. Wij hebben cle cijfers van de begrooting voor 1934 gelegd naast die voor 1931. Deze ver gelijking toont sterk aan welke groote bezui nigingen op onderwijsgebied hier ter slede zijn ingevoerd. Wij hebben wat het openbaar onderwijs be treft alleen de bedragen genomen die aan on derwijzerssalarissen worden uitbetaald. Die zijn: 1931 1934 lager onderwijs f 760.028 f 557.251 vervolgonderwijs f 37.100 U. 1. o. f 114.268 f 133.168 buitengewoon 1. o. f 71.779 f 72.996 voorbereidend l.o. f 45.417 f 19.865 f 1.028.592 f 783.280 Alleen bij het openbaar onderwijs wordt dus f 245.312 minder aan salarissen uitbe taald. Dit komt door de vermindering van het- aantal leerkrachten en door korting op de salarissen. Het is moeilijker om dezelfde berekening te maken voor het bijzonder onderwijs, om dat de schoolbesturen van het rijk de sala rissen der verplichte onderwijzers ontvangen. De gemeente geeft alleen een vergoeding voor de boventallige onderwijzers. Die vergoeding is gedaald van f 230.849 in 1931 tot f 116.800 in 1934. Een vermindering dus van f 114.049. Bovendien keerde de gemeente voor vakonderwijzers aan het bijzonder onderwijs in 1931 f 72.229 uit, terwijl die uitgaven voor 1934 geraamd zijn op f 53.000. Ook daarop dus een besparing van f 19.229. De subsidie voor het bijzonder 'voorberei dend onderwijs daalde van f 138.533 in 1931 tot f 67.770 in 1934. De hier genoemde uitgaven voor openbaar en bijzonder ondersvijs te zamen daalden dus van f 1.509.109 in 1931 tot f 1.042.200 in 1934. Een vermindering dus van f 466.909. Hierbij is dus nog geen rekening gehouden met- de kortingen op de salarissen die het rijk heeft toegepast op de verplichte onder wijzers bij het bijzonder onderwijs. Er kan dus worden aangenomen, dat in die drie jaar het bedrag dat aan salarissen bij het voor bereidend-, lager onderwijs en vervolg on derwijs te Haarlem wordt uitbetaald- met on geveer een half milliocn gulden is vermin derd. Deze bezuiniging komt gedeeltelijk aan het rijk en gedeeltelijk aan ae gemeente ten goede.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1933 | | pagina 1