Zelfkennis.
Uii Befauqtijkste
51e 'Jaargang No. 15422
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 3 October 1933
HAARLEM S DAGBLAD
Directie; P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABOIMIMEMKNTJiNper Week 0.25," per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65 franco per post '0.72%,
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: I5 regels 1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 13 regels 0.30, elke regel meer 0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f250.- Wijsvinger f 1 50—, Elke andere vinger f50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-.
idem voor Abonnés op het Geïll, Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f 600—. Verlies van Hand, Voet of Oog f400—. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 3 October.
Emigratie.
Het is volkomen begrijpelijk, dat het on
derwerp emigratie in dezen tijd opnieuw op
den voorgrond treedt, riu meer en meer de
meening veld wint dat een bevolkings-
surplus is ontstaan in verscheidene Europee
sche landen, dat zelfs bij den terugkeer van
„betere tijden" niet meer door de arbeids
markt verwerkt zal kunnen worden. In ons
land blijkt thans een actie te ontstaan voor
emigratie naar Nieuw-Guinea', het Oostelijk
gelegen en verreweg het grootste eiland van
den Indischen Archipel, waarvan ongeveer de
helft Nederlandsch bezit is. Er zijn al drie
vereenigingen opgericht die zich de emigratie
naar en de moderne kolonisatie van Neder
landsch Nieuw-Guinea ten doel stellen. Twee
lezingen in Haarlem worden aangekondigd.
Een der besturen deelt ons mede dat in een
onderhoud met den minister van Koloniën,
dr. Colijn, deze zijn belangstelling in het stre
ven heeft geuit en een onderzoek toegezegd,
en dat de minister in December zijn ziens
wijze over de zaak definitief te kennen zal
geven.
Wij stellen dit voorop, want emigratie en
kolonisatie zijn geen eenvoudige zaak, en in
het verleden is al vaak genoeg gebleken dat
men met landverhuizings-adviezen zeer voor
zichtig te werk moest gaan. Dan betrof het
evenwel gebieden die onder niet-Nederlandsch
bewind stonden. Hier geldt het een enorm,
vrijwel nog geheel on-ontgonnen en zeer dun
bevolkt land, dat blijkbaar belangrijke mo
gelijkheden opent en dat onder Nederlandsch
bewind staat. Verkrijgen de nieuw-opgerich-
te vereenigingen den steun en de medewer
king der regeering, luidt dus de in December
te verwachten uitspraak van minister Colijn
gunstig, dan zou hier inderdaad een zeer be
langrijke zaak aan de orde gesteld zijn.
Wij hebben onlangs eenige artikelen ge
publiceerd van de hand van een gouverne-
ments-arts in Boven-Digoel op, Nieuw-Guinea,
en wij zullen wellicht spoedig aanleiding vin
den daarop terug te komen, thans met be
trekking tot dit emigratie-plan.
De Zuiderzee-drooglegging is dichter bij
huis en lean met enorme kosten binnen
een beperkt aantal jaren voltooid worden.
Het „ontwoekeren aan de zee" is een Neder-
landsche traditie bovendien. Maar niet de
eenige. Het ontdekken en koloniseeren van
on-ontgonnen gebieden, in verre landen is een
andere.
En als men in dezen tijd niet alleen onze
landbouw-beperkingen maar de gansche
Europeesche janboel vergelijkt met de moge
lijkheden die een ver maar vruchtbaar land
met rijken bodem zou kunnen openen, dan
moeten de ondernemingsgeest en de zin-voor-
avontuur en daperen levensstrijd, die in zoo
veel sterke, jonge, gezonde mannen wonen,
door het laatste wel oneindig veel meer aan
getrokken worden. Dan moeten zij ook wel
spoedig geneigd zijn te zeggen: „daar kan de
Nederlandsche staat, te onzen behoeve, veel
beter zijn geld in steken". De mogelijkheid
bestaat zekér, en vanzelf denkt men aan het
zoo vaak geconstateerde feit: niet de wereld
is overbevolkt, maar slechts enkele deelen
ervan.
Er zijn nog enorme onontgonnen, ternauwer
nood bevolkte landstreken. Wat is logischer
dan die in exploitatie te brengen? Waarom
hokken wij in dichte massaas op gedeelten
van den aardbol bijeen, verdringen elkaar en
maken elkaar daarmee het leven moeilijk, ter
wijl andere gedeelten onbevolkt en ongebruikt
zijn? Is het zoeken van oplossingen in deze
richting niet, behalve logisch, noodzakelijk? Is
het niet, ten aanzien van het Europeesche
overbevolkingsraadsel, de eenige oplossing?
Het Nederlandsche deel van Nieuw-Guinea
(de andere helft is Engelsch) is ongeveer
twaalf maal zoo groot als Nederland. De in-
landsche bevolking is niet grooter dan onge
veer 250.000 (Papoeas).
Sommi gedeelten van helt enorme gebied
zijn geëxplodeerdandere nog niet. In het
binnenland zijn uitgestrekte oerwouden. Wij
zullen naar aanleiding van die reeds gepu
bliceerde artikelen van onzen medewerker
in Boven-Digoel, en van de eerstdaags te
honden lezingen, spoedig op diit land en zijn
mogelijkheden terugkomen. Wellicht zal de
toekomst leeren dat voor tallooze jonge Ne-
derlanadiers een groote levenstaak in dat
verre land ligt verborgen.
R. P.
VERKEERSONGEVALLEN.
Te Haarlem.
Een auto, bestuurd dioor Van 'V., reed
Maandagmiddag kwart voor twee op den
hoek van dien Jansweg en het Kennemer-
pleiin tegen den 23-jarigen koopman Van B.,
die daar fietste. Laatstgenoemde viel en
kreeg een hersenschudding. Per ziekenauto
van de firma Mathot werd hij naar het zie
kenhuis St. Johannes de Deo vervoerd. De
politie onderzoekt de schuldvraag.
Maandagavond half twaalf reed een on
gemerkte taxi op den Rijksstraatweg uit de
richting Santpoort. Vóór de taxi reed
een auto. De taxi-bestuurder wilde
deze passeeren en reed daarbij tegen
een motorrijwiel, bestuurd door den 29-ja-
rigen Van Keulen, die van de tegenoverge
stelde zijde geheel rechts van den weg reed.
Laatstgenoemde viel en werd ernstig aan
het linker onderbeen gekwetst. Door leden
van den Ongevahendienst werd hij per zie
kenauto van die firma. Mathot naar heit Sint
Elisabeths Gasthuis vervoerd. Tegen den
taxi-chauffeur werd proces-verbaal opge
maakt.
HET EERSTE LEDENCONCERT
DER H. O. V.
ELSE RIJKENS ALS SOLISTE.
Mochten wij aanvankelijk betwijfelen of
loeit eerste ledenconoert der H. O. V. door on
gesteldheid van Frits Schuurman wel kon
doorgaan, deze onzekerheid as weggenomen
omdat Marinus Adam zich onmiddellijk met
de repetities belastte en met Else Rijkens als
soliste het Haarlemsche concertseizoen zal
openen.
Deze begaafde zangeres, waarvan „De Te
legraaf" schreef:
„Het was bij het on-Hollandscha af", en
de Kief elder Nachrichten: die Hölie
erf reut durch strahlenden Glanz." zingt in
den komenden winter onder Dr. W. Mengel
berg en in groote orkesten te Parijs en
Londen.
Dinsdagavond zal zij een vertolking ge
ven van de aria „Les Adieux" uit de Opera
„Jeanne d'Arc" van Tschaikowsky en het
lied van de woudduif uit de „Gurrehieder"
van Aè Schönberg.
DE MOORD IN DEN IJPOLDER.
MAN GEARRESTEERD.
Maandagavond heeft de politie op den
Zeedijk een man aangehouden, wiens signa
lement overeenkwam met dat van den ver-
moedelijken dader van den moord die in den
Grooten Ypolder werd gepleegd.
De man werd naar het bureau» Raampoort
overgebracht, waar hij na verhoord te zijn,
waarbij zijn onschuld bleek, onmiddellijk
weer op vrije voeten werd gesteld.
HET WERK VAN IR. P. F. DE
BORDES.
TENTOONSTELLING IN HET RAADHUIS.
De tentoonstelling van werken,, welke zijn
uitgevoerd ondier leiding van Ir. P. F. de Bor
des, b. i. in. het leven Hoofd-Ihigeiniieur van
Openbare Werken, zal worden gehouden ten
Stadhuize in de wachtkamer der Raadzaal
(ingang Pandpoort).
De tentoonstelling wordt voor het publiek
opengesteld Woensdag a.s. n.m. 2 uur; is dien
dag geopend tot 5 urn', waarna ze van Don
derdag 5 tot en met 10 dezer op werkdagen
toegankelijk is van 10 tot 5 uur.
De Oifficeele opening zal plaats hebben
ndoor den Wethouder van Openbare Wenken
Mr. J. Gerritsz op Woensdag 4 dezer te 11
uur v.m.
HET PROVINCIAAL PERSONEEL
KORTING OP SALARISSEN?
Naar wij vernemen is er bij hat Overleg
voor het Provinciaal personeel een voorstel
in behandeling tot korting op de salarissen
van genoemd personeel. Er is reeds over ver
gaderd, maar over een eventueel genomen
besluit kon imen ons niet inlichten.
BURGEMEESTER KWAM HET
VELD OP.
Zestig bekeuringen wegens
voetballen.
IN ALELASSERDAM MAG HET NIET OP
ZONDAG.
Te Alblasserdam is het voetballen óp Zon
dag verboden. Zondag waren er twee wed
strijden vastgesteld, doch toen de spelers op
het veld waren kwam de burgemeester met
vier veldwachters binnen de lijnen en liet
zestig processen-verbaal maken, lezen wij in
de N.R.C. Twee maal ging de heer Bouman
die order gaf tot spelen gaf, op de bon en
eens genoten de bestuurderen en de
spelers van de vier elftallen de eer.
Ook a.s. Zondag worden weer wedstrijden
gespeeld. Men gaat daarmede door, tot in
hoogste instantie over dit voetbalverbod be
slist zal zijn.
(Volgens prof. Roels komt de helft
van de Nederlandsche bevolking
in verstandelijke ontwikkeling niet
uit boven die van kinderen van
13 jaar).
Toen ik die geleerde uitspraak
Van een wijs professor las,
Vond ik, dait 'dit zelfs als grapje,
Nauwelijks meer aardig was.
Als gemiddeld Nederlander,
Trek ik mij dat oordeel aan,
Mijn verstand zou dus niet boven
Dat van 't kind van dertien gaan.
Ik bedoel, ais je jezelve
Jarenlang hebt hooggeschat,
Nou, dan hindert, zacht gesproken,
Je zoo'n oordeel toch wel wat.
Maar nu trof ik dezer dagen
Buurinan's zoontje bij zijn les,
Dertien jaren is het ventje,
Leerling van de H. B. S.
Toen ik vroeg, wat hij te doen had.
Zei hij zuchtend: algebra,
Heele reeksen flauwe sommen,
Kijkt u z'even voor me na?
'k Deed maar, of ik hem niet hoorde,
Belangstellend vroeg ik toen,
Of hij op dien zelfden avond
Nog meer huiswerk had te doen.
Aardrijkskunde, zei hij monter,
De vulkanen van Japan
En rivieren van Korea,
Maar diaar vind ik niet veel an.
Dan geschiedenis: de graven
Van 'it Bourgondische geslacht,
Hoe en wanneer werd de vrede
Van Breda tot stand gebracht.
Ook natuurlijke historie,
Planten, dieren enzoovoart
En hij sprak in dikke woorden,
Waar ik nooit van had .gehoord.
Meetkunde moest hij nog blokken,
Stelling van Pythagoras,
En zijn blik vroeg zeer welsprekend,
Of 'k nog wist hoe deze was
Toen hij zoover was gekomen,
Ben ik maar naar huis gegaan,
En ik beek professor's oordeel
In een andre stemming aan.
't Is misschien wat onbarmhartig.
Dat hij 't mij zoo voelen liet,
Maar 't verstand van dertien jaren
Het iis waar ik haal het giet.
OP EEN BEWAAKTEN
OVERWEG.
Die al te zeer bewaakt was.
AUTOMOBILIST TUSSCHEN DE BOOMEN
GEVANGEN.
Wij lezen in de Msb.:
Een commissionnair uit Culemborg reed
Zaterdag per auto op den weg naar Utrecht
en passeerde den bewaakten overweg bij het
station Schalkwijk, waarvan de afsluitboo-
men omhoog waren.
Hij was de eerste rails gepasseerd, toen de
boomen omlaag gingen zoodat hij de spoor
baan niet kon verlaten. Hij stopte doch op
hetzelfde moment joeg de sneltrein Den
BoschUtrecht rakelings achter zijn auto
heen.
Doodelijk verschikt zat hij achter het
stuur, doch de trein snelde voorbij zonder
de auto te raken.
Het schijnt, dat de overwegwachter te
lang heeft gewacht met het neerlaten van
de boomen.
SLUITING KAPPERSZAKEN
We herinneren er nog eens aan, dat Don
derdagmiddag na één uur de kapperszaken
voor het publiek gesloten moeten zijn.
MUTATIE IN DE DIRECTIE NED. HANDEL
MAATSCHAPPIJ.
Naar de Tel. verneemt zal mr. J. Bierens de
Haan, directeur van de Nederlandsche Han-
del-Maatschappij, aan het eind van dit jaar
als zoodanig aftreden, ten einde plaats te
maken voor jongere krachten
DE „ZWARTE ZEE", de grootste zeesleepboot ter wereld, heeft heden vanuit Rotter
dam een proeftocht gemaakt op de Noordzee, welke proeftocht door H. K, H, Prinses
Juliana werd medegemaakt.
R.-K. WILLEN HET FASCISME
BESTRIJDEN.
Tegelijk met het communisme.
HAARLEMSCHE KAMERCENTRALE MAAKT
VOORSTEL AANHANGIG.
Onder voorzitterschap van mr. J. B. Bo-
mans vergaderde Zaterdagmiddag te Haar
lem de R.K. Kamercentrale „Haarlem".
Medegedeeld werd, dat te Haarlem de
„kernen" gevormd zijn.
De voorzitter deelde, volgens het verslag in
de Maasbode, mede. dat hij zich evenals de
heer H. Pasman te 's-Graveland niet meer
voor herkiezing in het bestuur beschikbaar
stelde.
Na de benoeming van afgevaardigden naar
den Partijraad kwam het voorstel-Bussum
in behandeling. Dit luidde als volgt:
De vergadering der R.K. Kamercentrale,
besluit aan het Partijbestuur ter kennis te
brengen, dat zij van meening is:
1. Dat bestrijding der extremistische revo
lutionaire groepen door vrijheid-beperkende
maatregelen eisch van den dag is;
2. Dat het vraagstuk van de bestrijding
der ongewenschte cumulaties van betaalde
ambten en van pensioenen en van de com
binaties van beide thans een punt van prac-
tische politiek worde;
3. Dat met de hulpverleening aan den
Middenstand door bestrijding van cadeau
stelsel en uitverkoopwezen, door bescher
ming der kleine bedrijven tegen de opdrin
gende groote winkelzaken en warenhuizen en
door instelling van bedrijfsraden als reeds
door den R.K. Middenstand verzocht, thans
een aanvang genomen worde;
4. Dat de fabrieksarbeid voor de gehuwde
vrouw ten spoedigste verboden worde;
5. Dat de steun aan de groote gezinnen
van uit het stadium der bestudeering in dat
der toepassing gebracht worde;
6. Dat de R.K. Staatspartij door aan
drang en initiatief zich opafdoende wijze
partij stelle tegenover de steeds meer voort
schrijdende volksverwildering.
Een uitvoerige en dikwijls bewogen discus
sie ontspon zich over een voorstel van den
heer Kuiper (Haarlem I) om achter „revo
lutionaire groepen" te plaatsen „van rechts
en van links". Van verschillende zijden werd
er op aangedrongen om ook hét woord fas
cistische in punt 1 op te nemen.
De heer Kuiper zeide, dat in het fascisme
ook goede dingen zijn, doch dat die van de
katholieken gestolen zijn. Het fascisme wil
de bestaande rechtsorde omver gooien. Tegen
fascisme zoowel als communisme moet men
zich even krachtig te weer stellen.
De heer Haazevoet (Beverwijk) was het
daarmede eens en stelde een redactiewijzi
ging voor, welke Bussum echter afwees.
De voorzitter achtte het voor de onmid
dellijke uitvoerbaarheid van het voorstel
goed om „fascistische" weg te laten. De com
munisten moeten bestreden worden en ver
hinderd om te werken. Revolutionair is ook
de S.D.A.P. en die kan men op korten termijn
bestrijden.
De heer Strijbosch deelde mede, dat in een
der fabrieken te IJmuiden de fascisten
iederen Zaterdag in den wapenhandel wor
den geoefend. Dat doen ze niet met vredelie
vende bedoelingen.
Een der spreker zeide, dat de Nationaal
Socialistische Beweging voor een derde uit
Katholieken bestaat, die geen sociaal gevoel
hebben.
De heer Kuiper meende, dat de eed van
trouw aan de Grondwet voor communisten
zoowel als voor fascisten huichelarij is.
Bij zitten en opstaan werd, na een nog
heftige discussie, het amendement-Kuiper
aangenomen. Drie vijfden der vergadering
verklaarden zich vóór; twee vijfden tegen.
Het tweede punt van het vocf?tel-Bussum
(cumulatie van ambten) werd aanvaard.
Op intitiatief van het kamerlid v. d. Bilt
werd besloten punt III te vervangen door
het betreffende punt uit het sociaal-econo
misch urgentie-program.
Bij de bespreking van het vierde punt
stelde de heer Adelaar (Haarlem) voor loon
arbeid voor de gehuwde vrouw ten spoedig
ste te verbieden, en het betreffende punt van
het katholieke staatsprogram urgent te ver
klaren. De beide volgende punten van het
voorstel-Bussum werden aangenomen.
Tot bestuurslid werd herkozen de heer
P. Han te Amstelveen en tot voorzitter mr.
dr. P. J. Witteveen te Bloemendaal. Den
afgetreden voorzitter wordt van verschil
lende zijden lof gebracht. Nog werd tot be
stuurslid gekozen de heer Mr. De Korte te
Bussum.
Aangedrongen werd, om degenen, die
openlijk met het fascisme sympathiseeren
als lid der Staatpartij te royeeren.
GOED NIEUWS
GENEVE, 2 Oct. (V.D.) Het Internatio
naal Arbeidsbureau publiceert een rapport
over de internationale werkloosheid.
De statistische gegevens uit de verschil
lende landen toonen aan, dat in de maanden
Augustus en September de reeds in het eerste
halfjaar ingetreden verbetering voortduurde
Vergeleken met 1932 wordt één verminde
ring der wei-kloosheid vastgesteld in Austra
lië. België, Canada, Chili, Denemarken,
Duitschland, Frankrijk, Engeland, Ierland,
Italië, Portugal en Roemenië. De werkloos
heid in Oostenrijk, Bulgarije, Tsjecho Slo
wakije en Joegoslavië is vergeleken met het
vorige jaar toegenomen. De cijfers voor Ne
derland, Zwitserland en Zweden geven wei
nig verandering te zien.
Hevige strijd met de verschanste officieren in
Havana, 20 dooden en 100 gewonden.
pag. 3
Denemarken, Argentinië en Australië in den
Volkenbondsraad.
pag. 3
In de politieke commissie van de Volken
bondsvergadering is de emigratiekvvestie
behandeld.
pag. 3
De Merapi werkt weer.
pag. 2
Een arrestatie naar aanleiding van den moord
in den IJpoIder.
pag. 1
Een tentoonstelling van het werk van ir. de
Bordes in het raadhuis.
pag. 1
Korting op de salarissen van het provinciaal
personeel?
pag. 1
De luisterwedstrijd ten bate van het Natio
naal Crisiscomité.
pag. 7
Een nieuw werk van Theo van Reyn.
pag. 8
ARTIKELEN, ENZ.
ag. 1
R. P.: Emigratie.
Mr. B. W. Stomps: Het proces te Leipzig. De
objectiviteit van het Reichsgericht.
pag. 3
J. B. Schuil: De opening van het Leidsche
Pleintheater.
pig 8
J. B. Schuil: Charlotte Kohier voor Geloof
en Wetenschap.
WEER EEN TWENTSCHE
FABRIEK WEG.
Hengelosche bontweverij
geeft het op.
TWEE HONDERD ARBEIDERS ZONDER
WERK.
Een nieuwe Jobstijding voor de Twentsche
industrie is, zegt de Tel., dat na de Twent
sche Bontweverij en de Textielfabriek „Insu
lin de" nu ook de liquidatie van de Hengelo
sche Bontweverij is aangekondigd. In den
goeden tijd vonden in dit bedrijf dat in 1871
als N.V. werd gevestigd, ongeveer 650 tot 700
menschen werk en brood.
De sterke teruggang van den export, de
moeilijkheid om het bedrijf bij de nieuwe
eischen voor het binnenland te doen aanpas
sen, de staking die in 1932 de fabriek vijf
maanden stil deed staan, dat alles heeft er
toe medegewerkt, dat tot opheffing moest
worden besloten. Met veertien dagen zullen
weer ongeveer 200 arbeiders aan het groote
leger van werkloozen worden toegevoegd.
Het bedrijf was altijd goed geweest, ver
telde de directie aan het blad. Zoo lang mo
gelijk is getracht het bedrijf vol te houden.
Nadat de export onmogelijk was, probeer
de men het op de binnenlandsche markt,
doch deze was overvoerd. Het aantal weefge
touwen is de laatste jaren van 900 tot 200
teruggéloopen.
Wanneer- het mogelijk is tot een geleidelijke
liquidatie te komen dan is wel te verwach
ten, dat alle crediteuren er behoorlijk uit
komen.
Men heeft de ramp voor Hengelo zoo lang
mogelijk tegengehouden, maar nu ging het
niet meer.
NA DEN MOORDAANSLAG TE
MUIDEN.
WETHOUDER HOTTENTOT IN ZIJN
WONING TERUGGEKEERD.
Naar wij vernemen is thans ook de heer
W. Hottentot, wethouder der gemeente Mui
den, die tot de slachtoffers behoort van den
moordaanslag in de Muider-raadszaal op 5
September jl„ in zijne woning te Muiderberg
teruggekeerd. Gisterenmiddag heeft hij het
Diaconessenhuis te Hilversum kunnen verla
ten, en per auto is hij vervoerd naar zijne
woning, waar hij echter voorloopig nog rust
moet houden, zoodat hij zich aan zijn dage
lij ksche werkzaamheden nog niet zal kunnen
wijden.
POLITIE MET PLEISTER
BEKOGELD.
DOOR EEN VALLEND PLAFOND.
In de kamer van den Amsterdamschen com
missaris van politie H. I. de Jong aan de
Stadhouderskade is het plafond bij gedeelten
naar beneden gekomen. De heer De Jong
werd door de loslatende gedeelten tegen den
grond geworpen. Hij is licht gekwetst. De
kamer is een ruïne. In een andere kamer
heeft de commissaris zijn werkzaamheden
voortgezet
