HM de hmmdk. M BeSm^tste Sic transit gloria... 51e Jaargang No. 15424 Verschijnt dagelijks, behalve Op Zon- en Feestdagen Donderdag 5 October 1933 HAARLEM S DAGBLAD Directie; P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREEOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMEN I ENper weck 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad per week f 0.05, per maand ƒ0.22, per 3 mnd. ƒ0.65. franco per post 0.72J4. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIëN.5 regels 1.75, elke regel meer 0.35- Reclames 0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes (iederen dag) 13 regels 0.30. elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijdei idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f 2000.-, Overlijdei f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-, Duim f250.- Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-. f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400—. Verlies Duim f75—, Verlies Wijsvinger f75—. Verlies andere vinger f30—. DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN. HAARLEM, 5 October. De Dwaas President: „Bent u vóór den brand ooit in den Rijksdag geweest?" Van derLubbe: „Ja", (beweging). President: „Wanneer dan?" Vander Lubb e: „Vóór den brand". President: ,.Op den dag van den brand of op den dag daarvoor?" Van derLubbe: „Op den zelfden dag". President: „Op denzelfden dag was u dus al eens in den Rijksdag?" VanderLubbe: „Neen". Dit is maar een klein fragmentje uit de vruchtbare ondervraging van den „hoofd verdachte" te Leipzig. Als hij geen volkomen dwaas is, dan speelt hij de rol toch wel heel goed. En hoe kan zoo'n mannetje, dat zulke stumperige briefjes schrijft, dat doen? Dr. Teichert, verdediger van de drie Bul- gaarsche verdachten, doet een beroep op hem om toch niet een misdaad te begaan, nog veel grooter dan brandstichting, door onschuldigen met zich mee te sleepen. Hij zwijgt. Dr. Sack, verdediger van Torgler, buldert hem toe dat nu het moment daar is om zijn „groote rede" te houden. Hij zwijgt. „Met wie heb je het gedaan, v. d. Lubbe?" Hij glimlacht ondoorgrondelijk. De beschuldigde Dimitrof brult hem toe hoe hij kan verklaren dat hij 't kleine, ver laten houten gebouwtje van het Wohlfahrts- amt niet in brand kon steken, terwijl hij be weert dat hij alléén het reusachtige Rijks daggebouw, dat voortdurend bewaakt werd, in een kwartier tijds in vlammen heeft kunnen zetten. President: „Kunt u daarvoor een ver klaring geven?" VanderLubbe: „Neen". Ondanks dit alles schijnt men in Leipzig vol hoop te blijven, dat hij nog eens zal gaan praten. Hij heeft wel eens toegegeven dat hij het doen zou, maar dit beteekent op zichzelf niets, want op hoeveel vragen heeft hij al niet eerst „ja" en daarna „neen" geant woord, of vice-vêrsa? En oriitrent den gees testoestand, waarin dit ongewone individu verkeert, schijnt niemand eenig helder be grip te hebben. Men sukkelt maar dag-in, dag-uit met hem door. Merkwaardig in een land als Duitschland, dat toch over zeer veel knappe psychiaters beschikt. Men heeft zich evenwel bepaald tot een rapport over de vraag of hij in een strafrechtelijken zin toerekenbaar was, en dat rapport concludeer de tot toerekenbaarheid. Merkwaardigerwijze bekommerde het zich volstrekt niet om de bovenbedoelde briefjes van v. d. Lubbe, die ieder die ze leest wel het gevoel moeten geven dat de schrijver niet alleen erg onontwikkeld is en van zijn eigen taal maar een zielig beetje begrip heeft, maar die bovendien dadelijk hiaten in zijn hersenwerking doen veronder stellen. Er is betoogd dat Van der Lubbe altijd zeer gemakkelijk te beïnvloeden was door groote woorden. Dan is het toch wel vreemd, dat zoowel het beroep van dr. Teichert als de uit daging van dr. Sack en het gebrul van Dimi trof, alle drie in den dramat-ischen trant, hem totaal onberoerd laten. De man die zoo ge makkelijk te beïnvloeden was reageert op niets meer. Hoe komt dat? Het is heel begrijpelijk dat de andere ver dachten wanhopig over zijn houding worden. Er is nu wel vast komen te staan, dat hij hulp van anderen gehad moet hebben bij zijn brandstichting, ook al zouden dat dan geen erkende Communisten of erkende Nazi's zijn geweest. Maar Van der Lubbe beweert dat hij alles alleen heeft gedaan. De overige vier verdachten verklaren allen, dat zij on schuldig zijn aan den brand en hem nooit tevoren gezien hebben. Zijn koppige weige ring om medeplichtigen te erkennen, terwijl die er toch geweest moeten zijn, brengt hen dus in groot gevaar. Voor hun gevoel zou hij hen kunnen redden. Hij doet het niet. Hij schijnt even onverschillig omtrent zijn eigen lot als ten aanzien van den Duitschen communist Torgler en de Bulgaarsche com munisten, of terroristen, Dimitrof, Popof en Tanef. Dit L'lijkt toch wel ze^r vreemd. Men zou zich kunnen voorstellen dat hij zei: „Ande ren hebben mij geholpen, niet deze vier. Ei weiger die anderen te noemen". Of dat hij zei: „Er waren anderen; ik ken hun namen niet", of iets dergelijks. Men zou vaai een man. die beschuldigd wordt hoofddader te zijn in een communistisch complot, „dat in zijn gevolgen geheel West-Europa bedreig de", toch kunnen aannemen dat hij mede- communisten van de galg zou trachten te redden. Zijn eigen veroordeeling laat hem blijkbaar koud, op welke gronden dan ook maar de hunne? Het moet hem toch wel duidelijk zijn dat zij wél hun hachje willen redden Vandaag blijkt het weer op dezelfde manier voort te gaan. Van der Lubbe speelt volstrekt geen ostentatieve martelaarsrol. Hij streeft ook niet. zooals sommige misdadigers, naar „faam". Allerminst. De hoofdrol in het groote stuk is en blijft de Dwaas. Ja-nee. Nee-ja. Dat kan ik niet zeggen. Da's mogelijkEen glimlach. Is het onwaarschijnlijk dat iemand van zeer beperkte en verwarde geestvermogens zooals hij, na zeven maanden in ketenen gesloten te zijn geweest, inderdaad tot dezen toestand van driekwart versuffing en 100% onverschillig heid zou zijn afgezakt? Wonderlijk dat men dit niet poogt te laten onderzoeken door des kundigen. Mocht het zoo zijn, dan is die heele we kenlange ondervraging nuttelooze onzin en dan klinkt dr. Cack's eisch dat hij „zijn groote rede" zal houden bijna ridicuul. Misschien voelen de Duitsohers het zoo niet, maar het optreden van de „hoofdrol" maakt hun groote proces, waarmee zij zich kennelijk tegenover het buitenland rechtvaardigen wil len, tot een zielige vertooning. Terwijl Torg ler, hun eigen opper-communist, steeds meel den indruk wekt dat hij onschuldig is Nog steeds wachten we op de onthulling van het complot, dat West-Europa ten gronde zou richten. R. P. ERNSTIG ONGELUK OP DE JAN GIJZENVAART. ZESTIENJARIG MEISJE ZWAAR GEWOND. Woensdagmiddag half zes kwam op het politiebureau aan de Smedestraat het be richt binnen, dat er bij de Jan Gijzenbrug een ernstig verkeersongeluk had plaats ge had. Het 16-jarig meisje W. J. Angenent, kwee- kelinge aan de Nutskweekschool, eerst sinds een maand te Haarlem woonachtig aan den Zijlweg 53, reed per rijwiel over de Jan Gij- zenvaart uit de richting Santpoort. Aan haar linkerarm droeg zij een hengselmandje met paddenstoelen en kleine boomstammetjes van ongeveer een halven M. lang. Volgens getuigenverklaringen raakte één dezer stam metjes tusschen de spaken van haar voorwiel, waardoor zij plotseling een zwenking naar links maakte. Juist op dat oogenblik naderde een auto. bestuurd door den heer J. Siliakus uit Sche- veningen (lid van het bekende Tooneelge- zelschap Mie en Ko). Deze was met zijn col lega's op weg naar IJmuiden, waar zij in het gebouw „Thalia" een voorstelling zouden geven. Door de onverwachte zwenking van het meisje was een botsing onvermijdelijk, hoe wel de heer Siliakus zóó krachtig remde, dat zijn auto onmiddellijk stil stond. Het meisje schoof over den radiateur van de auto en viel toen midden op den weg neer, waar zij be wusteloos bleef liggen. Zij had haar rechter- onderbeen gebroken. Door leden van den Ongevallendienst werd zij per ziekenauto van de firma Mathot naar het St. Elisabeths Gasthuis te Haarlem ver voerd, waar bovendien bleek, dat zij ook nog een hersenschudding had bekomen. Door het krachtige remmen sloeg de heer Siliakus met zijn linkerarm door de voorruit, waardoor hij eqn vrij diepe vleeschwond kreeg. De politie nam zijn auto in beslag en maak te proces-verbaal op. Het is gebleken dat de bestuurder geen schuld aan het ongeval heeft. Hij reed met zijn gezelschap per taxi naar IJmuiden, waar hij door een geneesheer zijn arm liet verbinden. Met een- verbonden arm heeft hij vervolgens zijn voorstelling gegeven. Na afloop daarvan reed hij met den direc teur van „Thalia", naar Haarlem, waar zij eerst een bezoek brachten aan de moeder van het meisje en vervolgens aan het St. Elisabeths Gasthuis, waar het slachtoffer nog steeds be wusteloos was, zoodat zij nog niet door de politie gehoord kon worden. Hedenmiddag twaalf uur was het bewustzijn van mej. Angenent nog niet teruggekeerd. ECHTE WALES-ANTHRACIET o.a. a f 2.50 WITTOP KONING - HAARLEM HARMENJANSWEG 67A - TELEFOON 16100 (Adv. lngez. Med.) (In Duitschland zullen de kellners voortaan in plaats van in rok hun beroep moeten uitoefenen in een uniform, bestaande uit lakensche broek, zwart colbertjasje, onge- steven wit hemd, half stijf boord, zwarte das, geen vest). De zwaarwiehtigste problemen Brengt een revolutie voort. Zooals ditmaal, wat een kellner In zijn ambt te dragen hoort. Volgens het aloude spreekwoord Maken kleeren steeds den man, Nou, die waarheid komt naar voren (Als je roept) in 't restaurant. Je kunt kellners steeds herkennen Door de waardigheid en snit, Die hun kleeding veel intenser, Dan die van den gast bezit. Dat wordt nu in Duitschland anders, Naar den algemeenen norm. Gaan de kellners er in „dienstplicht In een soort van uniform. Met een heel gewoon colbertje Loopen zij er voortaan rond, Slap van hemd gelijkgeschakeld, :t Einde van het witte front. Die oekase zal hen treffen, Als een bitter zware straf, Alle uiterlijke glorie Is van him betrekking af. Maar zij moeten het wel slikken Want men duldt er geen verweer, En er rest hun slechts één antwoord, Dat is: Aannemen, meneer! l UW RECEPTIE VOOR UW HUWELIJKSDINER ALLE FEESTMAALTIJDEN (Adv. lngez. Med.) NU NA DEN ONTGROENINGS- TIJD. Jongen te Delft bijna verlamd. MET BILJARTQUEUE OP HET HOOFD GESLAGEN. Rudolf Dertïl, de pleger van den aanslag op Dollfuss. Naar Het Vaderland verneemt, is enkele dagen geleden ook te Delft bij de ontgroe ning een ongeluk voorgevallen waarvan een 17-jarige student het slachtoffer is geworden. In een vechtpartij tusschen oudere studen ten en groenen heeft deze jongeman, die kort geleden uit Indië is overgekomen om hier te lande zijn studie te voltooien, met een biljart-queue een klap op het hoofd opgeloo- pen, tengevolge waarvan hij met- een zware hersenschudding in het ziekenhuis te Delft werd opgenomen, waar operatie noodig bleek. Aanvankelijk is gevreesd voor een blijvende verlamming, doch op het oogenblik is eenige verbetering in den toestand van den patiënt ingetreden. De rector-magnificus deelt nader mee, dat het ongeluk gebeurd is 11a den ontgroenings- tijd. Ging v. d. Lubbe met de lift? Verhoor van Torgler voortgezet. (Zie ook pag. 3). LEIPZIG, 5 October (V. D.) Onmiddellijk na de opening van de zitting komt de presi dent, Dr. Buenger, terug op de verschillende getuigenverklaringen, volgens welke Torgler niet (zooals hij heeft verklaard), slechts met Oehme en later met Florian in de anti chambre 38 is geweest. Aangevoerd wordt o.a. de verklaring van de getuige, mevrouw 's middags om 4 uur in de antichambre was gekomen om te telefoneeren en gezien had dat Torgler met Dr. Neubauer op een leeren sofa zat. Torgler houdt vol dat deze getuige zich moet hebben vergist. Kamer 38 heeft geen buitenlicht, en is dan ook altijd met kunst licht verlicht zoodat vergissingen daar mo gelijk zijn. De president zegt dat ook een andere ge tuige, de liftjongen van den Rijksdag, heeft verklaard op 27 Februari Van der Lubbe met de lift naar boven te hebben gebracht. Toen Van der Lubbe naar beneden ging had hij eenige papieren bij zich. Torgler acht deze verklaring zeer onwaarschijnlijk. Volgens zijn ervaring is het uitgesloten dat een man die zoo opvallend gekleed was als Van der Lubbe. op den dag van den brand zelfs maar in het Rijksdaggebouw werd toegelaten. LEIPZIG. 5 Oct. (Wolff). Verder verklaart beklaagde, dat sedert 1532 een student Kerrl werkzaam was voor de communistische fractie, die veel op Van der Lubbe leek, doch een kop kleiner is. Misschien heeft getuige dezen man voor Van der Lubbe aangezien. Op de vraag van den voorzitter geeft be klaagde toe, dat het in het algemeen wel mo gelijk was in begeleiding van een afgevaar digde het Rijksdaggebouw binnen te komen. De voorzitter deelt vervolgens mede, dat van der Lubbe, volgens een getuigenis reeds vroeger in het gebouw is geweest en wel met een gezelschap, dat het gebouw bezichtigde. Torgler antwoord hierop, dat ieder die het entree-geld betaalde aan déze rondgangen kon deelnemen. De voorzitter vraagt thans aan Van der Lubbe of hij aan een dergelijke rondgang heeft deelgenomen, waarop deze lachend ant woordt: „Dat kan ik niet zeggen". Als de voorzitter zijn vraag herhaalt ant woordt van der Lubbe: Nee. Dr. Parisius vraagt dan of bij de commu nistische fractie slechts als heer gekleede per sonen op bezoek kwamen. Torgler antwoordt, dat het er slechts op aankomt wie de beoordeelende partij is. Vooral op dagen dat de sociaal-politieke commissie zitting had kwamen veel werkloozen, doch de beambten van den Rijksdag hielden allen, die geen witten boord droegen nauwkeurig in het oog. HAD DE BAKKER EEN MES IN DE HANDEN? Vogelenzangsche zaak verder behandeld. O. M. VRAAGT BEVESTIGING DER VONNISSEN. NA DEN AANSLAG OP DR. DOLLFtfSS. De aartsbisschop van Weenen Innitzer op bezoek bij den gewonden kanselier Het Gerechtshof te Amsterdam zette Woens dag de behandeling voort van de strafzaak tegen den bakker te Vogelenzang, die in hoo- ger beroep was gekomen van een vonnis van den politierechter te Haarlem, waarbij hij was veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie maanden wegens bedreiging van een ambte naar. Bij de behandeling van de zaak werd de bakkersknecht als getuige gehoord. Hij vertelde, dat de agent van politie Laduc op 25 Juni 1932 de bakkerij van zijn patroon was binnengekomen, om een overtreding van de arbeidswet te constateeren. Er was toen on- eenigheid tusschen den bakker en den agent ontstaan, doch volgens de verklaringen van den knecht zou zijn baas den agent niet met een mes hebben gedreigd. Tegen den bakkersknecht werd op vermoe den van meineed proces-verbaal opgemaakt. Hoewel verschillende getuigen de verklaring van den knecht kwamen bevestigen veroor deelde de rechtbank te Haarlem den man tot acht maanden gevangenisstraf wegens mein eed. Ook hij kwam van het vonnis in hooger beroep. Beide zaken werden op 5 September j.l. voor het Hof behandeld. De bakker hield vol dat hij geen mes in zijn handen had ge had en bij de behandeling van de meineed - zaak handhaafde ook de knecht zijn verkla ringen. Bij een interlocutoir Vonnis besloot het Hof nog eenige getuigen te dagvaarden, tevens wenschte het de gelegenheid te hebben de situatie ter plaatse op te nemen. Woens dagmorgen heeft het Hof den plaatselijken toestand opgenomen. Als eerste getuige werd thans de heer A. F. Kremer. oud-waarnemend burgemeester van Bloemendaal gehoord. Op den avond van den dag. waarop de bedreiging was geschied, was de bakker bij hem geko men om hem de zaak te vertellen. De bakker had hem verteld dat hij zich kwaad had gemaakt op den agent en dat nij gezegd had: „m'n bakkerij uit. of ik bega een ongeluk aan je", teen zoo had de bakker verder verteld nam ik een stuk hout President (tot get.) Heeft hij gezegd, den agent te hebben bedreigd? 1 Getuige: Neen, volgens verds. verhaal was de agent er toen van door gegaan. De burgemeester had toen tegen verd. ge zegd: „Als er niets anders is gebeurd, zal 't nog wel losloopen." Nogmaals wordt dan agent Laduc gehoord. Hij blijft er bij. dat de bakker hem wel dege lijk met een mes heeft bedreigd. De procu reur-generaal mi'. A. baron van Harinxma Op de Jan Gijzenvaart heeft een ernstig ver keersongeluk plaats gehad, waarbij een zes tienjarig meisje zwaar gewond werd. pag. 1 Voor het Hof te Amsterdam is bevestiging ge vraagd van de vonnisse;-. tegen den Yoge- lenzangschen bakker en zijn knecht, be schuldigd van bedreiging der politie en meineed. pag. 1 „Volksonderwijs" zal het vervolgonderwijs, dat de gemeente Haarlem ter wille der bezuini ging moest afschaffen, voortzetten. pag. 1 Ifïej. Mr. C. Frida Katz vraagt den minister maatregelen tegen excessen bij het ont groenen. pag. 4 Jhr. rnr. de Graeff heeft in de tweede com missie van de ontwapeningsconferentie het voorstel inzake de Joodsehe vluchtelingen toegelicht. pag. 3 Het Bat. Nieuwsblad publiceert bijzonderheden over de voorbereiding van de muiterij op De Zeven Provinciën. pag- 4 De logementhouder, die te Amsterdam door een buffetbediende werd aangevallen her innert zich niets van den aanslag. pag. 4 De Koningin-Moeder heeft een belangrijke gift geschonken aan het Nationaal Crisiscomité. pag. 4 Op den Pen dag van het proces te Leipzig ontkende v. d. Lubbe nog eens hulp bij de brandstichting te hebben gehad. pag. 3 Het begin van de 10e zitting. pag. 1 Haarlemmer in Duitschland bij een motor ongeluk omgekomen. pag. 2 In bet Saargebied is een nationaal-socïalis- tisch eenheidsfront in wording. pag. 3 Naar aanleiding van den aanslag op dr. Doll fuss zijn in Oostenrijk verscheidene voor aanstaande personen gearresteerd. pag. 3 Bij den geweldigen brand, die in de buurt van Los Angeles gewoed heeft, zijn 69 mensehen verbrand. Kwaadwilligheid was in Let spel. pag. 3 De paddenstoelententoonstelling ter gelegen heid van het 25-jarig bestaan der Ned. My- cologische Vereeniging. pag. 5 Te Delft heeft een student met een biljavt- queue een klap on het hoofd gekregen. Zijn toestand is ernstig. pag. 1 ARTIKELEN, ENZ. R. P.; De dwaas. pag. 1 Mr. B. W. Stomps; Het proces te Leipzig. Waarom de zaak onmiddellijk bij het hoog ste gerecht kwam. Waarom waren de ver dachten geketend? pag. 5. Jhr. mr. B. de Jong van Beek en Donk: Nu naar ontwapening? pag. 2 Jhv. dr. J. C. Mollerus: Visscherij aan Java's Noordkust. pag. 6 J. B. Schuil; Het Amsterdamsch Tooneel in „Schuld en Boete''. pag. 5 K. de Jong: Het Ital'aansche koor vap het Milaansche Scala Theater te Haarlem. pag. 5 Voor de vrouw. pag. 8 thoe Slooten bleef bij zijn eisch tot bevesti ging van het vonnis van den Haarlemschen politierechter (drie maanden wegens bedrei ging van een ambtenaar). De verdediger mr. Van Löben Seis pleitte vrijspraak. Arrest 17 October. Vervolgens werd de behandeling van de zaak tegen den bakkersknecht verdacht van meineed, voorteezet. Behalve de getuïeen in de vorige zaak hoorde het Hof ook de bakker onder eede. Hii verklaarde, dat hij niet met vn -mes had gedreigd. De verdachte bleef bij zijn oorspronkelijk afgelegde verklaring. De procureur-generaal Mr. A. baron van Harinxma thoe Slooten persisteerde bij zijn eisch tot bevestiging van het vonnis. De verdediger mr. J. A. G. C. ten Bokkel pleitte vrijspraak. Ook in deze zaak zal het Hof 17 October arrest wijzeff. HET VERVOLGONDERWIJS. „VOLKSONDFPWT.TS" 7FT WFT WERK DER GEMEENTE VOORT. Nu het openbaar vervolgonderwijs van wege de gemeente met ingang van 1 Septem ber j.l. is opgeheven, heeft de afdeeling Haarlem van Volksonderwijs gedeeltelijk de taak der gemeente overgenomen. Een aantal leerkrachten heeft zich be langloos beschikbaar gesteld om les te ge ven. 23 October a.s. zal de eerste cursus ge opend worden in de school aan de Soenda- straat. Leider van den cursus is de heer W. Kout- staal. Middenweg 86, alwaar leerlingen zich kunnen opgeven. :t Onderwijs zal eenigszins gereorganiseerd worden o.a. zal worden onderwezen naast de gewone vakken: Engelsch. boekhouden, ele mentair handelsrekenen. Daar geen subsidie genoten wordt, zal Volksonderwijs, ter bestrijding der kosten, een schoolgeld moeten heffen, dat berekend is op drie gulden p.T cursus minimum.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1933 | | pagina 1