UIT HET BUITENLAND
Leipzig vóór Berlijn.
MAANDAG 9 OCTOBER 1933
HAARLEM'S DAGBLAD
3
Een Voikenbondscommissaris voor de Joodsche en niet-
Joodsche vluchtelingen? Duitschland verzet zich
tegen inmenging van den Volkenbond. Rede van
Daladier op het radicaal-socialistisch congres te
Vichy. ,/Wat wil Duitschland eigenlijk?"
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS
GENèVE.
Het voorstel der Nederlandsche regeering,
de zorg voor de Duitsche vluchtelingen op te
dragen aan den Volkenbond, is Zaterdag be
sproken in de tweede commissie. Behandeld
werd een voorstel, waarin met verwijzing naar
het groote aantal, Joodsche en niet-Joodsche
vluchtelingen uit Duitschland, den nadruk
werd gelegd op de noodzakelijkheid van een
oplossing der daardoor geschapen economi
sche, financieele en sociale problemen. De
Volkenbond zou een hooge commissaris be
noemen, die had te zorgen voor de werkver
schaffing der vluchtelingen. De vertegenwoor
digers van Engeland en Frankrijk steunden
dit voorstel.
De Duitsche vertegenwoordiger Ritter ver
klaarde echter, dat Duitschland niet de bedoe
ling had het vluchtelingenwerk te verhinderen,
maar de verwerkelijking daarvan in het kader
van de competentie van den Volkenbond niet
kon toelaten. De Duitsche delegatie zal daar
om bij de eindstemming tegen het voorstel
moeten stemmen.
De Zwitsersehe vertegenwoordiger Motta
deed een bemiddelingsvoorstel, waarin hij een
dringend beroep deed op Duitschland aan de
oplossing der kwestie mede te merken. Motta
legde er den nadruk op, dat zonder medewer
king van Duitschland de vluchtelingenkwestie
nooit kan worden opgelost. Dit voorstel werd
gesteund door Italië en Spanje. De Duitsche
vertegenwoordiger dankte Motta, omdat hij de
moeilijkheden op zoo tegemoetkomende wijze
tracht op te lossen. Het beroep van Motta zal
onmiddellijk aan de Duitsche regeering wor
den overgebracht.
De besprekingen over de zorg voor de vluch
telingen werden daarna verdaagd tot Woens
dag, daar door de Duitsche weigering de aan
neming der resolutie, die eenstemmig moet
geschieden, onmogelijk was geworden.
In de politieke commissie verlangde de
Fransche senator Berenger een protestverkla
ring der wereld tegen de Duitsche Joden
politiek en sprak van een heilige verplichting
van den Volkenbond, de Joden te beschermen.
Frankrijk verlangde stemming over het twee
de deel der resolutie. De 12 leden der com
missie stemden vóór het Fransche voorstel.
De Duitsche vertegenwoordiger von Keiler
stemde tegen. Italië en Uruguay stemden voor
met het voorbehoud, dat geen inmenging in
de binnenlandsche verhoudingen van een sou-
vereinen staat zou plaats hebben.
De geheele Joodsche kwestie zal thans
Maandag in een rapport van de subcommissie
aan de politieke commissie worden voorgelegd.
FRANKRIJK.
Het Congres der Radicaal Socialistische par
tij te Vichy werd Zondag besloten met een
feestmaaltijd, waar minister-president Dala
dier een belangrijke rede hield, waarin hij o.a.
verklaarde
De gansche wereld kent onzen vredeswil,
waarvoor wij offers brachten zooals de ge
schiedenis die nooit aanschouwde; wij den
ken er niet aan eenig volk te bedreigen of te
vernederen, ongeacht zijn regeeringsvorm,
daarom zullen wij ook niet toestemmen in een
verdere vermindering onzer strijdkrachten
zonder een oprechte en loyale internationale
overeenkomst, waarbij een progressieve ont
wapening wordt georganiseerd, en parmanent
en automatisch gecontroleerd.
Gedurende een vierjarige periode zal deze
controle worden uitgeoefend, waarbij verschil
lende legertypen geleidelijk zullen worden om
gezet in legers met korten diensttijd.
Verder zal de vorming van half-militaire
organisaties worden verboden, en zullen de
staten, welke vrijheid van bewapening genie
ten, zich onderwerpen aan een verbod tot ver
vaardiging van nieuw oorlogstuig, wat dan dus
voor alle staten zal gelden.
Dit zijn de essentieele punten van het ont
wapeningsplan, waarmede op dit oogenblik
reeds Engeland, Amerika, Italië, Rusland en
verschillende andere staten zich kunnen ver
eenigen.
Wanneer Europa een nieuwe bewapenings-
wedstrijd zou beginnen, is het ten ondergang
gedoemd en daarom moet ik deze vraag stel
len: Wat wil Duitschland eigenlijk?
Alle pogingen, in het verleden gedaan, om
een duurzame entente tusschen Frankrijk en
Duitschland tot stand te brengen, zijn mis
lukt.
De Duitsche regeering verklaart bij herha
ling, vredelievend te zijn, maar waarom dan
die herhaalde massa-demonstraties, waarom
dan de weigering tot medewerking aan den
eersten stap op den weg naar ontwapening;
en waarom erop aangedrongen, juist thans te
mogen overgaan tot het construeeren van
kostbaar oorlogstuig, dat toch binnenkort zou
moeten worden vernietigd, als de conventie
wordt geteekend?
Daladier besloot zijn rede met de verkla
ring, dat niemand het Frankrijk euvel zal
kunnen duiden, dat het zijn verdediging or-
gasineert, terwijl het zoo herhaaldelijk bewij
zen heeft gegeven van zijn vredelievende ge
zindheid.
Dnixsclilnm!.
Tweedizend predikanten
protesteeren tegen de
Ariërsparagraaf.
Op 27 September is te Wittenberg in
Duitschland de Nationale Synode gehouden.
Uit naam van tweeduizend predikanten is op
dien dag een verklaring aan de Duitsche
Evangelische kerk gericht, waarin o.m. ge
zegd wordt:
„De Nationale Synode van Wittenberg heet
een nieut hoofdstuk in de geschiedenis van
onze evangelische kerk in te leiden. In dit
uur verheffen wij in naam van tweeduizend
evangelische predikanten onze stern. De
nationale synode mag niet door haar plech
tig vertoon den indruk van een v^reenigde
kerk wekken, zoolang de gemeenten door de
diepste tegenstellingen verscheurd zijn.
De manier waarop de nieuwe ordeningen in
de Kerk worden ingevoerd en toegepast heeft
een zwaren inneiiijken nood over tallooze
ernstige Christenen gebracht. Op beslissende
synodes heeft de huidige meerderheid den
vertegenwoordigers der minderheid een
grondig beraad en vrije meeningsuiting ge
weigerd, ook in vragen die het innerlijks te
wezen van de Kerk en haar opdracht raken.
Op landskerkelijke synodes zijn wetten
aangenomen en in werking gesteld, die met
de Heilige Schrift en de belijdenis der Kerk
in tegenspraak staan. Hier is in het bijzonder
de Ariër-paragraaf te vermelden. Wij stel
len vast, dat door de landskerkelijke invoe
ring van zulke wetten der rijkswetgeving in
breuk is gemaakt op de Duitsche Kerk, en
eischen van de Nationale Synode dat zij
hare volmachten niet aan andere instanties
afgeeft, maar zelve dergelijke wetten die in
tegenspraak met de belijdenis zijn, opheft..
Wij elichen van de Nationale Synode, dat
zij door duidelijke besluiten de volle vrijheid
der Evangelieverkondiging en van hare dra
gers verzekert.
Aan het slot zeggen de predikanten o.m.,
dat zij niet zullen ophouden tegen iedere
schending der belijdenis luide en overal
hoorbaar te protesteeren.
België.
Wetsontwerp voor het
uniformverbod gereed.
De „Soir" meldt, dat de wetgevende com
missie haar werkzaamheden heeft beëindigd
met betrekking tot het opstellen van een wets
ontwerp, waarbij 't dragen van politieke uni
formen zal worden verboden. Overtreding
van dit verbod zal worden gestraft met een
boete van minstens 25 en hoogstens 200 francs
bij niet-betaling door gevangenisstraf te ver
vangen.
Het blad voegt hieraan toe, dat men over
weegt, deze eerste maatregelen te doen vol
gen door een aanvullende wet, die er naar
zal streven te beletten, dat politieke groepen
zich in het gebruik van oorlogswapens oefe
nen.
Oostenrijk.
Ook een aanslag op Starrhem-
berg beraamd?
Zaterdagavond waren er geruchten in om
loop, volgens welke een aanslag zou zijn ge
pleegd op den leider van de Heimweer, prins
Starrhemberg. De politie deelt officieel me
de, dat deze geruchten uit de lucht zijn ge
grepen.
Amerika.
Roosevelt spoort aan tot
hervatting van den arbeid.
President Roosevelt heeft thans geïnter
venieerd in de stakingsbeweging en een op
roep uitgevaardigd waarin hij aanspoort tot
de hervatting der werkzaamheden.
Ongerustheid over Duitsch-
land's houding.
In hooge Amerikaansche regeeringskringen
beschouwt men volgens Reuter het bericht
uit Genève betreffende den eisch van Duitsch
land tot onmiddellijke herbewapening als
buitengewoon ernstig.
De regeering beschouwt het als een ernstige
zaak dat een belangrijk land zich zou willen
herbewapenen in weerwil van het feit, dat in
andere landen de algemeene opinie is ten
gunste van ontwapening.
Men is van oordeel dat het verdrag van
1921, dat formeel een einde maakte aan de
vijandelijkheden tusschen beide landen, aan
de Vereenigde Staten ten volle het recht geeft
vertoogen te richten tot Duitschland.
Rusland.
Nieuwe nota aan Japan.
De Russische ambassadeur te Tokio heeft-
den Japanschen minister van buitenlandsche
zaken een memorandum overhandigd, waar
in concrete feiten worden vermeld inzake de
plannen van het Japansche oppercommando
met betrekking tot uitschakeling van den
Russischen invloed op den Oost-Chineeschen
spoorweg.
In het bijzonder wordt hierbij vermeld de
bezetting' van den raad van beheer van den
Oost-Chineeschen spoorweg. Japan wordt
verweten dat het de volkomen onteigening
van den spoorweg ten gunste van Mandsjoe-
kwo bewerkstelligt. De Russische nota eischt
op scherpen toon opheldering over deze fei
ten.
Spanje.
Geen socialisten in de nieuwe
regeering.
Onder leiding van Larrios is een nieuw ka
binet samengesteld.
De samenstelling' dezer regeering komt wat
de partijpolitiek har'er leden betreft, bijna
geheel overeen met die van het ten val ge
brachte kabinet Lebroux; slechts zijn in de
plaats van zes slechts drie radicalen verte
genwoordigd, o.m. de minister-president. De
socialisten zijn niet in de regeering verte
genwoordigd. Zeven leden der oude regeering
zijn in het nieuwe kabinet opgenomen, dat
een kabinet van republikeinsche concentratie
wordt genoemd.
1
Popof en Dimitrof critiseeren het
vooronderzoek.
Samenkomst van Van der Lubbe
en de Bulgaren?
In de zitting van Zaterdag van het proces
te Leipzig kwam de vraag ter sprake, waar de
Bulgaren het geld vandaan hadden, dat zij bij
zich hadden.
Tanef deelde hieromtrent mede dat hij de
dollars van het centrale comité der Bulgaar -
sche communistische partij had ontvangen,
toen hij naar Rusland vertrok.
De president doet dan verder mededeelin-
gen over de verklaringen van den kellner Hel-
mer. Volgens dezen zijn hem en eenige andere
collega's in den zomer van 1932 zekere perso
nen opgevallen, die af en toe 's middags in
Bayernhof verschenen. Tot dien kring zouden
Dimitrof, Pcpof en Tanéf, maar ook Van der
Lubbe hebben behoord. Bij een confrontatie
met Van der Lubbe heeft Helmer hem met
absolute zekerheid herkend. Ook de andere
kellners van Bayernhof zijn verhoord. Eenigen
hunner hebben zich volstrekt niets kunnen
herinneren, en eenigen is Van der Lubbe
eveneens bekend voorgekomen.Eén heeft hem
met dezelfde beslistheid herkend als Helmer.
De president (tot Van der LubbeKent u
de Postdamonerstrasse en het café Bayern
hof?
Van der Lubbe: Neen.
Ook de vraag of hij ooit met de Bulgaren
te zamen is geweest, beantwoordt hij ontken
nend.
Over zijn verblijf in café Bayernhof ver
klaart Dimitrof: Ik ben daar nooit met meer
dan die personen bijeen, geweest. Gewoonlijk
was ik er met den Oostenrijksöhen schrijver
Jakobus Brossner. Een Duitsche communist
heeft nooit aan de bijeenkomsten deelgeno
men. Overigens ben ik op den dag van den
Rijksdagbrand in het geheel niet in Berlijn
geweest. Het is ten slotte mogelijk, dat Bross
ner voor Van der Lubbe is gehouden.
De president: Natuurlijk zal Brossner wor
den verhoord, als zijn adres te vinden is.
Popof noemt de verklaring van Helmer vol
gens welke hij met Van der Lubbe te zamen
in Bayernhof zou zijn geweest, een leugen.
Tanef verklaart, dat .hij slechts één keer, en
wel op den dag van zijn arrestatie, met Dimi
trof en Popof in Bayernhof is geweest.
De president houdt Dimitrof de verklaring
voor van den liftbediende Kaufman, die me
degedeeld heeft dat hij Dimitrof op 25 Fe
bruari in den Rijksdag naar boven en naar
beneden 'heeft gebracht.
Dimitrof: Ik ben slechts één keer in den
Rijksdag geweest en wel in het jaar 1921, en
dat was met een anderen Bulgaarseihen afge
vaardigde.
De president vraagt of Dimitrof zich wil
uitlaten over een gesprek met een onbekenden
gevangene in het huis van bewaring in Moabit,
waarvan in de dagvaarding sprake is.
Dimitrof deelt dan mede, dat hij op een dag
door een hem onbekende is aangesproken, die
hem vertelde, dat zijn portret in de krant
stond. „Ik vroeg of mijn portret er alleen in
stond of ook dat der andere Bulgaren" Hii
antwoordde: „alle drie".
President: „Volgens verklaring van getuige
zoudt u gevraagd hebben of een zekere Lau-
nert of iemand met een dergelijken naam ook
gearresteerd was. Toen dat werd ontkend
toonde u een gevoel van verlichting.
Dimitrof: Dat is een sprookje.
Na de pauze wordt Popof gehoord, die ver
klaart dat hij op 27 Februari om 2 uur met
Tanef naar een restaurant in de Friedrich-
strasse is gegaan.
Tegen zeven uur zijn zij naar Aschinger
vlak by de Bülowstrasse gegaan en zijn daar
tot ongeyeer negen uur gebleven. Vandaar
zouden zy naar de Ufa bioscoop aan de Nol-
lendorferplatz zijn gegaan tot elf uur. Bij het
vertrek bemerkte ik, verklaarde Popof. dat ik
mijn handschoenen had vergeten. Toen'ik weer
op straat kwam, stond daar een krantenven-
ter en riep Extra editie! Ik las iets over een
nieuwe noodverordening. Daarop draaide ik
mij om naar Tanef op het plein voor de bios
coop. Beklaagde Tanef bevestigt een en ander
De president herinnert Tanef eraan, dat hij
by zijn eerste verhoor gezegd heeft dat het
lokaal, waar zij den avond hadden doorge
bracht, bij de „Zoo" was geweest.
Tanef zeid.e, dat dit het gevolg was van zijn
slechte kennis van Berlijn.
De president: „Welke bewijzen kunnen de
beide beklaagden voor het door hen opgegeven
alibi aanvoeren?
Er zijn inderdaad uit het Ufa-Theater
handschoenen afgehaald, maar dat was om
zeven uur en niet om elf".
Beklaagde Popof: „Toen ik naar het bios
coop-theater werd gebracht, heeft een jon
geman zich bereid verklaard als getuige te
bevestigen, dat hij mij daar op dien tijd had
gezien. De beambten der crimineele politie
zeiden toen, dat hij zich den volgenden dag
bij het hoofdcommissariaat van politie had
te melden. Wat daarvan terecht is gekomen,
weet ik niet."
President: „Dat zal de getuige Heinrich
geweest zijn, tot- wiens oproeping order is ge
geven."
Beklaagde: „Toen ik met de politiebeamb
ten in de bioscoop was, heb ik duidelijk de
plaats aangeduid, welke de beide controleurs
dien avond hadden ingenomen."
Deze beide controleurs gaven toe dat zij
zich dien avond inderdaad op de door mij
aangewezen plaats bevonden hadden.
Daarna wijst het O.M. er op dat verdachte
Popof verklaard heeft, dat het mogelijk was
dat hij zich vergiste in den dag van het bios
coopbezoek. Wanneer hij zich daarin vergis
te dan was hij op den avond van den 27en
Februari thuis geweest. Popof zegt dan o.m.
Op mijn herhaald verzoek, dat de rechter
van instructie met mij Tanef door de ver
schillende cafés zou laten leiden, heeft hij mij
geantwoord, dat Tanef reeds had toegege
ven, dat hij op dien dag niet in mijn gezel
schap is geweest. Indien mocht blijken, dat
ik niet met hem samen ben geweest, dan was
ik zeker in mijn woning. Later heb ik verno- 1
men, dat Tanef heeft verklaard, dat hij wel
in mijn gezelschap was. Het is geen wonder
dat ik mij misschien vergis, de 27e Februari
was voor mij een dag, precies gelijk aan el- I
ke andere. Ik heb in elk geval altijd gezegd, j
dat ik meende, met Tanef samen geweest te j
zijn en ik beweer dat ook nu nog." j
Het 'O.M. wendt zich dan tot Dimitrof, Deze i
betaalt f 10.000
na 35iaar of bij Uw eerder
overlijden-
r indien gij van Uw 30s,e jaar af,
gedurende hoogstens 35 jaar.
jaarlijks ƒ211.- stort
(Adv. Ingez. Med.)
heeft verklaard, zooals bekend, dat hij zich
den 26en en den 27en Februari te München
bevond. Daar heeft hij op dit proces nog niets'
van gezegd.
Dimitrof: „Heeft u dan mijn verklaring
daarvan niet gelezen?"
President: U moet rechtstreeks antwoor'
den"
Dimitrof: „Bij die verklaringwat
zeide ik daarin? Heeft u het niet gelezen?"
Zoowel het O.M. als de president werpen
de verdachte tegen dat hij geen contra-vra
gen moet stellen om tot nadenken te winnen.
Dimitrof, zegt dan dat hij den 25en naar
München reisde om daar een Bulgaarschen
vriend te ontmoeten. De naam van dien
vriend kon hij niet noemen omdat deze in
Bulgarije vervolgd werd en dan geruïneerd
zou worden, mét zijn heele familie. De pro
cureur-generaal Werner zegt, dat hij ver
nomen heeft dat zeker Georg in Londen ver
klaard heeft dat Dimitrofdien avond in
München deelgenomen heeft aan een ver
gadering van Joego-Slavische communisten.
Dimitrofl ontkent dat.
Dimitrof: „In de tenlastelegging staat ook
dat ik bij mijn arrestatie twee prentbrief
kaarten op zak had, met precies één van het
Rijksdaggebouw en één van het voormalig
keizerlijk slot. Ik heb bij de eerste verhooren
al onmiddellijk gezegd dat ik een serie van
12 prentbriefkaarten had gekocht, waarvan
ik eenige verzonden heb. Ik had er nog 6 of
7 over. Thans blijkbaar nog maar twee, n.l.
de genoemde. De andere vijf zijn verdwenen.
President: „We zullen daarover den
rechercheur hooren".
Dimitrof) „Ik zou niet graag er nogeens
uitgezet worden".
Ten slotte zegt Dimitroff dat het geheele
verhoor dat men hem heeft doen ondergaan
steunde op de verklaring van één enkele
vrouwelijke getuige die beweerde dat Dimi
troff den 26en Februari des middags 3 uur
met Van der Lubbe samen in een restaurant
in de Dusseldorferstrasse zat. In de ten laste
legging wordt daarvan niet geen woord ge
rept, omdat intusschen uitgekomen is dat hij
zich den 26en Februari te München bevond.
De president acht die voorstelling van zaken
onjuist. Hij verdaagt vervolgens de proces
verhandeling tot Dinsdag. De zitting begint
om 10 uur voormiddag te Berlijn.
ONTPLOFFING OP EEN
DUIKBOOT.
TWEE DOODEN, 14 GEWONDEN.
LONDEN. 8 October. Zondag heeft aan
boord van de duikboot L 26 een hevige ont
ploffing plaats gehad. Zaterdag was de duik
boot op de Patterson-rocks bij het schier
eiland Kintyre (Westkust van Schotland)
aan den grond geloopen en Zondagochtend
was het schip weer vlot gekomen. Het bevond
zich op weg naar Campbeltown geëscorteerd
door drie andere duikbooten. toen de ont
ploffing plaats vond.
De admiraliteit meldt, dat negen personen
ernstig en vijf licht gewond zijn. Twee per
sonen zijn overleden. De oorzaak van de ont
ploffing is onbekend. De gewonden zijn naar
Campbeltown overgebracht.
ERNSTIG ONGELUK IN ENGELAND.
LONDEN. 7 Octo. (V. D.) Terwijl Zaterdag
morgen het betrekken van de wacht voor
Buckingham Palace plaats vond, werd een
auto door een botsing met een anderen auto
met groote kracht in de menigte geworpen.
Een vlieger, die zich onder het publiek be
vond, werd op slag gedood, terwijl van een
anderen vliegenier de beide voeten letterlijk
werden afgesneden. Hii stierf korten tijd la
ter in het ziekenhuis. Zeven personen werden
gewond, twee hunner verkeeren in levensge
vaar.
22 DOODEN OP EEN BRUILOFTS
FEEST'.
BLOEDIGE GEBEURTENIS IN BRITSCH-
INDIë.
LONDEN, 8 Oct. (V. D.) Naar uit Amritsar
wordt gemeld is het tijdens een bruiloftsfeest
in het dorp Modi in het district van Amrit
sar tot een bloedige vechtpartij gekomen,
waarbij niet minder dan 22 dooden zijn ge
vallen. Ook de vader van den bruidegom werd
CHINEESCH STOOMSCHIP
GEZONKEN.
28 OPVARENDEN VERDRONKEN.
PEKING, 8 Oct. (V. D.) Volgens een bericht
uit Tsjifoe is in den nacht op 7 October het
Chineesche stoomschip Tischal in de buurt
van Tsjifoe gezonken. 28 personen zijn verr
dronken. Slechts elf opvarenden konden wor
den gered.
OPZIENBARENDE UITVINDING
OP RADIO-GEBIED.
Vinding van den P. T. T.-
dienst Kootwijk.
In Amerika is een niet alledaagsch huwelijk
voltrokken n.l. van de Siameesche tweeling
Daysy en Violet Hilton, die op denzelfden dag
trouwden, de een met een orkestdirigent, de
ander met een bokser.
DE OPLOSSING VOOR DE GOLFLENGTE
CONFERENTIE?
ULTRA-KORTEGOLFZENDER MET ééN
ZIJBAND.
De Rijksdienst der Posterijen. Telefonie en
Telegrafie heeft te Kootwijk een opzienbaren
de ontdekking gedaan, die een oplossing
schijnt te beteekenen van de verdeeling der
golflengten.
Zooals men weet was deze verdeeling den
laatsten tijd eenigszins vastgeloopen, doordat
Nederland en acht andere landen op de con
ferentie-te Luzern de regeling niet aanvaard
hebben, omdat o.a. onze 1875~ M. golf in het
gedrang kwam.
Op de conferentie van de Union Interna
tionale de Radiodiffusion, die thans te Am
sterdam gehouden wordt, worden de bespre
kingen voortgezet en den gedelegeerden op
deze conferentie is het aan wie onze P. T. T.-
dienst thans de uitvinding gedemonstreerd
heeft. Dertig technische experts zijn naar
Kootwijk geweest. Dr. ir. N. Koomans, direc
teur van het laboratorium van de Rijkstele
graaf en de ingenieurs Verton en Ennen heb
ben hetgezelschap rondgeleid ter bezichti
ging" van den 1875 M. zender, die voor deze
gelegenheid als een zender met één zijband
was ingericht.
Dit beteekent, naar wij aan de N. R. C. ont-
leenen, de mogelijkheid muziek van betere
kwaliteit uit te zenden of bij behoud van de
huidige kwaliteit meer stations op de be
schikbare golfbanden te plaatsen.
Op de' radio-conferentie te Prkag' werd- in
dertijd de onderlinge afstand van de zendsta
tions teruggebracht van 10 op 9 kilo-perioden.
Dit beteekent dus een verruiming van werk-
mogelijkiheid. Een eenvoudige rekensom leert,
hoe groot het aantal beschikbare plaatsen op
een golfband is. Daartoe behoeft men de
breedte van dien band uitgedrukt in kilo-pe
rioden slechts te deelen door den ouderlingen
afstand van twee zenders. Hoe grootev die on
derlinge afstand hoe minder beschikbare
plaatsen waarbij de kwaliteit beter wordt
naarmate de onderlinge afstand grooter wordt.
Naarmate die onderlinge afstand kleiner
wordt, vallen er echter ook meer hooge tonen
weg zoodat het gemakkelijk te begrijpen valt
waarom men met die inkrimping van de af
standen aan bepaalde grenzen is gebonden.
By de gewone omroep-telefonie hebben wij
een draadgolf met twee zijbanden aan weers
zijden daarvan. Deze zij banden samen mogen
maximaal 9 kilo-perioden breed zijn. Zij zijn
echter symmetrisch zoodat men iets dubbels
dus iets overbodigs heeft. Dit overbodige
maakt nu, dat een zender feitelijk meer plaats
inneemt dan hij strikt behoeft.
Bij een zender met één zijband is dat over
bodige dus weg, zoodat er meer ruimte over
blijft.
Tot dusver was het onmogelijk om het aan
tal beschikbare plaatsen grooter te maken
aangezien de hierboven genoemde kwaliteit
op haar beurt een grens stelde. En ziet, hier
heeft als bij tooverslag de rijkstelegraaf een
onbekende mogelijkheid aangewezen, die als
een fel licht in een diepe duisternis valt,
Reeds geruimen tijd heeft het radio-labora
torium der rijkstelegraaf aan het- onderwerp:
telefonie met een zijband, uit anderen hoofde
gewerkt. Men is er in geslaagd, dit brandend
vraagstuk op een eclatante wijze op te lossen.
Sedert Mei van dit jaar werkt een der ultra
korte golfzenders te Kootwijk in vol bedrijf
met Indië volgens het systeem met één zijband
Dit is een technische prestatie van de aller-'
eerste grootte. Nergens ter wereld wordt dit
nog op die golflengte gedaan.
De zoo gunstige practijk opgedaan met dit
sysiteem was aanleiding om het ook toe te pas
sen op de lange omroepgolf. Hiermede heeft
de rijkstelegraaf een bijdrage tot de oplossing
van het omroepvraagstuk geleverd, die zon
der weerga is. Voor het forum van de inter
nationale gedelegeerden heeft zij gedemon
streerd welke mogelijkheden de techniek biedt
mogelijkheden die geweldige perspectieven
openen en het netelige vraagstuk der golf
lengte-verdeeling plotseling een geheel ander
aanzien geven.
Voor Nederland beteekent dit naar het- ge-
voelen van het blad een hecht fundament
voor het behoud van onze lange golf. Het
P. T. T. bedrijf heeft zich tot pionier opge
worpen.
De voordeelen van dit stelsel zijn in de prak
tijk in groote trekken de volgende:
le. Enorme besparing aan energie en ma
teriaal.
2e. Geheimhouding.
3e. Betere ontvangst, tengevolge van het
feit, dat er over den langen afstand Neder
landOost-Indië vrijwel geen sluiereffect
optreedt.
Het blad vernam nog. dat dezer dagen voor
de leden der conferentie een uitzending over
Kootwijk zal plaats hebben, waarbij gewerkt
zal v/orden met één zij band. Te Amsterdam
zullen de heeren dan in de gelegenheid ge
steld worden zich te oriënteeren omtrent het
geen op een afstand te hooren is. Wannen
de proeven over den omroep zullen beginnen
kon niet medegedeeld worden.
De demonstratie te Kootwijk is voor de le
den van de U. I. R, een openbaring geweest.
