Danse du train. Waren van der Lubbe en Torgler samen? Hd Betoutyeijkste 51e Jaargang No. 15443 VerscHijnt dagelijks, beKalve op Zoii- èn Feestdagen Vrijdag 27 October 1933 HAARLEM S DAGBLAD Directie; P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENT ENper Week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week f 0.05, per maand 0.22, per 3 mnd. 0.65. franco per post 0.72j£. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIëN: j_5 regeis 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60. elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes (iederen dag) 13 regels 0.30, elke regel meer 0.10, uitsluitend a contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid e idem voor Abonnés op het Geïll. ZondagsbladLevenslange ongeschiktheid f 2000.. i Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-, Duim f250.- Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-. Overlijden f 600-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Verlies Duim f75.-, Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN. HAARLEM, 27 October. Winterswijk Met eenige verrassing heeft men onlangs gelezen dat een luchtaanval, uitgevoerd door drie vliegtuigen op het vredige plaatsje Win terswijk was geënscèneerd en de werking van een beschermingsdienst tegen luchtaanvallen daarbij werd vertoond. De minister van Defen sie, dr. Deckers, was er zelf bij aanwezig. Blijkbaar moet Winterswijk beschouwd wor den .als het eerste gelui. Het plan, om de be scherming van de burgerbevolking tegen den luchtoorlog' te organiseeren. schijnt eindelijk serieus ter hand te worden genomen. Nu, dat is zeker niet te vroeg. De uitspraken van bekende buitenlandsche staatslieden aan gaande de absolute onmogelijkheid om een afdoende bescherming tot stand te brengen geven wel niet veel hoop op groote resultaten, maar die sombere beschouwingen sluiten niet uit dat men met toepassing van alle moge lijke middelen toch een aantal menschen van een anders wissen dood zou kunnen redden. Daarvoor maatregelen te nemen is niet meer dan plicht. Ons heeft het altijd verbaasd dat na het Kamerdebat van vele jaren geleden, waarin minister Lambooy verklaarde dat de gemeentebesturen maar voor den bouw van schuilplaatsen moesten zorgen, een alge- meene aanwijzing die voor de gemeenten fi nancieel zoowel als technisch onuitvoerbaar bleek de zaak maar kalm is blijven rusten. Minister Lambooy zelf, later burgemeester van Hilversum geworden, heeft het erbij gelaten. Nu het oorlogsgevaar zich in deze zonderlinge wereld steeds dreigender is gaan vertoonen komt men erop terug. Natuurlijk is de vroeger geopperde gedachte om ondergrondsche schuilplaatsen te bouwen, waarin geheele stadsbevolkingen zouden kun nen vluchten, nog even fantastisch en onuit voerbaar als toen. Maar men kan zich zon der moeite voorstellen dat er andere maat regelen' zijn te nemen. Niet alleen door be schikbaarstelling op groote schaal van gas maskers en (wellicht) door het prepareeren van bestaande kelders, die wel niet „bomvrij" maar mogelijk gasdicht gemaakt kunnen wordenmaar vooral door organisatori sche maatregelen. Als een stad op verschil lende plaatsen door brandbommen en gas bommen getroffen wordt zullen er onmiddel lijk vele slachtoffers vallen, maar buiten de getroffen districten zullen duizenden nog bijtijds kunnen ontkomen als de organisatie er is. Als er een plan voor evacuatie bestaat, als ér dadelijk een leiding in werking treedt, die een paniek voorkomt, als de bevolking te voren weet wat zij moet doen. Het is volko men duidelijk dat het aantal slachtoffers in een niet-voorbereid, ongeorganiseerd bevol kingscentrum minstens tienmaal zoo groot zou -zijn als in een stad, waar men alle denk bare voorzorgsmaatregelen zou hebben geno men. Ook natuurlijk wat betreft medische hulpdiensten, vervoer van gewonden, etc., het geen dan ook in Winterswijk mede gedemon streerd is. Dat ook deze organisatie heel veel geld zal kosten lijdt geen twijfel en wij vreezen dat het begrip „alle mogelijke voorzorgsmaatre gelen" tot het financieel-uitvoeiibare beperkt zal moeten blijven. Het ziet er met de open bare geldmiddelen droevig uit, zoodat de uit voering van een zoo goed mogelijke bescher ming der burgerbevolking geweldige moei lijkheden zal opleveren. Maar in de eerste plaats zal men mede werking van particuliere instellingen en per sonen, vrijwillige medewerking, op zeer groote schaal noodig hebben. En die kan zeker ge geven worden. Wie den werkelijken ernst van de zaak nog niet inziet en de gevaren dezer tijden nog niet beseft is, ronduit gezegd een ezel. In sommige andere landen is de „luchtbe scherming" al in een eenszins gevorderd sta dium. In weer andere, b.v. in Engeland, heeft men nog evenmin iets gedaan als bij ons. Ik hoop dat niet alleen in Nederland maar ook buiten onze grenzen de organisatie der lucht bescherming ten snelste zal groeien en tot het houden van zooveel mogelijk oefeningen nopen. De bovenbedoelde xzels zijn zoo groot in aantal, in alle landen, dat men er ook het voordeel mee bereikt dat de werkelijkheid der gevaren tot hun moeizaam-werkende geest zal doordringen. Zoodat ik maar wil zeggen, dat in een goed-georganiseerenden, geregeld-oefenen- den luchtbeschermingsdienst een machtige anti-oorlogspropaganda op zichzelf zal zit ten. Romantiek, militaire eer en prestige zien er allesbehalve bekoorlijk meer uit als men ze een gasmasker voordoet en de menschheid aldus het uniforme uiterlijk geeft, dat bet Moderne Oorlogsbeest ken merkt. Een maarschalk van Napoleon, in groot tenue met vederbos en staf compleet, bo venop een snuivend ros, was een reclame voor den oorlog. Een tegen luchtaanvallen beschermd burger anno 1933 is er een aan klacht tegen. Laat ons hopen dat de internationale be- wapeiningsindustrie, verblind door de zoete winst op de gasmaskers, dezen kant van de zaak niet zal bevroeden en haar dus niet gaan tegenwerken. ONVOORZICHTIG AUTOBESTUURDER. Donderdag avond kwart voor zeven reed een auto. bestuurd door den heer W., over de Leidschevaart. Hij werd ingehaald en gepas seerd door een auto, bestuurd door den heer M., beiden te Haarlem. Na het passeeren gmg laatstgenoemde wagen te veel naar rechts, waardoor de auto van den heer W. tegen een ijzeren paal van de eleetrische tram werd ge slingerd..De auto werd zóó zwaar beschadigd, dat zij moest worden weggesleept. Persoon lijke ongelukken hadden niet plaats. De aan rijdende auto was doorgereden, maar de be stuurder zal een bekeuring niet ontloopen. PRINSES JULIANA ALS BRUIDS MEISJE BIJ HUWELIJK VAN VROEGERE HOFDAME Een nieuw ■portret van Prinses Juliana. (Foto Ziegler). Donderdagochtend is, naar het Handels blad meldt, ten stadhuize te 's Gravenhage het huwelijk voltrokken tusschen freule E. van Hardenbroek en mr. R. J. ridder van Rappard, burgemeester van Zoelen. Het bericht dat Prinses Juliana bij het huwelijk van haar vriendin en vroegere hof dame een der bruidsmeisjes zou zijn, had vele belangstellenden naar het stadhuis gelokt. Zooveel de ruimte toeliet, was hier in de vestibule en ook in de trouwzaal publiek toegelaten. Buiten stond een dichte menigte, ondanks wind- en regenvlagen. Een dienovereenkomstige sterke macht van be reden politie en politie te voet, zorgde dat het op dezen tijd (ongeveer 12 uur) en op dit punt zoo druk verkeer in het hartje der stad zoo weinig mogelijk belemmering on dervond. Het wachten van hen, die het on gunstige weer trotseerden, werd beloond: inderdaad fungeerde ook prinses Juliana als bruidsmeisje. De vier bruidsmeisjes waren allen in het blauw gekleed en droegen een hoed van gelijken kleur. De formaliteiten weken in geenen deele af van de gebruikelijke. De heer Q. Rovers ambtenaar van den burgerlijken stand ver bond bruid en bruidegom in den echt en hield toespraken tot hen en tot hun ouders. Nadat het burgerlijk huwelijk was vol trokken reed de stoet naar de Groote Kerk waar ds. P. J. Molenaar het huwelijk van het jonge paar inzegende. ERNSTIG ONGELUK. EEN 22-JARIG MEISJE DOOR EEN AUTO OVERREDEN EN GEDOOD. Donderdagmiddag omstreeks half vijf is de 22-jarige dochter van den heer S. te Hoofd dorp die zich op den Sloterweg nabij den Kruisweg in Haarlemmermeer met haar oom bij de bestelauto bevond terwijl zij achter deze auto vandaan kwam en vermoedelijk uitgleed, door een uit tegenovergestelde rich ting komende auto gegrepen en overreden. De chauffeur, die bij het zien van de stil staande auto nog signalen gaf, heeft het on geluk onmogelijk kunnen vermijden. Het meisje werd zwaar gewond opgenomen en op advies van Dr. B. in zorgwekkenden toestand naar het St. Elisabeths Gasthuis in Haarlem overgebracht. Nader meldt men ons: Donderdagmiddag wilde de burgemeester Mr. Slob met den secretaris Mr. Jansonius een bezoek gaan brengen aan het graf van den vroegeren burgemeester van Haarlem mermeer Mi'. J. P. Amersfoort, die op het kerkhof achter het Hervormde kerkgebouw In het dorp Sloten begraven ligt. Hij had er behoefte aan om in verband met zijn zilveren ambtsjubileum op heden een krans op dit graf neer te leggen uit dank baarheid en uit eerbied ter nagedachtenis van de groote verdiensten welke de heer Amersfoort voor de ontwikkeling van de ge meente Haarlemmermeer in de jaren 1863 1869 heeft gehad. De auto werd bestuurd door den gemeente veldwachter G. C. v. d. Leij. Ongeveer hal verwege langs den Sloterweg moest een stil staande auto worden gepasseerd. De chauffeur reed met een zeer matige snel heid, hij gaf het gebruikelijke sein en des ondanks kwam een meisje met groote snel heid vlak achter de stilstaande auto te voor schijn met de bedoeling om den weg over te steken. In een onzienbaar oogenblik werd zij door de auto van den burgemeester gegrepen, viel en kwam onder den wagen terecht, die op een afstand van nauwelijks twee meter tot stilstand was gebracht. Het bleek toen dat het meisje, een 22-jarige dochter van den bakker S. te Hoofddorp zeer ernstig was verwond, aan welke verwondin gen zij korten tijd daarna is overleden. Wel een diep-tragisch ongeluk aan den vooravond van den feestdag. NEDERLANDSCHE TREKKERS BOND Het secretariaat van de afd. Haarlem van den Nederlandschen Trekkers Bond (N. T. B.) is thans gevestigd bij Annie v. d. Hoff, Haarlem-Noord. PERSONALIA Onze stadgenoot de heer Ed. J. Conijn is benoemd tot le violist bij het muziekkorps aan boord van een der schepen der Hol!.. Amerika lijn. (In Ts;°cho Sloivakije zal men op lange spoortrajecten in een specialen wagen kunnen dansen op de muziek van een jazzband). Er zijn tal van bezigheden, Voor een spoorreis lang van duur, Je kunt kijken bij 't passeeren Naar de schoonheid der natuur; Je kunt stil een uiltje knappen, Weggedoken in een hoek, Je kunt uren zitten lezen In een krant of in een boek; Je kunt peinzend zitten bouwen Aan een prachtig luchtkasteel, Je kunt rooken, je kunt kaarten, Ruime keuze is je deel. En je kunt natuurlijk eten In den trein van kreeft tot snert, Hier en daar zelfs ook genieten Van een radioconcert. Maar er was nog één lacune In het reizend tijdverdrijf, Je kon heelemaal niet dansen, Een lacune buiten kijf. Bij de wagon-lits voor 't slapen, Bij de wagon-restaurant, Komt in Tsjecho Slowakije Nu nog de wagon-dansant. Kunt u zich iets schooners denken, Dan het dansen in een trein? Rhytmisch deinend bij een jazzband, Als je voortijlt langs de lijn. Elegance en ontspanning Op den urenlangen tocht, Streelt het critisoh oog, met name In een ietwat scherpen bocht. :k Zou alleen een beetje bang zijn. Zoo intens aansteeklijk is 't, Dat de stoker ook gaat dansen Met zijn maat, den machinist. Dat zou leelijk kunnen worden Voor het reisje, maar enfin, Nergens vindt men voor het dansen Ongetwijfeld zoonentrain. P. GASUS. EEN UNIVERSITEIT WEGENS ONLUSTEN GESLOTEN. Politieposten voor de Warschauer universiteit, die na ernstige politieke botsingen tusschen de studenten gesloten moest worden. Men zie pag. 3. Een getuige zegt van der Lubbe te herkennen. BERLIJN, 27 October (VX>.) Na de on derbreking van gisteren wordt heden het getuigenverhoor voortgezet. Wederom zijn dezelfde getuigen gedaagd alsmede zij die Woensdag niet meer gehoord konden worden. Thans is ook verschenen de journalist Walter Oehme. De voormalige communistische afgevaar digde Dr. Neubauer wordt weer door twee Schupo-beambten voorgeleid. Ook de getui gen die heden gehoord worden moeten voor namelijk verklaren Torgler's verblijf en zijn bezoeken in den Rijksdag op den dag van den brand. Thans wordt als eerste getuige de landeli; ke bedrijfscellen-leider Kroyer gehoord, die in gezelschap van Karwahne en Fray was toen dezen meenden Torgler en Van der Lubbe en Popof te zien. Kroyer vertelt over zijn bezoek op 27 Februari. !s Middags kwam ik in gezelschap van Karwahne en Fray in den Rijksdag. Ongeveer tegen half vier kwamen wij in de anti chambre van de zaal der begrootingscommis- sie twee mannen tegen en Karwahne zei me toen: Die eene is Torgler. Ik vroeg Karwahne toen of Torgler er altijd zoo ontsteld uitzag. Karwahne ant woordde mij: neen, maar hij weet stellig dat er thans een andere wind in Duitschland waait. Naast Torgler liep een man, die mij opviel door zijn slappe houding en zijn gelaats- vorm, speciaal zijn jukbeenderen. Toen wij voor de tweede maal langs kwamen zagen wij Torgler met een anderen man die een jas droeg en zijn hoed diep in zijn gezicht had getrokken. Kroyer had den man niet in het gezicht gezien en kon zich hem niet herinneren. Hij kon met zekerheid zeggen dat het Dr. Neu- bouer noch Oehme was met welke beiden hij reeds geconfronteerd was. Omtrent zijn eerste ontmoeting met Torg ler kon hij zeker zeggen dat de man met wien Torgler in gezelschap was, beklaagde Van der Lubbe was. In het politiepresidium had ook Kroyer gelegenheid gehad Van der Lubbe onopgemerkt eenige minuten gade te slaan. Reeds toen had hij hem dadelijk met zekerheid herkend als de man met wien hij Torgler in den Rijksdag had gezien. Hij deelt verschillende bijzondere kenteekenen mede die hem bij Van der Lubbe waren opgevallen. Van der Lubbe wordt voor de getuigentafel geleid en men tracht hem ertoe te bewegen zijn hoofd op te heffen. Kroyer: Ja, hij is het. President: Is geen vergissing mogelijk? Kroyer: Beslist niet. Dimitrof wenscht getuige Kroyer eenige vragen te stellen. Hij vraagt of getuige iets heeft gehoord van de taal die de tweede be geleider van Torgler sprak. Get. antwoordt, dat, hij slechts uit mond standen van de beide mannen heeft gezien dat zij met elkander spraken. Dimitrof leest dan een passage voor uit de dagvaarding, waaruit hij concludeert, dat het denkbeeld dat Torgler de hand in het spel had bij Kroyer pas was opgekomen, nadat hij den volgenden morgen bijzonderheden in de krant had gelezen. Get. Kroyer antwoordt dat hij de eerste be richten in de krant 's avonds half twaalf had gelezen en reeds na middernacht zijn mede- deeling deed. Dimitrof roept opgewonden dat hij groote waarde hecht aan den tekst van de dagvaar ding en dat hij daaruit leest dat getuige zijn verklaringen pas den volgenden morgen heeft gegeven. De president maant hem eenige malen tot kalmte aan. Ook Dr. Sack meent bepaalde tegenstrijdigheden met het procesverbaal van de politie van het verhoor van getuige Kroyer te constateeren. Ten slotte wordt geconsta teerd dat getuige Frey zijn verklaring dat hij Van der Lubbe niet met zekerheid herkent, pas gegeven heeft- nadat het proces-verbaal van Kroyer was opgesteld. Dr. Sack: U heeft gezegd dat Torgler een verstoorden indruk maakte. Had daarop de uitlating van Karwahne betrekking: „Die hebben thans zorg Kroyer: „Ja, hij meende dat er thans een andere wind in Duitschland waait. Ik heb dat zoo begrepen, dat de communisten thans we ten dat hun rijk uit is". Op de vraag van Dr. Sack of Kroyer bij zijn ontmoeting met Torgler bijzondere arg waan had, antwoordt Kroyer in ontkennen- den zin. Torgler wenscht dan een verklaring af te leggen: „Ui verklaar en' ik zeg uitdrukke lijk, dat de inhoud van deze verklaring de zui vere en niets dan de waarheid is, dat ik nooit en ook niet op 27 Februari, met een man die zich Van der Lubbe noemde, of met Van der Lubbe zelf door deze gang in de anti-chambre ben gegaan. Ik heb ook dezen Van der Lub be voor Dinsdag 28 Februari 's ochtends om 11 uur, nooit eerder gesproken of gezien Evenmin heb ik met een man Popof genaamd in de anti-chambre gezeten. Ik heb Popof pas tijdens het voorondex'zoek leeren kennen. Deze verklaring is de waar heid, de zuivere en de geheele waarheid". Getuige Kroyer: „Mijnheer de President, ik handhaaf mijn verklaring". President: „Beslist?" Getuige: „Ja!" De procureur-generaal vraagt aan getuige Werner, waarom hij geloofde ,dat Torgler en Van der Lubbe bij elkaar hoorden, toen hij hen in de antichambre ontmoette. Getuige Kroyer. „Ik moet dit wel geloo- ven, want zij liepen bijna zij aan zij". D r. Sack verzoekt dan, twee voormalige Het nieuwe Fransche kabinet is samenge steld. Het bestaat hoofdzakelijk uit ardicaal- socialisten en links-democraten. pag. 3 De hoofdcommissie der ontwapeningsconfe rentie heeft het verdagingsvoorstel aanvaard pag. 3 De Amerikaansche regeering zal deelnemen aan de hulpactie voor de vluchtelingen. pag. 3 Het jubileum van den heer H. Nijgh bij de N. R. Ct. pag. 2 Auto-ongeluk met doodelijken afloop in de Haarlemmermeer. pag 1 Minister Colijn heeft tegenover ambtenaren op audiëntie verklaard, dat ieder weten moest hoever hij gaan kan met critiek op de overheid. pag. 2 Te Amsterdam is een ambtenaar die steek penningen aannam, tot een jaar gevange nisstraf veroordeeld. pag. 7 Hartelijke huldiging van burgemeester Slob bij zijn 25-jarig ambtsjubileum. pag. 8 Bij de Nederlandsche Spoorwegen zijn 600 remmers overcompleet. pag. 2 De schippersstaking te Amsterdam geëindigd. ARTIKELEN. ENZ. R. P.: Winterswijk. pag. 1 Van onzen Berlijnschen correspondentBe Duitsche verkiezingen, een eenzijdige ver tooning. pag. 3 Jhr. dr. J. G. Mollerus: De Java-Suikercultuur. pag. 6 J. H. de Bois: Expositie van Otto B. de Kat en Paul Citroen bij Reeker. pag. 7 H. G. Cannesieter: Filmnieuws: Het testament van Dr. 3ïabuse. pag. 7 J. B. Schuil: ..Peggy, m'n kind" door de tco- neelvereeniging „Varia". p?g. e K. de Jong: Het Bv'-ipester Strijkkwartet bij den Kunstkring „Feeemstede"'. pag. Ton Ruygrok: Langs de Straat. De verslagen hecrscher. pag. 6 Feestconcert in Spaarndam's kerk. pag. Onze gratis Ongevallen verzekering voor v-eek- en raaand-abonnés. UIÏKEEKIMG VAN HONOEOO G'JLOEM. Aan een onzer abonnés, den heer H. D. VAN LEUVEN, Leidschestraat 44 rood. te Haarlem, keerden wij wegens armbreuk, ontstaan bij een ongeval, een bedrag van 100.uit. DE ADMINISTRATIE. fractiebedienden in den Rijksdag als getui gen te willen hooren, omdat zij zoowel door de wijze waarop zij hun haar droegen als door hun gang eenige gelijkenis met Van der Lubbe zouden toonen. De procureur-generaal spreekt den wensch uit, dat dit verzoek niet zal worden toege staan. De Senaat zal er in de middagpauze over beslissen. Inmiddels heeft Dimitrof weer het woord gevraagd, om den getuigen verschillends vragen te stellen, waarbij het weer tot con flicten met den President komt. die niet wil toestaan dat Dimitrof vragen stelt over de illegale actie der Oostenrijksche nationaal- socialisten, welke actie niets met dit proces te maken heeft. Als Dimitrof beweert, dat ook de Oosten rijksche nationaal-socialisten kranten en ma nifesten in het buitenland laten drukken en naar Oostenrijk smokkelen, roept getuige Kroyer opgewonden: ..Dat heeft toch niets met het proces uitstaande!" De President waarschuwt Dimitrof nogmaals slechts vragen Se stellen, waar van hij zelf overtuigd is. dat zij bij net proces hooren. omdat hem anders het vragenrecht zal worden ontnomen. Verdere vragen van Dimitrof over de illegale actie der Oostenrijksche Nationaal-Socialisten worden dan ook door den voorzitter afge wezen. De Rijksdagemployé mevr. Baumgart, die als volgende getuige gehoord wordt, kwam tegen 4 uur 's middags de garderobe binnen, en heeft daar in een telefooncel een gesprek gevoerd. Door het raampje in de deur van de cel heeft zij gezien dat Torgler van een dame afscheid nam en plaats nam op de leeren sofa, waar hij een gesprek met den afgevaardigde Dr. Neubauer had. President: „U kunt, zooals U vdoeger ge zegd hebt. Dr. Neubauer niet met Popof heb ben verwisseld?" Getuige Baumgart: „Neen. Voor mij is verwisseling uitgesloten. Dr. Neubauer heeft bijv. zeer dichte wenkbrauwen en zijn heele gelaatsuitdrukking is anders. Hij heeft ook dieper liggende oogen dan Popof. Voor zoo ver ik herinner had Dr. Neubauer een don kere hoed op en een donkere jas aan." Hierna wordt gepauzeerd voor de middag pauze.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1933 | | pagina 1