Ook contingenteering in Indië.
Hebt Gif het gevoel
te leven achter een traliehek
mÊmmmmemam
R™™™ LEIPZ1GER
"ontvellen BONTHANDEL
Rubriek voor Vragen.
WOENSDAG 1 NOVEMBER 1933
HAARLEM'S DAGBLAD
6
De financiëele zijde van het
woningvraagstuk te Haarlem
Een belangrijke studie van den heer
D. J. A. Westerveld.
In het pas verschenen October-nummer
van het „Tijdschrift voor Volkshuisvesting en
Stedebouw"' heeft de heer D. J. A. Wester
veld een belangrijke studie gepubliceerd over
de exploitatie van de met steun van rijk en
gemeente gebouwde woningen te Haarlem.
Deze studie is belangrijk, niet alleen van
wege het vele feitenmateriaal, maar ook om
het tijdstip van publicatie, wijl zooals on
zen lezers bekend is bij den Minister van
Sociale Zaken voordrachten in bewerking
zijn met betrekking tot de huren en de ex
ploitatie van de met rijks- en gemeentesteun
gebouwde woningen. De heer Westerveld
heeft wat de beteekenis der studie onaan
vechtbaar maakt de gegevens, welke hij
voor zijn onderzoek noodig had, verkregen
van de af deeling Volkshuisvesting der Haar-
lemsche gemeentesecretarie.
Ten einde een inzicht te verkrijgen van
de financieele zijde van het woningvraag
stuk te Haarlem, heeft de heer Westerveld
gegevens verzameld over 1931. Men weet, dat
het rapport der commissie-Vliegen voor ons
land gegevens biedt over 1927.28. Maar
zooals de heer Westerveld terecht opmerkt
de omstandigheden zijn sedert- de verschij
ning van dat rapport belangrijk gewijzigd en-
het nemen van ingrijpende maatregelen
daardoor urgenter geworden.
De heer Westerveld kwam tot de volgen
de gegevens:
„De bouw van arbeiders- en middenstands
woningen volgens de Woningwet is in Haar
lem begonnen in het jaar 1914. Tot eind
1931 waren tot stand gekomen 72 complexen
met tezamen 5217 woningen. Hiervan is één
•complex met 41 woningen sedert aan de
•bewoners overgedragen, zoodat eind 1931 in
exploitatie waren 71 complexen met 5178
woningen. De woningvoorraad bedroeg in
Haarlem op 31 December 1931 31.771 wonin
gen; het onderzoek loopt dus over bijna 1/6
deel van den totalen plaatselijken woning
voorraad.
Van de genoemde aantallen zijn:
15 complexen met tezamen 1097 woningen
gemeentebezit.
56 complexen met tezamen 4069 woningen
bezit van woningbouwvereenigingen of stich
tingen".
Haarlem heeft eenige jaren geleden ter.
behoeve van de exploitatie van haar woning-
bezit een speciale stichting in het leven ge
roepen, die een deel der woningen in eigen
dom heeft, een ander deel voor de gemeente
beheert. In wezen hebben wij hier echter te
maken met zuivere overheids-exploitatie.
Voor zijn onderzoek schakelt de heer Wes
terveld nog twee complexen uit:
le een complex van 61 woningen, dat eerst
eind 1931 gereed is gekomen en waarvoor de
definitieve bedragen nog niet zijn vastge
steld en 2e een complex van 86 middenstands-
woningen, bij de grenswijzing van 1927 over
genomen van de gemeente Heemstede, dat
in zeer bizondere omstandigheden verkeert,
die hier niet terzake doen.
De heer Westerveld komt dan tot de vol
gende schuidencijfers:
„Voor de overblijvende 69 complexen met
tezamen 5029 woningen is oorspronkelijk een
schuld aangegaan van f 25.824.800,88, welk
bedrag door aflossing op 1931 vermindert was
tot f 24.542.264.34. De oorspronkelijk aange
gane schuld is lager dan het bedrag der stich-
tingskosten. aangezien aan enkele woning
bouwvereenigingen door Rijk en gemeente een
belangrijk bedrag a fonds perdu is geschon
ken. Met die bedragen is verder geen reke
ning gehouden.
Het op 31 December 1931 resteerende be
drag is geleend door het Rijk, de gemeente en
door particuliere instellingen".
Uit een stukje der door Rijk, gemeente en
anderen verstrekte kapitalen blijkt, dat de
door het Rijk verstrekte kapitalen voor het
grootste gedeelte, n.l. voor 63.5 geleend
zijn tegen een rente van 5%. Er is reeds her
haaldelijk aandrang op de regeering geoe
fend om tot renteverlaging over te gaan, ten
einde langs dien weg tot noodzakelijke huur-
verlaging te kunnen komen.
De heer Westerveld illustreert dezen aan
drang met interessant materiaal. Hij bere
kende in details, welke gevolgen rentever
mindering zou kunnen hebben voor verschil
lende complexen.. Men weet, dat het- argu
ment van "vroegere regeeringen steeds was,
dat het Rijk niet een lagere rentepercentage
in rekening brengen kan, dan het Rijk zelf
moet betalen. De heer Westerveld nu gaat
bij het samenstellen zijner gedetailleerde
cijfers uit van de laatste groote Rijksleening
en meent, dat het Rijk met een rente van
4 14 zou kunnen volstaan.
In twee tabellen geeft de heer Westerveld
aan, welke vermindering dat zou beteeke-
nen per week en per woning.
Voor 36 woningen zou de huurverlaging zijn
40 cent, voor 70 woningen 81 cent, voor 108
woningen 91 cent, voor 62 woningen 93 cent,
voor 77 woningen 96 cent, voor 50 woningen
f 1.04, voor 41 woningen f 1.10, voor 60 wo
ningen f 1.16, voor 68 woningen f 1.18, voor
31 woningen f 1.19, voor 139 woningen f 1.22
voor 74 woningen f 1.24, voor 318 woningen
zelfs f 1.50. Dit zijn de complexen, die aan j
het rijk 5% rente betalen.
T. a.v. de complexen, welke 4 3/4 rente
aan het Rijk betalen, zou de huurverlaging
zoo zijn, dat 22 woningen 27 cent minder
zouden betalen. 110 woningen 28 cent, 64
woningen 29 cent, 77 woninge 30 cent en 61
woningen 31 cent.
Met uitzondering van twee leveren alle
complexen een jaarlijksch verlies op, ge
dekt door bijdragen van Rijk en gemeente.
Hiervan zegt nu de heer Westerveld: „Wan
neer deze bedragen worden gehandhaafd,
zou dus rentevermindering de mogelijkheid
scheppen tot huurverlaging in die gevallen,
waarin de voorgeschreven huur niet meer in
overeenstemming is met de huur, die elders
in de gemeente voor gelijkwaardige huizen
wordt gevraagd.
Men ziet dat de huurverlaging in sommige
complexen zeer belangrijk zou kunnen zijn,
des te belangrijker, naarmate de kostprijs
der woningen hooger is geweest, hetgeen
vooral geldt voor die complexen, die in den
duursten tijd zijn gebouwd".
,De groote verschillen in stichtingskosten
en rente en de verschillen in het tijdstip
waarop de woningen zijn tot stand gekomen;
zijn oorzaak dat de huren van gelijkwaardige
woningen thans zeer verschillend zijn, met
het verklaarbare gevolg, dat de neiging be
staat de duurdere woning te verwisselen voor
een gelijkwaardige goedkoopere".
De heer Westerveld wijst op het besluit
der raadsvergadering van 30 Augustus, om
aan het Rijk een voorschot te vragen voor
den bouw van 52 woningen met een in
houd van 202 M2. die, wanneer 5% rente
moet worden betaald, tegen f 4.70 per week
verhuurd kunnen worden. Heel veel wonin
gen gaan daarboven thans uit wat de huur
betreft. En dus: „Het gevolg daarvan zal
zijn dat, wanneer ze gereed komen, tal van
huurders van duurdere woningen zullen
trachten er een machtig te worden en de
gelukkige overwinnaars in dien strijd zullen
bevoorrecht, worden boven anderen".
„De huren", vervolgt de schrijver, van al
le Woningwetwoninge zijn door den fi-
nancieelen band met Rijk en gemeente ont
trokken aan de vrije concurrentie en dus aan
de vrije prijsvorming. Zij mogen niet ver
laagd worden".
Wat de exploitatiecijfers betreft lezen we:
„De commissie-Vliegen vestigt er de aan
dacht op dat in vele gevallen de door Rijk
en gemeente verleende bijdragen niet toe
reikend zijn om de exploitatie sluitend te
maken. Zoodoende ontstaat een tekort, dat
voor de gemeentewoningen uit de gewone
middelen ""der gemeente wordt aangezuiverd,
maar bij de woningbouwvereenigingen dik
wijls ongedekt blijft- Dit laatste komt ook
te Haarlem voor bij 21 vereenigingen, op wel
ker balans van 31 December 1931 een on
gedekt tekort voorkomt van in totaal
f 95.581,77.
Tegenover deze ongedekte tekorten staan
bij 16 andere bouwvereenigingen op de ba
lans van denzelfden datum overschotten tot
een totaal bedrag van f 90.743,27'.
De geldmiddelen der bouwvereenigingen
worden gestort bij de gemeente. Uit boven
staande gegevens blijkt dus dat de gemeen
te nog geen gelden aan de corporaties heeft
behoeven voor te schieten, want het verschil
tusschen tekorten en overschotten is slechts
klein en bovendien staan tegenover de te
korten en naast de overschotten de onder-
houdsfondsen, die ook bij de gemeente be
rusten.
Ten aanzien van de middenstandswoning-
bouwvereenigingen, waarvan er vier in 1931
een overschot hadden en één een tekort, is
een andere regeling getroffen. De overschot
ten van drie vereenigingen worden gestort in
een middenstandswoningfonds, waaruit het
tekort op het met verlies werkende complex
voor zoover mogelijk wordt bestreden. Het
overschot van het vierde complex wordt ge
bruikt voor afschrijving op de kosten van
vochtbes tr ij ding
Daarbij mag niet onvermeld blijven dat de
gemeente indertijd een b /ï-.ag van f 423.479,47
a fonds perdu heeft bijgedragen in de bouw
kosten dezer middenstandswoningen, waar
voor geregeld rente en aflossing moet wor
den betaald, Waarmee in het jaar 1931 een
totaal bedrag van f 28.360.11 gemoeid was.
Verliezen en winsten op de gemeentewo
ningen worden vereffend in de gemeente
rekening. In 1931 werd op zeven complexen
behalve de bijdrage van f 1.866,60, een ver
lies geleden van f 16,825,07. Vijf andere
complexen daarentegen leverden een winst
op van totaal f 11.398.24.
Een inzicht in het ontstaan der ongedekte
tekorten der woningbouwvereenigingen ge
ven de volgende cijfers.
Het exploitatiejaar 1931 leverde een to
taal verlies op van f317.015,33
Daartegenover stond een totaal
aan bijdragen van Rijk en ge
meente van 290.523,96
Verschil f 26.491,37
waarvoor in de meeste gevallen geen dek
king aanwezig was.
Tot zoover de heer Westea-veld.
Ten slotte mogen wij er nog op wijzen, dat
de regeering t.a.v. de volkswoningbouw voor
nemens heeft. De regeering wil op de rijks
bijdragen besparen een bedrag van f 450.000.-
door verlaging van het bedrag voor onder
houd der met deze bijdragen geëxploiteerde
woningen. In de tweede plaats wil zij
f 525.000.bezuinigen door een stelsel van
verrekening van - overschotten en tekorten
op de woningexploitatie. Dit betreft naar
wij weten uit zeer betrouwbare bron de
kwestie, waarop ook de heer Westerveld doel
de n.l. dat een woningbouwvereeniging com-
omdat Gij gedwarsboomd wordt in Uw vrijheid van
handelen, omdat Ge niet kunt uitgaan, elk plan moet
opgeven, doordat telkens martelende hoofdpijnen U
overvallen en voor U een dag doen verloren gaan.
Als Uw arm hoofd bonst, Uw slapen kloppen en
borende pijnen door geheel Uw hoofd gaan, dan
zullen AKKER-CACHETS voor U uitkomst brengen.
Neem een "AKKERTJE" en binnen een kwartier zult Ge Uw
hoofdpijn voelen wegirekken en zult Ge U weer prettig en
behaaglijk gevoelen. Het is uitgesloten, dat een "AKKERTJE"
U niet zal helpen, want al nemen ze de oorzaak van Uw
lijden niet weg, waarover Ge Uw arts moet raadplegen, ze
helpen U in ieder geval dadelijk van die onuitstaanbare pijn af.
AKKER-CACHETS ("AKKERTJES"), een gelukkige samenstelling
van Apotheker Dumont, met een verrassend snelle werking bij;
Hoofdpijn, Kiespijn, Spierpijn, Rheumatische pijnen, Len
denpijn, Zenuwpijn, Vrouwenpijn, Migraine, Neuralgie.
("AKKERTJES")
v Volgens recept van Apotheker Dumont. Slechts 50 cent per 72 stuks.
(Adv. Ingez. Med.)
plexen met winsten en complexen met baten
kan hebben.
En voorts is de regeering voornemens, in
verband met de bovenstaande besparingen
(door wijzigingen van de woningwet te ver
krijgen) het bedrag der Rijksbijdragen met
f 2.100.000.— te verhoogen, teneinde daar
door huurverlaging mogelijk te maken.
GEVONDEN DIEREN EN VOORWERPEN.
Waleveld. v. Marumstraat 24rd., aardappe
len. Jonker, Preangerstraat 28, broche. Peper,
A. L. Dyserinckstraat 43, bankbiljet, v. d. Veen,
Spiegelstraat 13rd., ceintuur. Rijbroek, L. Mar-
garethastraat 30rd., idem. Niemeyer, Harmen-
jansweg 19rd„ idem. Bur. v. Politie, Smede-
straat 9. taschje, 1 klos garen, mutsje, kope
ren plaat met haak. Meijer, Twijnderslaan 8,
handschoenen. Jansen. Ged. Schalkburger-
gracht 95, armbandhorloge. Koops, Javastraat
64, jongensjas. Wehnes, Padangstraat 16,
idem. v. Gelder, Harm en jansstraat 18, motor-
jas. Buis, Bisschop Ottostraat 23, trajectkaart
autobus. Jansen, Reïgerstraat 16. kist met ge
reedschap. Kennel Fauna, Parklaan 119, grijs
wit katje. Bastet, Koorstraat 3, muts. Slot,
Kleine Houtstraat 55rd„ muts. Nieuwenhui-
zen. All. Piersonstraat 24, muts. Koegers, Oost-
vest 2rd„ pakje macaroni, v. d. Swissen, Pa-
pentorenvest 38, portemonnaie. Broek. Leid-
schevaart 304, idem. v. d. Putten, Indische-
straat 18, idem. Geys, Olyeanstraat 5, rijw.bel.
plaatje. Zoet, Breestraat 4, ring. Radsma,
Koudenhorn 48rd., schoenen. Koelemij, Oran
jeboomstraat 143, taschje.
Ter horst Gast, Timorstr. 98, autoslinger;
Bur. v. Politie, Smedestraat 9, autoband, al
armpistool, borstel met stok; Oud, Otoistr.
10, armband; Terpoorten, K. Lakenstraat
10rd„ schoolétui; Otter, Dahliastraat 13, hon
denhalsband; Asyl, Ridderstraat 11, herders
hond, grijze kater; Duvee, Warmoesstr. 30,
hond; Reigersman, Oranjeplein 5, halsband;
Valk, Frankestraat 51, handschoen; Verhoef,
Adr. Loosjesstraat 23, handschoen; Raayma-
kers, Eendjespoortstraat 23, hond; Kennel
Fauna Parklaan 119, 2 grijze en 1 oranje
kat; Bos, Voortingstraat 2, machineonder-
aeelen; v. de Brugge, Reitzstraat 63, muts;
Koning, Zuidpolderstraat 109, portemonnaie;
v. Tol Barendsestraat. 58, schilderspak;
Schoen, Magdalenastraat 9, portemonnaie;
Eichelsheim, Spaarnhovenstraat 76, para-
pluie; v. d. Valk. Kleine Houtstraat 60, re
genpijpen; Sabelis, Gen. de Wetstraat 53,
regenjas; Nauta, Kleverparkweg 8rd, ring
m. sleutels; Borghouts, Overtonstraat 11,
sierspeldje; Ka-uyer, Raamgracht 26, kinder*-
taschje.
DE H. O. V.
HET REORGANISATIEPLAN.
Mej. Rut Snel schrijft ons o.a.:
Ik meen mij te herinneren, dat eenige
maanden geleden het plan bestond, de H.O.V.
te reorganiseeren en wel zoo, dat iedereen lid
kon worden tegen een minimum-contributie
van ongeveer f 1.50 per jaar. Er scheen toen
groote belangstelling voor dit plan te be
staan.
Het was ook inderdaad heel logisch en
passend voor dezen tijd. Zooals de H.O.V.
was en nog is kan men moeilijk spreken van
een vereeniging. De leden zijn abonnés die
zich bij het begin van het seizoen eenige en-
treekaarten laten thuisbrengen voor concer
ten. Men geeft wel is waar aan deze personen
den naam van leden die het recht hebben
ook de vergaderingen der H.O.V. te bezoeken,
maar zij doen dit wijselijk niet, omdat zij zich
geen leden gevoelen.
Was het voor de H.O.V. niet verstandig het
oorspronkelijke plan in al zijn consequenties
toe te passen, om van de H.OV. een vereeni
ging te maken waarvan leder lid kan worden
Crisisordonnantie verschaft de bevoegdheid.
Wapen, dat voorzichtig gebruikt
moet worden.
De Indische markt practisch gesproken
een onbeschermd terrein heeft al maanden
achtereen gevraagd om steunmaatregelen ten
behoeve van de voor de binnenlandsche
markt werkende bedrijven. In September
heeft de Volksraad de crisisinvoerordonnantie
aangenomen. Het is nu mogelijk het eigen
industrieel bestaan te beveiligen door het
nemen van contingenteeringsmaatregelen.
Dat daarbij de pogingen om te komen tot een
textielnijverheid zoo meteen via deze ordon
nantie steun zullen ontvangen, is wel als
zeker aan te nemen. Een eerste uitvoering is
aan deze contingenteering al gegeven. Het
Padangsche cementbedrijf werd, dank zij de
cement-crïsisordonnantie beveiligd tegen de
Japansche concurrentie. Thans heeft de In
dische regeering het middel in handen om
snel in te grijpen, waar zulks noodig is. De
nadere uitvoering dezer nieuwe ordonnantie
geschiedt bij regeeringsverordening, dat be-
teekent dus, door den Gouverneur-Generaal,
nadat deze den Raad van Indië heeft gehoord.
Wanneer een dergelijke contingenteerings-
maatregel genomen zal worden en de invoer
van bepaalde artikelen dus voor korten of
langen tijd en tot een bepaald percentage zal
zijn toegestaan, treft men daarmede alle lan
den, die bij des'en invoer betrokken zijn. Ook
Nederland onder bepaalde omstandigheden,
hoe onwaarschijnlijk dat misschien ook moge
klinken. Intusschen beteekent de nieuwe
regeling niet, dat een principieele verande
ring wordt gebracht in de tot dusverre ge
voerd handelspolitiek. Zij moet beschouwd
worden als een veiligheidsklep, die in wer
king zal treden, zoodra de Invoer van bui-
tenlandsche goederen al te groote afmetingen
zou gaan aannemen. De binnenlandsche in
dustrie behoort een kans te krijgen. De bui-
tenlandsche concurrentie wordt allerminst
uitgesloten. De handel krijgt het recht zijn
goederen, gedurende de contingenteerings-
periode, te betrekken uit die landen, die vol
gens zijn oordeel daarvoor het meest in aan
merking komen. In tegenstelling met de
regeling in ons land heeft men in Ned.-Indië
niet in de eerste plaats een landencontingen-
teering, gebaseerd op gegevens uit vroeger
jaren. Dat daardoor een eventueele opdrij
ving van de prijzen tot een minimum be
perkt blijft, is wel als zeker aan te nemen.
Dit Is voor de inlandsche markt van het al
lergrootste belang. Bij mijn besprekingen in
Indië zelf heb ik aanvankelijk de overtuiging
gekregen, dat men niet tot contingenteering
zou overgaan. Het is anders geloopen, maar
wel heeft men daarbij ernstig rekening ge
houden met de groote massa der consumen
ten, de inheemsche bevolking. Vooral voor
die groote groep uit de Indische samen-
levins is het opvoeren van de kosten van
levensonderhoud buitengewoon nadeelig. Men
bedenke daarbij, dat de zoo van alle zijden
gecritiseerde Japansche concurrentie in ieder
geval voor de massa der consumenten en
dat zijn niet de Europeanen van belang is,
omdat zij daardoor „goedkoop" kunnen leven.
Alhoewel de „vrije" contingenteering op
den voorgrond is geschoven, is blijkens de
Memorie van Toelichting de mogelijkheid
opengelaten om „landen"-contingenteering
toe te passen. Daardoor wordt beoogd om, in
bijzondere gevallen, tegemoet te komen aan
bepaalde wenschen van landen om goederen
naar Ned. Indië af te zetten, waartegenover
een tegenprestatie gesteld kan worden van
de andere zijde. Een mogelijkheid dus om tot
internationalen goederenruil te komen.
Deze combinatie vraagt evenwel een uiterst
nauwgezette beoordeeling der markttoestan-
den. Voorbarig ingrijpen en het ruw han-
teeren der ordonnatie kan stagnatie veroor
zaken in het bestaande handelsverkeer met
al de nadeelige gevolgen daaraan verbonden.
Uitsluiting van allerhande speculatieve ele
menten is daarbij een eerste vereischt. Men
heeft te doen met een noodmaatregel, eener-
zijds geboden door de tijdsomstandigheden,
anderzijds vol met voetangels en klemmen.
MOLLERUS.
met de daaraan verbonden rechten en plich
ten, tegen een kleine contributie, om zoo de
belangstelling van heel Haarlem te wekken?
Het zou een schande voor Haarlem zijn als
haar -burgers niet ieder jaar het bedrag dat
noodig is om de HO.V. in stand te houden,
kon opbrengen.
Nu het zoo slecht met de H.O.V. gaat, heb
ik nog hoop, dat indien men de menschen ter
vergadering riep, duizenden zich zouden op
maken om mede te werken den grondslag te
leggen voor een gezonde organisatie.
Tot zoover dit schrijven.
Wij teekenen hierbij aan, dat het oorspron
kelijke reorganisatieplan voor de H.O.V. in
derdaad uitgevoerd is. Het is evenwel onmo
gelijk om leden toe te laten voor f 1.50 con
tributie, omdat, indien voor dat kleine bedrag
ook toegangskaarten gegeven moeten worden,
te weinig geld zou binnen komen. Daarom is
het minimum bedrag op f 5 gesteld. Er is veel
gedaan om op deze basis nieuwe leden te
weiwen. Voor zeer veel winkels hebben recla
mebiljetten gehangen, terwijl daar ook ge
legenheid was zich als lid op te geven. Bo
vendien is ook nog op andere wijze gewerkt
om het ledental uit te breiden. Het resultaat
is geweest, dat het ledental wel wat geste
gen is, (er zijn nu 567 leden) maar bij lange
na niet in voldoende mate. Daarvoor zouden
zich nog vele honderden nieuwe leden
moeten aanmelden.
De moeilijkheden der H.O.V. zijn niet in de
eerste plaats gelegen in het ledental, maar
ontstaan door het feit, dat thans weinig en
gagementen zijn te krijgen, terwijl boven
dien nog de subsidies van de gemeente Haar
lem en de provincie Noord-Holland vermin
derd zijn.
ALEXANDER MOÏSSI.
De directie van den Stadsschouwburg deelt
ons mede:
Het gezelschap Moïssi zal op Woensdag 22
November in den Stadsschouwburg te Haar
lem een gastvoorstelling geven.
JAN MUSCH WORDT GEHULDIGD
Er heeft zich een comité gevormd om Jan
Musch te huldigen bij zijn jubileum, als hij
veertig jaar aan het tooneel verbonden Is,
hetgeen op 15 November valt.
groote houtstr. !03 1 el. 10577
SPOEDREPARATIE-INRICHTING
(Adv. Ingez. Med.)
DUIDELIJK GESTELDE VRAGEN
van alle Abonnê's van Haarlem's Dagblad,
worden door een specialen Redacteur en
zijn talrijke medewerkers zoo mogelijk en
ten spoedigste beantwoord.
De vragen moeten worden geadresseerd
aan de Redactie. Groote Houtstra.it 93, niet
duidelijke vermelding van naam en ivoon-
plaats. Vragen, waaraan naam en adres
ontbreken, worden terzijde gelegd.
De antwoorden worden per auto GEHEEL
KOSTELOOS thuis bezorgd.
De namen der vragers blijven redactie-
geheim
RECEPTEN,
VRAAG: Hoe kan men rood koper "bruin
bronzen?
ANTWOORD: Eestrijk de voorwerpen met een
penseel met zwavelammonium en laat dit een
poosje inwerken. Hei-haal het, zoo noodig, nog
eens. Dan spoelt gij het flink af en droogt het.
Den volgenden dag opwrijven met een zachten
doek, -waarop een weinig lijnolie.
VRAAG: Hoe kan men een paar geel lederen
heerenhandschoenen reinigen? Ik meen, dat liet
varkensleer genoemd wordt.
ANTWOORD: I-Iet leer is zeker glad? Dan
kunt gij de handschoenen aantrekken en buiten
in de schaduw met een schoon, in benzol ge
doopt doekje afwrijven. Geen vuur of licht in
de nabijheid!
Is het mat en ruw, dan kunt gij ze om de han
den met gewone zeep wasschen en met schoon
water naspoelen. In de schaduw drogen.
VRAAG: Hoe moet bewerkt Indisch koperwerk
onderhouden worden?
ANTWOORD: Poets het met Ween er kalk en
brandspiritus; wrijf met schoone doeken na en
daarna met een droog kwastje of schuiertje af
borstelen, opdat er geen Weener kalk op ach
ter blijft. Wrijf dan na met een weinig dunne
witte was; gij behoeft dan niet zoo gauw weer
te poetsen.
VRAAG: Hoe verwijdert men ketelsteen uit
een ketel? Ik lieb het al tweemaal, zonder suc
ces, met verdund zoutzuur geprobeerd.
ANTWOORD: Zoutzuur en azijnzuur zijn
de eenige middelen om ketelsteen te verwijde
ren. Hebt gij misschien een beetje te slappe op
lossing gehad? Of was misschien de aanslag een
beetje te erg? Doet u nog eens als volgt. Neem
gelijke deelen koud water en zoutzuur en leg
in den ketel een kiezelsteen, ter grootte van
een stuiter. Brengt het langzaam aan de kook
en laat een kwartier hard doorkoken. Laat dan
koud worden; giet daarna den ketel leeg en spoel
ketel en steen terdege schoon. De steen blijft
verder in den ketel waardoor het ketelsteen, dat
zich vormt, los blijft, zoodat gij het. steeds weg
kunt spoelen. Het eerste water, dat gij in den
ketel na het schoonmaken kookt, moet gij niet
voor inwendig gebruik bezigen.
VRAAG: Hoe kan ik een bontvoering opfris-
schen? De kleuren zijn wit, bruin en grijs. Voor
namelijk het wit is iets vuil.
ANTWOORD: Doop een schoonen, witten doek
in waterstof peroxyde en wrijf hiermee het
bont stevig af, maar zoo, dat het niet al te nat
wordt. Laat 10 minuten inwerken en neem dan
een anderen schoonen doek, dien gij in schoon,
koud water doopt en niet al te stjjf uitwringt.
Wrijf hiermee stevig na. Laat, in de schaduw
hangend, stil drogen. Als het bont nog niet ge
heel schoon is, herhaalt gij de behandeling nog
eens.
RECHTSZAKEN.
VRAAG: Een werkster, die eenmaal per
week 2.50 verdient, Ls door ziekte verhinderd
:eweest te komen. Zij verlangt nu 2.50 voor
dien dag. I-Teb ik het recht haar dien dag (door
haar zelf te bepalen) te laten In halen, of moet
k haar dien dag vergoeden, zonder zelfs in de
gelegenheid te zijn geweest, haar zlekzijn te
controleeren?
ANTWOORD: Gij hebt o.i. het recht haar den
dag te barer keuze te laten inhalen, tenzij dit
haar niet mogelijk zou zijn.
