Debat over de N. S. B.
WOENSDAG 15 NOVEMBER 1933
HAARLEM'S DAGBLA
D
8
STA TEN- GENERAAL
TWEEDE KAMER.
Velen achten regeeringshoading te slap.
Vele sprekers achten de N. S. B. revolutionnair. De
heer Westermian verdedigt het fascisme. Jr. Albarda pleit
voor S. D. A. P. en N. V. V. De heer Joekes voor de
regeering. Defensie reeds aan de orde. De S. D. A. P.
en de ontwapening.
14 November.
Repliekendag dat beteekent herhaling
Of versteviging van standpunt.
Reeds daarom zou er aanleiding zijn den
loop van het debat alleen in groote trekken
weer te geven. Daarenboven vangen vandaag
de avondvergaderingen aan, welke ook aan
dacht eischen.
Prof. Aalberse (r.-k.) heeft nog eens de re
geering gewaarschuwd in een ..waarschu
wing der vriendschap" voorzichtig te zijn
met alle fascistische strevingen. Een jaar
voor Hitier de leiding kreeg, dacht men ook,
maar helaas ten onrechte, dat zijn invloed
reeds tanen ging. In dit verband sprak de
leider der r.-k. fractie nog eens over de in
stelling van een staatscommissie, welke e.v.
wijziging van de Grondwet zou voorstellen.
Men weet, dat de heer Schouten (a.-r.) in
eerste instantie z-ijn verwondering dit op
grond van het voorloopig verslag er over
had uitgesproken, dat de s.-d. leider den heer
Aalberse niet was bijvallen, waar deze om
een staatscommissie vroeg. De heer Albarda
(s.-d.) heeft zulke verwondering afgewezen,
wijl hij uit de woorden van Prof. Aalberse
had begrepen, dat nagegaan moest worden of
de Grondwet niet in fascistische richting zou
moeten worden herzien. Welnu dat wil de
heer Albarda heelemaal niet: hij wenscht
alleen, wanneer de Grondwet moet worden
herzien, dit in democratische richting te
doen.
Prof. Aalberse is het blijkt uit de aan
vangswoorden betreffende Hitier reeds
niet geheel en al onbezorgd over den groei
van het fascisme. Daarom is hij ook niet te
vreden over de houding van den minister
president tot de N.S.B. In deze ontevreden
heid staat de heer Aalberse niet alleen: ook
de heer Schouten vroeg aan de regeering
hare houding nader te overwegen.
Prof. Aalberse zette uiteen, dat Hitier ook,
toen de illegale middelen niet meer baatten
legale worgen zeide te zullen bewandelen. Met
het bekende gevoig! Ondanks het spreken
over legale middelen, geloofde Prof. Aalberse
toch, dat ook de N.S.B. op den revolutionnai-
ren weg is. De a.-r. heer Schouten drukte
zich nog sterker uit: de N.S.B. heeft de be
doeling zich te vormen tot macht in den
Staat, om op een daartoe geschikt oogenblik
de regeermacht aan zich te trekken. En de
heer Albarda vroeg zich af, waarom de N.
S. B. strijdorganisaties naar het beeld der
S. A. noodig heeft, wanneer ze alleen den
legalen weg wenscht te bewandelen. Ook de
heer Bierema (lib.) bevreemdde 't, dat de N.
S. B. anders werd behandeld, dan andere
fascistische organisaties. Niet minder sterk
klaagde Mr. Joekes (v.-d.) over wat hij
noemde een bevoorrechting van de N.S.B. Tot
slot las de heer Sneevliet (Rev. Soc.) uit het
blad der beweging voor, dat ze bij het bank
roet van het huidig Kabinet op zijn stoel
wenschte te gaan zitten.
De heer Westerman (N.-H.) stemde met de
regeering in, dat men het revolutionnair ka
rakter van een beweging alleen kon afmeten
naar de middelen, welke door haar worden
toegepast. Hij begreep verder niet, waarom
de kerkelijke groepen zooveel bezwaar ma
ken tegen een fascistische opvatting deze
bedoelt zich toch ook onder te ordenen aan
een gemeenschap, ook bij de fascisten zijn
toch geloovigen? Welke uitspraken den heer
Schouten er toe brachten te zeggen, dat de
heer Westerman tot de hoofdzaken, de prin
cipes van het fascisme had moeten komen en
niet op uiterlijkheden afgaan Wat Mr. Joekes
met den heer Schouten hartelijk eens bleek.
De heer Albarda betoogde uitvoerig, dat de
regeering den indruk maakte, de N.S.B. te
protegeeren. In ieder geval, wanneer zij de
bedoeling daartoe niet heeft, dan bereikt ze
hetzelfde effect. Daartegen zette de heer
Albarda de houding der regeering tegenover
S.D.A.P. en N.V.V. Hij verklaarde de houding
als onrechtvaardig', eischte van de regeering.
dat zij den moed der rechtvaardigheid zou
kennen, om ook S.D.A.P. en N.V.V. de vrijheid
te geven, die haar toekomt. Wat de regeering
doet is .krachtsvertoon", ,.gezagsgymnastiek".
De heer Albarda zag geen enkele reden om
de S.D.A.P. de positie te doen innemen, die
zij inneemt. In het program is daarvoor geen
aanleiding. Bovendien is de S.D.A.P. natio
naal en wil behouden democratie en vrij
heid het fascisme voert naar onheil, knech
ting van alle vrijheid z.i.
De heer Joekes, die zich bij deze algemeene
beschouwingen als een goed fractievoorzitter
heeft ontpopt, viel Ir. Albarda eensdeel bij.
anderdeels af. Hij ontkende dat de S.D.A.P.
niet revolutionnair was, hij zag bij haar ge
zagsondermijning en waarschuwde, hij waar
schuwde ook tegen de prikkelende klassen-
strijdleer. Maar wenschte dat de regeering
niet het heele N.V.V. zou uitsluiten van be
trekkingen van het bekleeden waarvan thans
S.D.A.P. en N.V.V. volledig zijn uitgesloten.
Immers zei hij lang niet alle leden van
het N.V.V. zijn sociaal-democraat. Hier moet,
meende de v.-d. Mr. Joekes, geïndividuali
seerd worden.
Voor een redelijke gezagshandhaving pleit
te Mr. Joekes.
De heer Albarda gispte den heer Schouten,
dat hij de regeering tot gezags/anafisrae had
aangezet. Neen, antwoordde de a.r. Schouten,
dat heb ik niet gedaan. „Ik heb alleen ge
vraagd, dat de regeering zou regeeren tot
steun van de gemeentelijke autonomie, waar
deze misbruikt wordt door de s.d.a.p. zooals in
Zaandam en Amsterdam".
Voorts heeft de heer Schouten er op aange
drongen om steun wegens werkloozenzorg
niet volledig te individualiseerenmaar toch
in die richting een stap te doen door rekening-
te houden bij de regeeringsuitkeeringen met
de draagkracht der gemeenten niet alleen,
maar ook met haar mogelijkheden.
Prof. Aalberse deed een belangwekkende
mededeeling. N.l. deze, dat hij als minister
tweemaal in den ministerraad met het voorstel
is gekomen tot de instelling van een Rijks
kinderfonds, maar dat, wegens financieele
overwegingen, daartoe niet is overgegaan.
Ware het maar ingesteld zei de oud-minis
ter dan zouden thans gemakkelijker loons
verlagingen zijn door te voeren, want deze
worden wel eens tegengehouden door de
vrees om groote gezinnen te dupeeren. Daarom
vroeg prof. Aalberse van de regeering, wanneer
er in bepaalde bedrijven een kinderfonds is,
de regelen daarvan verbindend te verklaren,
waardoor ook de ongeorganiseerden op gelijke
voorwaarden tot deelneming zouden worden
genoopt.
Van de heeren Lingbeek (H.G.S.) en Kersten
(St. G.) hoorde de Kamer dezelfde doelstel
lingen formuleeren als de vorige week. De
heer v. Houten (c.d.) herhaalde enkele vragen,
welke hij stelde, maar niet beantwoord kreeg:
over een extra-uitkeering aan werkloozen,
over maatregelen tegen kapitaalvlucht enz. Mr.
Vervoorn (pit.) zag de hulp der regeering aan
den landbouw nog eerst als in den aanvang'.
De heeren Westerman (N.H.) en Bierema
(lib.) hebben nog eens erover geklaagd, dat
de regeering zoo weinig direct bezuinigde. De
heer Bierema poogde voorts eenige bouwstee-
nen bij te dragen voor het vraagstuk der de
valuatie. Maar uit de formuleeringen in zijn
rede bleek wel. dat niet heel zijn fractie op dit
punt gelijk dacht. Hij zette Engeland naast
Nederland daar MacDonald, die zeggen kon
dat de export toenam, hier Colijn, die econo
misch vrijwel geen perspectief kon openen
maar voegde er toch oogenblikkelijk aan toe,
dat het heel moeilijk is twee landen met elkaar
te vergelijken.
De heer Albarda verdedigde nog eens de in
stelling van een crisisfonds.
De heeren Aalberse en Joekes drongen a.an
op wijziging in de hypotheekvoorwaarden van
overheidswege de heer Joekes dacht aan
een oplossing in den zin van de crisis-pacht
wet.
Avondvergadering'. De be
grooting van Defensie.
Twaalf sprekers vanavond bij de begrooting
van Defensie. Ieder mocht 40 minuten spreken.
Ze deden 't niet allen, maar laten we aanne
men, dat ieder 30 minuten gemiddeld spreekt,
dan wordt het twee uur, in den nacht, voor
dat minister Deckers aan het woord komt. Het
is onmogelijk dezes ministers mededeelingen
nog af te wachten, want middernacht moet
onze enveloppe dicht.
Merkwaardig anders is'de Defensiebegroo-
ting gewoonlijk de laatste, althans een der
laatste, thans was zij de eerste aan bod in de
avondvergaderingen. Heel veel principieele
beschouwingen werden niet gehouden, wijl
immers de commissie-Idenburg bezig is te zien
of op de organisatie van de defensie bespaard
kan worden. De heer Schaepman (r.k.) zei 't
heel aardig: de begrooting voor 1934 is één
groote memoriepost.
We moeten afwachten, wat deze commissie
zal uitzoeken. De heer Tilanus (c.h.) hoopte,
dat de militaire paperasserie tot op 1/3 zou
kunnen verminderd worden; dat zou heel wat
arbeidskrachten sparen.
De r.k. heer v. d. Bilt had gehoopt dat ook
het burgerlijk element daarin zou zitting heb
ben, b.v. koopvaardijkapiteins. Deze afgevaar
digde waarschuwde met bezuiniging voorzich
tig te zijn, wijl de eindcijfers reeds in den loop
der jaren zooveel gedaald zijn. Waarop de
heer K. ter Laan zeide, dat vergeleken met
1932 er eer van vevhooging van het eindcijfer
moet gesproken worden.
De vragen over ontwapening hebben ook
ditmaal sterk onderwerp van bespreking uit
gemaakt. Oorzaak daarvan was, dat de heer
Duymaer van Twist had opgemerkt, dat de
s. d. a. p. van standpunt ten opzichte van de
ontwapening was veranderd, dat zij nu niet
meer eenzijdige ontwapening zou voorstaan.
Hij zei, dat de s. d. a. p. dat nu maar eerlijk
moest erkennen. Maar de s. d. a. p. heeft
dat niet erkend. Zoowel de heer ter Laan als
de heer van Zadelhoff hebben in den breede
uiteengezet, dat ze nog op precies hetzelfde
standpunt staan als vroeger: internationale
ontwapening èn nationale ontwapening. Ook
de laatste, zeide de heer v. Zadelhoff nadruk
kelijk, die nu, evenals vroeger betoogde, dat
wij ons toch niet kunnen verdedigen.
Er was nog een discussie over de s. d. a. p.
De heer K. ter Laan namelijk had den minis
ter fel aangevallen, gesproken over een min
derwaardige behandeling der s. d. a. p. dooi
de regeering. Hij achtte de uitsluiting van de
s. d. a. p. om ambtenaren aan Defensie te
kunnen leveren, een smaad. En dien smaad
zou de s. d. a. p. nooit vergeten zei de heer
ter Laan
A qui la faute? vroegen de heeren Ti
lanus, Schaepman (r.k.) en Duymaer van
Twist (a.r.). Zij wezen op de bekende uit
spraak van den heer Albarda over „dappere
ongehoorzaamheid" en op het gebeurde op
De Zeven Provinciën.
De heer ter Laan (s. d.) opponeerde tegen
den Bijz. Vrij willigen Landstorm.
Verschillende detailvragen werden aange
sneden de kleinigheden mogen we morgen
met 's ministers antwoord samenvatten.
De heeren v. d. Bilt (r.k.), Schaepman (r.k.)
en Tilanus (c.h.) geloofden niet, dat er op de
zeemacht heel veel te besparen zou zijn. De
heeren Duymaer van Twist (a.r.) en Schaep
man (r.k.) vroegen om nadere inlichtingen
over wat de regeering denkt te doen, nu ze
den vestingbouw heeft waargenomen aan de
Nederl. Belgische grens De heer Tilanus vroeg
den minister vooral te doen wat hij kan voor
dienstplichtigen, die wegens hun dienstplicht
werkloos geworden waren.
De heer van Zadelhoff heeft nadrukkelijk
gevraagd wat de minister denkt van het rap-
port-Joekes en de vereeniging voor Volken
bond en Vrede uitgebracht over de particulie
re wapenfabrïcage.
„Twaalf heit de klok" zongen de oude
nachtwachten.
Onze enveloppe moet dicht.
INTIMUS
AUTOMATISCH VERKEER VAN
LEIDSCHEPLEIN TOT SPUI.
Als laatste schakel in de automatische ver
keersregeling zijn Dinsdag de lichtseinen op
het Koningsplein te Amsterdam in gebruik
genomen. Thans wordt het geheele verkeer
van Leidscheboschjes tot Spui door lichten
geregeld. Voertuigen kunnen niet meer de
Reguliersdwarsstraat inzwenken, daar deze
slechts in de richting CarltonhotelKonings
plein is opengesteld.
WEER TE OSS.
CAFéHOUDER AANGEVALLEN EN BEROOFD
Dinsdagavond omstreeks 8 uur werd de
caféhouder Van der Camp uit Herpen op
den Berchemschenweg te Oss door eenige
personen aangevallen, toen hij uit een café
kwam. Hij werd tegen den grond geslagen,
waarna men hem van eenige jassen ont
deed. In een dezer jassen zat een portefeuille
inhoudende ongeveer f 800 aan bankbiljet
ten.
De aanvallers sloegen daarna op de vlucht
met medeneming van de buit. Het slacht
offer waarschuwde in een naburig café on
middellijk de marechaussee te Oss, waarna
ook de gemeentepolitie spoedig ter plaatse
verscheen. Dadelijk werd een uitgebreid
onderzoek ingesteld. Men neemt aan, dat
i»vee of drie personen den overval hebben
gepleegd. Het slachtoffer werd op het politie
bureau aan een verhoor onder-worpen, zon
der dat dit eenig licht bracht omtrent de
identiteit der daders.
KRONIEK DER MOLENS.
De eenig overgeblevene van het zestal mo
lens te Makkum, de oliemolen, wordt afge
broken. (N.R.Ct.)
WASSCHEN KAN EEN BEDRIJFS
ONGEVAL ZIJN.
INFECTIE BIJ HET REINIGEN
OPGELOOPEN.
De Centrale Raad van Beroep voor de On
gevallenwet heeft een uitspraak van den
Raad van Beroep en de Rijksverzekerings
bank te Utrecht vernietigd, waarin afgewezen
werd de aanspraak van een arbeider op
schadeloosstelling, omdat hij tijdens hét
wesschen van zijn gezciht na het werk in de
werkplaats een puistje had opengewreven,
waardoor infectie ontstond.
De Centrale Raad grondde zijn uitspraak,
naar wij in de Tel. lezen op de overweging,
dat in elk geval de verwonding tijdens de
dienstbetrekking is ontstaan.
TE AMSTERDAM WONEN
30.000 VREEMDELINGEN.
WAARVAN 19.000 DUITSCHERS ZIJN.
Naar het Handelsblad meedeelt zijn te
Amsterdam thans meer dan 30.000 vreemde
lingen gevestigd, waarvan ruim 19.000 Duit-
schers, te weten 14.000 vrouwen, meest dienst
boden, 5350 mannen, meest met hun ge
zinnen. Daardoor is de quaestie van de huis
vesting en van de woningmarkt in het alge
meen accuut geworden.
Ter vergelijking diene, dat er in 1930 totaal
pl.m. 23.000 vreemdelingen gevestigd waren,
waarvan 14.5 duizend Duitschers, y.an welke
14,5 duizend opgeveer 10,000 vrouwen waren.
De verdeeling van de andere vreemdelingen
is, alles in globale cijfers, 1000 Belgen: 600
vrouwen en 400 mannen; 1700 Oostenrijkers,
waarvan 1300 vrouwen, vooral hotelpersoneel
en dienstboden; 600 Engelschen; 500 Honga
ren; 450 Tjechen, waarvan 300 vrouwen; 1900
personen zonder nationaliteit, d.w.z. lieden,
die als vluchteling of om andere reden hun
oorspronkelijke nationalitiet verloren hebben,
en voorts ook nog 150 personen van onbe
kende nationaliteit.
FELLE WINKELBRAND TE
ROTTERDAM.
WINKELIER VAN SCHRIK BEWUSTELOOS-
Dinsdagavond omstreeks half acht brak
een felle brand uit in perceel Mauritsweg
2 te Rotterdam, waarin gevestigd is een win
kel in Japansche en Chineesche artikelen
van de firma S. Eliazar. De brand werd ont
dekt door de dochter van den heer E. Zij
waarschuwde onmiddellijk haar vader die
eenige huizen verder een sigarenwinkel be
zocht. Toen hij terugkwam had de brand,
die gretig voedsel vond in het vele brand
bare materiaal, reeds zulk een omvang aan
genomen, dat hij den winkel niet meer kon
binnen treden. Hij geraakte daarop zoodanig
van stuur, dat hij bewusteloos neerviel. In
ernstigen toestand moest hij naar het zie
kenhuis aan den Coolsingel worden overge
bracht.
De brand had zich inmiddels ook reeds
medegedeeld aan een opslagplaats die ach
ter den winkel gelegen was en aan een op
kamertje. De brandweer die het vuur met 2
stralen bestreed kon niet verhinderen dat
de winkel en deze vertrekken geheel uit
brandden. Omtrent de schade en de verze
kering' is nog niets bekend.
1 MEI GEEN OFFICIEELE
FEESTDAG.
RAADSBESLUIT- VAN ZAANDAM
VERNIETIGD.
Bij Koninklijk Besluit is vernietigd- het
raadsbesluit van Zaandam waarbij de ge
meente-ambtenaren op 1 Mei vrij krijgen
met behoud van wedde.
Overwogen wordt verder, dat de 1 Mei
dag in het algemeen als feestdag wordt
aangemerkt door bevolkingsgroepen, wier
staatkundig' strevep. hetzij is gericht tegen
het bestaande wettige gezag, het zij niet on
der alle omstandigheden waarborgen biedt
van steun aan dat gezag.
Een gemeentebestuur aan den 1 Meidag
het karakter van officieelen feestdag geven
de, doet daarom aan het wettige gezag af
breuk en handelt in strijd met het alge
meene belang.
RAADSLID VERDACHT VAN BRAND
STICHTING.
Men schrijft uit Banieveld aan de N.R.C.,
dat een raadslid wiens woonhuis en veesta
pel verleden week 'in vlammen opgingen,
Maandag is aangehouden en waarschijnlijk
Dinsdag voor den officier van justitie te
Utrecht zal worden geleid.
Dc raadsvergadering is verdaagd.
OOK EEN SNELLE K. L. M.-
VLUCHT.
IN VIJF DAGEN NAAR INDIë.
De K.L.M. koestert naar de N.R.C. mee
deelt, reeds lang het plan om ook harerzijds
een snelle vlucht naar Indië te maken. Om
standigheden hebben dit plan langen tijd ge
remd Maar nu de nieuwe Fokker F 20 zoover
is, dat zij een dezer dagen op de Europeesche
lijnen kan komen, overweegt de K.L.M. om
het toestel tegen Kerstmis de snelle vlucht
te laten maken. I-Iet plan is de 14000 K.M. in
5 dagen te vliegen.
Als piloten worden op Schiphol genoemd
de heeren Smirnoff en Soer, aan wie zoo'n
tocht wel is toevertrouwd. De F 20 loopt een
kruissnelheid van 250 KM. per uur, zoodat
dus gemiddeld 56 vlieguren noodig zijn, d.i,
gemiddeld 11 uur per dag.
DOORDAT IEMAND ZONDER
LICHT REED.
UITGEBREIDE ACCIJNSONTDUIKING
OPGESPOORD.
De politie te Rotterdam is op het spoor ge
komen van een uitgebreiden smokkelhandel
in margarine en suiker. Aanleiding was de
aanhouding van iemand, die zonder licht reed.
Achter op de fiets had hij een pakje, en de
Rotterdamsche agent, die hem aanhield, wil
de zien, wat daarin zat, Het bleek 10 K.G.
Belgische margarine te bevatten zonder ver-
voervergunning. Bij een daarop volgende huis
zoeking te Hendrik Ido Ambacht werden nog
7 van dergelijke pakken gevonden, vinden wij
in de N. R. C. vermeld.
Men zag hier hoe een dienstbode overhaast
vluchtte. Zij werd gevolgd en dit leidde tot de
ontdekking van een partij van 160 k.g. mar
garine te Zwijndrecht. Tevens werd er 1100
k.g. suiker gevonden, waarvan de verhoogde
accijns niet betaald was. Margarine en suiker
zijn in beslag genomen en proces verbaal is
opgemaakt.
PSEUDODOKTER TE AALSMEER
GEARRESTEERD
Naar de Tel. meldt hebben de rijkspolitie
van Aalsmeer en de zedenpolitie te Amsterdam
gearresteerd iemand, die zich voor wonder
dokter uitgaf en dan zijn „patiënten" met
minder eerbare bedoelingen naderde. Ook
verkocht hij schrijfbehoeften, waarbij hij de
menschen oplichtte. Daarbij bleek, dat hij in
het politieblad gesignaleerd stond. Hij werd
te Amsterdam gearresteerd en is naar Haar
lem overgebracht en opgesloten.
PARACHUTE NA EEN SECONDE OPEN
De parachutespringer Atzel heeft Dinsdag
op Schiphol weer een sprong gedaan met zijn
gepatenteerde parachute. Het valscherm open
de zich na één seconde, lezen wij in het Han
delsblad,
WAAROM DE VELE
ONGELUKKEN?
VRAGEN OVER DEN NIEUWEN RIJKSWEG.
Het li'd der Tweede Kamer mr. J .E. W.
Duys heeft den minister van Waterstaat
gevraagd of hij ten spoedigste een onderzoek
wil doen instellen naar het onrustbarend
aantal ongelukken op den nieuwen Rijksweg
RotterdamDen Haag en de noodige maat
regelen ter verbetering nemen, desnoods na
overleg met de leiding van de K.N.A.C.
FUSIE TUSSCHEN O. S. P. EN R. S. P.
AANSTAANDE.
De Fakkel meldt, dat de besprekingen tus
schen O.S.P. en R.S.P, over een fusie tot
overeenstemming geleid hebben. Tegen Kerst
mis zullen de partijen zich er over uit te
spreken krijgen.
Het N.A.S. zal gesteund worden als revo
lutionaire vakbeweging.
LOTERIJ-DIRECTEURS GESTRAFT.
De Haagsche rechtbank wees vonnis in de
zaak tegen de twee directeuren der N.V. de
Lichtstraal, die in hooger beroep hebben te
rechtgestaan van een vonnis van den kanton
rechter, waarbij zij ieder terzake van overtre
ding van de loterijwet zijn veroordeeld tot
een maand hechtenis. De rechtbank beves
tigde dit vonnis.
UITSTEL VAN COUPONBETALING
HOLLANDSCHE BOOT
De te Amsterdam gehouden vergadering
van houders van 6 pCt. obligaties Holland-
sche Stoomboot Maatschappij heeft met al
gemeene stemmen het voorstel aangenomen
om de directie uitstel te verleenen van cou
ponbetaling en aflossing, verschuldigd op 1
December.
Het Uitstel geldt tot 1 April 1934
UIT DE STAATSCOURANT.
BURGEMEESTERS.
Bij Kon. besluit is aan mr. W. C. Wende-
laar, op zijn verzoek, met ingang van 15
Januari 1934, eervol ontslag verleend als
burgemeester der gemeente Alkmaar.
Is aan J. A.. H, van Leenhof op zijn
verzoek, met ingang van 15 November 1933,
eervol ontslag verleend als burgemeester der
gemeente Peize.
NOTARIAAT.
Bij Kon. besluit is benoemd tot notaris
binnen het arrondissement 's Gravenhage
ter standplaats 's Gravenhage, H. Hartogh
Heys, caiididaat-notaris te 's Gravenhage.
RECHTERLIJKE MACHT.
Bij Kon. besluit is benoemd tot griffier bij
het kantongerecht te Utrecht mr. J. P. H.
Mulder, thans griffier bil het kantongerecht
te Delft.
MUZIEK.
CONCERT DER H. O. V.
Albert van Raalte was Dinsdagavond de lei
der van ons orkest. Na zijn Italiaanschen
avond van onlangs waren onze verwachtingen
hoog gesteld. Of zijn directie op het jongste
H.O.V.-concert die geheel bevredigd heeft,
durf ik niet te zeggen. Er was goeds, er was
uitmuntends in; er waren prachtige momen
ten; er waren er ook die minder aanvaard
baar bleken. Ik doel hier niet in de eerst#
plaats op zijn begeleiding van Beethoven's
Vierde pianoconcert. Dat de in de opera ge
schoolde dirigent, gewend als hij is het ge
heele ensemble van solisten en orkest te be-
heerschen en in zijn eigen richting te leiden,
moeite had om zijn directie bij de autocratie
van een ander aan te passen; dat zich tus-
schen beider opvatting voelbare tegenstrijdig
heden voordeden, mag ons niet verwonderen.
En ook is het begrijpelijk dat hij bij de ver
tolking van de Coriolan-Ouverture en van
Brahms' Eerste Symphonic den nadruk op dra
matische tegenstellingen trachtte te leggen.
De Ouverture, zelve een drama in geconcen-
treerden vorm, won daardoor ontegenzegge
lijk aan vitaliteit, aan imponeerende kracht.
Van Raalte kent niet alleen de macht van het
gesloten forte: hij kent ook die der zwijgende
momenten en weet er groote spanningen mee
te scheppen. En de tegenstelling, de lyrische
cantilene voert hij tot groote bewogenheid op.
Zoo kreeg dus zijn Coriolan een dramatische
uitbeelding, die volkomen juist gezien was en
iederen hoorder getroffen zal hebben.
Maar in Brahms' Eerste toonde Van Raalte
ook „les défauts de ses qualités". Zeker geven
enkele momenten in eerste en laatste hoofd
deel aanleiding tot verscherping van de in de
partituur voorgeschreven tegenstellingen,
maar ook hier mag het oude dichterwoord
„Est modus in rebus, sunt certi denique fines"
(„Er is een maat in alle dingen, er zijn ten
slotte zekere grenzen") gelden. En het wilde
me voorkomen dat Van Raalte de grenzen wel
eens overschreed. Tot mijn spijt kon ik van de
symphonie slechts het eerste hoofddeel hoo-
ren; de wijze waarop hij in het Allegro tem
ponuances aanbracht, was wel zeer pakkend,
maar moest naar onze gangbare begrippen
geacht worden meer in de lijn van dramatische
dan in die van symphonische muziek te liggen.
In andere oogenblikken weer was zijn vertol
king zeer toe te juichen. Omtrent die der
andere hoofddeelen is mij van bevoegde zijde
medegedeeld dat ze in mindere of meerdere
mate dezelfde kenmerken droeg; de finale nu
verdraagt die niet alleen, doch eiseht ze zelfs;
in de beide middelste hoofddeelen gaven ze
soms wat te veel. Een omstandigheid mag ik
niet onvermeld laten, n.l. dat de voorberei
dingstijd van het orkest te kort was om zich
aan de zeer persoonlijke visie van den diri
gent op een gecompliceerd werk als Brahms'
Symphonie geheel te adopteeren, en dat dus
meer dan één intentie van den leider niet ge
heel verwezenlijkt werd.
Henriette Bosnians speelde de solopartij van
Beethoven's Vierde pianoconcert. Technisch
was de zaak natuurlijk volkomen in orde; over
haar opvatting kan men van meening ver
schillen. Zij wisselde tusschen harde kracht en
Chopinsche, haast salonstukachtige weekheid
en gaf dientengevolge aanleiding tot een tem
po rubato, dat den dirigent nogal eens moei
lijkheden veroorzaakte.
Het concert was goed bezocht; soliste en
dirigent werden meermalen teruggeroepen.
K. DE JONG.
Operette-uitvoering
van Dick Weiman.
De zanger Dick Weiman, vroeger aan een
muziekinstituut hier ter stede verbonden,
maar sinds eenigen tijd onafhankelijk daar
van paedagogisch werkzaam in combinatie
met de pianiste Lies de Waal en den violist
Jo Juda heeft Dinsdagavond in den Jans
schouwburg een leerlingen-uitvoering ge
geven. Het eerste gedeelte daarvan, de af
zonderlijke instrumentale en vocale voor
drachten, kon ik wegens het gelijktijdige con
cert der H.O.V. niet bijwonen. Toen ik den
Schouwburg binnentrad (wat eerst na lang
kloppen op de gesloten en bellooze deuren
gelukte!) was de operette reeds begonnen, de
ouverture reeds achter den rug. Weiman
had voor zijn operetteklasse weer een >een-
acter van Offenbach gekozen, ditmaal „Het
Loterijbriefje", Bij het onschuldige gegeven
is door den componist een aantal aardige,
levendige, soms wat banale muzieknummers
geschreven, die meerendeels een zeer lichte
vlotte weergave en vooral vlugge tempi vor
deren. Hierin schoten de vertolkers nu nog
aanmerkelijk te kort. Het was alles te Hol-
landsch-zwaar. Er werd verdienstelijk ge
zongen, vooral door de sopraan en den tenor;
de bas brouwde, niet alleen den inhoud van
het fleschje dat hij op zak droeg en waaruit
hij den anderen een hartversterking schonk
maar ook de letter r, wat als een gebrek in
zijn zangkunst gerekend moet worden. De
actie op het tooneel moet nog heel wat leven
diger worden, wil ze aan de eischen der
operette voldoen.
De begeleiding was aan een klein ensemble
toevertrouwd, dat zeer beschaafd speelde. De
samenwerking tusschen vocale solisten en
orkest was nog lang niet in den haak; soms
waren aanmerkelijke verschillen te consta-
teeren. Als we in aanmerking nemen dat dit
operette-ensemble, eigenlijk meer een ope
rette-klasse nog slechts kort geleden ge
vormd is, dan meenen we te mogen aan
nemen dat er bij voortgezette studie wel iets
goeds uit kan worden, tenminste als werk van
dillettanten beschouwd. Voor zoover ik weet
beoogt het ook niet met de beroepsoperette
te coneurreeren.
Er was veel belangstelling voor deze uit
voering.
K. DE JONG.
„BOB EN BEN OP ZEE"
Dezen zomer hebben Piet Marée, sierkunste
naar-illustrator en Rein Valkhoff, schrijver
van verschillende bekende jongensboeken
Co.a. het pas verschenen „Bob en Ben op stap
met de K. L. M.") samen met twee H. B. S.'ers,
Bob en Ben. een reis gemaakt naar de Deen-
sche wateren met een Scheveningschen logger
Sch. 261. Het gezelschap was bij de vischvangst
behulpzaam, ten einde zich van het leven
aan boord en de visscherij in volle zee een
goed beeld te vormen.
De verkregen indrukken werden in zooda-
nigen vorm gegoten, dat de Nederlandsche
jeugd op prettige wijze kennis kan maken met
dit zoo interessante maar te weinig bekende
bedrijf. Valkhoff wil n.l. bij een vijftigtal licht
beelden een causerie houden, gevolgd door de
vertooning van een smalfilm getiteld: „Ferme
jongens, stoere knapen", welke niet alleen het
geheele visscherijbedrijf in beeld brengt, rpaar
ook op humoristische wijze de avonturen laat
zien, die de twee H. B. S.'ers, Bob en Ben, te
water en te landen hebben medegemaakt.
De film wordt muzikaal geïllustreerd door
enkele bekende en toepasselijke Hollandsche
liedjes voor dit doel op gramofoonplaten op
genomen.
