De onrust in Frankrijk.
Bochten.
tiet Behuiftiikste
51e Jaargang No. 15528
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 7 Februari 1934
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN:
per week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post 335, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad
per week f 0.05, per maand f 0.22. per 3 mnd. 0.65 franco per post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1_5 regels ƒ1.75, elke regel meer f035. Reclames
ƒ030 per regeL Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60,
elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(iederen dag) 1—3 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant.
Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f600.-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400-, Duim f250.- Wijsvinger f 150-, Elke andere vinger f50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-.
idem voor Abonnés op het Geill. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000.-. Overlijden f 600—, Verlies van Hand, Voet of Oog f400—. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
HAARLEM, 7 Februari.
De Fransche Crisis,
De gebeurtenissen in Frankrijk vormen een
nieuwe en hoogst belangrijke phase in cle
reeks van crises, die de Europeesche demo
cratieën doormaken en die de twee zwakste
de Italiaansche en de Duitsche heeft
doen bezwijken en vervangen door het abso
lutisme. Frankrijks democratisch bewinds
stelsel wordt gemeenlijk aangeduid als de
Derde Republiek, die geboren werd uit den
oorlog van 1870-71 en dus vierenzestig jaar
oud is. De vigeerende Grondwet in Frankrijk
dateert van 1875. Zij kent alle wetgevende be
voegdheden toe aan de Kamers en heeft in
haar practische uitvoering een zeer groote
zwakheid getoond, waarop onlangs in deze
rubriek al gewezen is: het feit dat men het
middel der Kamerontbinding al sinds meer
dan een halve eeuw niet heeft durven toe
passen. Dit heeft geleid tot herhaalde perio
des waarin heele reeksen ministeries als kaar
tenhuizen ineenstortten, omdat een vaste
Kamermeerderheid niet te krijgen was. Een
dergelijke periode moest telkenmale leiden tot
verslapping en ontwrichting van het gezag.
In een republiek treedt dit verschijnsel ster
ker aan den dag dan in een constitutioneele
monarchie, omdat daar de bindende kracht
van trouw aan het koningshuis zich bij de
meerderheid der bevolking kan doen gelden.
In Frankrijk heeft de president der republiek
niet alleen uiterst beperkte bevoegdheden
hij is in hoofdzaak de eerste „representant"
van den Staat en niet veel meer maar bo
vendien is hij voor de bevolking geen symbool,
maar slechts een achtenswaardige burger,
door de Assemblée Nationale (Kamer en Se
naat gezamenlijk) voor zeven jaar tijds ge
kozen. Hij mist in een ernstige crisis de macht
tot persoonlijk ingrijpen, en voor de meerder
heid der bevolking is hij slechts „ce brave
bonhomme". die goede burgerman, die in „de
gouden kooi", zooals men het Elysée pleegt te
noemen, zit af te wachten wat er nu weer
gebeuren zal. Hij ontvangt gezanten en bui-
tenlandsche potentaten, geeft diners en re
cepties en wordt erkend als „de man die het
feestje geeft". Maar als er geen aanleiding tot
feestjes is, als integendeel de boel grondig in
de war is geloopen en men de feestjes moet
afgelasten, zit hij werkeloos en machteloos in
de gouden kooi. Zijn bevoegdheid beperkt
zich verder tot het presideeren van enkele
bijzondere ministerraden en tot het aanwij
zen van den nieuwen kabinetsformateur, als
er weer een regeering is gevallen. Waarna hij
den nieuwen formateur met zijn medewerkers
ziet terugkomen, het gezelschap plechtig in
stalleert en het weer laat vertrekken, met zijn
beste wenschen en op hoop van zegen.
Den achtenswaardigen Albert Lebrun, in
dezen felbewogen tijd president der Republiek,
kan men dan ook geen verwijten vanwege de
ontstane crisis maken. Hij kan er, om het
maar heel duidelijk te zeggen, totaal niets
aan doen.
Natuurlijk is dat wèl het geval met den
president van den ministerraad, thans
Edouard Daladier. Hij is de verantwoordelijke
leider der uitvoerende macht. Zijn persoon
lijke bevoegdheid is grooter dan die van onzen
„tijdelijken voorzitter van den ministerraad".
Maar hij hangt, evenals deze, van een Kamer
meerderheid af. Daladier heeft geen vaste
meerderheid, evenmin als zijn voorgangers.
Hij heeft gisteren, terwijl een woedende me
nigte het Palais Bourbon trachtte te bestor
men en tenslotte in vuurgevecht met de po
litie geraakte, tot driemaal toe een meerder
heid van ongeveer honderd stemmen be
haald. Maar die meerderheid (de linkerzijde
zonder de communisten) is niet verder ver
zekerd. want de socialisten hebben geen vas
ten steun aan het kabinet toegezegd en kun
nen het doen vallen zoodra Daladiers maat
regelen hen niet meer aanstaan.
Hun steun heeft hij blijkbaar verworven
door den Parijschen prefect van politie,
Chiappe. te ontslaan. Er is geen enkel bewijs
geleverd van eenige medeplichtigheid van
Chiappe aan de financiëele schandalen, maar
het is wel duidelijk geworden dat deze man
een buitengewoon groote macht uitoefende,
die blijkbaar dreigde de regeeringsmacht te
overtreffen en te fnuiken. De wijze waarop
men hem afgezet heeft, terwijl hij door ziekte
zijn kamer moest houden, en zijn opvolger
Bonnefoy-Sibour onmiddellijk in de Prefec
tuur heeft geïnstalleerd, waar hij zelfs op een
veldbed den nacht moest doorbrengen, wijst
er wel op dat de regeering inderdaad beducht
was voor een machtsgreep van Chiappe. Een
zeer wonderlijke toestand: op dat oogenblik
schijnt een soort van paleisrevolutie voltrok
ken te zijn, waarin een machts-strijd tus-
schen de politie en de regeering ten gunste
van de laatste beslist werd.
De groots vraag is thans wat Daladier ver
der zal doen. Donderdag komt de Kamer weer
bijeen en raakt de regeering weer in gevaar.
Zij kan het krachtige bewind, dat zij wenscht
te voeren, de saneering die haar program is,
zeker niet doorzetten als zij afhankelijk blijft
van de gratie van den heer Léon Blum, leider
der socialisten. Dus schijnt thans Kamer
ontbinding de aangewezen weg. Dat Daladier
erin zou slagen met medewerking der socia
listen de Kamer een tijdlang naar huis te
sturen, en tijdelijk vergroote bevoegdheden
voor de regeering te krijgen, schijnt welhaast
uitgesloten. Maar de mogelijkheden in een
dergelijken toestand, vooral in Frankrijk, zijn
niet precies te taxeeren. Ieder uur kan een
wijziging in de machtsverhoudingen brengen.
Natuurlijk zijn de socialisten, wier partij
onlangs uiteengevallen is en van wie een
afgescheiden groep 'die van Marquet. den
burgemeester van Bordeaux) Daladier steunt
en met hem in de regeering zit, geenszins hap
pig op nieuwe verkiezingen. Hun kansen
laten zich evenmin goed aanzien als die van
ECHTE WALES-ANTHRACIET
o.a. a I 2.60
WITTOP KONING - HAARLEM
HARMENJANSWEG 67A TELEFOON 16100
(Adv. lngez. Med.)
Daladiers krakende, verdeelde radico-socialis-
tische partij zelf.
De toestand wordt des te ingewikkelder
doordat in de huidige omstandigheden de
krachtigste leiders blijkbaar niet bij de
rechtsche oppositie, maar inderdaad bij de
regeerende linkerzijde gezocht moeten worden.
Daladier en misschien nog meer Marquet
zijn krachtige, zelfbewuste figuren. Van de
personen der leiders van de rechterzijde, wier
eerste man André Tardieu is, kan men moei
lijk aannemen dat zij plotseling het volk
achter zich zouden krijgen.
Daarom is des te moeilijker te begrijpen
wat een Kamerontbinding zou opleveren.
Men is zich in Frankrijk nog steeds zeer be
wust van de gevaren voor een staatsgreep,
die ontbinding oplevert. Maar een staatsgreep
door wie? Er is geen noemenswaard-sterke
fascistische partij in Frankrijk. De royalisten
van de Action Franqaise, met hun troonpre
tendent, hebben slechts een minderheid van
de natie achter zich. Tardieu is niet de man
in wien men een dictator ziet. Wat dan?
Regelmatige verkiezingen, en een nieuwe
meerderheidmaar voor wie?
Als Daladier kiezen kon, zou hij ongetwij
feld niets liever doen dan uitgebreide be
voegdheden vragen, de Kamer voor eenige
maanden naar huis sturen en op geduchte
wijze den bezem hanteeren. Voor Frankrijk
zou dit wellicht ook de beste oplossing zijn.
Maar is er een kans op?
Merkwaardig mag heeten dat juist op dit
moment een nieuw boek van Tardieu is ver
schenen. onder den titel „L'heure de la dé-
cision" („Het uur der beslissing") waarin hij
o.a. aandringt op grondswetsherziening en
uitbreiding van bevoegdheden voor den presi
dent der republiek. Eerstdaags hoop ik op dit
pas-ontvangen boek terug te komen.
Tardieu beveelt de methoden der vaster -
gefundeerde) Engelsche democratie aan.
Maar wat voor het eene volk goed en bruik
baar is, is het daarom nog lang niet voor het
andere, hetgeen in dezen tijd weer door vele
politici vergeten wordt. Men kan niet regee
ren met academische stelsels, maar alleen
met die stelsels die zich in een bepaald tijds
gewricht het best bij een bepaald volkskarak
ter aanpassen. Nog altijd moet de werkelijke
staatsman in de eerste plaats psycholoog zijn.
En op critieke oogenblikken zooals Daladier
thans doorstaat, een man van geniaal in
zicht en van grooten persoonlijken moed.
Aan den laatste ontbreekt het Daladier blijk
baar niet. Of hij het eerste ook bezit zal spoe
dig genoeg blijken.
R' P'
GOUDONTTREKKING
NEDERLANDSCHE BANK.
TOT EN MET MAANDAG ONGEVEER
27 MILLIOEN.
Blijkens de weekstaat van de Nederlandsche
Bank, welke per 5 Februari is afgesloten
waardoor de jongste goudonttrekkingen hier
in nog niet geheel en al tot uitdrukking
komen is de vorige week in totaal f 272
millioen aan goud afgegeven. Daarvoor is de
gouddekking van alle direct openbare ver
plichtingen gedaald van 80.99 pet. tot 80.51
pet.
Vermoedelijk is er sinds 5 Februari nog
voor ongeveer f 10 millioen aan goud afge
geven. Op de geldmarkt heeft deze onttrek
king nauwelijks eenige invloed kunnen heb
ben.
VOORLOOPIGE OVEREENKOMST
MET BELGIë.
Te 's-Gravenhage geparafeerd
DE CONTINGENTEERINGEN IN 1934.
De sedert enkele weken tusschen een Neder
landsche en een Belgische delegatie afwis
selend te Brussel en te 's Gravenhage ge
voerde besprekingen hebben Maandag geleid
tot een overeenkomst ter regeling van de
handelsbetrekkingen tusschen beide landen.
De parafeering geschiedde op het ministerie
van economische zaken te 's Gravenhage door
de voorzitters van de beide delegaties, te
weten van Nederlandsche zijde door den heer
A. Th. Lamping,, directeur van den economi-
schen voorlichtingsdienst, van Belgische zijde
door den heer Suetens, directeur van de
handelsverdragen aan het ministerie van
buitenlandsche zaken te Brussel.
In afwachting van de definitieve regeling
van enkele punten, welke, mede om redenen
van technische aard, nog niet definitief kon
den worden vastgelegd, draagt het arrange
ment een voorloopig karakter. Wanneer ook
deze kwesties definitief zuilen zijn geregeld,
zal het arrangement een algemeene regeling
vastleggen voor de wijze, waarop beide lan
den elkander gedurende het jaar 1934 op het
gebied der contingenteering zullen behande
len en zullen tevens verschillende, den laat-
sten tijd door den handel in elk van beide
landen in het andere ondervonden moeilijk
heden tot een oplossing zijn gebracht. De
tekst wordt aan de betrokken regeermgen
ter definitieve goedkeuring voorgelegd; de
onderteekening mag binnen korten tijd. wor
den tegemoet gezien.
Zal de staat van beleg in Parijs
worden afgekondigd?
Uiteenloopende berichten over het
aantal slachtoffers.
PARIJS. 7 Februari Havas verneemt, dat
besloten is de strijdkrachten te Parijs op
nieuw te versterken en dat een groot aantal
arrestaties aanstaande is.
Eenige bladen, waaronder de „Echo de
Paris" en „L'Ordre melden dat minister
president Daladier, president Lebrun een
decreet heeft doen onderteekenen, waarbij
het bevel over de politie in handen van den
minister van binneniandsche zaken wordt
gelegd en waarbij het uitoefenen van censuur
wordt toegestaan voor bladen die verontrus
tende berichten publiceeren.
Het communistische blad de „Humanité"
verspreidt een gerucht, dat Daladier voor
nemens is den staat van beleg af te kondigen
en een dictatoriale regeering met steun van
eenige generaals te vormen.
Hoeveel slachtoffers?
PARIJS, 7 Februari iReuter). Heden
morgen om half vier deelde het ministerie
van Binneniandsche Zaken mede. dat bij de
nachtelijke onlusten zes personen zijn ge
dood en ongeveer 300 gewond.
Deze officieele opgave is evenwel niet in
overeenstemming met de berichten in de
bladen.
De „Action Francaise" schat het aantal
dooden op 50, hetgeen waarschijnlijk veel te
hoog is.
De „Echo de Paris" komt tot meer aan
nemelijke cijfers. Het blad telde hedenmor
gen om twee uur:
20 dooden in het ziekenhuis Bichat.
6 dooden in het ziekenhuis Beaujon en
3 dooden in particuliere woningen,
dus in totaal 29 dooden.
PARIJS. 7 Februari. (Reuter). De bespre
kingen in het ministerie van binneniandsche
zaken, welke om half twee vannacht begon
nen waren tegen kwart over drie beëindigd.
De deelnemers aan deze conferentie, waar
onder minister-president Daladier, weigerden
aan de pers mededeelingen te doen. Slechts
de minister van binneniandsche zaken ver
klaarde dat de autoriteiten over alle midde
len beschikken om de orde-verstoorders in
bedwang te houden.
Perscommentaar.
PARIJS, 7 Febr. (Reuter). De ochtend
bladen publiceeren uitvoerige berichten over
de bloedige onlusten van den afgeloopen
nacht.
Men betreurt, dat als in een burgeroorlog,
Fransch bloed door Franschen werd vergo
ten.
Echo de Paris schrijft o.a.: ten overstaan
van de dooden en gewonden wenschen wij,
dat de eenige kaart, welke Frankrijk nog in
handen heeft, wordt uitgespeeld, nl. de natio-
naile eenheid.
In de Victoire vergelijkt Gustave Herve
Daladier met Koning Lodewijk XVI.
Om de parlementariërs te beschermen heb
ben de troepen met mitrailleurs op de bur
gerij geschoten.
Het blad van Herriot, de Ere Nouvelle
spreekt van een door de rechtsche partijen
geprovoceerde muiterij.
De socialistische Populaire schrijft, dat de
groote slag van de Fascisten mislukt is.
Betoogingen en vergaderingen
verboden.
PARIJS. 7 Febr. V.D De minister
president maakt bekend, dat op grond van de
demonstraties, die de orde ernstig verstoord
en de openbare veiligheid in gevaar hebben
ebracht, de Prefect van Politie heeft beslo
ten dat elke betooging en elke vergadering
in de openlucht is verboden. Deze verorde
ning geldt voor Parijs en het Departement
van de Seine.
(De „lichtweek", eenigen tijd ge
leden door de Haarlemsche ver
keerspolitie georganiseerd, wordt
van 12 tot 18 Februari gevolgd
door een speciale controle op het
juiste nemen van bochten door
het rijdend verkeer).
Wie gaat langs zijn pad des levens
Ongestoord recht toe, recht aan?
Niemand ieder moet bij tijden
Weieens met een bochtje gaan.
Als men echter, 't zij gedwongen
't Zij uit eigen wil, zoo doet.
Neme men langs 's levens kronkels,
Toch althans zijn bochten goed
Niet met ongeremde snelheid,
Ook niet stiekum, onverwacht,
Nimmer over andrer paadje.
Steeds beschaafd en weldoordacht.
Snijd een ander nooit den pas af,
Geef signaal te juister tijd.
Bochten moet men eenmaal maken,
Maar dan met behoedzaamheid.
In de bocht voor iemand springen,
Is soms flink, maar evenzeer.
Als het zich in bochten wringen,
Past het slecht in het verkeer.
Hoe vreemdsoortig het mag klinken
Het is waar, als ik u zeg:
Voor het maken van de bochten,
Volge men den rechten weg.
DE RIJWIELDIEFSTALLEN IN
HAARLEM.
VIJF PERSONEN AANGEHOUDEN.
In verband met de in den laatsten tijd te
Haarlem gepleegde rijwieldiefstallen heeft de
Haarlemsche recherche aangehouden vijf
personen, verdacht van het stelen en helen
van eenige rijwielen. Het zijn de 45-jarige v.
d. S., zonder beroep en de 28-jarige reiziger
Van K„ beiden te Amsterdam; de 32-jarige
opperman H., de 31-jarige los-werkman S. en
de 36-jarige los-werkman S„ allen te Haar
lem. De 31-jarige S. heeft bekend. De ver
dachten v. d. S. en Van H.. werden juist aan
gehouden, toen ze met een dames- en heeren
rijwiel in het huis van H. binnen gingen. Alle
verdachten zijn in verzekerde bewaring ge
steld. Bij eenige helers Zijn zeven rijwielen
in beslag genomen.
MEVR. DE BOER-VAN RIJK TE
ANTWERPEN GEHULDIGD.
Mevr. De Boer-Van Rijk-, die gisteren met
haar gezelschap op het vliegveld Deurne is
aangekomen zij zal met „Leyensavond" een
tournee door België maken werd daar
hartelijk verwelkomd door den havenmees
ter. Ook in Antwerpen werd Zij buitengewoon
hartelijk ontvangen en des a-vonds gehuldigd.
ONDERWIJSRAAD.
Bij K.B. is de heer P. Voogd te Haarlem
opnieuw benoemd tot lid van den Onderwijs
raad
I
ZUIVERING VAN OSS.
Het begint erop te lijken, dat te Oss een
kleine zuivering is begonnen. Naar het Hbld.
althans meldt, is thans binnen betrekkelijk
korten tijd een vierde persoon gearresteerd,
die wordt verdacht deel uit te maken van een
inbrekersbende. Nog meer arrestaties worden
verwacht.
De demonstraties te Parijs droegen gisteren
een bijzonder ernstig karakter. Er zijn doo
den en eenige honderden gewonden ge
vallen.
pag, 1 en 3
Daladier heeft in de zitting van de Fransche
Kamer driemaal de meerderheid behaald.
pag. 3
Weep een zwendel-affaire in Frankrijk.
pag, 1,
Een voorloopige overeenkomst met België
getroffen.
pag. 1
De Eerste Kamer bijeen
nag. 6
Radiorede van minister Marchant over On
derwijs en Politiek.
pag. 4
Vijf personen in verband met de rijwieldief
stallen in Haarlem aangehouden.
pag. 1
De dienst met de Dieseltreinen begint in elk
geval met 15 Mei.
pag. 4
De moeilijkheden in het bakkersbedrijf te
Haarlem.
pag. 6
Volgens het O. M. bij de Haagsclie rechtbank
is het Straperlo een hazardspel.
pag. 4
Congres van den R.K. Middenstand in Den
Haag.
pag. 2
ARTIKELEN, ENZ.
R- P.: De Fransche crisis.
pag. 1
Van onzen Parijschen correspondent: Cri
tieke dagen te Parijs.
pag. 3
J. B. Schuil: Een Clinge Doorenbos-avond.
pag. 7
K. de Jong: Concert der H. O. V.
pag. 7
G. J. Kalt: Uitvoering van vioolleerlingen
van Jan Hoeben.
pag. 7
ALWEER EEN ZWENDEL-
AFFAIRE IN FRANKRIJK?
VERDUISTERINGEN ZOUDEN DE
200 MILLIOEN BELOOPEN.
PARIJS, 7 Februari. (Reuter). Op klachten
van een deelnemer tegen twee bestuurders
van de maatschappij „France Mutualiste",
heeft het parket den rechter van Instructie
met een onderzoek belast.
De gepleegde verduisteringen zouden twee
honderd millioen bedragen.
DE
VERKEERSONGEVALLEN
IN 1933.
VIJFTIEN DOODEN TE HAARLEM.
Er hebben in 1933 te Haarlem 1724 aanrij
dingen plaats gehad, tengevolge waarvan
vijftien personen het leven verloren. Het aan
tal gekwetsten bedroeg 516- Bij de andere
aanrijdingen was alleen materieele schade
het gevolg.
In 1932 bedroeg het aantal aanrijdingen
1449 en het aantal dooden elf.
Er is dus een bedenkelijke toeneming van
het aantal verkeersongevallen te consta-
teeren.
CONFERENCIER IN VERZET.
VAN VEROORDEELING WEGENS TE LAGE
BELASTINGAANGIFTE.
Onlangs werd door cle Vijfde Kamer der
Rechtbank te Amsterdam een conferencier
uit Bloemendaal wegens het ontduiken van
belasting, bij verstek tot een gevangenisstraf
van drie maanden veroordeeld. De conferen
cier ging van dit vonnis in verzet en gisteren
stond hij opnieuw terecht. Als zijn verdediger
trad op prof. mr. G. Russell en als getuigen
a décharge waren gedagvaard de heeren A.
Wunnink, mr. is. Koopman, Meyer Hamel en
de deskundige Th. W. Reynders.
Gezien het omvangrijke décharge-materiaal
stelde de president de zaak direct, nadat deze
was uitgeroepen, voor onbepaalden tijd uit.
NOODLANDING VAN K. L. M.-
VLIEGTUIG.
In den Amerikaanschen staat Virginia bestaat een gevangenis voor misdadigers, die voor
verbetering vatbaar zijn. De gevangenen worden af en toe zelfs onthaald op „lunchmuziek"
van welke gebeurtenis onze foto een afbeelding geeft.
HET HAD 850 K.G. GOUD AAN BOORD.
Een KX.M. vliegtuig, dat 850 kilogram goud
voor Amerika bestemd, van Parijs naar Rot
terdam vervoerde, heeft gistermiddag kwart
over 5 tegenvolge van een plotseling opge
komen mist een noodlanding moeten uitvoe
ren in de Krabbepolder, een weiland gelegen
tusschen de Oude Maas en den Dordtschen
Kil.
Het vliegtuig heeft een vlotte landing uit
gevoerd en liep geen schade op.
Het goud is in een auto naar Rotterdam
gebracht waar het nog op tijd kwam om
met de Volendam verder te worden vervoerd,