Spelling. Het Belangrijkste 51e Jaargang No. 15558 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Woensdag 14 Maart 1934 HAARLEM S DAGBLAD Pirecti«: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTEN per week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week f 0.05, per maand f 0.22. per 3 mnd. ƒ0.65 franco per post 0.7254 Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIëN: i5 regels 1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames 0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes (lederen dag) 13 regels 0.30. elke regel meer ƒ0.10. uitsluitend a contant. Gratis Ongevallenverzekering voor Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-. Duim f250.- Wijsvinger f 1 50.-, Elke andere vinger f 50.-, Ann- of Beenbreuk f 100.-. idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000-. Overlijden f 600-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN HAARLEM, 14 Maart. De Gevaarlijke Kleine Mogendheden. Nu ik de rede van den Engelschen minister van Marine, den conservatief Sir Bolton Eyres-Monsell, in uitvoerigen tekst heb ge lezen blijkt het nuttig er op terug te komen. Hij heeft het namelijk gehad over „het ge vaar der kleine mogendheden", en daar hoo- ren wij ook bij. Erg interessant. Engeland heeft sinds den oorlog tweeduizend millioen pond sterling aan bewapening uitgegeven, waarvan de helft aan de vloot. Ik verzoek u even na te denken over dit bedrag van 2.000.000.000 pd.st. Ge kunt dit grootendeels in gouden ponden omrekenen. Laat ons zeg gen dat het twintig duizend millioen van onze harde guldens vertegenwoordigt, waarvan tienduizend millioen gulden voor de Engel- sche vloot. Stel daartegenover een Nederland- sche defensiebegrooting (dus voor alle wa pens te zamen) die per jaar zoowat een tach tig millioen gulden beloopt, en een staatsbe- grooting die zoo om en bij de vijfhonderd millioen gulden per jaar ligt, en u kunt u zonder uitbundige, fantasie voorstellen hoe gevaarlijk kleine mogendheden zijn voor de Engelsche vloot. Maar Sir Bolton zegt toch: we kunnen ons niet limiteeren op kruisers van 10.000 ton, want stel u nou voor dat die kleine mogendheden ineens stiekum samen gingen, en al hun kleine kruisers tegen de onze opjoegen! Het is een nieuw en overigens komisch idée. Tot eer van de Engelsche op positiepers moet erkend worden, dat zij het mal vindt. Maar Sir Bolton verkondigt het in ernst. Hij vermeldt niet dat de kruisers der kleine mogendheden voor een groot deel ver ouderd en dus lang niet zoo snel en zwaar bewapend zijn. Hij heeft blijkbaar nooit ge hoord van de beroemde rede van den Deen- schen minister van Defensie, die daarin ver klaarde: „Het eenige dat onze vloot in oor logstijd kan redden is mist. Hoe zwaarder mist hoe liever. We moeten ons toeleggen op mist". Hij negeert het feit dat verscheidene kleine mogendheden heelemaalgeen vloot hebben, en do overige w.o. Nederland haar grootendeels moeten bezigen voor poli tiedienst in de koloniën, zoodat zij heelemaal niet snel bijeen te krijgen is. En dan ont breekt nog een verklaring van de allerzon derlingste veronderstelling, dat die kleine mogendheden gezamenlijk, met zwijgende goedkeuring van de rest der wereld, plotse ling tegen Engeland zouden optrekken. Ik zie de Nederlandsch-Deensch-Zweedsch-Noorsch Finsch-Portugeesch-Poolsche-etc. vloot al En geland belagen. Zouden we Zwitserland er ook nog maar niet bij doen? En Hongarije? En Oostenrijk. Het past bij den ernst van het betoog. Dit vreeselijk gevaar wenscht Sir Bolton te bezweren door enorme slagschepen te gaan bouwen. Hun „smashing superiority" mo§t de kleine mogendheden in bedwang houden Nu, ik vind dat een rare redeneering. Het is waar dat één zoo'n slagschip meer kost dan de heele Nederlandsche Defensiebegrooting voor éen jaar, want in 1920, vóór de Confe rentie van Washington, had Engeland een plan om er acht te bouwen die toen op ruim honderd millioen gulden per schip werden geraamd, en Amerika en Japan gezamer.'r'k wilden toen 27 van die productieve, zak"' ":e beleggingen ondernemen. Ze zijn misschien nu wat goedkooper, maar een heele Neder landsche Defensiebegrooting-per-schip kosten ze toch zeker nog wel. Waarom zegt minister Eyres-Monsell. door gaande op zijn eigen redeneering nu niet: „Ja maar, stel je voor dat Nederland, Zwe den, Noorwegen, Denemarken. België, Zwit serland, Portugal etc. gezamenlijk en stiekum zoo'n zeemonster, of misschien wel twee, be kostigden om ze in gemeen misdadig overleg (zie Kellogg Pact) op Engeland af te jagen? Wat doene we dan? De verdediging van het ruïneuze en tot al- gemeene vernietiging voerende stelsel der be wapeningen heeft al tot veel zonderlinge re deneeringen aanleiding gegeven. Jan Publiek blijkt veel te slikken. Maar Sir Bolton Eyres- Monsell slaat alle records, en stelt nu toch hopelijk zijn lichtgeloovigheid op een al te zware proef. De komische kant blijkt zelrt aan het bewapeningsvraagstuk niet vreemd te zijn. Overigens staat de Engelsche regeering niet erg sterk meer in haar schoenen. Haar na derend einde wordt steeds duidelijker. Mis schien mogen we het betoog van Sir Bolton Eyres-Monsell beschouwen als een der tee kenen van ernstige slijtage van het bewind Het beste antwoord er op van de zijde dei- kleine mogendheden schijnt een luid en har telijk gelach. Wellicht zou dit hem doen ont waken uit zijn naren droom over de Neder- landsch-Poolsch-Zwitsersch-Belgisch-Portu- geesch-Andorreesch-Noorsch-Deensch- Zweedsch-Letlandsche vloot die de kusten van Engeland belaagt Z.Exc, heeft rust noodig. R. P. „ZAANLAND" AANVAARDT DE VOORWAARDEN. Op voorstel van commissarissen hebben de aandeelhouders van de N.V. Electrische Stroomverkoop Maatschappij „De Zaanland" met algemeene stemmen besloten het door de provincie aangeboden ontwerp contract tot overneming van de bezittingen en het per soneel der N.V. te teekenen. DOLLFUSS OVER ZIJN TAAK TE ROME SANEERING VAN ECONOMISCHE EN POLITIEKE VERHOUDINGEN. WEENEN. 14 Maart (V.Dj De Oosten- rij ksche bondskanslier dr. Dollfuss. stond gisteravond na zijn aankomst te Rome een vertegenwoordiger van het officieele Ita- liaansche Agencia Stefani een interview toe, waarin hij verklaarde, dat Italië inzake de saneering der economische en politieke ver houdingen in het Donau-gebied natuurlijk ook in zijn eigen voordeel handelde, alleen reeds omdat de beteekenis van het Italiaan- sche plan hierin lag, dat het tegelijkertijd met de eigen belangen van Italië ook reke ning hield met de levensnoodzaken der an dere volken en staten. Dollfuss verheugdP zich erin, dat in dit opzicht tusschen Italië en Oostenrijk volledige overeenstemming be stond. Italië, Oostenrijk en Hongarije hadden alle een even groot belang erbij, mede te werker» aan de tot standkoming van een toestand aan de Dopau, waarbij alle kostbare krach ten in dit voor het geheele Europeesche le ven zoo belangrijke gebied niet in een onder- lingen strijd verloren gaan, doch in een nieu wen en doeltreffenden vorm worden samen gevat, teneinde mede te werken aan de sa neering van het economisch leven en aan den gemeenschappelijken cultuurarbeid, een doel waarbij niemand van medewerking mag wor den uitgesloten omdat het bereiken ervan in aller belang is. DORP DOOR AARDVERSCHUI VING BEDREIGD. AUTORITEITEN GELASTEN ONTRUIMING. PARIJS, 14 Maart (V.D.) Het Zuid- Fransche dorp Roquebillère in de Alpes Marx- times, dat in 1926 door een aardverschuiving gedeeltelijk verwoest werd, loopt opnieuw groot gevaar, door een aardverschuiving be dolven te worden. Tengevolge van den hevi- gen regenval van den laatsten tijd heeft men in de bergen rondom het dorp verscheidene diepe scheuren waargenomen. Gisteren vond reeds een eerste aardstorting plaats, die ech ter geen schade aanrichtte. De autoriteiten hebben zich gisteren uit veiligheidsoverwegingen genoopt gezien, de ontruiming van het dorp te gelasten. ONDERZOEK NAAR HET AMERI- KAANSCHE LUCHTPOSTVERVOER LINDBERGH NEEMT ER DEEL AAN. Uit Washington wordt gemeld, dat de minister van Oorlog een commissie heeft samengesteld, waarvan in de eerste plaats deel uit maakt kolonel Lindbergh. Deze commissie heeft tot taak de geschiktheid van militaire vliegtuigen voor den luchtpost dienst te bestudeeren. VLOT VERLOOP DER BESPREKINGEN TE PARIJS. HEDEN REEDS EEN VOORLOOPIG ACCOORD GETEEKEND? Reuter meldt uit Parijs, dat economische besprekingen, welke daar ter stede sinds eeni- gen tijd worden gevoerd tusschen Nederland en Frankrijk, een zeer gunstig verloop hebben zoodat men zeer binnenkort een regeling van kwesties van het handelsverkeer tusschen beide landen mag verwachten. In wel inge lichte kringen neemt men zelfs aan, dat een positief resultaat van de besprekingen reeds vandaag zou kunnen worden vastgelegd. NIEUW VEILIGHEIDSPLAN VAN LITWINOF ALLE MOGENDHEDEN WORDEN TOT DEELNEMING UITGENOODIGD. LONDEN, 14 Maart (V.D.) De diplo matieke medewerker van de „Daily Tele graph" schrijft, dat de Sovjet-regeering op nieuw een actieve diplomatieke rol in Europa wil gaan spelen. In de verwachting dat de ontwapeningsonderhandelingen zullen mis lukken. zou de Russische volkscommissaris voor buitenlandsche zaken. Litwinof' reeds nu bezig zijn met de voorbereiding van een nieuw veiligheidsplan. Dat zou bestaan uit een pact tot wederzijdsche hulp ver leening en een non-agressie-overeenkomst. Het zou jn de bedoeling liggen alle mo gendheden tot deelneming uit te noodigen. Het plan zou de nieuwe definitie van aanval ler hebben overgenomen, welke in de verdra gen, welke in den afgeloopen zomer tot stand zijn gekomen, is opgenomen. BEWOGEN OVERTOCHT VAN DE ,,BERENGARIA' PASSAGIERS GEWOND EN MEUBELS VER NIELD TIJDENS DEN STORM SOUTHAMPTON, 14 Maart. (Reuter.) Na een stormachtigen overtocht is de Berenga- ria van de Cunard-lijn hier gisteren met groote vertraging aangekomen uit New York. 10 passagiers en een lid van de bemanning zijn gekwetst, terwijl veel meubels en aar dewerk werd vernield. De Berengaria moet heden weer naar New York terugkeeren met. 150 kisten goud ter waarde van 11/2 millioen pond sterling, 2000 staven zilver en 6000 kisten likeur. VEENBEDRIJF KRIJGT OOK STEUN. WERKVERSCHAFFING IN TURFFABRICAGE INGESCHAKELD. De ministerraad heeft Dinsdag goedgunstig beschikt op het verzoek van de verveners in Drenthe en Overijssel inzake steunverleening aan industrieturf. De nadere voorwaarden voor deze regeling zullen dezer dagen worden bekend gemaakt. De gevraagde steunverleening komt in hoofdzaak hierop neer, dat de thans geldende steunregeling voor de werkloozen practischer wordt gemaakt, doordat de werkverschaffing in zekeren zin wordt ingeschakeld in de fa bricage van turf. MAG DE RAAD EEN WET HOUDER AFZETTEN? VRAGEN VAN DEN HEER SCHAPER. Het Tweede Kamerlid - Schaper heeft aan den Minister van Binnenlandsche Zaken het volgende gevraagd: Geeft het gebeurde in den gemeenteraad van Zandvoort ten aanzien van de bekende kwestie aangaande een wethouder aldaar, me de in verband met hetgeen eenige jaren ge leden ter gelegenheid eener soortgelijke kwes tie te Rijswijk (Z. H.) geschiedde, den Minister geen aanleiding om terug te komen op het geen werd aanbevolen bij de behandeling van de jongste wijziging der Gemeentewet en te overwegen, deze wet aldus te doen wijzigen, dat in bizondere gevallen de Raad, desnoods met een gekwalificeerde meerderheid en bij herhaalde stemming, kan besluiten, een wet houder om bijzondere, te bepalen redenen van zijn functie te ontheffen? BIJ DE GEBEURTENISSEN IN ESTLAND. Blik op de hoofdstad Tallinn, met op den voorgrond het station. Onder links de advocaat Sirk, leider der ontbonden organisatie der „vrijheidsstrijders". Rechts generaal l.»aidoner, die het opperbevel over de troepen heeft gekregen. (De regeering is voornemens, het spellingvraagstuk thans tot een zeer spoedige oplossing te brengen in den vorm van een compromis.) Vele jaren stond het potje Van de spelling reeds te vuur, Rustig pruttelde het verder, 'k Meende, voor mijn levensduur. 't Schoteltje werd warm gehouden, Niemand lustte 't hapje graag, Er was angst voor eterstoring. Als :t wat zwaar lag op de maag. Nu het bijkans was vergeten, Buiten een beperkten kring, (Er gebeurt zoo tegenwoordig Ook nog wel een ander ding) Wordt het eensklaps met een vaartje Van zijn pitje afgehaald, En ons aangediend als maaltijd. Hoewel 't gros er niet om maalt. 't Schijnt een tusschenvorm te worden, Water in den Kollewyn. Compromis met d' oude spelling (Als 't niet komproomie moet zijn). Ik kan er niet warm voor loopen, Voor dit speelsche spellingspel, Fouten maken doet ons volkje Toch bij elke spelling wel. 't Vraagstuk sjokte zoo gezellig, Waarom 't tempo nu versneld? Er wordt ons al tegenwoordig Zooveel op de mouw gespeld. Maakt men ons met die versnelling Van de spelling crisisvrij? Naar mijn zeer bescheiden meening Maakt men er een kriezis bij. 't Lijkt me slechts vóór alles noodig. Dat de wereld wordt verteld, Hoe ze wijsheid, moed en vriendschap Tot geluk tezamenspeldt. P. GASUS. DE DIESELTREIN OP HAARLEM'S STATIONSPLEIN. VEEL BEKIJKS EN „BEPRAATS". Een grauwe langwerpige rups stond heden morgen langszij het stationsplein en talrijke kijkers stonden op het middenpleintje als gold het hier een voorstelling waarvoor betaald werd. De eerste Dieseltrein die de firma Beijnes afleverde, stond voor het gebouw en de laatste hand werd gelegd aan dit eerste Haarlemsche stel-van-drie. Het is een afzichtelijk monster zoo van dicht bij en zoo nuchter midden in de straat. Naast de smalborstige E.N.E.T.-trammetjes, de breed-stompe „gele" en de roode. blauwe en grijze bussen maakt deze driedeelige rups een eigenaardigen indruk. Alleen de lange Leide- naar kwam een weinig met de Diesel over een. en dat is logisch ook want het principe bij beide is gelijk, in zooveri'e dat het draai- stel midden onder de afscheiding van twee wagens is en dat zij verbonden zijn door een harmonica. Die stompe neus met de verschillende rui ten, de torentjes bovenop als kleine schoor steentjes, het nietige roode biesje onderaan, de vele kleine bordjes waarbij het rooken wordt verboden, (wat alweer bewijst welk een belangrijke plaats de sigaar in der mannen leven inneemt», de heel smalle langwerpige vorm en nog vele andere eigenaardige eigen-, schappen die wij aan een trein niet gewoon zijn te ontdekken, laten den kijker even vreemd staren. Aan deskundige opmerkingen op het mid denpleintje ontbrak het dan ook niet en wan neer we daarnaar zouden oordeelen. moesten we tot de overtuiging komen dat- de Diesel- trein wel reeds een oude bekende is bij het reizend publiek, ja, dat velen er zelfs meer malen mee gereisd hebben Om twee uur zou een benzinelocomotief het stel wegsleepen om het te brengen op de echte rails, want de rails op het stationsplein zijn toch eigenlijk geen echte (aldus een op merking van het middenpleintje, als gevolg van het feit dat de rails van de fix-ma Beynes slechts treinen kennen die nooit rijden....) SPOORWEGONGELUK BIJ ZWOLLE DRIE PERSONENRIJTUIGEN GEKANTELD. ZWOLLE. 14 Maart. Hedenmorgen te 7.15 uur heeft door nog onbekende oorzaak op het spoorwegkruispunt Herfte-Veldhoek, nabij Zwolle een spoorwegongeluk plaats gehad. De eerste trein. Nr. 1359. welke om 7.02 uur uit Zwolle vertrekt naar Stadskanal, is even voorbij den wissel daar ter plaatse ontspoord. De locomotief en tender ontspoorden, de drie personenrijtuigen kantelden vrijwel geheel en werden ernstig beschadigd, evenals de goede ren- en bagagewagen. De personen, die in den trein zaten, kregen geen noemenswaardige kwetsuren. Van Ma- riënberg uit is een locomotief met rijtuigen gekomen om passagiers en goederen verder te vervoex-en in de richting Coevorden. Zoolang deze lijn nog niet vrij is, zullen de reizigers per motorwagen van Zwolle naar Herfte-Veldhoek en in een anderen trein van daar naar Ommen-Coevorden en verder wor den vervoerd. Reizigers van Zwolle naar Mep- pel moeten bij de plaats van het ongeluk over stappen. De lijn OmmenCoevorden zal ver moedelijk den geheelen dag versperd blijven. Het parlement van Estland wordt ontbonden. Honderden vrijheidsstrijders zijn gearres teerd- pag. 3 Uit den Japanschen torpedojager Tomotsuru zijn totnogtoe 13 personen gered. pag. 3 Tijdens de zitting van de parlementaire en quête commissie zijn ook beschuldigingen tegen den Franschen minister Cot geuit. pag. 3 Bij een nieuw schandaal in Frankrijk zou den de spoorwegen voor millioenen bena deeld zijn. pag. 3 Het voorstel van Ged. Staten van Zuid-Hol land tot herziening der salarissen van het provinciaal personeel is aangenomen. pag. 7 Er zouden financieele moeilijkheden zijn op „Huize Doorn Geruchten omtrent een te rugkeer van den ex-keizer naar Duitsch- land worden tegengesproken. pag. 4 Het Britsche bacon-contingent zal voorloo- pig vermoedelijk niet verlaagd worden. pag. 4 Het handelsverdrag met Duitschland heeft enkele wijzigingen ondergaan. pag. 4 Over enkele maanden rijdt een autobus der N. Z. H. naar Zandvoort. pag. 1 Het nieuwe leeningsontwerp is door de Kamer goed ontvangen. pag. 9 Het conflict in de kleedingindustrie is ge ëindigd. pag. 9 Het Indisch burgerlijk pensioenreglement wordt herzien. pag. 4 ARTIKELEN, ENZ. R. P.: De gevaarlijke kleine mogendheden. pas. 1 Speciale correspondentie: Engcland's diplo matieke reiziger. pag. 3 J. II. de Bois: Eeretcntoonstelling Henri Fr. Boot. pag. 8 J. B. Schuil: Gezelschap Cor Ruys: School voor getrouwde mannen. pag. 8 J. B. Schuil: De wedstrijd van Jacob van Lennep. De Gulden Palm: De galante ca valier. pag. 8 K. de Jong: Zevende Concert der Haarlem- sche Baclivereeniging. pag. 8 Jhr. dr. J. C. Mollerus: Teeltbeperking in den tuinbouw. pag. 9 H. L. Warnier: Lichamelijke opvoeding. pag. 7 DE AUTOBUSSEN DER N. Z. H. Over enkele maanden rijdt de bus naar Zandvoort ANDERE LIJNEN WORDEN GELEIDELIJK VERANDERD. Bij koxxinklijk besluit is thans aa^x de N.Z.H.T.M. vergunning verleend tot het exploi- teeren van autobuslijncn naar Overveen Zandvoort, naar Bloemendaal en naar Heem stede. Daarmede is een einde gekomen aan de on zekerheid wat betreft het tramvraagstuk in onze stad. Indertijd heeft, naar men zich her inneren zal. de raad van Haarlem het plan van de N.Z.H.T.M. goedgekeurd om alle tram lijnen te vervangen door autobussen, uitge zonderd lijn 1 (SchotenHoutHeemstede). De uitvoering van dit plan wachtte evenwel op de beslissing van de Kroon omdat de Bx-ockway daartegen bezwaren had ingebracht. Intusschen is door de N.Z.H.T.M. alsnog aan Gedeputeerde Staten een wijziging van de route van de autobuslijn naar Overveen ge vraagd. De dix-ectie van de tram verwachtte, dat daarop binnenkort ook een beslissing ge nomen zal worden. Dan zal de autobuslijn loopen Groote Markt—Stationsplein—Over veenZeewegZandvoort. Alleen in de zomermaanden gaat de bus van Overveen door naar Zaxxdvoort (Zuiderbad». De verwachting is dat deze bus in het begin van dezen zomer zal rijden. Er komt een groot type autobus om aan de behoeften van het vervoer te kunnen voldoexx. Dan komt de tramlijn StationOverveen te vervallen. Verder deelde de directie der N.Z.H.T.M. ons nog mede. dat het in de bedoeling ligt, de ovex-ige tramlijnen geleidelijk door axitobussen te vervangen. Dit hangt evenwel samen met de uitvoering van de plannen der gemeente Haarlem om verschillende straten en wegen waarover die bussen zullen rijden te asphal- teeren Andere autobuszaken. Tevens is bij koninklijk besluit, van het be sluit van Ged. Staten van Noord-Holland, voor zoover daaxtjij aan L. A. Kors vergunning is geweigerd tot het in werking bx-engen van een autobusdienst van Haarlem naar het vliegveld Schiphol en terug, aan L. A. Kors deze ver gunning alsnog verleend. Tenslotte is het besluit van Ged. Staten voor zoover daarbij aan L. A. Kors vergunning tot het in werking brengen van een autobusdienst (ringlijn) tusschen Haarlem en Zandvoort over Overveen en Aerdenhout (van 15 Mei tot en met 15 September), is geweigerd, gehand haafd.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1934 | | pagina 1