ODOL
Rubriek voor Vragen.
DINSDAG 20 MAART 1934
HAARLEM'S DAGBLAD
9
VERBOND VOOR NATIONAAL
HERSTEL.
GENERAAL SNIJDERS EN
Mr. C. P. DE VRIES SPREKEN.
Maandagavond hield de afdeeling Haarlem
en Omstreken van het Verbond voor Natio
naal Herstel een bijeenkomst in het gebouw
van den Protestantenbond onder leiding van
den heer H. M. van Bemmelen, die niet wilde
openen met het zingen van het Wilhelmus
omdat dat een gevoel Van blijmoedigheid
meebrengt. In dit geval uitte hij den besten
wensch voor het herstel van de Koningin-
Moeder. Spr. dankte allen voor den steun,
dien hij ondervonden heeft als lid van het
bestuur, waarvoor hij vermoedelijk per 1 Mei
bedan'kt.
Generaal b.d. C. J. Snijders, eere-voor-
zitter 'van het Verbond, sprak over: Een Ur
gentie-programma voor het Verbond voor
Nationaal Herstel. Uit 'het marxisme en het
parlemen tarisme*benevens den invloed van
den wereldoorlog en de economische 'inzin
king is voortgekomen het fascisme en natio-
naal-socialisme.
In 1932 ontstond de NS.B. en in 1933 werd
het Verbond van Nat. Herstel gesticht, uit
drang naar eenheid. Spr. behandelde de re-
volutionnaire richtingen en de marxistische
zuster daarvan de S.D.A.P. Deze stichtte op
zettelijk den klassenstrij d, zij verbreidde in
de lagere kringen de idee, dat tevredenheid
een ondeugd zou zijn. De arbeiders zijn over
geleverd aan de vakbonden.
Het parlementarisme is ontwricht en prak
tisch onbruikbaar geworden. Voor de zuiver
heid van het parlementarisme is het alge
meen evenredig kiesrecht noodlottig gewor
den, dat afgeschaft moet worden. (Applaus).
De revolutionnaire partijen, waaronder spr.
onder bijVal ook de S.D_A.P. rekent, zijn te
weinig beteugeld.
Spr. citeerde het oirgentie-^rogramma van
het Verbond, dat o.a. bevat: bestrijding van
elk revolutionnair streven, verbod van de
Comm. Partij, verwijdering van de revolu
tionnaire elementen uit ambtenaren- en on
derwijzerswereld, beperking vrijheden van
drukpers en vereeniging, opheffing klassen
strijd, handelspolitiek op de basis van weder-
keerigheid, stopzetten van de afbraak der
weermacht, koloniale politiek gegrond op de
Rijkseenheidsgedachte, nationale Radio-om-
roep. Spr. geloofde, dat dit door grondwets
herziening zou moeten geschieden. Hij hoop
te dat er dan eens een einde zou komen aan
de nationale schande dat zij, die openlijk
omverwerping van het wettelijk gezag voor
staan. als officieele vertegenwoordigers in
het parlement zitting hebben.
Spr. eindigde zijn rede met de hoop uit te
spreken, dat het programma verwezenlijkt
zou worden.
Mi'. C. P. de Vries sprak over: Uit den
strijd om de Eenheid. Na den oorlog is in
het ontredderde Italië Mussolini gekomen,
die iden werkman weer zijn vaderland en volk
liet zien. Ook in Duitsehland werd de toe
stand verbeterd, met middelen die daar ge
schikt waren. In Holland zal echter nooi-t de
volledige corporatieve staat kunnen komen
en het wil geen- Gleichsehaltung wegens de
geestelijke stroomingen.
In Nederland vindt men het partijsysteem,
en anderzijds een groeiende beweging, die te
veel naar het buitenland kijkt en van Ne
derland een zwarte of bruine afspiegeling
daarvan wil maken. Beide Zijn fout. De waar
heid ligt in het midden. Evenmin als Neder
land de roode kleur heeft gehad, zal het ook
niet zwart of bruin worden, doch een eigen
kleur hebben en houden: oranje.
De klassenstrijd'had een reden: de werk
man werd onderdrukt en 't vaderland deed
niets voor hen. en een kloof ontstond, die
later in stand bleef door de leiders van den
werkman zelf. Eenheid moet weer gemaakt
worden. Op het oogenblik is er het verlangen
geen proletariër meer te zijn. Men wil mee
strijden in het nationale gelid.
Spr. ziet in de N.S.B. goede dingen maar
ziet gevaren in haar te sterk neigen naar
Duitschland. Maar spr. acht niet rechtvaar
dig. de gronden waarop de N.SB. verboden
wordt. Deze regeering zal geen nationale re
geering worden zoolang ze goede vaderlan
ders wegzendt en de volksver dervers in de
regeering houdt.
Spr. critiseerde de wijze van strijden van
het liberalisme, dat eerst de voorvechters
van de nationale beweging doodzweeg en nu
belastert. Hij sloot zijn enthousiast toege
juichte rede met eenige versregels, houden
de opwekking één te zijn.
In de pauze dankte mr. P. C. L. Eschauzier.
secretaris van het hoofdbestuur, den heer
Van Bemmelen voor alles wat hij gddaan
heeft, in verband met zijn aftreden.
COLLECTE RECLASSEERINGS-
WERK MISLUKT.
AANVULLING GEVRAAGD.
De huiscollecte, welke Zaterdag jl. in deze
gemeente werd gehouden ten bate van het
reclasseeringswerk van het Nederlandsch
genootschap tot zedelijke verbetering dei-
gevangenen, is vergeleken bi.i de opbrengst
van het vorig jaar een mislukking geworden.
Het vorig jaar was de opbrengst ruim f 1200
en deze keer slechts f 498:19.
Het Comité van Uitvoering verzoekt ons te
berichten, dat het- nog gaarne van die inge
zetenen, die Zaterdag jl. door een of andere
oorzaak hun bijdrage niet gegeven hebben,
dit bedrag zal ontvangen door storting op
de girorekening van den secretaris van het
Comité van Uitvoering, den heer G. van
Santé, Pijntorenstraat 9, postrekening no.
210064.
AANBESTEDING.
Bh *en door den architect H. G. S"h^lten.
geh'-'-den aanbesteding, voor het verbouwen
van perceel Regentesselaan 40. werd inge
schreven door; Brandsma en Bakker f 5983.
P. Rosenhart Jr. f 5999. L. Schijf f 6350. Zwarte
en Verheul f 6405 Sterk en Wierda f 697! E. J.
Lubbers f 7246. G. Metselaar en Zn. f 7287, J.
Sietses f 7800. J. v. d. Putten f 8145. J. de Geus
f 8200. Muller en v. d. Lande f 8449, A. J. Tim-
mers f 8967.
NED. MIJ. VOOR NIJVERHEID EN HANDEL
Voor het Departement Haarlem zal een
voordracht gehouden worden door dr. A. R.
Zimmerman te Veip, over het onderwerp:
„Welvaart en Overheidsbetsuur". op Woens
dagavond 28 Maart in Hotel Lion d'Or.
KINDERVOEDING.
De Vereeniging „Kindervoeding" reikte in
de afgeloopen week uit in hare afdeelingen:
Zoetestraat 1217 porties, Overtonstraat 1076
porties, Byzantiumstraat 772 porties.
Bovendien werden dagelijks aan de scholen
voor Buitengewoon L.O. 95 porties verstrekt.
OPMERKINGEN VAN LEZERS.
VERKOOP GESTOOMD VLEESCH.
Een lezer beklaagt zich bij ons over het
volgende:
Hij zag Vrijdag bij den verkoop van ge
stoomd vleesch aan het Slachthuis, dat som
migen 6 a 7 pond kregen (niet in bussen,
maar los), terwijl anderen niets ontvingen,
omdat alles uitverkocht was.
Inzender meent dat het beter zou zijn, elk
niet ïneer dan 2 a 3 pond te geven, dan
konden er méér menschen aan vleesch ge
holpen worden.
Naar aanleiding van deze klacht infor
meerden wij bij het Slachthuis, waar men
ons mededeelde dat de verkoop van het ge
stoomde vleesch niet van het Slachthuis uit
gaat.
Het is vleesch van koeien, dat niet versch
mag worden verkocht, maar gestereliseerd,
zeer geschikt voor de consumptie is. Het
wordt door den betrokken slager verkocht,
gemakshalve aan het Slachthuis. (Hij mag
het ook aan zijn zaak verkoopen).
De slager tracht natuurlijk zoo spoedig
mogelijk van het vleesch af te komen en
verkoopt er zooveel tegelijk van als hij maar
kan, want het komt ook wel voor. dat hij
met een deel van het vleesch blijft zitten, om
dat er geen vraag naar is.
Er is dus voor den slager geen aanleiding,
om tot rantsoeneering over te gaan.
De directeur van het Slachthuis staat ge
heel buiten deze zaak. De slager huurt een
voudig een verkooplokaal van het Slacht
huis.
TANDPASTA
(Adv. Ingez. Med.)
DUIDELIJK GESTELDE VRAGEN
van alle Abonné's van Haarlem's Dagblad
loorden door een specialen Redacteur en
zijn talrijke medewerkers zoo mogelijk en
ten spoedigste beantwoord.
De vragen moeten worden geadresseerd
aan de RedactieGroote Houtstraat 93, met
duidelijke vermelding van naam en "woon
plaats. Vragen, waaraan naam en adres
ontbreken, worden terzijde gelegd.
De antwoorden xoorden per auto GEHEEL
KOSTELOOS thuis bezorgd.
De namen der vragers blijven redactie
geheim.
MILITAIRE ZAKEN.
VRAAG: 1. Mijn zoon is in Januari IS jaar
geworden en moet dezen zomer eindexamen H.
B. S. B doen. Kunnen wij nu al te weten komen
of hij dienstplichtig is?
2. Wanneer en waar zou hij eventueel moeten
dienen?
3. Kan hij kiezen bij welk wapen hij inge
deeld wil worden?
ANTWOORD: 1. Neen, in Januari Vfm het
volgende jaar moet hij zich aangeven voor den
dienstplicht.
2. In het jaar, waarin hij 20 jaar wordt. Waar
Is nog niet op te geven.
3. Ja, bij de keuring.
BELASTING ZAKEN
VRAAG: Hoeveel schoolgeld moet ik betalen
voormïjn zoon, die in de 1ste klas van het Gym
nasium zit? Ik ben voor 33/34 aangeslagen naar
6112.en heb geen andere kinderen, die hier
school gaan: wel een minderjarige en een meer
derjarige. die de universiteit bezoeken.
ANTWOORD: Naar een inkomen van 6112.
wordt het 135. Het schoolgeld wordt echter
berekend naar het inkomen dat geldt voor de
ink.bel. 1932/33.
VRAAG: Ik woon te Hoofddorp en ben in bet
bezit van een motorrijwiel, dat ik sedert October
1932 niet meer berijd. Over 1932 heb ik daarvoor
pers. bel. betaald. Sedert Mei 19 33 heb ik het
aan een handelaar gegeven om te vorkoopen.
Moet ik nu toch over 1933 belasting betalen?
2. Indien niet. tot wien moet ik mij dan wen
den t>m de reeds betaalde belasting 1933 terug
to ontvangen?
ANTWOORD: 1. Wij vermoeden, dat gij het
motorrijwiel zelf hebt aangegeven. Als het in
het geheel niet wordt gebruik, kunt gij onthef
fing bekomen.
2. Tot den Inspecteur der Dir. Bel. te Haar
lem. Zie de achterzijde van het aanslagbiljet on
der „Ontheffingen".
RECHTZAKEN
VRAAG: 1. Wanneer moet een zaak aangeslo
ten wezen bij de Kamer van Koophandel?
2. Als het volgens den omzet gaat en de win
kelier tevens in loondienst bij een patroon is,
heeft men dan recht te zeggen, dat omzet gelijk
Is aan loon plus verdienste in de zaak?
ANTWOORD: 1. Als regel altijd, tenzij aan
wezig ls één der uitzonderingen in de wet be
paald b v. het bedastbaar inkomen beneden de
2000.per jaar is. Gij bedoelt waarsohijnlijk
of inschrijving in het handelsregister ver-
eischt is.
2. Zie onder 1. AH ebronnen van inkomsten
tellen njee.
VRAAG1. Aan welke eischen moet ik vol
doe® om benoemd te worden tot makelaar in
onroerende goederen?
2. Welke kosten zijn hieraan verbonden?
3. Bestaat er een vereeniging tot opleiding van
makelaars?
ANTWOORD: 1. Gij bedoelt waarschijnlijk om
als zoodanig beëedigd te worden. Dit wordt U
slechts dan geweigerd, indien gegronde vrees bee-
staat, dat gij als makelaar de eer van den stand
der makelaars zult schaden of de geschikheid
mist, vereischt voor de uitoefening van het be
roep.
2. Zeer geringe.
3. Ons niet bekend. Wij meenen dat er wel een
schriftelijke opleidingscursus bestaat.
RECEPTEN
VRAAG: 1. Hoe maakt men zonder oven cake
met rozijnen?
2. Hoe maakt men advokaat van 15 eieren?
ANTWOORD: 1. Benoodigd: 1 ons bloem, 1
ons suiker; 75 gram boter: 1/2 ons sunmaid ro
zijnen, 25 gram gesnipperde sucade en 2 eieren
Maak van alles, behalve rozijnen" en sucade een
mooi elastisch deeg en werk er dan vlug de
rozijnen en sucade door. Doe het in een met
boter besmeerde wonderpan en laat op zacht
vuurtje, bvb. gas- of petroleumstel, waarop een
asbest plaatje, aan beide kanten lichbtruin en
gaar bakken.
Hebt gij geen wonderpan, doe het dan in een
met boter besmeerden vroodvorm, die maar voor
2/3 gevuld mag zijn en breng dien naar den
bakker.
2. Klop de eieren met 4 ons suiker en een
theelepel vanille essence tot de suiker geheel is
opgelost. Voeg er dan langzaam en steeds roe-
renr 750 gram brandewijn bij en laat, steeds
roerend, au bain Marie even lauw worden. Be
waar het in schoone, goed gekurkte flesschen.
VRAAG: 1. Een taschje van grijs slangenleer
ls vuil geworden. Hoe kan ik dit zwart maken?
2. Hoe kan men een japon van crêpe Maroc-
cain, die door het dragen groezelig is geworden
schoon maken? Crème met bruin patroon en
plissé.
ANTWOORD: 1. Gij kunt hiervoor lederverf
in alle kleuren koopen. Gij verkrijgt daarmee
prachtige resultaten.
2. Maak de japon goed stofschoon en zet haar
dan 5 minuten dichtgedekt in een steenen kom
met ruim waschbenzine. Sla er dan nog eens
goed door en hang, zonder wringen, op een
kleerhanger buiten in de schaduw te drogen. De
ze geheele behandeling moet bulten in de scha
duw geschieden en vooral geen vuur of licht in
de nabijheid.
VRAAG: Hoe 'maakt men vruchtenbowl?
ANTWOORD: Hiervoor kunt gij verschillen
de vruchten gebruiken zooals: perziken, aard
beien. nanas, sinaasappelen enz. Maak ze in
mooie, kleine stukjes en overgiet ze met witte
wijn, waarin per flesch ongeveer 2 eetlepels
suiker zijn opgelost, r,aar smaak en 1/2 flesch
mineraalwater. Laat een paar uur op koude
plaats staan. In plaats van witte wijn kunt gij
ook bessenwijn gebruiken.
VRAAG: Hoe kan ik een kort. bruin fluweel
manteltje schoonmaken?
ANTWOORD: Zet he-t stofschoon gemaakte
manteltje een uur in even lauw zeepsop van am-
moniakzeep of houtzeep: sla het er dan door en
breng, zonder wringen in schoon water over. Als
de zeep er niet geheel uit is, nog eens in schoon
water naspoelen. Hang, zonder wringen te dro
gen en, als het wat begint te drogen, een paar
keer uitslaan, opdat de pool van het fluweel
blijft staan. Aan den achterkant strijken, terwijl
het aan tweekanten word vastgehouden, want als
gij he daarbij neerlegt plet het.
(Adv. Ingez. Med.)
LETTEREN EN KUNST
MUZIEK.
Heemsteedsche Kunstkring.
Les instruments anciens
de Henri Casadesus.
De „Société des Instruments Anciens" is ook
in Haarlem meer dan eens opgetreden. Henri
Casadesus, eertijds altist in het beroemde
Capetkwartet, vormde haar uit leden zijner
familie benevens een contrabassist; zelf nam
hij de viola d'amore voor zijn rekening.
Of nu de contrabas geen deel meer van het
ensemble uitmaakt is mij niet bekend; in
Heemstede was die niet aanwezig. Marius Ca
sadesus bespeelde de zessn'arige kleine viool,
die quinton of quinte genoemd wordt, Lucet-
te C. de eveneen zessnarige viola da gamba,
een soort kleine cello, Regina PatorniC. het
clavecin, de leider natuurlijk de viola
d'amore.
Henri Casadesus heeft in de oude muziek,
vooral de Fransche, ijverig gespeurd, en veel
voor den dag gebracht, dat men niet kende,
zelfs van auteurs, wier namen men niet in
een muzieklexicon vindt. Zoo b.v. Noudonville,
van wien „Pièces en concert" werden uitge
voerd: drie deelen, in het eerste waarvan een
middendeel voorkwam, dat zeer bekoorlijk van
klank was. Overigens zijn die drie deelen groo-
tendeels op een liggende bas, dus een soort
orgelpunt of musette gebouwd en wat erg rijk
aan herhalingen. Vermoedelijk heeft Henri C.
dit en andere werken voor zijn ensemble be
arbeid en pasklaar gemaakt en getracht
daarbij door klankverscheidenheid te vergoe
den wat aan thematische en harmonische af
wisseling ontbreekt.
De claveciniste was met- de vertolking van
Bac'n's Ital. Concert verre van gelukkig. Reeds
in het eerste deel kwamen meerdere techni
sche en een paar geheugen-fouten voor; in
het Andante werden deze geheugenfouten be
paald storend; de ostinate basfiguur werd
evenals de maat vervormd,, een heel stuk
werd overgeslagen. De klank was ook niet
klaar en alien clavecin-bewonaeraars ten
spyt moet ik zeggen dat ik het werk dan
nog maar liever op een goeden vleugel hoor.
Bij de Gigne van Ph. Em, Bach was de klank
veel doorzichtiger en de uitvoering brillanter;
evenzoo bij het toegift.
Marius C. speelde drie nummers van den
Ita'.iaanschen componist G. B. Somis <1676-
17631 een leerling van Arch. Coreüi: bevallige
muziek, waarvan vooral de „Tambourir." in
sloeg. De kunstenaar gaf daarop nog een tam-
bounn van andere herkomst- extra.
In de Suite van J. M. L-eclair <16971764'
die weer een leerling van Somis was, hebben
we het gevceiige en welluidende spel van
Henri Casadesus kunnen bewonderen. De
viola d'amore is wegens de 7 snaren moeilijk
te bespelen, maar doordat er nog 7 meeklin
kende snaren zijn, die onder de toets liggen,
bezit de klank een groote helderheid. Een stuk
van A. C. Destouches (1672—1749) werd als
toegift geschonken.
Den naam van Nicoley heb ik niet kunnen
vinden. Zijn ,Le délice des jeux" getitelde
suite, die door het geheele ensemble vertolkt
werd bevat zeer gracieuze en onderhoudende
muziek.
Diepere gevoelens zijn op het concert van
Maandagavond niet tot uiting gekomen. Trou
wens we hebben wel eens indrukwekkender
avonden van het Casadesus-ensemble gehad.
Aan de claveciniste werd een mooie bloe
menmand geschonken
K. DE JONG.
MUZIEK VAN SCHUBERT
GEVONDEN.
IN DE NALATENSCHAP VAN EEN
NABESTAANDE.
BOEDAPEST, 19 Maart. (V.D-) In het Hon-
gaarsche' dorp Palanka is overleden de 28-
jarige musicus Joseph Schubert. Daar de
overledene geen nabestaanden had werd zijn
nalatenschap van overheidswege onderzocht.
Hierbij heeft men belangrijke ontdekkingen
gedaan. Men vond n.l. een aantal belangrijke
brieven en geschreven muziek van Franz
Schubert.
Uit de brieven, welke van 1820 dateeren.
blijkt, dat de noodlijdende Franz Schubert
uit Weenen aan zijn te Palanka wonende fa
milieleden een aantal composities heeft ge
zonden in de hoop. dat zijn familie deze voor
hem zou kunnen verkoopen.
De brieven bevatten tal van tot nu toe on
bekende bijzonderheden uit het leven van
Franz Schubert, zij zullen binnenkort worden
gepubliceerd.
HET TOONEEL.
WILHELM MEYER-FöRSTER
OUD-HEIDELBERC.
Van Wilhelm Meyer—Förster. wiens doods
bericht ons gisteren bereikte, weet het groote
publiek niet veel meer dan dat hij de schrijver
van Oud Heidelberg is geweest. Maar dat stuk
was ook voldoende om hém een wereldnaam
te bezorgen. Geen enkel Duitsch tooneelstuk
heeft in deze eeuw het succes van Oud-Heidel-
berg, dat voor het eers op 22 November 1901
in het Berliner Theater te Berlijn werd ge
speeld. overtroffen. Met Oud Heidelberg ver
overde Meyer Förster, die behalve eenige ver
halen en satires o.a. Saxo Saxonon
nog twee drama's Kriemhild en Der Vielge-
prüfte had geschreven, niet alleen Duitsch
land, maar de heele wereld en dat was te op
merkelijker, omdat dit tooneelspel in wezen
toch zoo oer-Duitsch was en in de liefdesge
schiedenis van Karl Heinz en Kathe wel erg
sentimenteel. Maar er is ook in dit stuk die
prachtige figuur van Dr. Jüttner en in de slct-
acte, waarin Karl Heinz bij zijn laatste bezoek
aan Heidelberg ondervindt, dat niemand zijn
jeugd voor de tweede maal nog eens beleven
kan, stijgt hij boven het „verhaaltje" uit en
voelen wij het algemeen menschelijke in dit
tooneelspel.
De geschiedenis van de eerste opvoering
van Oud Heidelberg is merkwaardig genoeg
om hier nog eens bij den dood van den schrij
ver te vertellen, vooral omdat zij slechts wei
nig bekend is. Harry Walden, de eens in
Duitschland verafgode jeune premier, die on
de première Karl Heinz creëerde heeft er in
zijn tooneelherinneringen van verteld. Mever
Förstner had het stuk bewerkt, naar een
dcor hem geschreven novelle Karl Heinrich en
het den toenmaligen directeur van het, Ber
liner Theater Paul Lindau aangeboden. Paul
Lindau had het ter opvoering aangenomen,
omdat hij MeyerFörster al eenige malen had
teleurgesteld, maar tijdens de repetities had
den de spelers zoo weinig vertrouwen in het
stuk. dat zij den directeur vroegen het van het
repertoire te nemen. Lindau ging hier echter
niet op in, enkel en alleen omdat hij Meyer
Förster beloofd had het stuk te spelen. Zoo
zeer rekenden de spelers op een fiasco, dat
Harry Walden 'n paar collega's uitnoodigde
voor de première met de woorden: „Neem
maar een paar zakdoeken en fluiten mee om
het stuk te helpen begraven!"
En zie, de 22e November 1901 werd voor het
Berliner Theater een gloriedag en nog het
zelfde seizoen ging dit stuk van Meyer—
Förster in alle theaters van Duitschland. En
eenige jaren later werd het over de geheele
wereld gespeeld.
Ik herinner mij alijd nog een opvoering van
Vieil Heidelberg in 1906 te Parijs in het Thea
tre de 1' Odéon onder leiding van Antoine. De
Franschen hadden er geen begrip van, hoe zij
dit typisch Duitsche stuk moesten spelen. De
studenten-liederen in het tweede bedrijf wer
den voortreffelijk muzikaal driestemmig ge
zongen en ik zag de schaduw van den zeer be-
wegelijken dirigent, die achter de schermen
stond over de Neckar en het oude slot. Karl
Heinz en Kathe speelden met zoo n tempera
men hun liefdescènes, dat de Franschen er
zich wel over verwonderd moeten hebben, dat
deze liefdeshistorie zoo onschuldig als een
„idylle" eindigde. De eenige. die voortreffelijk
en volkomen in den Duitschen geest speelde,
was'Signoret. die een prachtige Liitz was.
Opmerkelijk is het, dat het stuk in Holland
in het begin maar heel weinig succes had.
Het ging bij de Rotterdammers met- Marie van
EtisdenVink als Kathe in de September
maand en Van E'isden moest het al na enkele
opvoeringen van het repertoire nemen. Eenige
maanden later probeerde hij het echter nog
eens met Henri Brondgeest als Karl Heinz.
Brondgeest moest de rol opnemen en be
wijs van zyn ongewoon sterk geheugen
studeerde de tekst in één nacht in. Het werd
voor de Rotterdammers het grootste succes
van het seizoen. Later volgde de Kon. Veree
niging Het Nederlandsch. Tooneel en het suc
ces was niet minder éclatant. Ik weet niet,
hoeveel Kathes ik in den loop der jaren heb
gezien Guus Poolman, Emma Morel, Marie
Holtrop, Tilly Lus en nog meer en altijd
weer deed het stuk het. De mooiste Juttner,
die ik mij herinner, was van Jan C. de Vos en
nooit heb ik ''e scènes tusschen Jüttner en
Karl Heinz gevoeliger zien spelen dan tus
schen Jan C. Senior en Jan C. Junio- Zij wa
ren niet alleen Jüttner en erfprins maar Va
der en Zoon.
Ook Cremer heeft eens een voor dilettanten
merkwaardig goede opvoering van Oud-Hei
de iberg gegeven, waarin zich vooral Serodim
als Karl Heinz. Henk Bakker als Mitz en
mevrouw Egmond als Kathe onderscheidden,
Meijer—Förster heeft na zijn wereldsucces
met Oud-Heidelberg niet veel vreugde meer
beleefd. Hij schreef nog één stuk den titel
herinner ik mij niet dat echter viel. Maar
tragischer was het. dat hij 3 jaar na de op
voering van Oud-Heidelberg blind werd en
blind is gebleven tot zijn dood. MeijerFör
ster moge dan niet tot de groote schrijvers
heebben behoord, zijn Oud-Heidelberg is in
wezen zoo oer-Duitsch als er maai' weinige
andere stukken geschreven zijn.
J. B. SCHUIL.
FRYSK SELSKIP
CYSBERT JAPICX.
Het Selskip Gijsbert Japicx heeft, naar de
voorzitter in zijn openingwoord terecht op
merkte, niet onder de tooneel-malaise te
lijden. Integendeel, de avond, welke het
Zaterdag in den schouwburg aan den Jans-
weg zijn leden heeft aangeboden, maakte in
alle opzichten den indruk van een „hausse".
Een uitverkocht huis, belangstellend en mee
levend publiek, een goed stuk en voortreffe
lijk spel, wat kan men meer eischen!
Schrijver dezes, die een paar jaar lang geen
vertooning van deze vereeniging heeft bij
gewoond en nu onwillekeurig vergelijkingen
maakt, meent sinds dien tijd een omwente
ling in het aanzien van zoo'n feestavond te
hebben bespeurd. Het oud-friesch karakter
verdwijnt allengs voor de onweerstaanbare
moderniseering. In de stampvolle zaal was
slechts één, zegge één oorijzer meer te ont
dekken. Daarentegen waren smoking en
gededoseerde avondjaponnen, zeer onfrie-
sclie verschijningen! verre van uitzonde
ringen geworden.
Maar het Frysk bloéd klonk en daverde
nog krachtig ver in het rond en ook de al
oude „sankj es" werden nog algemeen mee
gezongen.
Deze voorstelling maakte deel uit van een
prijskamp, waarbij de bekende wisselbeker
de inzet is, Twee jaar geleden was deze beker
in het bezit van de Haarlemsche vereeniging,
welke hem het vorig jaar heeft moeten af
staan en nu met echt-friesche hardnekkig
heid haar best doet het pronkstuk terug te
winnen.
Ter eere van 't feest waren behalve de
jury. een paar Bondsbestuurders aanwezig,
alsmede delegaties van de zustervereni
gingen uit Amsterdam en Rotterdam en een
heele autobus vol belangstellende Alkmaar-
ders.
Het stuk, dat men voor dezen avond had
uitgekozen, behoort tot het beste, wat men
den laatsten tijd op het dilettanten toon eel
krijg te zien. Het is een echt volksstuk in den
echten zin des woords, een greep uit het alle-
daagsche menschenleven, met zijn conflicten
tusschen karakters en situaties, zooals we
dat allen kennen, onverschillig tot welken
stand van de maatschappij wij behooren, Bij
zoo'n stuk gevoelt men vaak iets van wrevel
tegen het beroepstooneel, dat gansch de zoo
rijk geschakeerde maatschappelijke wereld
met haar verschillende sferen en kleuren
steeds maar koppig verengt tot den salon van
de toch heusch niet zoo overmatig belang
wekkende „society"-menschen.
Hier waren we bij de boeren en wel bij de
echte boeren van de Friesche klei. We kregen
geen nabootsing te zien en te hooren, geen
zoetelijke of humoristische of rauw-realisti-
sche fantasieën over den boer, zooals 'tooneel-
en romanschrijvers die meestal geven, maar
we gevoelden ons volmaakt in het werkelijke
leven, in die eigenaardige sfeer en dat typi
sche milieu van een bepaalde volksgroep ver
plaatst.
De verdienste van de schrijvers, Geertsema
en Eppinga genaamd, is, dat ze in hun drama
It Heechste (Het hoogste) een eenvoudig en
algemeen voorkomend gegeven hebben inge
kleed in het speciale kader van een bizon-
dere streek, en van dit hierdoor zoowel in-
inerlijk als uiterlijk-boeiend geval een strak
en logisch opgezet stuk hebben gemaakt,
dat alleen in het laatste bedrijf, door het te
langdurige komische intermezzo van Gabe en
Lutske, ietwat zakte.
Ook de karakters staan scherp tegenover
elkaar, zijn forsch geteekend. maar blijven
menschelijk. De schrijvers hebben zich van
overdrijving onthouden en zün niet verval
len in de gewone fout van de volksstukken,
welke zwart en wit. engel en schurk in fel
contrast plegen te teekenen.
Hier zijn alle personen, tot zelfs de onsym
pathieke Homme toe, slachtoffers van een
door henzelf opgeroepen noodlot en ze wor
den door dit noodlot zelf gezuiverd en van
hun fouten genezen, zoodat het „happy
ennd" geenszins geforceerd is, maar als een
in smarten gebaard nieuw leven de logische
uitkomst is van al het pogen en falen, waar
van deze vier bedrijven verhalen.
Jetske, de weduwe van een jongen boer,
blijft met haar vader op de boerenplaats
wonen en heeft het beheer daarvan toever-
troumd aan 'n vreemdeling, Homme. 'n boeren
knecht, die door Hiltsje, de meid, die hei
melijk met hem verkeert, naar de plaats is
toegehaald. Maar Homme is een strever, die
in heerschen zijn ideaal ziet. Sooedig heeft
hij het werkvolk, waarmee de vroegere boer
gemoedelijk omging, getyranniseerd, zeer tot
verdriet van den ouden vader van Jetske.
Maar Jetske zelf laat zich door den krach-
tigen man betooveren en trouwt hem, de
waarschuwingen van haar vader in den wind
slaande. Telaat bemerkt ze, dat Homme haar
louter gehuwd heeft, om zijn ideaal, boer te
zijn en de plaats in eigendom te hebben, te
verwezenlijken.
Homme, door zijn brutaliseeren vereen
zaamd van iedereen, in voortdurende veete
met het personeel en als echtgenoot in een
hel geraakt, kan den gelukkigen tiid met
Hiltsje niet vergeten en door de menschel'ike
wiize. waaron alle dramatis personae zich
in dit conflict gedragen. komt het tenslotte
tot een echtscheiding. Homme. var, zijn eer
zucht genez°n. heeft geleerd dat de liefde
.het hoogste" is.
Het spel was in alle opzichten voortreffe
lijk. In verband met den wedstrijd meenen
wij beter te doen, ons in dezen van details
te onthouden.
H. G. CANNEGIETER.
