IDYLLE. Onze Gevelfoto-prijsvraag Nieuwe spelling. Het Befauytijkste 51e Jaargang No. 15589 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Vrijdag 20 April 1934 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMEN 1 KN pef week 0-25, per maand 1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post 335, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week ƒ0.05, per maand 0.22, per 3 mnd. 0.65 franco per post 0.72J4. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIëNj.5 regels ƒ1.75, elke regel meer 0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels 0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes (iederen dag) 13 regels 0 30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant Gratis Ongevallenverzekering vooi Maand- en Weekabonnés. Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f400.-, Duim f250.-, Wijsvinger f 150-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-. Idem voor Abonnés op het Geïll. Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f2000-. Overlijden f 600-. Verlies van Hand, Voet of Oog f400-. Verlies Duim f75.-. Verlies Wijsvinger f75.-. Verlies andere vinger f30.-. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWINTIG BLADZIJDEN HAARLEM, 20 April. De Spelling-Marchant. Na de spelfing-de Vries en te Winkel, de spelhng-Kollewijn, de. spelling-Terpstra en de ontstellende spelling-van-Sollicitanten, uit dit alles ontstaan, bereikt ons thans de spel ling-Marchant. Het nieuwe ei is gelegd. Ik heb het met bezorgdheid bekeken, en met schrik in de toelichting van de Staats commissie gelezen: .Men mag aannemen dat, wanneer de regeering met haar ambtelijke stukken voorgaat, de andere overheidsorga nen zich daarbij zullen aansluiten. Hetzelfde mag worden verwacht van de pers". Zoo. Minister Marchant verwacht dus dat wrj ons aan zullen sluiten bij de ambtelijke stuk ken van de regeering. Die zijn voor ons geen erg aanlokkelijke leidslieden. Toen ik mijn eerste wankele schreden op het journalistieke pad zette, werd ik door ervaren collega's dadelijk tegen die ambtelijke stukken ge waarschuwd. „Wie waken wil tegen funeste invloeden op zijn Nederlandsche taal", zoo spraken zij. „hij hoede zich allereerst voor da ambtelijke stukken uit Den Haag". Zij drukten zich kernachtiger uit, maar uit eer bied voor de overheid zeg ik het wat zachter. Later is mij gebleken hoe juist deze jaa- was. en de tijd kwam waarin ik zelf hem her haaldelijk aan beginnelingen heb gegeven. Nu zouden deze stukken onze leiders moeten worden, zooal niet in de taal, dan toch in de nieuwe spelling. Hm. Misschien slagen ze erin het goed te doen. Maar ik heb meer eerbied voor de kennis van prof. dr. van Ginneken, prof. dr. de Vooys en prof. dr. Albert Verwey, allen leden der Staatscommissie, dan voor de a.s. toepassing daarvan door de regeerings- bureaux. De spelling-Marchant zelf is een compromis. Toegegeven moet worden, dat de minister voor een moeilijke taak staat, en moet trach ten een uitweg te vinden uit de chaos, ont staan door de verkeerde opvatting dat men een spelling kan dwingen door revolutionair ingrijpen inplaats van haar - zooals in ieder an der land ter wereld - haar evolutionairen weg te lat.en volgen. In het eerste geval behandelt men het heele volk als schooljongens en schoolmeisjes. Het is daar ongeschikt voor, het leent er zich niet toe, en de pedanterie het spijt mij dat ik zoo'n hard woord moet gebruiken van enkelen, die meenden wèl een heel volk op hun schoolbanken te kun nen zetten, heeft tot den mallen chaos geleid waar we nu weer uit verlost moeten raken. Ik zie het niet hoopvol in. Evenals de vorige spellingen is ook deze bedoeld als „vereen voudiging". Zij is evenwel alleen een vereen voudiging voor kinderen, die nog spellen moeten leeren. Voor allen die het al geleerd hebben is zij een moeilijke, tijdroovende en lastige zaak. Ziedaar de hoofdreden waarom ook de spelling-Terpstra is mislukt. Sommige dingen in het nieuwe plan zijn eenvoudig. Als men zich tot een paar dier eenvoudige dingen had beperkt, zou het een goede kans maken. Als men dan weer eens een paar jaar wachtte, zou er misschien weer wat te doen zijn. Maar voor dit alles, tegelijk, in te voeren op 1 September 1934, hebben we geen tijd. En er zijn punten bij die op zichzelf teveel last veroorzaken. „De e wordt aan het eind van open lettërgrepen" niet verdubbeld. Mooi. De minister moet eens on derzoeken hoeveel doodgewone mensehen, die wel eens ingezonden stukken schrijven en zoo, nog weten wat „open lettergrepen" zijn. „De ee blijft echter aan het einde van een woord '(b.v. gedwee, mee. twee, vee, enz.) alsmede in afleidingen en samenstellingen van woor den op -ee, zooals meeleven, meewarig, twee de, veevoeder enz." Hoeveel menschen zullen in staat zijn een woord als „tweede" te rangschikken onder de samenstellingen? Laat de minister zich geen illusies maken- Ten aanzien van het gebruik der z.g. tus- schenletters zijn geen algemeen geldende re gels te geven. Daarom zal een zoo nauw mo gelijk bij de bestaande regeling aansluitende Woordenlijst door een van Regeeringswege te benoemen commissie moeten worden opge steld. Het is te voorzien, dat deze Woorden lijst niet zelden tweeërlei schrijfwijze zal toe laten, al of niet met voorkeur van éen van beide, enz. Goede hemel. Denkt de minister dat wij oo de redactiebureaux met zijn Woordenlijst naast ons. naast ieder redactielid, zullen gaan zitten werkenniet alleen ter controle van ons eigen werk maar ook van de tallooze bij- dragen van correspondenten en medewerkers en persbureaux en de vele „aanbiedingen" die wij'dagelijks moeten doorlezen? Dan zouden j wij de redacties in den eersten tijd wel in I sterkte mogen verdubbelen. Wij hebben een voudig den tijd niet voor al dit gedoe! Ik zou meer voorbeelden uit het ontwerp kunnen nalen. maar dit is al genoeg. Minister Marchant heeft het laten publi- ceeren. „opdat het Nederlandsche publiek er kennis van kan nemen voor dat een defini tieve beslissing in deze wordt genomen". Het schijnt dus dat hij om onze critiek vraagt. Nu. dit raad ik hem sterk af. Het is natuurlijk aardig dat hij een algemeen compromis on der de onderwijsmenschen heeft bereikt, maar dit ontwerp is te uitvoerig om hetzelfde in eens bij het Nederlandsche volk voor elkaar te kriigen. En daar is het toch om te doen. Laat hij zich bepalen tot twee punten, b.v. de weg^ting van uitgangs -n en van de niet-uit- gesoroken ch Da's tenminste zonder veel tijdverlies en last uit te voeren. Dit plan-als- geheel geef ik geen practische kans. R. P. Het gebeurt wel, dat ge op uw dagelijkschen weg iets ziet, dat zeer gering is, dat zeer ge woon is, dat zeer ontroert. Da; was er gisteren. Ergens bij een brug, ergens midden in het reppende leven. Daar stonden dertig menschen naar te kij ken. Aandachtig en stil en er was verteedering bij hen allen. Een bakkersjongen leunde op zijn fiets te gen de brugleuning en keek. Een slagers knechtje had zijn luide fluiten een oogenblik gestaakt en keek. Er stonden wat werkloozen en hun blikken gingen naar het groezelige water. Een automobilist had zijn voertuig ver laten en stond op den glooienden wallekant heel stil en aandachtig. Een heer had zijn mid dagloopje onderbroken, alle gedachten aan kooper en verkooper waren ver van hem; hij leunde op zijn wandelstok, zijn sigaret kron kelde ijlen blauwen rook naar de ijle blauwe lucht en hij keek naar het grachtje. Zoo stond er een groepje menschen en keek. Het was ieft, dat zeer gering is en zeer ge woon in April: Een moeder-eend en twaalf heel kleine, heel wollige, heele zachte eendenkuikentjes. Dit hadden met hun dertienen wat over het gras gescharreld en moeder was het water in gegleden en -.de twaalf ronde wollen balletjes op twee parmantige platte pootjes waren haar gevolgd. Het is een mirakel datte die dingen su biet zwemme kenne, zei 'n oud meneertje met een groenigen bolhoed en een verschoten demi-saison. Ze benne nog pas een paar uur oud, zei een beverig mannetje en hij spoog een kringe tje in het water, zorgvuldig naast de lente idylle. Het is ontroerend te zien, hoe die beestjes v]^k bij hun moeder blijven, zei een juffrouw op platte hakken en met een gouden band in het haar. Zou je die beessies nou magge pakke en mee naar huis nemen? vroeg de slagersjongen aan het bakkersknechtje. Ze zijne zoo gezegd toch eigenlijk van niemand. Azze ze tenminste niet van de gemeente zijn, antwoordde het bakkertje en vond zich zelf héél juridisch. De groote eend maakte een cirkel en slaakte een bescheiden kort kwaakje, de jonge eend jes peddelden het rondje méé. Als ze twee weken ouder zijn, gaan ze hun eigen weg en kennen ze hun moeder niet eens meer, zei een dikke dame in een onberis pelijk mantelpak. Zóó is de natuur nu eenmaal, wreed en harteloos! En haar blikken boorden zich scherp in de fletze oogen van de juffrouw met de platte hakken. De heer stond bewegingloos en stak een nieuwe sigaret aan. De automobilist liep naar zijn auto terug. De eend stak den metaalgroenen kop onder water, haar wiegelende achterlijf stond even loodrecht in de lentezon, vier en twintig gele pootjes-met-zwemvliezen deden bedrijvig. Als ie dat nou ziet, zei een oud heertje en zij ebbenhouten stok wees naar het doodge wone geval, als je dat nou ziet, ken je dan be grijpen, dat de menschen gifgassen en bom men maken om elkaar te vernietigen? De lucht was zacht en geurig. Er lagen zonneplekken op het groezelige water. Een verrukkelijke warme voorjaarsdag. De menschen bij het brugje, ergens midden tus- schen het reppende leven, genoten stil van het teeder tafereel. Toen zwom de moedereend resoluut weg en twaalf stuks grut zwommen méé. Zukke bééste toch eigelijk, zei een juf frouw. Toen loste het hoopje menschen zich op in den zoelen dag. Het bruggetje was weer gewóón: een zon- overschenen willekeurig plekje zonder bijzon dere bekoring in de stad, die daverde van het dagelij ksche leven. En de menschen waren weer gewóón: bee- nen die stapten, schuifelden of strompelden; oogen die naar de daagsche dingen keken zonder te zien en gedachten die verwijlden bij loonsverlaging, uiterste prijzen, concurrentie en steunuitkeering. En één van hen dacht: héél gewone, héél geringe dingen zijn dikwijls héél ontroerend en de menschen zijn van den werklooze tot den man-in-de-auto en van de vegetarische juffrouw tot het slagersknechtje eigenlijk al lemaal het zelfde en goed. Dat was geen wereldschokkende, adembene mende wijsheid van die eene. Maar het is toch wel een héél plezierige ge dachte als je de courant hebt gelezen en de telegrammen uit Parijs, Berlijn en Londen en zoo MR. E. ELIAS. HET HAARLEMSCHE GEMEENTF.PERSONEEL. BIJNA ALLEN HFBBEN DE VERKLARING UIT HET AMBTENAREN-REGLEMENT GETEEKEND. Eenigen tijd t geleden heeft de gemeente raad van Haarlem, ingevolge den wensch van de regeering, in het ambtenarenregle ment bepalingen opgenomen over het ver boden lidmaatschap van verschillende ver- eenigingen. Aan alle ambtenaren en werklieden is door het gemeentebestuur een verklaring ter teekening toegezonden. Uit vertrouwbare bron vernemen wij, dat van bijna het geheele gemeentepersoneel de verlangde verklaring reeds binnen gekomen is. Van enkelen moet de verklaring even wel nog komen, maar de verwachting is. dat dit binnen enkele dagen gebeuren zal. Voor zoover men er over kon oordeelen wordt niet vermoed, dat er een is, die door het weigeren van de onderteekening de conse quentie van ontslag zal aanvaarden. HET AFTREDEN VAN DEN BURGEMEESTER VAN HAARLEM. IN 1935 OF IN 1937? Eenigen tijd geleden heeft de regeering aan de burgemeesters een persoonlijken brief gezonden over het aftreden van burgemees ters op hun 65ste jaar. Het is niet precies bekend geworden wat in die brieven staat, maar de algemeene strekking is, dat het ge- wenscht is, dat zij bij het bereiken van dien leeftijd aftreden, tenzij er bijzondere om standigheden zijn die er voor pleiten om hen in functie te doen blijven tot het einde van de periode waarvoor zij benoemd zijn. De heer C. Maarschalk, burgemeester van Haarlem, wordt 16 Mei 1935 65 jaar. Hij werd het laatst herbenoemd 16 Juni 1931, zoo dat zijn 6-jarige ambtsperiode eindigt 16 Juni 1937. Uit vertrouwbare bron vernemen wij, dat het aan te nemen is, dat de bedoelde brief van de regeering den heer Maarschalk tijdens zijn ziekte nog niet bereikt heeft. Er is dus geen sprake van om iets mede te deelen over de beslissing van den burgemeester. Als hij na zijn herstel den wensch te kennen zou geven om na zijn 65ste jaar aan te blijven tot 1937, zal daarop door de regeering een beslissing genomen moeten worden. Er bestaat dus mogelijkheid, dat Haarlem in 1935 dezen burgemeester zal verliezen, an ders gebeurt dit in elk geval in 1937. Wij vestigen er nog eens de aandacht op, dat oplossingen van onze Gevelfoto-prijs- vraag, gepubliceerd in ons nummer van 11 April j.l. uiterlijk Woensdag 25 April a.s. in ons bezit moeten zijn. Tevens deelen wij adverteerders en lezers mede, dat gebleken is, dat voor deze prijs vraag een bijzondere belangstelling bestaat. Wij zullen daarom op Woensdag 9 Mei een tweede reeks van 72 fotos van weder geheel andere deelnemers publiceeren op dezelfde voorwaarden. De deelneming aan deze tweede serie moet reeds gesloten worden, daar reeds 72 opgaven van deelneming zijn ontvangen. Wij overwe gen, in het begin der maand Juni een derde Gevelfotoprijsvraag te geven, wanneer hier voor voldoende belangstelling zou bestaan. Moch dit niet het geval zijn, dan zullen wij deze derde serie alsnog laten vervallen. Zij, die hieraan zouden Willen deelnemen, gelie ven hiervan spoedig te doen blijken. AMINISTRATIE HAARLEM'S DAGBLAD. In het grote spellingvraagstuk Schoot aren weer een eindje op, De commissie bracht verslag uit Voor de spelling-in-de-dop. Wie geen geld heeft, gaat straks lenen, Wie 't wel hebben delen graag, Maar wij blijven doorkrakeelen Met twee e's, net als vandaag. O wordt enkel in een stropop. Bomen, broden, dromen, vlo, Ogen, oren, boze, kopen, Stromen, zodanig en zo. Daarentegen blijft gegoochel Met een dubble o bestaan. Net als goochem en 't is goochem, Dat men dat zo heeft gedaan. Kikvors, vis en „dier"gelijken. Worden van hun staart bevrijd. En. de mens raakt, naar die regel, Zijn ch-appendix kwijt. Men schrijft Duits en Frans, tenminste Als men die al schrijven kan. Daarentegen Pruisisch, Russisch, Daar blijft de ch dus an. 't Blijft Armenisch, maar wordt Utrechts, Nou, daar was ook overdaad. Logisch, practisch, tragisch, komisch, Blijven zoals het hier staat. De regeering houdt haar twee e's, Die mag niet worden verzwakt, Maar van den, als manlijk lidwoord, Wordt een entje afgehakt. Niet aldus met „uit dien hoofde", Want die term is oud. nietwaar, Die verdraagt zo'n operatie Niet meer zonder groot gevaar. Voor den dag en ook den boer op, Op den duur, dat zijn er drie, Die al mee zijn vrij gelaten In dit spellingcompromis. Drieën, neuriën en knieën, Blijven ook zoals ze zijn, Wat al voetangels en klemmen Liggen er op dit terrein. t Geeft wel last als men het invoert, Ov'reenkomstig dit rapport, Maar ons recht tot fouten maken, Blijft zo vrijwel onverkort. P. GASUS. EISCHEN TEGEN DE OFFICIEREN VAN DE ZEVEN. HOOGSTE: 1 JAAR EN 6 MAANDEN. SOERABAJA. 20 April (Aneta). De fiscaal bij den Zeekrijgsraad heeft in zijn requisitoir tegen de officieren van de „De Zeven Pro vinciën" de volgende straffen geëischt luitenant ter zee eerste klasse W. F. J. Fels I jaar en 6 maanden, lt. ter zee tweede klasse E. M. Hornsveld 1 jaar en 3 maanden, lt. ter zee L. W. de Kroon 1 jaar, lt. ter zee tweede klasse D. Dekker 6 maanden, lt. ter zee derde klasse A. E. J. Modderman 1 week, lt. ter zee derde klasse R. Risema van Eek 1 week, lt. ter zee derde klasse J. A. Agelinclc van Rentergem 5 dagen, lt. ter zee derde klasse H. T. Koppen 1 week, lt. ter zee derde klasse W. J. Reymerse 5 dagen, lt. ter zee derde klasse A. N. Baron De Vos van Steen wijk 5 dagen, lt. ter zee derde klasse P. Kool 1 week, lt. ter zee derde klasse J. G. Stegeman 3 dagen, Officier v. d. marine stoomv.dienst tweede klasse L. de Wilde 1 jaar, off. v. d. marinestoomvdienst tweede klasse G. Smits 2 maanden, off. v. d. marinestoomv. dienst tweede klasse G. M. W. van Balkom 5 maanden, Officier van gezondheid tweede klasse H. C. Bos 3 maanden. Tegen de heeren Fels, Hornsfeld, De Kroon, Dekker, De Wilde, Smit en Van Balkom werd tevens geëischt ongeschikt verklaring in den militairen stand te blijven, doch zonder ont zetting uit de bevoegdheid bij de gewapende macht te dienen. Voorts aftrek van den tijd doorgebracht in preventieve hechtenis voor den duur van 10 dagen en tegen zes andere beklaagden 1 week, terwijl ten aanzien van de derde klassers wordt geacht, dat zij door den tijd dien zij hebben doorgebracht in preven tieve hechtenis hun straf geheel hebben on dergaan. De «Tapansche verklaring inzake een Monroe- leer in het Oosten verwekt onrust in Washington. pag. 3 Massabestraffing van Fransche ambtenaren wegens deelneming aan de jongste staking pag. 3 Ter gelegenheid van de internationale bloe mententoonstelling te Heemstede wordt een wedstrijd in het smaakvol beplanten van particuliere tuinen georganiseerd. pag. 2 Het aftreden van den lieer C. Maarschalk, burgemeester van Haarlem, in 1935 of in 1937. pa£. 1 Bijna alle ambtenaren en werklieden der ge- menie Haarlem hebben de verklaring in gevolge het Ambtenaren-reglement inzake de verboden vereenigingen al geteekend. pag. 1 Het wegennet der provincie Noord-Holland. Bespoediging van het werk voor werkver ruiming? pag 14 De uitvoering van het Westfeiesche kanalen- plan door de provincie Noord-Holland. Van beteekenis oojc ter bestrijding van de werk loosheid. pag. 2 De heer Kupers interpelleert in de Tweede Kamer over de werkloozen steunregeling. pag- 13 B. en W. van Haarlem stellen voor de tarie ven van de gemeentelijke bad- en zwem inrichtingen te verhoogen om de inkom sten te vermeerderen. pag 6 Het uitbreidingsplan Haarlem Zuid-West hebben B. en W. gewijzigd om daardoor de gelegenheid tot werkverruiming te bevor deren. pag 6 De commissie voor schoolkleeding te Haar lem gaf in 1933 f 13.545.70 meer uit dan het gemeentesubsidie veroorloofde. B. en W. stellen voor een aanvullend subsidie te geven. pag. 6 De eischen zijn tegen de officieren van de Zeven Provinciën uitgesproken. pag. 1 Laatste berichten. pag. 11 ARTIKELENENZ. R. P.: De Spelling-Marchant. pag I Jhr. dr. B. de Jong van Beek en Donk: De Ontwapeningsconferentie. pag. 3 Van onzen Parijsclien correspondent: Het Eeuwfeest van Jacquard. pag. 14 Van onzen Londcnschcn correspondent: En- gcland's gunstige begrooting. pag. 3 Jhr. dr. 3. C. Mollerus: Ons invoerrecht. pag. 14 J B. Schuil: De Tooneelwedstrijd van Ja cob van Lennep. pag. 12 Parfumseen wereld van romantiek. Wal ter Deacon voor de English Association. pag. 12 Van onzen Londcnschcn correspondent: Een nieuw Britsch jacht voor de America Cup. pag. 13 Mr. E. Elias. Idylle. pag. 1 Nu naar de bollenvelden. w J Pa&- 9 \oor de Jeugd. pag. 15 en 16 VEREENIGING VOOR CHR. VOLKSONDERWIJS. REDE VAN DEN IIEER K. BRANTS. De 43e jaarlijksche algemeene vergade ring van de vereeniging voor Chr. Volksonder wijs zal Donderdag 24 Mei a.s. alhier in het Concertgebouw onder leiding van prof. dr. W. J. Aalders van Groningen worden gehouden. In de morgenvergadering, die aan huishou delijke zaken is gewijd, komt o.m. aan de de orde de verkiezing van vier leden van het hoofdbestuur wegens periodieke aftreding van de heeren prof. dr. W. J Aalders, J. C. Ligtvoet te Wassenaar en K, Brants te Haar lem. die allen herkiesbaar zijn en ter voor ziening in de vacature van wijlen den heer J. H. Blum, waarvoor gecandideerd zijn de hee ren jhr. mr. W. C. C. van Romondt Vis te Den Haag en ds. A. J. de Beaufort te Zeist. In de middagvergadering zal de heer K. Brants van Haarlem, hoofd inspecteur L. O., referee- ren over: „De huidige positie van Christ, volksonderwijs". DE REMMENWEEK. In Kopenhagen is het, naar wij gemeld hebben, tusschen de politie en commu nistische stakers tot heftige botsingen gekomen. Vele demonstranten werden daarbij gewond. 287 motorrijtuigen gecontro leerd. 23 BEKEURINGEN*. Steeds meer blijkt, hoe nuttig deze rem- menweek van de Haarlemsche politie is. On der de 287 motorrijtuigen, die Donderdag ge controleerd werden, was een auto, die bij een snelheid van slechts 24 K.M. een afstand van 29 meter noodig had om met behulp van ae voetrem tot stilstand te komen. Diezelfde auto werd ook op de handrem beproefd. Bij een „snelheid" van 18 K.M. kon hij door middel van de handrem eerst na 52 M. stop pen! Van vier auto's werkte de handrem heele- maal niet. Het bleek noodig op tegen 23 personen pro cesverbaal op te maken.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1934 | | pagina 1