DE BILT
Wassenaar
Spoedig een Crisis-Haring-
besluit 1934 I.
WOENSDAG 9 MEI 1934
HAARLEM'S DAGBL
A D
2
Desbetreffende besluit van 1933 wordi
dan ingetrokken.
Haringaanvoer alleen geoorloofd
voor aangeslotenen.
Regeling van uitvaren en lengte vleet.
Dezer dagen is de afkondiging te verwach
ten van het Crisis-Haringbesluit 1934. I. In
genoemd Besluit wordt in de eerste plaats
het bestaande Crisis-Haringbesluit 1933 in
getrokken en voorts bepaald, dat de aanvoer
van pekel- en steurharing in Nederland al
leen mag geschieden door aangeslotenen bij
de Stichting voor de Nederlandsche Haring-
visscherij.
De aanvoer van pekel- en steurharing
mag alleen plaats hebben met schepen van
aangeslotenen bij deze Stichting, terwijl
deze schepen ter haringvangst moeten zijn
uitgevaren tot een door den Minister van
Economische Zaken te bepalen aantal en op
de door dezen te bepalen tijdstippen, met
een vleet van ook door genoemden Minister
te bepalen speerreeplengte, welke verschil
lend zal worden bepaald voor verschillende
tijdstippen.
De Stichting voor de Nederlandsche Ha-
ringvisscherij zal het totaal aantal schepen,
dat mag uitvaren, onder goedkeuring van
den Minister, verdeelen over de bij haar
aangeslotenen. Deze ontvangen een certifi
caat, dat echter alleen dan wordt uitgreikt
indien de aangeslotenen ten genoege van
de Stichting Nederlandsche Haringvisscherij
kunnen aantoonen, dat zij voldaan hebben
aan alle hiervoor vermelde voorwaarden.
Tenslotte is nog bepaald, dat het verwerken
van alle soorten haring in verschen, ge-
koelden of bevroren toestand tot pekel of
steurharing verboden is.
Een uitzondering wordt hierop gemaakt,
indien het verwerken geschiedt aan boord
van de schepen tijdens de uitoefening van
de haringvisscherij.
Ter uitvoering van deze regeling zal de
volgende verdeeling plaats hebben:
Op 11 Mei mogen uitvaren 70 schepen en
wel 18 van Vlaardingen en Maassluis, 20
van Katwijk en IJmuiden en 32 van Scheve-
ningen. Op 5 Juni mogen, behalve de hier-
voren vermelde, uitvaren 71 schepen en wel
18 van Vlaardingen en Maassluis, 21 van
Katwijk en IJmuiden en 32 van Scheve-
ningen.
Op 26 Juni mogen uitvaren 68 schepen en
wel 17 van Vlaardingen en Maassluis, 20 van
Katwijk en IJmuiden en 31 van Schevenin-
gen, terwijl tenslotte op 10 Juli behalve de
hiervoren genoemde, nog 71 schepen mogen
uitvaren en wel 18 van Vlaardingen en
Maassluis. 20 van Katwijk en IJmuiden en
33 van Scheveningen.
Van 11 Mei af zal gevischt mogen worden
met een vleet, waarvan de totale boven-
speerreeplengte de 4000 Engelsche voet of
wel 1216 M. niet te boven gaat: van 5 Juni
1934 af met een vleet waarvan de totale
bovenspeerreeplengte de 6000 Engelsche voet
of 1824 M. niet te boven gaat en van 26
Juni 1934 af met een vleet waarvan de to
talen der bovenspeerreeplengte de 8000
Engelsche voet of 2432 M. niet te boven
gaat.
Ten aanzien van de grootte va nde drijf-
netharingvleet van 10 Juli 1934 af zullen nog
nadere regelingen worden gesteld.
ER KOMT EEN AARDAPPELMEEL
CENTRALE.
Binnen enkele dagen is de afkondiging te
verwachten van een aardappelmeelmonopo-
liebesluit 1934, waarbij wordt bepaald, dat de
uitvoer van aardappelmeel slechts is toege
staan aan een door den Minister van Econo
mische Zaken als monopoliehouder aan te
wijzen crisisorganisatie. Als zoodanig zal wor
den aangewezen de stichting Nederlandsche
aardappelmeelcentrale, welke dezer dagen
daartoe in het leven is geroepen.
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
Ten kantore van de Rotterdamsche Bank-
vereeniging te Rotterdam is de jaarlijksche
vergadering gehouden van aandeelhouders
in de N.V. NederlandschAmerikaansche
Stoomvaart Maatschappij HollandAmerika
Lijn. In deze vergadering was f 1,570.488 ka
pitaal vertegenwoordigd. Het jaarverslag, de
balans, en de winst- en verliesrekening zijn
onveranderd goedgekeurd. De heer D. G. van
Beuningen werd bij acclamatie tot commis
saris herkozen.
AGENDA
Heden:
WOENSDAG 9 MEI
Gem. Concertgebouw: Tweede Haarl. Voor-
Jaarsbeurs.
Rembrandt Theater: „Vluchtelingen". Op
het tooneel: The Famous Lorch-Family, Ika-
rische Spelen 2.30, 7 en 9.15 uur.
Palace: „Het lied der Zon". Op het tooneel:
Kees Pruis met zijn nieuw repertoire. 2.30, 7
en 9.15 uur.
Luxor Sound Theater: „Duivelskunste
naars" en „Koning der Zigeuners". 2.30 en
8.15 uur.
Teyler's Museum, Spaarne 16. Geopend op
werkdagen van 113 uur, behalve 's Maan
dags. Toegang vrij.
DONDERDAG 10 MEI
Stadsschouwburg: Centraal Tooneel: Man
nen in 't Wit. 8.15 uur.
Schouwburg Jansweg: Operette: In pyjama
met Harry Boda. 8.15 uur.
Palace: Watt en Half Watt in „Kunst-
schutters". Op het tooneel „Allister (mimiek)
2, 4 30. 7 en 9.15 uur.
Rembrandt Theater: „Keine Angst vor
Liebe." Tooneel Don Del Monté's Symphonie
in Balance. 2, 4.30, 7 en 9.15 uur.
VRIJDAG 11 MEI
Gem. Concertgebouw; Tweede Haarl. Voor-
jaarsbeurs.
Bioscoopvoorstellingen.
Luxor Theater, nieuw programma.
HeemstedeAandeelhoudersvergaderini
N V. Stoom Wasch- en Strijkinrichting „Hel-
derlust". Drie uur.
Bloemendaal: Montessori-school. Vijverweg
27; Lezing mej. W. Roodhuyzen. 8.15 uur.
UITVOER VAN ANSJOVIS
ALLEEN AAN BIJ DE ANSJOVIS-CENTRALE
AANGESLOTENEN TOEGESTAAN
Dezer dagen is de afkondiging te verwach
ten van een Crisis-Ansjovis besluit 1934 I,
waarbij wordt bepaald, dat de uitvoer van
ansjovis slechts is toegestaan aan georgani-
seerden bij een door den Minister van Eco
nomische Zaken aan te wijzen Crisis-Orga
nisatie.
Als zoodanig zal worden aangewezen de
Nederlandsche Ansjoviscentrale, wier oprich
ting dezer dagen eveneens is te verwachten.
Krachtens de bepaling van het besluit mag
alleen ansjovis worden uitgevoerd in een ver
pakking of wel voorzien van het controle-
merk. als bedoeld in artikel 1 der Rijksvoor
schriften van de Ansjovis-Controlevereeni-
ging of in een verpakking en voorzien van
een stempelmerk moet worden aangebracht
door of vanwege de Nederlandsche Ansjovis-
Centrale.
Voor de uitvoer van ansjovis zal een kleine
heffing moeten worden betaald, welke ver
schillend zal moeten worden vastgesteld, al
naar gelang deze voorzien is van een beide
hierboven vermelde merken.
AMSTERDAMSCHE SPEEL-
CLUBS GESLOTEN
MINISTER VAN JUSTITIE GRIJPT IN
Dinsdagmiddag is op last van den minis
ter van Justitie aan de verschillende
sociëteiten te Amsterdam, waar het nieuw
ste geluksspel werd beoefend feen loterij
spel) aangezegd, dat zij het rad van avon
tuur dienden te stoppen, daar anders tot in
beslagneming zou worden overgegaan. Aan
deze sommatie is voldaan.
NOG DRIE VERGIFTIGINGS-
GEVALLEN
ALLEN ERNSTIG ZIEK.
Het blijkt thans, dat te Leiden nog meer
personen het slachtoffer zijn geworden van
de ernstige vischvergiftiging.
De toestand van drie patiënten is zoo ern
stig, dat de behandelende geneesheer het
betre acht. hen voor het politie-onderzoek
nog geen verhoor af te nemen. De toestand
van mej. De Bolster, wier man is over
leden, is intusschen dusdanig verbeterd, dat
niet meer voor haar leven behoeft te worden
gevreesd.
De deskundigen achten de mogelijkheid
niet uitgesloten, dat men te doen heeft met
gevallen van paratyphus.
DE MODESHOWS OP DE VOORJAARSBEURS
De 4e en laatste modeshow op de Voor-
jaarsbeurs mocht zich wederom in een bui
tengewoon groote belangstelling verheugen.
Er moesten weder talrijke bezoeksters wegens
gebrek aan plaatsruimte worden teleurge
steld.
Voor de pauze sprak de heer Fikkert, direc
teur van v. d. Laan's Modemagazijnen, een
kort woord. Hij wilde van deze „afscheids-
show" gebruik maken om een mededee-
ling te doen.
De belangstelling welke gestond voor deze
shows, en ook voor de show welke plaats
hebben aan het begin van elk seizoen in ho
tel Funkier en waar eveneens plaatsruimte te
kort is, heeft de Directie doen besluiten de
komende groote najaarsshow te doen plaats
hebben in de groote Gem. Concertzaal.
De heer Fikkert verklaarde, dat het hem
dan aangenaam zal zijn een flink aantal
plaatsen beschikbaar te stellen voor het be
stuur en de leden van de Haarl. Ver. van
Huisvrouwen, ten einde wederkeerig de gast
vrijheid te kunnen beantwoorden, welke v. d.
Laan's Modemagazijnen op de jaarbeurs ge
noten heeft.
De verkiezing eener Mode-Koningin heeft
veel succes opgeleverd. Vrijdag bij de slui
ting van de Beurs zal de uitslag worden be
kend gemaakt.
MOEDERDAG-TAARTEN VOOR
OUDEN VAN DAGEN
GESCHENK VAN DE HAARLEMSCHE
BANKETBAKKERS
De Haarlemsche banketbakkers, aangeslo
ten bij de Nederlandsche Banketbakkersver-
eeniging. die al meermalen aan de ver
pleegden in het Tehuis voor Ouden van
Dagen een even aardige als smakelijke ver
rassing bereid hebben, zullen hen ook op
dezen Hemelvaartsdag niet vergeten. Heden
avond zeven uur zullen zij in dat Tehuis 25
zoogenaamde „moederdagtaarten" over
handigen.
bemerken reed* in de
gang en op de trap de
wel o( niet gezellige
•(eer van Uw woning.
De eerste indruk
gaat das uit van de
entree. Zorg daarom
dat deze er steeds
smaakvol en gezellig
uitziet. Een zeer
fraaie en groote keuze
in loopers vindt U bij
Jansweg 17, Tel. 14329. Kruisstraat 22, Tel. 16777
(Adv. Ingez. MedJ
meldt:
Hoogste barometerstand 773.4 m.M. te
Nancy.
Laagste barometerstand 736.6 m.M. te
Isafjord.
en voorspelt:
Meest zwakken wind uit Zuidelijke rich
tingen. Afnemende bewolking. Weinig of geen
regen. Warmer overdag.
Uit het Buitenland
ZONNIG EN WARMER
De depressie, waarvan de kern nog steeds
nabij IJsland gelegen is, breidde zich een wei
nig naar Scandinavië uit. Over Finland narn
de hooge druk wat af, terwijl hij zich over
Noord-Frankrijk en Duitschland handhaafde.
De Zuid Westelijke benedenstrooming voerde
vochtige koele lucht naar ons land aan, zoodat
in onze omgeving en Denemarken de tempe
ratuur daalde.
Over Zweden, Noorwegen en Duitschland
loopen de veranderingen sinds gisteren uiteen,
terwijl het over IJsland, de Britsche eilanden
en Frankrijk wat warmer geworden is. Ge
heel onverwacht en by een buitengewoon hoo-
gen barometerstand is gisteren over het mid
den van ons land een onweersbui ontstaan, die
plaatselijk zwaren neerslag bracht. De Bilt
tapte 17 m.M. af. Te Maastricht viel 8, te Viis-
singen 5 m.M. Ook over de Britsche eilanden
viel regen van beteekenis.
De veranderingen in de luchtdruk maken
weersveranderiing waarschijnlijk. Over
Duitschland ontwikkelde zich de hooge druk
verder, hetgeen op Zuid Westelijken tot Zuid
Oostelijken wind wijst. Op de algemeen dalen
de luchtbeweging zal het wolkendek langzaam
oplossen. Sinds gisteren was in de bovenlucht
de temperatuur reeds aanmerkelijk gestegen.
Warmer weer overdag meit. slechts weinig of
geen regen mag worden verwacht.
Barometer
773 m.M.
772 mM.
Stand van heden
Vorige stand
Neiging: Vooruit.
FA. KUIPERS EN ZN., Opticiens
Zijlstraat 97 Telefoon 12726
Thermometer
9 Mei:
Hoogste gisteern
Laagste heden nacht
Hoogste heden tot 12 uur
67 F.
49 F.
55F.
BURGERLIJKE STAND
HAARLEM ,9 Mei.
Ondertrouw 8 Mei: A. Weijs en A. B. Trap
pel; H. P. J. van Beek en C. Heesakkers; J.
Kruijt en J. C. Wolterson.
Bevallen 7 Mei: C. A. v. KampenNeifer,
d.; P. C. VreekenNoteboom, z.; 8 Mei: M. v.
DijkSmit. z.; A. G. Hasertv. d. Berk, d.
Overleden 6 Mei: G. des Bouvrie, 82 j.,
Jansstraat; A. J. W. Dijkhoff, 76 j., Glasbla
zerstraat; A. M. de GoedeMesselaar 77 j.,
Kinderhuisvest; A. M. Klijn—van Galen. 88
j. Soutmanstraat; 7 Mei: P. W. Terol, 69 j.,
Oosten de Bruynstraat; 8 Mei: E. van Rooijen
Roos, 59 j., Garenkokerskade.
HET SPREEKUUR VAN DEN BURGE
MEESTER.
De burgemeester, de heer C. Maarschalk, is
verhinderd Vrijdag a.s. zijn gewone spreek
uur ten Stadhuize te houden.
Reeds velen hebben zich opgegeven om Zaterdag voor „Zonnestraal" te col-
lecteeren..
Het vereischte aantal collectanten, 500, is echter nog niet bereikt, zoodat
Comité voor de laatste maal een dringend beroep doet op personen boven de 14
jaar om zich ten spoedigste op het bureau Kruisweg 26 (ook Hemelvaartsdag
geopend), als collectant aan te melden,
DE DUITSCHE COUREUR JELLEN
VERONGELUKT.
De bekende te München wonende Duitsche
coureur Charlie Jellen, is tijdens het trainen
op den Ingelstaedter-straatweg te München
met zijn Alfa Romeo-racewagen in een bocht
van den weg verongelukt. Tijdens zijn over
brenging naar het Schwabinger-ziekenhuis is
hij aan zijn verwondingen bezweken.
RUNDEREN DOOR DE BLIKSEM GEDOOD.
RENDSBURG, 8 Mei. (V. D.) Bij een nood
weer boven den Megerkoog is Maandag een
bliksemstraal geslagen in een draad waaraan
23 van 50 stuks hoornvee bevestigd waren. De
beesten zijn gedood.
BLOEMENDAAL
LENTE-AVOND BIJ VOLKSZANG.
De afd. Bloemendaal van „Volkszang" hield
Dinsdag een Lente-zangavond in het Jeugd
huis aan de Donkere Laan.
De lente zelf had haar intrede gedaan in
de zaal en was kwistig met bloemen ver
sierd, zoodat zij er feestelijk uitzag.
De opkomst was zoo overweldigend groot,
dat de zaal tot de laatste plaats bezet was.
Na een openingswoord van den heer D
Kuiper nam de heer Jos. de Klerk de leiding
van den avond op zich ter vervanging van
den heer P. de Nobel, die door ziekte verhin
derd was.
Het programma van den avond was zeer
gevarieerd en was verdeeld over samenzang,
liederen van den ministreel Geert Dils en
volksdansen van leden van den Ned. Trek-
kersbond.
De laatsten voerden voor en na de pauze
een 12-tal dansen uit en hadden veel succes
hoewel de aard der dansen insluit, dat zij
uitgevoerd worden in de open lucht en niet
op een tooneel.
De samenzang betrof natuurlijk vooral
lenteliederen. De heer De Klerk wist zich in
deze voor hem ietwat onbekende wereld gauw
aan te passen en zoo werden de mooie liede
ren enthousiast gezongen en op artistieke
wijze begeleid.
De heer Dils kwam met ernst en luim ten
tooneele.
En door de Mei-stemming vielen de laatste
het meest in den smaak, met uitzondering
van het lied der Koninckskinderen, dat met
veel gevoel werd voorgedragen.
De liedjes van den heer Dils: ..Ik weet
eenen vogel" en „Ik ging laatstmaal eens
wandelen", geaccentueerd door de guitige mi
miek van den minstreel hadden een uitbun
dig succes.
Aardig waren ook de liedjes van de Trek
kers, die onder leiding van den heer Dils
werden gezongen.
In de pauze werden aan den heer De Klerk
bloemen aangeboden.
Met een woord van dank van den heer
Kuiper werd de gezellige avond besloten.
HET TOONEEL
Door Inspanning Uitspanning
BLANKE BALLAST.
Wat ernst en toewijding bij dilettanten ver
mogen, hebben wij gisteren weer eens bij de
opvoering van Blanke Ballast door onze oud
ste Haarlemsche liefhebberij-tooneelvereeni-
ging kunnen zien. Ik herinner mij niet ooit
een zoo goede voorstelling van Door Inspan
ning Uitspanning te hebben bijgewoond en
dit mooie resultaat was te verrassender, om
dat het in een zoo zwaar speelstuk werd ver
kregen.
De heer Plantenga is een serieus leider, die
werk van zijn regie maakt. Ik heb dat al
meermalen mogen constateeren en ook giste
ren bleek dit weer uit heel de opvoering. Er
zat sfeer in de vertooning en dat was voor
een groot deel aan de regie te danken. Plan
tenga had veel zorg besteed aan costuums en
decors, hij had wat tenslotte het belang
rijkst is het spel van allen geheel afge
stemd op het milieu, waar Blanke Ballast
speelt. Heel den avond werd in het juiste
tempo gespeeld en de spelers durfden ook.
wanneer dit noodig was. hun rusten te ne
men. Allen gaven zich met blijkbare liefde
aan dit werk en zwakke plekken kwamen er
dit keer in de bezetting niet voor, zoodat he'
geheel een uitstekenden indruk maakte. Hor-
goed bijvoorbeeld was dat avondfeest in het
tweede tafereel met aan het slot dat weg
dragen van Ashley. En met welk een voor
dilettanten merkwaardige kracht werd de
groote scène voor de pauze door van Mourik
en Plantenga gespeeld.
Het was vooral de heer Van Mourik, die
als Witzel verrassend goed spel heeft gege
ven. Hij had zich blijkbaar in deze rol geheel
ingeleefd en hij was deze door de tropen
vergrofde cynische en toch au fond goed
hartige kerel volkomen. Die langzame gang.
dat taquineerende spreken, het wat sloome
bewegen, het behoorde alles geheel tot dezen
planter. Van Mourik bracht wel het meest de
stemming van de bungalow op het tooneel.
En hij wist ook een groote speelkracht te
ontwikkelen wanneer het noodig was. Eén
voor een liefhebber wel bijzonder goed, ja
zelfs sterk gespeelde rol.
Ook de heer Plantenga had een zeer geluk
kigen avond. Hij bracht in het begin door heel
zijn verschijning de sfeer van het beschaafde
Europa met zich mee op het tooneel en gaf
daarna de degeneratie van dezen jongen man
in verschillende etappes heel zuiver weer. Kra
nig ook was zijn spel in de tooneelen met
Witzel. Wat anders te veel zou zijn geweest,
was hier in de groote scène vóór de pauze geen
fout, omdat Langford daar feitelijk al zenuw
patiënt is en zich zelf ook zijn lichaam
niet meer geheel in bedwang heeft. En aan
het slot. toen hij als een wrak verscheen, was
hij een werkelijk tragische figuur. Alleen moet
hij er voor waken ook in de teere scènes ver
staanbaar te spreken en dat kan zeker in een
zaal met zoo goede accoustiek als de schouw
burg aan den Jansweg. Zacht spreken is uit
stekend, maar de articulatie moet dan des te
fijner zijn. Overigens een woord van hulde voor
Plantenga's uitspraak, die altijd verzorgd en
beschaafd klinkt.
De heer Wouda was nu en dan als de dokter
ook moeilijk te volgen, maar hij sloot zich
verder uitstekend met zijn spel bij Plantenga
en Van Mourik aan. Deze rol is eigenlijk het
moeilijkst en wij weten, met de herinnering
aan de creatie van Louis Saalborn wat er
van gemaakt kan worden. Maar de voorzitter
vanD.I.U., de heer Hoeben, had gelijk, toen hij
in zijn openingswoord zeide, dat wij niet moes
ten gaan vergelijken met de superieure voor
stelling van vroeger door het gezelschap van
Saalborn. Wouda gaf in deze rol, wat hij met
zijn krachten geven kon en dat was lang niet
weinig. Hij bracht vooral het zachte en teere
in dezen dokter naar voren en hield hem
althans na het eerste tafereel vrij van het
theatrale. Dat deze man door de drank lang
zamerhand lichamelijk en geestelijk een wrak
is geworden, zagen wij minder in dezen dokter,
maar dat was voor een liefhebber misschien
een te zware eisch.
Ook de kleine rollen kregen dit keer het
hun toekomend deel. Ruyfrok wist van
Ashley, den man die terugkeert, een zuiver
beeld te geven zonder chargeeren. Kordelaar
typeerde merkwaardig goed den kapitein
Schoon al niet minder den machinist hoe
knap was zijn dans en het neervallen daarna
van Van Dam maakte van den zendeling
een gewoon, hartelijk mensch.
Mevrouw KlaverVonk was Tondeleys, de
eenige vrouw in dit stuk. Zij heeft de lang
niet gemakkelijke rol zeer verdienstelijk
gespeeld, al stel ik mij deze mulattin in haar
bewegingen en gebaren nog soepeler, sen-
sueeler en slangachtiger voor. Opmerkelijk
was het, dat mevrouw KlaverVonk hoe
langer hoe meer in haar rol kwam en het
was vooral in het laatste tafereel, dat haar
spel suggestief werd.
Als geheel dus een voorstelling, die met
een streepje aan de balk gemerkt mag worden
door D. I. U. Het succes was dan ook buiten
gemeen groot. Aan het slot klonken zelfs
„bravo's", wat wij maar zelden bij dilettan
ten-voorstellingen hooren.
J. B. SCHUIL.
Voordrachtavond Leo Straus.
Morgen zal het een jaar geleden zijn, dat
het nieuwe bewind in Duitschland een groot
aantal boeken van Joodsche en pacifistische
schrijvers verbrand heeft. De heer Leo Straus
heeft zich, naar hij in een korte toespraak ter
inleiding van den gisteravond door hem in de
aula van het Kennemer Lyceum te Over-
veen gehouden declamatie-avond meedeelde,
gedrongen gevoeld tot een getuigenis ter ge
legenheid van deze herdenking.
Hij meende dit in geen beteren vorm te
kunnen doen dan door het voordragen van
enkele fragmenten uit de verbrande boeken
aan te toonen, wat voor schatten deze lectuur
bevat en hiermee te laten gevoelen, van
welken aard en omvang deze misdaad is ge
weest en welke geest de brandstichters heeft
bezield. Daar het onmogelijk is. uit al de
twintigduizend boeken van den brandstapel
iets aan te halen, moest de declamator vol
staan met het doen van een wel zeer be
perkte keuze.
Hij begon met Heine, wiens Belsasar op de
herdachte gebeurtenis bizonder van toepas
sing is.
Ook een viertal fragmenten uit Deutsch-
land, een Wintermarchen, karakteriseeren
den Duitschen geest, die, evenals trouwens
alle dingen, naar de spreker opmerkte, zich
zelf gelijk blijft. De schets van een visitatie
door de Pruisische douaniers, die wel de ba
gage nauwlettend onderzoeken, maar niet-
kunnen voorkomen dat de groote smokkel
waar in de hersens van den reiziger mee
over de grens gaat, „das preusische Militar",
dat Heine te Aken terug vond en dat er nog
precies eender uitzag als toen hij zijn vader
land verliet.
Hermans's overwinning in het Teutoburger
woud, welke voorkomen had, dat „der Esel"
op zijn Romeinsch „Asinus" is komen te hee-
ten, en het bezoek aan Heine's moeder te
Hamburg. Wier sinaasappelen de dichter op
smulde na de schillen te hebben weggeworpen
dit alles typeert het heden nog evenals het
verleden.
In een tweede voordracht liet de heer
Straus zijn gehoor kennis maken met enkele
Joodsche auteurs uit de jaren onmiddellijk
vóór den brand. Uit Gronemann's roman
Quia Absurdum, waarin de schrijver het
wonderlijk wereldje van de Joodsche rabbij
nen schildert, citeerde de declamator een
sarcastische dialoog tusschen een Berlijnsch
en een Russisch jonkman, van wie de laatste
zich verbaast over de tallooze redevoeringen,
welke naar het Westersch-Joodsche be
grip noodig schijnen te zijn om het leven te
begeleiden.
Na de pauze kwam Ernest Glaser aan de
beurt, uit wiens Jahrgang 1902 de heer Straus
het schrijvend relaas weergaf van den
schooljongen, die voor zijn meetkunde-
vraagstukken een klassegenoot opzocht, en
daar getuige wordt van een droevig familie
tafereel. De moeder is stervende en de vader,
die drie dagen verlof heeft gekregen, moet
met den trein van 10.10 terug naar het front.
En de dood haast zich om zijnentwil niet.
Dat men een dergelijk boek heeft verbrand,
is, aldus de heer Straus, te verklaren uit den
weerzin tegen den oorlog, welken deze realis
tische visie zou wekken.
Dan volgt een fragment uit Uriel Acosta
van Gutzkow, een werk dat niet is ver
brand, omdat het de Joden antipathiek
schildert. De heer Straus declameerde het
reeds bij een vorige gelegenheid door hem
voorgedragen gesprek tusschen den voor het
sanhedrin gedaagden ketter en de hem ter
verantwoording roepende rabbijnen.
Het slot van den avond vormde een frag
ment uit Jakobs Traum van Beer-Hofmann,
dat wèl op den brandstapel geworpen is. om
dat het de goddelijke roeping van het Joden
dom op zoo verheven dichterlijke wijze ver
kondigt. Deze voor een onvoorbereid gehoor
wel wat moeilijke lectuur geeft de Joodsche
gedachte welsprekend en zuiver weer.
Aangrijpend is in dit gedicht de wederzijd-
sche betrekking tusschen Jakob (verpersoon
lijking van het Joodsche volk) en Jehova ge-
teekend. God wil zijn zoon Jakob niet in
deemoed op de knieën zien liggen. Hij wil
hem „stolz und wahr" en waardeert het, dat
Jakob met hem worstelt. „Nur aus Zweifel
kommt ein frommer Glaube". Het grootsche
in den Joodschen godsdienst is, dat God en
Mensch „zweifelnd, türmend, hadernd doch
an einander hangen".
De heer Straus heeft de clementie van zijn
gehoor ingeroepen, omdat men, naar hij
het uitdrukte, voor dergelijke voordrachten
het klankbord van een groot publiek noodig
heeft. De ervaring heeft echter misschien
juist het tegendeel bewezen. Wij hebben
althans dezen declamator nog nooit zoo goed
tot zijn recht hooren komen, als hij door de
innigheid van den kleinen, vertrouwelijken
kring en vermoedelijk mede door een be
grijpelijke gedruktheid zoowel tengevolge van
den aard van zijn onderwerp als door de
teleurstellende opkomst, in een zachteren
toonaard en op ingetogener wijze sprak dan
wij van hem gewend zijn. Dit getemperde
pathos is aan dit „getuigenis" stellig ten
goede gekomen.
H. G. CANNEGIETER
