Dollfuss bij nat.-socialistische Putsch vermoord. Vermomde rebellen drongen de bondskanselarij binnen. Omroepgebouw korten tijd in handen der revolutionnairen. Dr. Engelbert Dollfuss t DONDERDAG 26 JULI 1934 H A A R L E M'S DAGBLAD 3 OOSTENRIJK. 4 Fey en Karwinsky als gijzelaars. Situatie weer in handen der regeering. WEENEN, 25 Juli. Woensdag heeft te Weenen een putsch plaats gehad, waarover aanvankelijk tal. van tegenstrijdige berichten werden ontvangen. De putsch.beweging begon met een aanval op het radio-station en omroepgebouw van de Weensche radio „Ravag". Omstreeks 1 uur in den middag werd de uitzending gestoord en werd medegedeeld, dat de regeering-Dollfuss was afgetreden. Uit later in den middag ontvangen berichten bleek ,dat er in de Oostenrijksche hoofdstad meer was gebeurd, dan alleen de bezetting van de radio door een bende, die zich als Heimwehr schijnt te hebben voorgedaan en daardoor gemakkelijk in het gebouw kon komen. Vast staat thans, dat het gebouw van den Bondskanselier door opstande lingen, zeer waarschijnlijk door de nationaal-socialisten, is bestormd. Bij deze bestorming is de Bondskanselier Dollfuss zoo ernstig gewond, dat hij Woensdagavond omstreeks half negen is overleden. Geruimen tijd schijnen de opstandelingen meester van de regee- ringsgebouwen te zijn geweest. Later hebben de regeeringstroepen echter zooais de berichten van omstreeks half elf Woensdagavond luiden de Bondskanselarij en de overige gebouwen weer bezet. De regeeringsmacht schijnt verder in handen te zijn gelegd van den minister van onderwijs Schnuschnigg, die in den loop van den avond een rede voor de radio heeft gehouden, gedurende welke hij den dood van Dollfuss bevestigde. De Oostenrijksche gezant te Rome, Dr. Rintelen, is te Weenen terug gekeerd. De leider van de Heimwehr, Starhemberg, die in Italië ver toefde, heeft zich per vliegtuig naar Weenen begeven. Een aantal regeeringspersonen, onder wie minister Fey en de staats secretaris voor de veiligheid Karwinsky, werden door de opstande lingen gevangen genomen. Woensdagavond was geen telefonische aansluiting met Weenen te verkrijgen, zoodat alle berichten via een omweg de buitenwereld bereikten. De Duitsch-Oostenrijksche grens is op last van de Duitsche regeering gesloten. H Nader meldt V. D. uit Praag" Volgens betrouwbare berichten uit Weenen heeft de putsch in de Oostenrijksche hoofd stad door nationaal-socialisten plaats gehad. De bezetting van de „Ravag" is het begin ge weest van een poging der nationaal-socialis ten. het bewind in handen te nemen. Omstreeks 1 uur in den middag drongen nationaal-socialisten, die gekleed waren in uniformen van de Heimwehr en de politie, in de studio van de ..Ravag". Onder de bedreiging met revolvers werd de omroeper gedwongen mede te deelen, dat Dollfuss en zijn regeering waren afgetreden, en dat het bewind was over genomen door Dr. Rintelen. Dollfuss doodgeschoten. Fey en Karwinsky gijzelaars. Nadat dit was geschied trokken ongeveer 144 nationaal-socialisten naar de Bondskan selarij naar de Ballhausplatz, waar zij, daar zij gekleed waren in uniformen van regulaire troepen, zonder moeite konden binnendringen. Met de revolvers in de hand hielden zij de be ambten, die voor de bewaking moeten zorgen, in bedwang, en een aantal begaf zich naar de kamer van den Bondskanselier op de eerste verdieping, waar zij Dcllfuss, Fey en den staats secretaris voor de veiligheid Karwinsky aan troffen. Alle drie werden gearresteerd. Dade lijk daarop werd Dollfuss weggevoerd, waarbij eenige schoten op hem werden gelost, tenge volge waarvan hij ernstig gewond werd en in den loop van den avond is gestorven. Daarop drongen de nationaal-socialisten Fey, onder bedreiging met revolvers, zich op het balcon te begeven en tot de op de Ball- haus platz intusschen verzamelde troepen van de Heimwehr en de politie de mededeeling te richten, de Bondskanselarij niet te bestormen. Volgens deze berichten hebben vervolgens gedurende den geheelen namiddag onderhan delingen plaats gevonden tusschen de rebel len en de regeeringstroepen, waarbij de rebel len Fey en Karwinsky als gijzelaars vasthiel den om voor zich vrije aftocht te bedingen. Duitsche gezant als bemiddelaar. Hierbij schijnt de Duitsche gezant als be middelaar te zijn opgetreden. Op dit moment was Dollfuss reeds overleden. Volgens nog niet bevestigde berichten hebben de opstande lingen Minister Fey toegestaan, zich nog met Dollfuss, die naar de gele salon was overge bracht. te onderhouden voordat de Bondskan selier overleed. Troepen bezetten de Rijkskansela rij. Reuter meldt dat tegen vier uur in den na middag de geregelde troepen in actie tegen de Dr. Dollfuss. nazi's kwamen. Zwaar gewapende soldaten en pantserauto's bezetten de strategische pun ten in de omgeving der kanselarij waar zij een afwachtende houding aannamen. Op een gegeven oogenblik verscheen plotse ling vice-kanselier Fey op het balkon voor de werkkamer van Dollfuss, vergezeld van een man, die gestoken was in een uniform der oude Kaiserjager en omgeven door een aantal andere soldaten. Hij gelastte den bevelvoeren- den officier der op het plein opgestelde troe pen in het gebouw te komen. Direct daarop trok hij dit bevel in, om later zijn order toch weer te geven. Daarop begaven zich de chef van de Heimwehr, Bodenstedt, de inspecteur van de veiligheid Sibl en een lid van de Heim wehr, Priner genaamd, in de bondskanselarij. Tijdens het onderhoud, dat daarop plaats vond, moet Fey de officieren er van in kennis heb ben gesteld, dat bondskanselier Dollfuss zeer zwaar was gewond en was afgetreden. Tevens verzocht hij, onverwijld een geestelijke te laten halen, aan welk verzoek, zooals reeds gezegd, gevolg werd gegeven. De gebouwen rondom de bondskanselarij werden op last van den militairen comman dant der Weensche Heimwehren door leden dezer organisatie bezet en in staat van ver dediging gebracht. De moordenaars over de grens. De minister van onderwijs, Dr. Schussnigg heeft voorloopig de leiding van de regeering op zich genomen. Staat van beleg te Weenen De nationaal-socialisten, die dreigden Fey en Karwinsky eveneens te zullen doodschieten, wanneer zij geen vrije aftocht kregen, zijn te gen den avond in de gelegenheid gesteld, te vertrekken. In vrachtauto's zijn zij daarop naar de Duitsche grens gebracht en over de grens gezet. Te Weenen is onmiddellijk de verscherpte staat van beleg afgekondigd. Na 8 uur des avonds mocht zich niemand op straat bevin den en alle café's moesten gesloten zijn. Alle belangrijke punten der stad zijn door troepen van de Heimwehr en de politie bezet. De monstraties zijn verboden en elke poging tot samenscholing of oproer zal standrechrelijk worden bestrafd. Dr. Rintelen gearresteerd WEENEN. 25 Juli (V. D.) Naar met groote zekerheid verluidt zou de Oostenrijksche ge zant te Rome, dr. Anton Rintelen, die momen teel te Weenen vertoeft, zijn gearresteerd. Hoe Dollfuss vermoord werd. WEENEN, 26 Juli (V.D.) Omtrent het overlijden van den Bondskanselier Dollfuss vernemen wij het volgende: Des morgens had een zitting van den mi nisterraad plaats gehad, die tot des middags 4 uur werd verdaagd. In dien tusschentyd had de Bondskanselier Dr. Dollfuss met Bonds minister Fey en den Staatssecretaris voor de Veiligheid Karwinsky in zijn werkkamer eenige dringende zaken te bespreken. Plotseling reden eenige auto's de poort van de bondskanselarij aan de Ballhausplatz binnen. Deze auto's waren bezet met man nen in Heimwehr-uniformen. Het viel op. dat de uniformen en de aankleeding niet geheel in orde waren, doch voordat men wist. wat er gebeurde waren de mannen uitgestegen. Een groep drong de wacht binnen en een andere groep snelde naar de eerste verdieping, waai de werkkamer van Dr. Dollfuss is gelegen. De bondskanselier had zijn besprekingen juist beëindigd en was met Staatssecretaris Kar winsky naar een aangrenzende kamer ge gaan. Hij moet het lawaai op de trap gehoord hebben en begaf zich toen naar een anti chambre. die verbinding heeft met het trap penhuis. Intusschen was de deur van de anti chambre naar het trappenhuis reeds door een wacht gesloten. Dollfuss. die in gezelschap was van een bediende, zeide, dat hij naar de kamer van den Bondspresident zou gaan. Op weg daarheen moest hij de congreszaal pas- seeren. Toen hij zich in de zaal bevond werd de deur ingetrapt en met geweerkolven ver nield. Tien a twaalf nationaal-socialisten stormden naar binnen en de eerste, die Dolt fuss zag. loste van zeer korten afstand twee schoten op den bondskanselier. Eén schot trof hem in de hals, een ander schot trof hem on der den schouder. Dollfuss hield om af te weren de handen voor het gelaat. Hij draaide even terzijde en sloeg toen achterover op den grond. Nog even riep hij: „Help. help!" en toen verstomde het geluid. De bediende die hem gevolgd was werd door de nationaal-so cialisten tegen den muur geplaatst. Gerui men tijd bleef de stervende bondskanselier met zijn moordenaars alleen. Eenigen tijd later werd minister Fey door eenige putschis- ten naar Dollfuss geleid, die op een divan was gelegd. Er lag een doek over zijn hoofd. Minister Fey ontdekte aan den hals een nood verband waaruit bloed vloeide. Met zwakke doch toch nog vaste stem ver zocht dr. Dolffuss minister Fey zich het lot van zijn vrouw en kinderen aan te trekken. Verder verklaarde hij, dat er om zijnentwege geen bloed vergoten moet worden. Een verder onderhoud lieten de moordC' naars van Dollfuss niet toe. Het is tot dusverre niet bekend, hoe laat Dollfuss gestorven is. Hem is door zijn moor denaars. zoowel geneeskundige als geestelijke bijstand geweigerd. Toen de regulaire troepen weer meeste*: waren van den toestand is het lijk van den gesorven bondskanselier overgebracht naar zijn werkkamer, waar het is opgebaard. Het stoffelijk overschot is met een wit kleed bedekt. Een crucifix is boven zijn hoofd geplaatst en vier soldaten van het bondsleger vormen de eerewacht Fey beschrijft het verloop van den Putsch. WEENEN. 25 Juli (V. DJ Minister Fey heeft voor de radio een rede gehouden, waar in hij het volgende zeide: „De verschrikkelijke gebeurtenissen, die ons zwaar beproefd land heden hebben getroffen, komen op het volgende neer. Vanmorgen te 11 uur bevonden wij ons in ministerraad bijeen, waar enkele leden van het kabinet aanwezig waren. Te kwart voor twaalf berichtten ons eenige Heimwehrleden, dat zich in de Siebensternenstrasse lieden in uniformen van politie en leger op verdachte wijze ophielden. Ik deelde dit Dollfuss mede, waarop deze den ministerraad onderbrak en schorste tot den middag Daarna noodigde hij mij en Karwinsky uit in zijn bureau te beraadslagen. Als minister speciaal belast met de veiligheid droeg ik luit-generaal Zehner op, zich naar het ministerie van oorlog te begeven om de noodige voorbereidingen te treffen met het oog op het onmiddellijk in actie komen van het leger Tevens werden telefonisch aan de politie opdrachten ver strekt, terwijl ik de officieren van het Schutz- corps beval, de noodige maatregelen te nemen voor de alarmeering van alle vrijwillige troe pencorpsen. Terwijl wij nog beraadslaagden, reden eenige auto's, bezet met een groot aan tal zwaargewapende mannen in uniform de binnenplaats op. De auto's reden tot op den Baliplatz tot voor den hoofdingang der bondskanselarij. Aangezien zij in officiers- I uniform waren, konden zij gemakkelijk bin-1 nendringen. Onder bedreiging met geweren en revolvers dreven zij de beambten op een hoop. waarna zij de bureaux binnendrongen. Op het hooren van het lawaai ging ik de ^ang in en stootte op een troep zwaargewa pende mannen, die mij dwongen in mijn kamer terug te gaan. waar ook Karwinsky werd gebracht. Dr. Dollfuss zagen wij niet meer terug Na ongeveer anderhalf uur kwam een zwaargewapende patrouille mij in mijn kamer afhalen en bracht men mij naar het bureau van den bondskanselier, dien wij gewond liggende op een divan, aantroffen. Dr. Doll fuss verzocht mij, voor het geval hem iets ernstigs mocht overkomen, voor zijn vrouw en kinderen te willen zorgen en gaf mij verder de opdracht, zoo mogelijk bloedver gieten te vermijden en dit ook aan de andere ministers mede te deelen. Daarop werd ik weder teruggevoerd en bleef tot 6 uur doorloopend bedreigd. Inmid dels had de bondspresident Miklas minister Schussnigg belast met de waarneming der regeering en volmachten verleend te hande len. zooals onder de gegeven omstandigheden noodzakelijk zou zijn. Deze zond den minister voor sociale voorzorg. Von Neustaedter— Stuermer naar het paleis van den bonds kanselier. Daarop kwam een patrouille in mijn kamer, die mij naar het balcon aan de frontzijde voerde. Van af het balcon kon ik overleg plegen met minister Von Neustaedter Stuermer. die mij mededeelde, dat de re geering vrijen aftocht aan alle muiters aan boord tot aan de grens, indien zij alle ge vangenen zonder letsel zouden loslaten. Alle gevangenen zijn daarna onder door- loopende bedreiging bevrijd. In geheel Oostenrijk, vooral in Stiermar ken, hebben groote groepen nazi's gepoogd, gendarmerieposten en Heimwehrkazernes te overmeesteren. Overal zijn zij teruggedrongen. In geheel Oostenrijk heerscht rusf. De regee ring is meester van den toestand". Mobilisatie der Heimwehr. WEENEN, 25 Ju'l (V.D.i. Volgens een Reu ter bericht is de mobilisatie der Heimwehr bevolen BERLIJN. 25 Juli (V.DJ. Officieel wordt medegedeeld, dat de Duitsche gezant te Wee nen. Rieth, op verzoek der Oostenrijksche regeeringsinstanties, resp. van de Oostenrijk sche opstandelingen zich bereid heeft ver klaard een tusschen deze beide partijen ge troffen overeen'-omst inzake vrijgeleide en aftocht der opstandelingen naar Duitschland goed te keuren zonder overleg met de Duitsche Rijksregeering. Hij is derhalve onmiddelijk van zijn post teruggeroepen. Opstandelingen zullen in Duitsch land gearresteerd worden. BERLIJN, 25 Juli (V.D.) Officieel wordt medegedeeld: Uit mededeelingen van den Weenschen radio-omroep en officieele Oosten rijksche nieuwsbureaux blijkt, dat tusschen de opstandelingen en de Oostenrijksche regee- rings-instanties overeenkomsten zijn getroffen voor een vrijen aftocht der opstandelingen naar Duitschland. Deze overeenkomsten heb ben voor het Duitsche Rijk geen waarde en zijn voor de Duitsche Rijksregeering juridisch niet bindend. De Duitsche Rijksregeering heeft derhalve bevel gegeven, de opstandelingen in geval zij de Duitsche grens overschrijden on middelijk te arresteeren Duitsche condolanties. De Duitsche Rijksminister van Buitenland- sche Zaken Freiherr von Neurath heeft de Oostenrijksche Bondsregeering namens de Rijksregeering telegrafisch gecondoleerd met den dood van Bondskanselier Dollfuss Rijkskanselier Adolf Hitler zal met het oog op de treurige gebeurtenissen in Oostenrijk de drie nog te geven opvoeringen van de Feest spelen te Bayreuth niet verder bijwonen. Politieke gevolgen van de putsch. WEENEN. 26 Juli (V. D.) Omtrent de po litieke gevolgen van den mislukten putsch van de nationaal-socialisten konden hedennacht nog geen mededeelingen worden gedaan Deze putsch was geen revolutie van grooten stijl, doch was niettemin zorgvuldig voorbereid en werd volgens een vast plan uitgevoerd. Het doel was tweeledig; ten eerste het ge bouw van de „Ravag" in de Johannisgase en in de tweede plaats de moord op den Bonds kanselier. Officieele beschuldiging aan het adres van Duitschland. Officieel wordt medegedeeld, dat bij de on derhandelingen tusschen de opstandelingen en de regeeringstroepen men den nationaal- socialisten vrijgeleide naar de Duitsche grens had toegezegd, indien er bij de putsch geen doode.n zouden zijn gevallen. Door den moord op Dollfuss was deze toezegging echter ver vallen. In Oostenrijksche regeeringskringen acht men door het feit. dat de Duitsche gezant te Weenen als bemiddelaar voor de nationaal- sociaiistische opstandelingen is opgetreden, bewezen, dat er betrekkingen hebben bestaan tusschen de Duitsche Rijksregeering en de putschisten. en dat de Rijksregeering van de putschpoging op de hoogte was. Gezanten vergaderen. Donderdagochtend zullen de gezanten van de groote mogendheden en van de Kleine En tente bijeenkomen ter bespreking van den toe stand In regeeringskringen kon men heden avond nog geen enkele mededeeling doen over de te nemen maatregelen tot het handhaven van de orde en de rust in het land. Minister Schlussnigg heeft in zijn rede. die hij hedenavond voor de radio heeft gehouden, verklaard, dat de regeering de orde zal hand haven en de politiek van Dollfuss zal voortzet ten. „Oostenrijk zal Oostenrijk blijven", aldus besloot hij. Strijd om het Ravag-gebouw eischt een doode en ver scheidene gewonden. WEENEN, 25 Juli (V. D De strijd om het Ravag-gebouw is beëindigd, nadat hij drie uur had geduurd. De politie heeft een doode en ver scheidene gewonden. Ook bij het personeel der Ravag zijn gewonden gevallen. Eenige jongelui zijn bloedend uit het gebouw gedragen en in auto's weggebracht. Politiechef te Innsbruck doodgeschoten. INNSBRUCK 25 Juli (V. DJ De chef der stedelijke politie te Innsbruck. Hickl. is van middag voor het gouvernementsgebouw dood geschoten Men verdenkt vier jongemannen van de daad. Voor de politie te Innsbruck is de staat van alarm afgekondigd De openbare gebouwen zijn door de politie bezet. Du itsch - Oosten ri jksch e grenzen gesloten. BERLIJN. 25 Juli (V DJ De Duitsche rijksregeering heeft bij het bekend worden der onrust in Oostenrijk de Duitsche grenzen naar Oostenrijk gesloten om te verhinderen, dat Rijksduifcschers of in Duitschland verblijven de Oostenrijksche emigranten de grenzen, overschrijden om gedurende de onrust daar heen terug te keeren. Medegedeeld wordt, dat in den loop van den middag de Weensche zender Bisamberg is be zet en door een dynamietaanslag is vernield. Radio-Weenen zendt thans over den Rosen- huegel-zender. Italiaansch protest te Berlijn verwacht. Naar te Rome verluidt zal de Italiaansche regeering in verband met de jongste voor vallen in Oostenrijk, haar gezant te Berlijn zeer binnenkort opdracht eeven te protestee ren tegen de Duitsche inmenging in Oosten rijksche aangelegenheden, aldus meldt Uni ted Press aan de Tel. De Italiaansche regeering had korten tijd treleden besloten het voorgenomen protest te Berlijn op te schorten tot na de bestoking, die Vrijdag a.s. tusschen Dollfuss en Musso lini zou plaats vinden. Mussolini bevindt zich momenteel te Riccione. waar hij over de ge beurtenissen in Oostenrijk telefonisch op de hoogte gehouden wordt. Een vertegenwoordiger van de Italiaansche regeering verklaarde aan United Press, dat door den aanslag op het radio-station, het laatste staaltje van de nationaal-sociallsti- sche terreur in Oostenrijk, alle grenzen van het volkenrecht zijn overschreden Uit het leven van den vermoorden Oostenrijkschen bondskanselier. Dr. Engelbert Dollfuss werd op 4 October 1892 te Tcxing in Neder-Oostenrijk geboren als zoon van een bergboer. Te Hollabrun be zocht hij het gymnasium en vervolgens stu deerde hij te Weenen rechten. Te Berlijn studeerde hij economie, waarna hij toen de wereldoorlog uitbrak, als vrijwilliger in mili tairen dienst trad. Hij vocht drie jaar aan het front en verwierf verscheidene onder scheidingen en eervolle vermeldingen voor betoonde dapperheid. Na den oorlog voltooide hij zijn studies te Berlijn, werkte o.a. eenigen tijd bij de Preus- senkassc. waarna hij naar Oostenrijk terug keerde. waar hij versohillende functies be kleedde in Oostenrijksche landbouw-organi- saties. Later werd hij secretaris van den Ne- der-Oostenrijkschen Boerenbond en in 1927 directeur van de Neder-Oostenrijksche Lands Handelskamer. Als vertegenwoord igr van den landbouw werd Dollfuss in 1930 in de directie der Oos tenrijksche Spoorwegen opgenomen en op 1 October van hetzelfde jaar werd hij be noemd tot president der Oostenrijksche spoor wegen. In Maart 1931 volgde Dollfuss den aftre denden Minister van Landbouw en Boschwe zen Thaler als zoodanig op Toen diet kabinet Buresch aftrad werd Dollfuss op 20 Mei 1932 benoemd tot Bonds kanselier tevens Minister van Buitenland- sche Zaken en Landbouw. Zoowel nationaal als internationaal stond Dollfuss spoedig in het midden der belang stelling. Hij sloot o.a. het Verdrag van Lau sanne. waarbij hij voor Oostenrijk een groo te leening verkreeg Spoedig kwam hij in botsing zoowel met de socialisten als met de opkomende nationaal-socialistisohe bewoging in Oostenrijk, tegen welke laatste hij op krachtige wijze do onafhankelijkheid van Oostenrijk verdedigde. Dollfuss kwam boven dien in conflict met de sociaal-democraten, aanvankelijk slechts op parlementaire wijze, naderhand, nadat hij door verstrekkende vol machten het parlement zoo goed als uitge schakeld had. ook buiten het parlement, In het begin van dit jaar kwam het. tot de groote botsing, die leidde tot het verbod der sociaal-democratische partij, met den daarop volgenden Februari-opstand. die ieder nog in het geheugen ligt. Inmiddels zette de eveneens verboden na- tionaal-socialistische beweging In Oostenrijk met steun uit Duitschland haar ondergrond- sche actie voort, die de laatste maanden tot uiting kwam in een stroom van terroristi sche aanslagen, waartegen Dollfuss juist de zer dagen zeer krachtige maatregelen had genomen. Van dit oogenblik hebben de na- tionaal-socialistische terroristen gebruik ge maakt tot een groot offensief, dat weliswaar mislukt Is, doch waaraan de kleine Bonds kanselier niettemin ten offer viel. Dollfuss zou dezer dagen naar Riccione in Italië vertrekken, waar hij een bespreking zou hebben met den Italiaansohen dictator Mussolini. Zijn echtgenoote en kinderen had den zich reeds daarheen begeven. Zij waren er de gast op Mussolini's villa, en het in de diplomatie ongewone verschijnsel deed zich voor. dat zij daar haar vacantio door bracht te zamen met mevrouw Mussolini Het doods bericht is des te tragischer, waar mevrouw Dollfuss tijdens haar verblijf te Riccione een baby verwacht.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1934 | | pagina 5