De toestand in Weenen. Hindenburg's toestand Het tte&aafeijkde 52e Jaargang No. 15674 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Dinsdag 31 Juli 1934 HAARLEM S DAGBLAD directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0 65, franco p. post 0.72 Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buit en spaara e 12 Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIeN15 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Reductie by abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer 0.15, buiten Arrondissement dubbele prys. Onze Groentjes 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend k contant Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk 100.-. Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid 2000.-, Overlyden 600 -, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Verlies Duim 75.-, Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger 30.-. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN. HAARLEM, 31 Juli. De Heksenketel. Het nieuws uit Europa's heksenketel, de kleine republiek Oostenrijk (6 millioen inwo ners) geeft den algemeenen indruk dat de re geering de macht wel in handen heeft, maar dat er neg groote nervositeit heerscht. Betref fende verschillende feiten komen er telkens berichten die elkaar tegenspreken, b.v. aan gaande dr. Rintelen. die al een paar maal dood en dan weer levend is verklaard, met als nieuwste sensatie de mededeeling. dat men ge tracht heeft hem uit het ziekenhuis te ont voeren. Dergelijk fantastisch nieuws stemt den dag bladlezer critisch. Vooral den Hollandschen dagbladlezer, die gewend is dat. men in ons land de waarheid te hooren krijgt, en dat de pers volkomen vrijheid in haar werk heeft mits zij hetgeen in ons land schier alle dagbla den doen orde en gezag respecteert. In den heksenketel Oostenrijk en ook in Duitschland en in Italië, is het anders gesteld. Daar heerschen dictaturen, er bestaat geen vrijheid van drukpers meer. en dus is het een heksentoer er de waarheid te weten te komen. Heerschen toestanden zooals thans in Oosten rijk dan krijgt men allerlei verward nieuws te hooren. Dat is onze schuld niet, maar de schuld van de janboel die in zoe'n land heerscht. en van machtsmethoden die er vaak belang bij hebben, de feiten te verdraaien, te verbergen of wat dan ook. Wij hebben reserve gemaakt ten aanzien van het Duitsche nieuws na het gebeuren van 30 Juni. Wij heb ben dat opnieuw gedaan ten aanzien van het Oostenrijksche nieuws na den moord op Doïl- fuss. Meer kunnen wij niet doen. Er heerscht geen behoorlijke openbaarheid in zulke lan den. Het is voor een Hollander moeilijk zich dat voor te stellen, maar het is een feit. Schuschnigg is nu bondskanselier In Oos tenrijk. Op zijn 38ste jaar heeft hij den top van den vulkaan beklommen. Als hij geen tweede Salomo is zal hij er niet levend van omlaag komen. En als hij wel een tweede Salomo is misschien ook niet. Zeer zeker is hij niet al leen een eerzuchtig maar ook een moedig man. Hij staat aan het hoofd van een uitgemergeld klein volk, kleiner zelfs dan het Nederland- sche. Door ontberingen en door politieke ver dwazing is een groot deel van dit volk afge zakt tot een toestand van massa-psychosen, waarin redelijk denken en handelen blijkbaar op den achtergrond staan. Angst en onzeker heid overheerschen. Een Italiaansch leger van 40.000 man staat aan de grens. De verhouding met Duitschland, de andere machtige buur man, is tengevolge van den moord op Dollfuss allermiserabelst. De toekomst is duister, aan gezien het beleid der groote Europeesche mo gendheden zich volkomen concentreert op eigenbelang en nationalistisch gedoe, waarmee zij zichzelf en het geheel voordurend benadee- len. Grootmachten als Japan en Rusland zien de warboel in het versplinterde Europa niet zonder hoon en vol toekomstverwachtingen aan. Zij zijn zich natuurlijk wel bewust dat dit eertij ds-overheerschende kleine werelddeel bezig is zichzelf ten gronde te richten door de kortzichtigheid van zijn pólitiseerende macht- hebbertjes. Zij zijn in staat, met voldoende objectiviteit, de treurige dwaasheid te besef fen die zich thans afspeelt: een klein volkje van zes millioen zielen dat men laat verwil deren door wanhoop en dat tot voortdurend gevaar-centrum is geworden temidden van een groep twistende staten, die door samenwer king de leiding van zaken in de wereld mor gen zouden kunnen hernemen. Maar dat willen zij niet Het Europeesch belang te zien als dat van ons allen dat is teveel gevergd. Tot zulke vervaarlijke hoogten kan de „staatkunde" dezer dagen zich op geen stukken na verheffen. Zij cul mineert alleen nog in treurige, weerzinwek kende sensaties: in het Nazi-bloedbad in Duitschland op den 30sten Juni. in den moord op Dollfuss dien men. zooals nu blijkt, urenlang heeft laten doodbloeden. Zijn won den waren niet doodelijk, maar men heeft hem de hulp onthouden die hem het leven had kunnen redden en hem urenlang laten sterven. Een walgelijke, onmenschelijke, af zichtelijke episode! Als Schuschnigg het kleine land met den grooten historischen naam wil redden van zijn totalen ondergang zal hij den steun van Europa behoeven. Veel kans schijnt daar thans niet op. Ver achter ons liggen de dagen van Stresemann en Briand, de laatsten der groote staatslieden van Europa, de laatsten die bij machte waren over hun eigen grenzen te kijken en de levensbelangen van het geheel dat dan nóg maar het kleine Europa-zon- der-Rusland iste bevorderen. Oostenrijks lot, Oostenrijks positie als ge vaarscentrum geeft een treffend beeld van den treurigen achteruitgang, na Locarno (1925) in Europa ingetreden. Ieder economisch herstel wordt telkens weer geremd en gefnuikt dcor enorme politieke blunders. En in de heksenketel Oostenrijk raast de verdwazing voort. R. P. Smokkelaars te Neede gesnapt 600 K.G. margarine in beslag genomen. NEEDE. 31 Juli. Door de marechaussee en gemeentepolitie alhier zijn gisteren op den Deldenscheweg vijf smokkelaars uit Enschedé aangehouden. De smokkelwaar, bestaande uit 600 K.G. Duitsche margarine, alsmede een personen- en een vrachtauto, werden in beslag genomen. Aan de grens nabij Oldenkotte was de auto door kommiezen beschoten en daarbij beschadigd. In Eibergen hadden de smokkelaars hun waar in een andere auto overgeladen. De inmiddels gewaarschuwde politie slaagde er in de smokkelaars te arresteeren. De voornaamste gevangen en. Kanselier Schuschnig, die ook al „een (Van onzen Weenschen corresponded WEENEN, 30 Juli Men heeft tot na de begrafenis van den vermoorden bondskanselier dr. Engelbert Dollfuss willen wachten alvorens men ertoe overging zijn opvolger in het hooge en hier in Oostenrijk zoo buitengewoon moeilijke ambt te benoemen en vast te stellen, hoe het kabi net er onder diens leiding zou uitzien. Nu heeft de teraardebestelling plaats gehad, die door ongeveer achthonderdduizend lieden of misschien wel meer werd bijgewoond, welke zwijgend aan weerszijden van den langen, langen weg geschaard stonden, waarlangs de droevige stoet voortgetrokken is. Eerst heeft er op het groote plein voor het Rathaus een indrukwekkende ceremonie plaats gehad, waarbij het staatshoofd Miklas, de vice-kan- selier 'vorst Ernst Riidiger von Starhemberg, de burgemeester van Weenen dr. Schmitz en de „Landeshauptmann" (gouverneur) van Neder-Oostenrijk het woord gevoerd hebben. Dan werd de kleine kist Dollfuss was opval lend klein bedekt met een rood-wit-rood kleed op een affuit naar de prachtige oude St. Stephanskathedraal gebracht, waar een plechtigheid plaats vond, die door den aarts bisschop van Weenen kardinaal dr. Innitzer gecelebreerd werd, en vervolgens reed men door de Mariahilferstrasse naar de buitenwijk Hietzing, waar het stoffelijk overschot op hel landelijk gelegen vriendelijke kerkhof werd bijgezet, dat zich in de onmiddellijke omge ving van het slot Schonbrunn bevindt. Het heette, dat de minister van onderwijs dr. Kurt von Schuschnigg, de vice-kanselier vorst von Starhemberg en de „Landeshaupt mann" van het bondsland Voralberg dr. Ender die vroeger ook al eens kanselier geweest is, de meeste kansen hadden om Dollfuss' opvol ger te worden. Over het algemeen was men van oordeel, dat Starhemberg nog wel wat te jong en onbezadigd was. Hij telt eerst vijfen dertig jaren en is al vaak wat al te onbesuisd en minder handig opgetreden. Schuschnigg is weliswaar ook niet veel ouder, de beide man nen verschillen maar twee jaar in leeftijd, maar men merkt bij hem niets van een onge breidelde wildheid en ondoordachtheid, die de jeugd vaak eigen is. Schuschnigg is een bui tengewoon voorzichtig man, erg kalm en be daard, en hij is een uitmuntend spreker. Zijn redevoeringen zitten steeds schitterend in elkaar, zij zijn stilistisch volkomen juist en weten, daar zij op een uitermate rustige wijze voorgedragen worden, altijd een diepen in druk te maken. Starhemberg heeft weliswaar de onder zijn bevel staande breede scharen van den Heimatschutz en van de aanhangers van die beweging achter zich staan, maar Schuschnigg houdt er ook een soort van eigen particulier leger op na. want hij staat aan het hoofd van de katholieke Ostmarkische Sturmscharen, die een religieus embleem op den linkermouw van hun uniform dragen. Gisteravond, toen men er in het Bundes- kanzleramt over aan het delibereeren was wie kanselier zou moeten worden, heerschte er omstreeks tien uur opeens groote bedrijvig heid in en om het hoofdkwartier van den Heimatschutz aan de Renngasse. Alle toe gangen tot deze straat werden met automo bielen afgezet. De wagens werden tot op de trottoirs gezet. Opvallend was het ook. dat er zooveel gewapende politie in de buurt was, die overal met bajonetten op het geweer op post stond en onverwachts verschillende ge bouwen bezet had. zooals het hoofdtelegraaf kantoor. waar zij zich zelfs in de vertrekken neerlieten, die wij buitenlandsche dagblad correspondenten tot onze beschikking hebben, iets wat in de annalen van de „Journalisten zimmer" nog nimmer is voorgekomen, zoodat wij allen dus wel reden genoeg hadden om aan te nemen, dat er wat heel bijzonders aan de hand was. Het leek er wel op, alsof men weer een Putsch verwachtte of dat men ge hoord had, dat er getracht zou worden een aanval op enkele voorname gebouwen te doen of er aanslagen op te plegen. Ook hoor de men weer. dat de Heimatschutzlieden zich om hun hoofdkwartier heen gebarricadeerd hadden om een aanval van de politie af te slaan. De wildste geruchten deden de ronde, te meer omdat men wist, dat er ook in het vlak in de buurt liggende gebouw van de Poli- zeidirektion groote bedrijvigheid en opwin ding heerschten. Geschied is er echter niets. Eerst tegen twee uur 's nachts kregen wij bericht, dat de nieuwe constellatie van het kabinet geboren was en dat Schuschnigg kanselier geworden was. Hij heeft bovendien de departementen van landsverdediging, van onderwijs en van justitie onder zich. Starhem berg is vice-kanselier gebleven en staat nu bovendien aan het hoofd van het ressort der openbare veiligheid. Baron Gerger-Waldenegg, die pas een paar weken geleden als minster van justitie zijn allereerste intrede in het Oos tenrijksche kabinet heeft gedaan, werd nu aan het hoofd van buitenlandsche zaken gesteld Fey blijft staatscomniissaris-generaal voor heel bijzondere omstandigheden en heeft er tevens Binnenlandsche Zaken bijgekregen. Dr. Buresch blijft minister van financiën, Stockinger behoudt zijn portefeuille van han del en verkeer. Neustiidter-StUrmer heeft so ciale aangelegenheden en de zetel van een mi nister voor land- en boschbouw blijft voor- Ioopig nog vacant. Generaal-majoor Zehner, die eerst sedert een paar weken als opvolger van vorst Schönburg-Hartenstein staatssecre taris van landsverdediging is, blijft deze waar- eigen leger" heeft. - Waarom Starhemberg niet gekozen is. en loos alarm. digheid behouden, baron Karwinsky is staats secretaris van justitie en dr. Pertner staats secretaris van onderwijs. Onmiddellijk vloog het nieuws per telefoon en telegraaf en radio naar het buitenland toe. De opgewonden stemming bleef echter in de binnenstad heerschen. In het eenige café in heel Weenen, dat des avonds laat en des nachts niet alleen open mag houden, maar open móét houden, omdat de Heimatschutz lieden dit als pied-a-terre gebruiken zij moeten toch een lokaal hebben, waar zij wat te eten en te drinken kunnen krijgen wer den nog allerlei fantastische dingen verteld. Toen wij des morgens na vier uur het be gon al mooi licht, te worden dit café, dat zich evenals het Nederlandsche Gezantschap in het door wachtposten afgezette stadsge deelte bevindt, verlieten, ging het er nog net zoo druk en levendig toe als in de late na middaguren. Onder degenen, Öie laat geko men waren en die nu aan de cafétafeltjes za ten. bevond zich ook de vierentwintigjarige aartshertog Karl van Habsburg, doorgaans Carlos genaamd, de jongste broer van aarts hertog Anton, die zooals men weet met de Roemeensche prinses Ileana, den zuster van koning Carol, gehuwd is. De jonge keizerlijke prins maakt deel uit van de auto-afdeeling van den Heimatschutz en moest hier net als de anderen op evcntueele instructies wach ten. De gevangen opstandelingen zullen zich niet vandaag, zooals aanvankelijk aangenomen werd, doch eerst morgen, Dinsdag, voor een speciaal voor dit doel in het leven geroepen militair gerechtshof moeten verantwoorden, daar men waarschijnlijk nog tevoren het een en ander van hen te weten kan komen en men hoopt, dat zij de namen van de perso nen zullen noemen, die het initiatief tot het gebeurde genomen hebben. Onder het groote aantal personen, van wie men aanneemt, dat zij iets met het organiseeren van den misluk ten Putsch te doen hebben gehad, behooren de directeur-generaal van de Alpine-Montan Gesellschaft dr. Apold, de professor aan de Weensche hoogeschool dr. Hugelmann, de ad vocaat dr. Ettingshausen, de directeur van po litie Steinhausl (dien men een paar dagen in zijn eigen bureau in de Polizeidirektion ge vangen heeft gehouden), de hoofdcommissa ris van politie dr. Gotzmann, de gewezen veld maarschalk-luitenant dr. von Bardolff, die vroeger chef van het militaire kabinet van den in 1914 te Serajewo vermoorden troon opvolger Frans Ferdinand geweest is, die hem als een van zijn beste vrienden beschouwde, generaal Wagner, de hoofdredacteur van het dagblad „Wiener Neueste Nachrichten" Ped- waidic en de politieke redacteur van dat or gaan Riedl. die vroeger correspondent van het Berlijnsche blad „Germania" is geweest. Deze zijn allen reeds gevangen genomen en worden dag en nacht verhoord. W. M. BEKAAR „Ernstige bezorgdheid". CAFé - RESTAURANT DU COMMERCE. Vanaf 1 Augustus optreden van den gevierden kapelmeester LANCE met zijn solisten. Zij brengen U attractie, stemming, klassiek en muzikale sensatie. Komt en geniet, van wat LANCé U biedt! (Adv. Ingez. Med.) Zijn eindanabij NEÜDECK. 31 Juli. (V.D.) Hedenmorgen 9.50 uur. Hindenburg, die sedert eenige maan den lijdende is aan een blaasaandoening, was goed vooruitgegaan. Met volledige geestelijke helderheid en verheugende lichamelijke ge steldheid heeft hij zijn werkzaamheden ver richt en was hij nog gisteren in -staat rap porten in ontvangst te nemen. Een -Mchte lichamelijke zwakte, die zich sedert eenige dagen heeft doen gevoelen, is in dén loop van dezen nacht toegenomen. In verband met den hoogen leeftijd bestaat reden tot ernstige be zorgdheid. De behandelende geneesheeren zijn aanwezig. Nadere berichten zullen op regel matige tijdstippen gepubliceerd worden. Weer staking in San Francisco? In de vleescliconservenbranche. NEW-YORK, 31 Juli. (V.D.) De beslissing of er wel of niet een verdere staking zal uit breken onder de arbeiders van de veeparken in Chicago, aldus verluidde gisteren, ligt bij William Collins, de organisator van de vak vereeniging van slagers en vleeschhouwers. Collins heeft het in zijn macht 8490 leden van deze vakvereeniging op te roepen tot sta king. Reeds zijn 800 leden van een andere vakvereeniging aan het staken. Wanneer deze 8400 arbeiders in staking mochten gaan, zal het werk in de vleeschconservenfabrieken stopgezet moeten worden, zoodat ongeveer 50.000 personen dan zonder werk zullen ko men. De toestand is des te erger door het feit. dat de reeds bestaande staking, zoo gering deze van omvang moge zijn, voor een deel de pogingen der regeering om de veehouders te redden van de ernstigste gevolgen der groote droogte, door het vee op te koopen, dat anders van honger en dorst zou zijn omgekomen, heeft verlangd. De federale bemiddelaars trachten nu te be middelen tusschen de arbeiders der veepar ken en den werkgever, de Union Stockyards and Transit Company. Geen van beide partijen heeft echter tot dusver de voorstellen van den ander aangenomen. President Hindenburg is zeer ernstig ziek: In verband met zijn leeftijd wordt het ergste gevreesd. pag. 1 Gisteren is het proees tegen de moordenaars van Dollfuss begonnen; Planetta legde een bekentenis af. pag. 4 Er Ls een poging gedaan tot ontvoering van dr. Rintelen. Dag. 4 Volgens Reuter zouden de Italiaansche troe pen aan de Oostenrijksche grens spoedig te ruggetrokken worden. pag. 4 Baldwin over de Britsche bewapening. pag 2 De besprekingen te Batavia verkeeren in een kritiek stadium; Japan wenscht opheffing der aardewerk-eontingentcering. pag 3 Een moeder heeft in een vlaag van verstands verbijstering zichzelf en haar beide kinderen verwond; één van hen is overleden. pag 3 Woensdag zal de heer Spansier. die reeds ge- ruimen tijd in Duitschland wordt gevangen gehouden, waarschijnlijk te Berlijn terecht staan. pag. 3 De meening der K. N. A. C. over de nieuwe Motor- en Rijwielwet. pag. 3 Zal de nieuwe schrijfwijze van onze taal wel met ingang van 1 September voor het onder wijs worden voorgeschreven? pas. 3 Te Zandvoort is een jongen bij het baden ver dronken. Morgen moet men in het bezit zijn van een nieuw rijwielbelastingplaatje. pag. 1 De nieuwe compctiticindccling van den K. N. V. B. pag. 9 Laatste berichten pag. 7 ARTIKELENENZ. R. P.: De heksenketel. pag- 1 Van onzen Weenschen correspondent: De toe stand te Weenen. pag. 1 K. de Jong: Kapel Nieuw Aerdenhout. pag. 5 Langs de straat. A. J. C. VI.: Kinderspeelgoed. pag. 3 Morgen is Rijwielplaatjesdag! Zij, die nog geen nieuw rijwielbelasting plaatje kochten herinneren wij eraan dat het heden de laatste dag is dat de oude plaatjes geldig zijn. Morgen, den eersten Augustus, gaat het nieuwe plaatjesjaar in en wie er prijs op stelt tc blijven fietsen en niet noodgedwon gen een wandeling wil maken, met het voor uitzicht toch een plaatje te moeten koopen en de boete bovendien, doet het beste vandaag nog aan het postkantoor een achterwiel te of feren, en het kleinood aan de fiets te beves tigen, zóó dat het ook in de toekomst uw eigendom blijft, want er zijn genoeg kapers op de kust, die het makkelijker vinden dat een ander het plaatje voor hen haalt. Een rijwielplaatje kan een bron van zorg zijn, doch de afwezigheid kan u echter nog meer zorg en last bezorgen; haalt dus nog he den uw plaatje! Leden van de Oostenrijksche jeugdorganisatie ,.Jung Vaterland". die op uit- noodiging van Mussolini hun vacantie in Italië doorbrengen, hebben een provisorisch monument vooj nun dooien kanselier opgericht. Dr. Sack op vrije voeten. BERLIJN, 31 Juli (V.D.) Dr Sack, de Duitsche advocaat, die Torgler tijdens het Rijksdasbrandproces heeft verdedigd en die onmiddellijk na de „schoonmaakvan 30 Juni werd gearresteerd in verband met zijn betrek kingen met den doodgeschoten S A.-leider Ernst, is thans weer op vrUe voeten gesteld. Dr. Sack is klaarblijkelijk in staat geweeest te bewijzen, dat de tegen hem gerezen verdenkin gen op een reeks misverstanden berusten. Het was geen wonder, dat hij ernst kende, daar hij hem in 1931 heeft verdedigd in het proces met betrekking tot anti-Joodschc onlusten in Ber lijn, die voorgekomen waren tijdens het Jood- sche Nieuwjaar. VERKEERSONGEVALLEN. Te Haarlem. Maandagmorgen half acht heeft op den hoek Rustenburgerlaan—Esschildcrstraat een bot sing plaats gehad tusschen twee vrachtauto's doordat de bestuurder van één dezer wagens geen voorrang verleende en ook geen signaal gaf. Zijn wagen werd zoodanig beschadigd, dat hij moest worden weggesleept. Tegen hem werd proces-verbaal opgemaakt. De bestuurder van een drlewielige bakfiets reed Maandagmiddag half vier achter een tram in de Rozenstraat. Beide voertuigen moesten voor den verkeersagent stoppen. Op het teeken dat zij weer door konden gaan, had de bestuurder van de bakfiets de on voorzichtigheid, in deze smalle straat links van de tram te passeeren. met het gevolg dat hij door een van de tegenovergestelde richting komende auto werd aangereden De bakfiets werd ernstig beschadigd. Te -en den onvoorzichtigen bestuurder werd pr. .«.s-w-r- ï)_aal ongemaakt,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1934 | | pagina 1