Het
Haarlem toen de oorlog uitbrak.
52e Jaargang No. 15675
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Woensdag 1 Augustus 1934
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N V
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0 65, franco p. post 0.72&
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkery: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon No»-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTlèN1—5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels
ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, bulten Arrondissement dubbele prijs. Onze
Groentjes 1—3 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend k contant
Gratis Ongevallenverzekering vtbr betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250 -, Wijsvinger 150 -, Elke andere vinger 50 Arm- of Beenbreuk 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-. Overlijden ƒ600 -. Verlies van Hand, Voet of Oog 400-, Verlies Duim 75.-, Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 1 Aug. 1934.
Bij een Jubileum.
Ir. W. J. Burgersdijk viert vandaag zijn 25-
Jarig jubileum bij de N ZJI.T.M. In 19C9 werd
hij bij de maatschappij benoemd als ingenieur,
in 1911 reeds werd hij haar directeur .zoodat
hij reeds gedurende 23 van de 25 jaar de leider
van dit groote bedrijf is. De tijdsomstandig
heden zijn voor hem aanleiding geweest, zijn
jubileum ietwat-binnenskamers te vieren. Dat
wil o.a. zeggen dat de beide bijeenkomsten
met het personeel, met de hartelijke toespra
ken die daarbij tot den jubilaris gericht zijn,
buiten tegenwoordigheid van de pers hebber-
plaats gehad. Maar het is niet gemakkelijk
openbaarheid te vermijden als men een open
baar verkeersmiddel beheert, en vooral niet
als dit zijn lijnen over een zoo groot gedeelte
van Nederlands beider dichts-bevolkte provin
cies uitstrekt en een personeel van duizenden
zich opmaakt om zijn leider te gaan geluk-
wenschen. Ook zijn de trams vandaag natuur
lijk bevlagd. en moesten er heel wat extra
diensten worden ingelegd om het personeel
uit Den Haag en Leiden naar Haarlem te ver
voeren.
De leider van dit groote verkeersbedrijf, dat
Zijn hoofdzetel in onze stad heeft, dewelke
stad hem zelf tot haar voornaamste inge
zetenen is gaan rekenen, kan vandaag met
voldoening terugzien op een kwart eeuw van
noesten arbeid waarin hij veel tot stand
heeft gebracht. De werkingssfeer van zijn
bedrijf, dat zich in zijn origine zeer be-
scheidenlijk bepaalde tot wijlen de stoom
tram HaarlemLeiden, is onder zijn bewind
enorm uitgebreid. Het groote complex electri-
sche tramlijnen, dat de Haarlemsche stads-
lijnen. Haarlem'Leiden, AmsterdamHaar
lemZandvoort, LeidenVoorburgDen
HaagScheveningen, Leiden.Noord wijk,
LeidenKatwijk en AmsterdamPurmerend
EdamVolendam omvat, en waaraan in de
laatste jaren verscheidene autobusdiensten
zijn toegevoegd, getuigt van den grooten on
dernemingsgeest des leiders. In den loop dei-
jaren is het verkeersvraagstuk daarbij steeds
ingewikkelder geworden. De massafabricage
van de goedkoope auto, waardoor de goed-
<koope taxi ook haar plaats heeft veroverd,
de enorme groei van het autobuswezen in ons
land, de verkeersmoeilijkheden die door dit
alles ontstaan zijn en waarbij de toekomst
van de electrische tram, op haar vaste baan,
een verkeersraadsel op zichzelf is geworden,
hebben den leider van het groote bedrijf heel
wat zorgen moeten baren. En hij is daar ze
ker nog lang niet van bevrijd.
Maar Ir. Burgersdijk behoort niet tot de
menschen die bang voor moeilijkheden zijn
en ze liever uit den weg gaan. Met energie en
opgewektheid pakt hij ze aan, en als wij zijn
personeel kennen als actief, hulpvaardig en
hoffelijk toont dit meteen den geest van den
leider zelf. Zooals men den geest van den lei
der in iedere groote of kleine organisatie al
tijd in het optreden van haar leden kan
weervinden.
Dat de duizenden leden van het personeel
der N. Z .H. T. M. vandaag van harte hun ge-
lukwenschen zijn komen aanbieden lijdt geen
twijfel. Kun directeur is bij hen zeer gezien.
Zij kennen hem als een man die zelf het voor
beeld van hard werken en plichtsbesef geeft,
die altijd recht door zee gaat en die warme,
oprechte belangstelling voor hun welzijn heeft.
Toen jaren geleden de maatschappij zelf ju
bileerde kwamen die sympathie en eerbied
jegens haar leider al op kenmerkende wijze
tot uiting. Dat was een treffende getuigenis
van de waarheid, dat de werkgever die hart
voor zijn menschen heeft, hun belangen wil
begrijpen en daar gaarne zijn tijd en moeite
voor over heeft, den weerklank daarvan ook
ondervindt en een geest van onderling ver
trouwen en opgewekte samenwex-king kan
vestigen en handhaven.
Terwijl wij ons vandaag voegen bij de velen,
die Ir. Burgersdijk hartelijke gelukwenschen
doen toekomen, geschiedt dat in de overtui
ging die ook buiten den kring van zijn bedrijf
gekoesterd wordt: dat hij de hem gebrachte
hulde tenvolle verdient door de bekwaamheid,
de groote arbeidskracht en de humaniteit
waarmee hij een veeleischende leiderstaak ge
durende zoovele jaren heeft vervuld.
R. P.
Er was net kermis.
Wat een oude krant uit binnen-
buitenland heeft vastgelegd.
Voor oixs ugt Haarlem's Dagblad van 1
Augustus 1914, waarin de spanning dier dagen
duidelijk blijkt. Toevallig was in die dagen een
kermis georganiseerd en onder den titel: „Te
genstellingen" is op de eerste pagina van die
krant een teekenmg afgebeeld, waarop men
de kermisvreugde ziet met donkere wolken er
boven, waarin regimenten tegen elkaar op
trekken. Daarboven staat een verslagje van
een meeting tegen den oorlcg. waar de heeren
Troelstra. Vliegen, Duys. Alberda. Gerhard,
Kleerekcoper en Wibaut op het IJsclubterrein
te Amsterdam spraken
De w.ploitanten van de kermis hebben den
burgemeester. Jhr. Mr. W. B Sandberg, te ken
nen gegeven dat de tijdsomstandigheden er
niet naar waren om kermis te vieren en dat
niemand in de stemming ervoor was. Op het
verzoek ter restitutie der staangelden ant
woordde de burgemeester dat daarvoor een
raadsvergadering bijeen geroepen moest wor
den. maar. dat de toestand zöö was. dat er elk
oogenblik een verandering ken komen. Zoowel
ten goede als ten kwade.
De volgende uitgave-van Haarlem's Dagblad,
van 3 Augustus (2 Augustus was een Zondag),
vermeldt reeds het binnentrekken van de
Duitsche troepen in BelgieToen werd de
kermis afgelast, evenals de vermakelijkheden
in den Stadsschouwburg en andere. ..De tap
perijen enz. moeten ten 12 uur gesloten zijn"
was de order.
Er was een run op de spaarbanken. De men
schen waren nerveus en meenden dat hun
geld thuis veiliger was dan bij de bank. De
bevolking werd dan ook gemaand rustig te
blijven daar het feit dat de banken aan hun
verplichtingen konden voldoen, toch een ge
ruststelling moest zijn.
De tram had vertraging doordat veel perso
neel gemobiliseerd werd. De E. S M. miste 60
man personeel, weshalve voorloopig geen vrije
dagen of andere verlofdagen werden verleénd.
De dienst AmsterdamSloterdijk moest wor
den opgeheven en in de stad werd een beperk
ten dienst gereden. Zij die niet aanwezig kon
den zijn, die dus gemobiliseerd waren, en die
gehuwd of kostwinner waren, werd de eerste
week 7/10 van 'het loon betaald Daarna zou de-
directie elke weök opnieuw beslissen.
De algemeene stemming in de stad was ech
ter zeer gedrukt. Overal vormden zich groepen
die den ernstigen toe&ta/nd bespraken. In de
kruidenierswinkels had men geen handen ge
noeg om de klanten aan levensmiddelen te
helpen. Op vele plaatsen weigerden men bank
papier aan te nemen. Zelfs aan de postkan
toren wisselde men geen bankpapier, wat men
toeschreef aan een schaarschte van zilver.
De oorlog kan onmogelijk
13-jarige jongen doodgereden
in de Haarlemmermeer.
Een te hooge fiets werd hem noodlottig.
Dinsdagavond is de 13-jarige T Homan
door een auto die uit de richting Zwanen
burg kwam, overreden en gedood. Hc-c onge
luk geschiedde op den Lijnderdijk bij Half
weg." De jongen reed op een voor hem te
hooge fiets en slingerde van den eenen kant
naar den anderen kant van den weg. Hij
hoorde blijkbaar de signalen van de auto niet
waardoor een botsing ontstond.
De jonger, viel van de fiets en kreeg twee
wielen van de auto over het hoofd waardoor
de dood onmiddellijk moet zijn ingetreden.
Hij werd naar het huis van zijn ouders ge
bracht dat er vlak bij is. Een dokter, die ir
middels was gewaarschuwd, kon geen hulp
meer bieden.
De heer Zaalberg voorzitter
Werkfonds 1934 af.
Naar wij vernemen treedt de heer C. J. P.
Zaalberg sinds eenige dagen niet meer op als
voorzitter van het Werkfonds 1934.
Met het beheer der loopende zaken is belast
dr. ir A H. W. Hacke, directeur-generaal van
den Arbeid.
lang duren.
Algemeen was men van meening, dat. als er
soms een oorlog mocht uitbreken, hij nooit
lang kon duren want de schaarschte der levens
middelen was overal groot, evenals 't gebrek
aan contanten. „Hieruit volgt, dat ingeval van
een oorlog deze spoedig gestaakt zou moeten
tvorden wegens dit gebrek aan levensmidde
len." lezen wij!
,De schaarschte aan zilvergeld brengt aan
den dag,,, aldus lezen we verder, „dat ons
geldwezen niet op de beste manier is inge
richt. Hadden wij het Engelsche systeem van
chèque- en giroverkeer. dan zouden wij niet
in de moeilijkheden geraken, als ons thans
overkomen is. Duurt de toestand eenige dagen
voort, dan zal het ervan komen dat men
schuldbekentenissen gaat schrijven, inwissel
baar wanneer de tijden veranderen Een ver
gelijking met 't -buitenland op 't oogenblik
loont alleszins de moeite!
Zij die de prijzen opjoegen.
Geleidebiljet voor late
aardappelen.
Men mag niet meer dan 4 K.G. ongedekt
vervoeren.
Onmiddellijk zag men reeds grossiers die
misbruik maakten van den toestand. Nog was
de oorlog niet in vollen omvang uitgebroken,
of zij hielden voorraden levensmiddelen vast
waardoor de prijzen opgejaagd werden. Haver
mout werd drie gulden per baal duurder, sui
ker zes cent per pond en zout vier cent. Erwten
en bconen waren bijna niet meer te krijgen
Als geruststelling werd meegedeeld dat de
kolenveorraad van de lichtfabriek nog groot
was, zoodat voorloopig geen vrees bestond dat
men in Haarlem zonder verlichting zou zijn,
Bladert men zoo door deze oude krant, dan
ontwaart men de eigenaardigste tegenstellin
gen. Over geheel Europa kwam een waanzin
voor het geld. Niet alleen in ons land maar
ook daarbuiten weigerde men papier als beta
ling aan te nemen, en worden de spaarban
ken bestormd. Ergens anders leest men dat de
Duitsche keizerlijke familie het Heilige Avond
maal in het paleis te Berlijn heeft bijgewoond,
dat prins Adalbert van Pruisen zich heeft ver
loofd met prinses Adi van SaksenMeiningen,
dat Jaurès, de Fransche socialistische leider
vermoord was. Jaurès die algemeen werd ge
waardeerd, dat president Wilson (de stichter
van de Vclkenbondsidee) een plan heeft voor
gesteld om buitenlandsches schenen in Ame
rika te laten registreeren opdat zij onder
Amerikaansche vlag zouden kunnen varen tij
dens „de troebelen in Europa".
Tusschen Duitschland en Frankrijk was
geen spoorwegverkeer, er waren grensinciden
ten door vernieling en overschrijding. In Ber
lijn trok een dichte rr.auigte die vaderland ;che
liederen zong naar het paleis van den Rijks
kanselier, die o.a. het volgende zei; „Wij wil
len in het rijk dat wij in 44-jarigen vredes-
arbeid hebben opgericht ook verder in vrede
leven. Al het werk van den keizer was op "net
behoud van den vrede gericht. Tot op het laat
ste oogenblik werkte hij voor den vrede van
Europa, ja. hij werkt daar nog voor.
Zou echter al zijn arbeid vruchteloos zijn,
zou ons het zwaard in de hand worden ge
drukt. dan zullen wij ten velde trekken met eon
goed geweten, en met het- bewustzijn, dat niet
wij den oorlog hebben gewild. Wij zullen den
strijd om ons bestaan, om onze nationale eer,
tot den laatsten druppel bloed voeren. In den
ernst van dit oogenblik herinner ik u aan het
woord dat eens prins Friedrich Karl van
Brandenburgers toeriep: ..Laat- uw hart slaan
voor God. uwe vuisten op den vijand."
Niet alleen In Berlijn of in Duitschland
was men waanzinnig, elders was dat even
goed het geval. Overal werd gemobiliseerd:
Rusland, Frankrijk. Duitschland. enz.
De Provinciale Staten van Friesland heb
ben een vredesmotie aangenomen: in naam
van menschelijkheid en beschaving doen zij
een beroep op de staten en de volkeren. De
motie werd aangenomen met21 tegen
20 stemmen. Dit staat vlak bij de mededee-
lingen der mobilisaties.
De oorlog kan niet lang duren"
Vier jaar lang leest men in de kranten
niets anders dan over den oorlog.
Met ingang van 1 Augustus zullen voor het
vervoer van late aardappelen geleide-biljetten
worden afgegeven tegen f 1 per 100 K.G voor
wat betreft aardappelen van de consumptie-
maat en f 2 per 100 K.G voor wat betreft
buitenmaatsche aardappelen. Deze heffingen
zijn 25 cent per 100 K.G. lager dan die. welke
voor aardappelen van den oogst 1933 moesten
worden betaald.
Het vervoer van aardappelen van de con-
sumptiemaat, bestemd voor huishoudelijk ge
bruik van een gezin, mag in gezamenlijke hoe
veelheden van hoogstens 4 K.G. zonder ge
leidebiljet geschieden.
Ten aanzien van het in voorraad hebben
van aardappelen is bepaald, dat zulks voor
eigen gebruik geoorloofd is in gezamenlijke
hoeveelheden van ten hoogste 1000 K.G.
HET JUBILEUM VAN IR. W. J. BURGERSDIJK
Heden vierde Ir. W. J. Burgersdijk zijn zil
veren Jubileum als directeur van de N. H
T. M. Ter gelegenheid daarvan waren de
tramwagens heden
met vlaggetjes ver
s sierd.
Hedenmorgen van
tien uur tot half één
is de jubilaris in de
feestelijk versierde
autobus-garage op het
remise-terrein aan de
Leidschevaart door het
personeel gehuldigd,
waarbij o.a. de presi
dent-commissaris der
maatschappij een rede
heeft gehouden. Ook
vanavond zou voor de
leden van het perso-
morgen niet in de
gelegenheid waren, een samenkomst worden
gehouden.
Ir. W. J. Burgersdijk
Bloedige strijd in Karinthië.
CONTINGENTEERING INVOER VAN
SLOTEN
In de Staatscourant, van gisteren is een Ko
ninklijk besluit gepubliceerd waarbij de invoer
van alle sloten met uitzondering van
hang- en meubelsloten en onderdeelen van
sloten wordt gecontingenteerd.
Het contingent van den toege.stanen in
voer is bepaald op 70 pCt. van het gewicht
van den gemiddelden driemaandelijkschen in
voer in 1932 en 1933.
De contingenteering geldt voor 3 maanden,
ingaande 1 Augustus a.s.
Krijgslist tegen opstandelingen aan dc
Zuid-Slavische grens.
BELGRADO, 1 Augustus (V.D.) De
„Vrerae" publiceert een telefonisch bericht van
zijn correspondent uit Unterdaubürg van de
Zuid-Slavische-Oostenrijksche grens, volgens
welk bericht gisteren den geheelen dag nog
tusschen opstandelingen en bondstroepen in
Karinthië zou zijn gestreden. Volgens dit be
richt zou dé strijd gisteren zelfs de bloedigste
geweest zijn en het grootste aantal dooden en
gewonden tengevolge hebben gehad van den
strijd, die tot nog toe is geleverd tusschen op
standelingen en regeeringstroepen.
De gevechten vingen aan met een manoeu
vre van de regeeringstroepen, die een krach-
tigen aanval deden op de stellingen der op
standelingen vlak bij de Zuid-Slavische grens,
waarna zij schijnbaar ordeloos op de vlucht
sloegen. De opstandelingen lieten zich hier
door misleiden en namen onmiddellijk de
achtervolging ter hand. Het doel van de
krijgslist was de opstandelingen van de grens
weg te lokken, daar de bondstroepen uit be
zorgdheid, dat hun schoten op Zuid-Slavisch
gebied zouden kunnen inslaan, niet met volle
kracht konden optreden. Bij de achtervolging
vielen de rebellen in een hinderlaag. Zij wer
den van twee kanten aangevallen Zij gaven
zich echter niet over, doch verdedigden zich
den geheelen dag.
De correspondent van de „Vreme" meldt
verder, dat de krijgslist tenslotte toch nog
mislukt is, doordat de rebellen versterkingen
kregen en zich daarop uit de omsingeling kon
den bevrijden. Afdeelingen opstandelingen zijn
inmiddels over de grens naar Zuid-Slavie ge
vlucht om niet in handen der bondstroepen
te vallen.
Verder meldt de „Vreme" nog. dat Dinsdag
in West-Karinthië een groote opstandige bc
weging zou zijn begonnen. Ook daar zou thans
fel worden gestreden. De opstandelingen zou
den een aanval op Klagenfurt willen onder
nemen.
De Duitsche rijkspresident von Hindenburg
ordt zwakker.
pag. I
De moordenaars van dr. Dollfuss zijn gisteren
door ophanging terechtgesteld.
pag. 4
De Japansche prins en prinses Kaya hebben
een bezoek aan Amsterdam gebracht.
pag. 4
In Rusland zijn opnieuw vijf ingenieurs on
der beschuldiging van sabotage geëxecu
teerd.
Dag. 4
Dc regeering is bereid een bedrag ran f 250.000
beschikbaar te stellen voor afkoop van pro
ducten van de boomkweekerijen.
pag. 3
De heer van Hoeven heeft nogmaals een ra
diorede gehouden over de nieuwe steunre
geling.
pag 3
De voorzitter van het N. O. G. is van oordeel
dat het openbaar onderwijs wordt achter*
gesteld bij het bijzonder onderwijs.
pag 3
Onteigeningsontwerp ingediend voor een be
tere verbinding van Amsterdam met den
Rijn.
pag. 3
Er moet opgave worden gedaan van dc voor
raden spijsoliën.
pag. 3
Engeland wint den Davis Cup.
pag- 5
Laatste berichten.
pag. 7
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Bij een Jubileum.
1 Augustus 1914.
Haarlem toen dc oorlog uitbrak.
pag. 1
Von Hindenburg wordt zwakker.
Had een goeden nacht en is
koortsvrij bij vol bewustzijn.
Hedenmorgen half negen werd door de be
handelende geneesheeren het volgende bul
letin over den toestand van den Rijkspresi
dent Von Hindenburg uitgegeven:
Ondanks den gunstigen nacht dien
de Rijkspresident heeft doorgebracht,
neemt de zwakte toe.
President Von Hindenburg is bij
volle bewustzijn en koortsvrij. De
polsslag is zwakker.
Prof. SAUERBRUCK.
Toestand hedenochtend
onveranderd.
NEUDECK, 1 Augustus (D. N. B.) In een om
12.20 uitgegeven communiqué inzake den ge
zondheidstoestand van den Rijkspresident
wordt medegedeeld, dat deze in den ochtend
niet is veranderd.
Von Hindenburg is volledig bij kennis en
heeft tegen den middag iets gegeten.
Wie moet Hindenburg
opvolgen?
Hertog van Brunswijk genoemd.
Weenen in
staat van beleg. De straten die leiden naar de politie-kazerne waar de terroristen onderge
bracht ;ijp, zijn met prikkeldraad versperd
BERLIJN. 1 Augustus V. D Hoewel offi
cieel daarnver niets wordt gemeld hebben de
berichten (untrent den gezondheidstoestand
van den Rflkspresidont in politieke kringen
groote onrust veroorzaakt. Onmiddellijk na
ontvangst der eerste desbetreffende mede-
deelingen heeft Hitier zich naar Berlijn be
geven voor een spood-kablnetsraad. In gezag
hebbende kringen wijst men er op. dat bij
een eventueel overlijden van Von Rodenburg
een nieuwe president zal moeten gekozen.
Men beraadslaagt thans over de te volgen
procedure en het wordt waarschijnlijk ge
acht. dat de Hertog van Brunswijk eerste
candidaat zal worden De Hertog van Bruns
wijk is een neef van den Engelschen Koning
en van wijlen Tsaar Nicolaas en schoonzoon
van den ex-Keizer.
Bezorgdheid in Frankrijk
PARIJS. 1 Augustus (V.D.> De berichten
omtrent de ernstige ongesteldheid van Von
Hindenburg hebben in politieke kringen ern
stige bezorgdheid gewekt, niet alleen om per
soonlijke. maar ook om politieke redenen. Dc
mogelijkheid van het verdwijnen van den
veldmaarschalk van het politieke tooneel
wordt hier met ernstige ongerustheid overwo
gen. Men is van meening. dat dit niet alleen
zou beteekenen. dat daardoor de krachtigste,
zoo niet de eenige matigende invloed uit de
Duitsche politiek zou verdwijnen, maar het
zou tevens Hitier een uitweg bieden uit de
persoonlijke moeilijkheden, waarin hij zich
steeds meer komt te bevinden, hetgeen waar
schijnlijk zou beteekenen een nog f .e ont
wikkeling van het nationaal-sociallsme.
