VON HINDENBURG OP TANNENBERG BIJGEZET. Nachtleven. Het Betaugtijkste 52e Jaargang No. 15680 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Dinsdag 7 Augustus 1934 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. CJITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTEN: per week 0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72J4. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTlëN15 regels 1.75. elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Reductie by abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes 1—3 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend k contant Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-. Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-. Arm- of Beenbreuk f 100.-. Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600 -. Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Verlies Duim ƒ75.-, Verlies Wijsvinger ƒ75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN. HAARLEM, 7 Augustus. De Snelle Hollanders. Wij beginnen de reputatie te krijgen van een uitermate snel volk. Vroeger golden we volstrekt niet als zoodanig. Volendammer en Marker costuums geven geen snelle impres sie de klompen nog minder dan de wijde broeken en de bïjbehoorende gelaatsuitdruk kingen. De slaperige rust onzer stille polder vaarten kwam er bij. En de plaatjes van windmolens deden de deur dicht. Maar zoo was het vroeger toen de m het buitenland adverteerende Hollandsche fir ma's bij voorkeur Volendammers. Markers, kanalen en windmolens ter illustratie gebruik Nu is 't zoo niet meer. Wij hebben „tempo" veroverd. Onze snelste hardloopers, de Paulens en Bergers en Kaans, hebben de trage Markers al in het vergeetboek doen raken. Nog indruk wekkender was de internationale openbaring van onze snelste zwemsters: de Marie Baron nen. de Zussen Braun en de Willies den Ouden. Inmiddels snelden onze fietsers: de Piet Moeskopsen, de Maurice Peetersen, de Jacques van Egmonden naar andere wereldkampioen schappen. Wij produceeren zelfs Zesdagen- koningen: de Piet van Kempens, de Corren Wals en de onvergelijkelijke Pijnenburgen. Veel kan de sport doen ter versnelling van den internationalen naam eens volks. Zelfs tot de binnenlanden van Groot-Brittaninië is thans het besef doorgedrongen dat wij ons niet allen in wijde broek en op klompen voortbewegen, dat ons land meer voortbrengt dan kaas en jenever en dat wij vaak hin derlijk snel zijn. Opnieuw slaat dan ook de „News Chronicle" (Londen) op haar voorpagina alarm onder den titel-in-koeienletters: „De Hollanders kloppen onze Luchtdiensten". Er volgt ter toe lichting op: „Zij doen er 48 uur korter over naar Indië", plus de kernachtige „kop": „Big Far East Speed-Up". En dan vindt men alle bizonderheden vermeld over de nieuwe Fokker 36 en over het Amerikaansche Douglas-toestel, waarvan de licentie door de Fokkerfabriek is aangekocht. Tenslotte vermeldt het blad de volgende mededeelingen die het kreeg van een official van de K.L.M.: „Wij zullen niet tevreden zijn eer wij den vliegtijd naar Batavia van negen tot vijf of zes dagen hebben verminderd. Wij zijn van meening dat wij zoowel snel heid als comfort en veiligheid kunnen geven. Op het Continent is het publiek meer „air- minded" dan in Groot-Brittannië. In Holland vliegen zelfs boeren naar de markt, en ze zijn niet tevreden met snelheden die maar even boven de honderd mijl komen (160 K.M.). Er is geen kwestie van concurrentie onzer zijds met uw Imperial Airways. Onze politiek mag dan een andere zijn, maar wij arbeiden in nauwe samenwerking." Ziezoo. Ondanks dit laatste, waarmee onze snelle K.L.M.-olficial blijkbaar geruststellend heeft willen zeggen: „maak jullie maar niet be nauwd. jongens" is de News Chronicle zicht baar onthutst. Wat moet Engeland beginnen als het een dermate „opstijgend" volk tracht te evenaren. Ternauwernood is het de Vo lendammers. een Klompertje-en-zijn-wijfje en zoo, ontwend, of daar hoort het dat onze boeren marktwaarts plegen te vliegen, met boter en met eiertjes, en kwaad zijn op den bestuurder als-ie niet harder gaat dan 'n ongelukkige 160 K.M per uur! Èr leeft ook humor bij de K. L. M. En in buitenlandsche kranten leest men ook wel eens wat aardigs over eigen land. Toch is het waar dat we een bar snel volk zijn geworden. En misschien vliegen er heusch al boeren naar de markt, al zijn de meeste nog niet veel snel ler dan 20 K.M. per uur, per Ford oud-model.. Verzet tegen Roosevelt's codesysteem. Petroleumondernemingen dienen een aanklacht in. WASHINGTON. 7 Augustus (VD.) De petroleumondernemingen in Texas hebben op nieuw den strijd aangebonden tegen de codes van de N.I.R.A. en gezamenlijk een klacht in gediend bij het opperste gerechtshof der Ver. Staten, waarin de grondwettigheid der code maatregelen wordt aangevochten. De advoca ten der gezamenlijk optredende ondernemin gen verklaren, dat het Congres geen recht heeft zijn bevoegdheden over te dragen aan den president en dat Roosevelt geen recht heeft om als dictator der industrie op te treden. Boekhouder meldt zich aan. Zijn patroon voor eenige duizenden benadeeld. DEN BOSCH. 7 Augustus. Gisteravond is de 40-jarige boekhouder L. T. A. H. zich zelf bij de politie alhier komen aanmelden De man verklaarde, dat hij als boekhouder in dienst is geweest bij de firma J.. grossiers in vee en vleesch te Stratum bij Eindhoven, waar hij tevens woonachtig was. Hij zeide, dat hij dit jaar ten nadeele van deze firma eenige dui zenden gulden heeft verduisterd en dat hij verschillende posten niet in de boekhouding heeft verantwoord. De man is ter beschikking gesteld van de recherche te Eindhoven, die de zaak verder onderzoekt. Geestelijke herdenkt hem als mensch tot God. Adolf Hitler prijst den overledene als generaal en om de eenheid die hij bracht. (Zie ook pag. 4). HOHENSTEIN7 AUGUSTUS (V.D.ï Tegen 2 uur vannacht had het rouwescorte, dat het stoffelijk overschot van wijlen rijks president Von Hindenburg begeleidde. Rei- chenau bereikt en korten tijd later, terwijl aan de horizon een veelbelovende zomerdag begint te gloren ging het voorbij den Veld heerheuvel van Frögenau, den heuvel, waar- vanaf Paul von Hindenburg den slag bij Tannenberg heeft geleid. Uit de schemering doemen de contouren van den gedenksteen op. De stoet houdt halt om een oogenblik te vertoeven op de plaats, waar Von Hindenburg eenmaal de groote overwinning bevocht. Op den weg tusschen Hohenstein 'en Paulsgut staan tusschen de spoorwegkruising en Hohenstein de troepen opgesteld van het escorte, dat van hier af de kist met het stoffelijk overschot van het auto- en motorescorte zal overnemen. Aan den kop staat de bereden muziekkapel van een regiment ruiterij, daar achter twee escadrons ruiterij, dan de kapel van een regi ment infanterie, gevolgd door de vaandels van Hindenburg's oude regimenten en daar achter, met rouwflioers omhangen, de af fuit, die de kist naar het Tannenberg-ge- denkteeken zal brengen. De affuit is bespannen met zes paarden, die elk door 'n officier aan den teugel worden geleid. De affuit wordt weer gevolgd door twee 'compagnieën infanterie, een bataljon marine—infanterie en twee batterijen dei- rijdende artillerie. Tegen den ochtend wordt het koud. Een groote menigte heeft zich langs den weg geschaard en de zon rijst prachtig boven de kim. Het is kwart voor vijf als de stoet nadert. De auto, die de motoraffuit met de kist heeft getrokken, stopt naast de bespannen affuit. In een auto daarnaast zitten acht officieren, die de kussens met ordeteekenen, helm en degen en den veldmaarschalkstaf dragen. Het overtillen van de kist duurt slechts eenige minuten. Dan zet zich de stoet onder het doffe geroffel der omfloerste trommels weer in beweging. Er klinken koralen: „Ach, bleib mit deiner Genade" en „Jesus, mein Zuiver- sicht". Langs den geheelen weg door Hohenstein tot aan het gedenkteeken toe staat langs den weg de arbeidsdienst der S.A. en S.S. geschaard Daarachter staat in dichte rijen de bevolking die met ontroering den stoet ziet langs trek ken. Reeds te ongeveer 5 uur hoort men bij het Tannenberggedenkteeken in de verte de klanken der treurmuziek. Dit is het signaal voor het ontsteken der reusachtige vuren op het vlakke terras der acht hooge torens van het hooge monument. Zwarte rookplui men stijgen naar den onbewolkten blauwen hemel omhoog. Dan danert de stoet en zwenken de beide voorste escadrons voor den ingang naai rechts en links Gedempte com mando's klinken. De kist wordt van de af fuit geheven en door twaalf officieren van leger en marine in den Veldheertoren ge dragen, vanwaar het stoffelijk overschot na de rouwplechtigheid zal worden bijgezet in den daartegenover liggenden Maarschalk toren. Het achter de affuit komende gedeelte van den stoet trekt verder den straatweg op. Nadat de vaandelcompagnie van de Rijks- weer het monument weer heeft verlaten, ligt het weer stil in den vroegen ochtend. Slechts eenige Rijksweer-officieren en S.S.-leiders die de komende afzetting regelen, zijn in de omgeving. Pas tegen 7 uur worden de eerste gasten verwacht. Vóór de plechtigheid HOHENSTEIN, 7 Aug. (V.D.) Zooals de zonsopgang liet voorzien is het een prachtige dag geworden. De zwarte rook stijgt van den hoogen toren van het Tannenbergmonument bijna loodrecht omhoog naar den blauwen hemel. Op het grasgazon rondom het kruis, waaronder twintig onbekende soldaten uit den Tannenbergslag rusten, wordt krans op krans gestapeld. In alle kleuren ziet men de linten met gouden opschriften. Voor den toe gang tot den Veldheer- en den Maarschalk toren staan wachtposten. Binnen in den Veld- hcertoren staat de met oorlogsvlaggen bedek te kist op een katafalk. Inmiddels komen op het station Hohenstein de extra-treinen na elkaar binnen en het parkeerterrein nabij het Tannenberg-monument is al vroeg in den ochtend gevuld met auto's. Geleidelijk wordt het ook drukker op de vlakte rondom het monument Vendelcom- pagnieën van S. A.. S. S.. Hitlerjeugd, arbeids dienst en voormalige frontstrijders marchee- ren aan. De omgangen van de verschillende torens worden bezet door soldaten met het geweer aan den voet. De laatste maatregelen worden getroffen door den chef der politie. Daluge. Korten tijd later verschijnt ook de groepsleider der S. S. in Oost-Pruisen, Von Zeieski Groen na groep der verschillende or ganisaties marcheert thans op: vele regiments vereenigingen en ook de Kyffiuserbund. Om het half uur gaan vier kapiteins den Veld heer toren binnen om de eerewacht bij de baar af te lossen. Men ziet vele oude unifor men. Aanwezig is o.a. een delegatie van het Oost- Pruisische ïnfanterie-regiment 147 „Von Hin denburg" en een delegatie van het derde garde-regiment te voet, uit welk regiment de veldmaarschalk zijn militaire loopbaan begon. Tien duizenden stroomen uit Hohenstein naar het gedenkteeken. De treinen komen binnen met tusschenpoozen van nauwelijks 5 minu ten. De rijkspost onderhoudt busdiensten met Berlijn en andere plaatsen en ook uit Polen arriveert een lange extra-trein met Duit- schers uit de na den oorlog Poolsch geworden gebieden. Ook uit andere Duitsch sprekende gebieden buiten de Duitsche grenzen arrivee- ren delegaties, o.a. uit het Korridor-gebied, uit het Saargebied en uit Bohemen. Korten tijd later arriveeren de leden van het corps diplomatique uit Berlijn. Men kan zeggen, dat practisch alle landen der wereld vertegen woordigd zijn en men ziet prachtige unifor men en indrukwekkende uitheemsche gewa den. Ook alle Duitsche autoriteiten uit de ver schillende landen, de rijksstadhouders en de gouwleiders zijn aanwezig. De ex-Kroonprins arriveert, evenals zijn broeder, prins August Wilhelm. Overste Von Hindenburg heeft het rouwescorte met de kist met het stoffelijk overschot van zijn vader den geheelen nacht begeleid en bevindt zich thans ook bij het Tannenberg-monument. Tegen negen uur be gint de opmarsch der eere-delegaties van de verschillende organisaties, die zich opgesteld hebben bij den achtersten toren van het Ho- henstein-stadion en die thans het gedenktee ken binnentrekken. Te tien uur betrekt het eere bataljon van de rijksweer de wacht bij het gedenkteeken. Op het station worden waggons met kransen uitgeladen en met vrachtauto's naar het monument vervoerd. De bijzetting. Hedenmorgen te kwart over elf Nederland- sche tijd is generaal Von Hindenburg op Tan nenberg ter aarde besteld in tegenwoordigheid van duizenden. De rood bruine steen van het monument dat opgericht is ter herinnering aan den voor Duitschland en Hindenburg zoo gedenkwaar- digen veldslag, stak in een prachtige Augus tuszon af tegen het groen van de omgeving „In den afgeloopen nacht is de doode nog een keer door de streek getrokken waar hij twintig jaar geleden eveneens doortrok, waar bij honderdduizenden hun bevrijder, zooals de Duitsche omroeper het noemde, een laat- sten eerbiedigen groet hebben gebracht, ge dachtig aan den slag van Tannenberg, den slag van Hindenburg. Als de stoet het monument nadert staat de massa der toeschouwers op. Onder groote stilte nadert de sarcophaag langzaam het al taar. dat in het midden van de eerehof is op gericht. Voorop wordt de maarschalkstaf ge dragen. Generaal staat naast generaal. De eerewacht heeft de degen getrokken. Dan zet de treur muziek in. Na Beethoven's Eroica volgt een rede van den evangelischen veldbisschop Dr D. Dohrmann. Hij herdacht Von Hindenburg als mensch en als strijder in zijn verhouding tot God. Op verzoek van den overledene werd gele zen Johannes 2:10, het laatste gedeelte: ..Wees getrouw tot in den dood en ik zal u geven de kroon des levens". „De plaats waar wij staan spreekt in duide lijke taal van hen, die het leven lieten voor het vaderland." Het is de wensch van Hindenburg geweest, dat de gevallenen met bijzondere dankbaar heid zouden herdacht worden. Geen lofrede op zichzelf wenschte hij. Hij heeft eens ge zegd: ik heb niets anders gedaan dan de ga ven gebruiken, die God mij gegeven heeft. Al leen Gods genade moet geloofd en geprezen worden. Hindenburg gehoorzaamde aan het bevel' blijf trouw. Zijn leven was echt „Soldatentum hij was gevormd in de school van ons eigen leger. De menschen kunnen verdeeld worden in twee soorten: hen op wie men kan ver trouwen en hen op wie men niet kan vertrou wen. Hindenburg behoorde tot de eersten. Zijn trouw was overgave, een geschenk Gods. Hij nam zijn leven aan als een opdracht van God. Zoo iemand is een kind en een held. De spreker zeide dat Von Hindenburg's sol- datenspreuk was: „Bid en Werk". „Kan deze spreuk nu niet weer het gemeengoed worden van ons volk?" zei de veldbisschop. ..Het volk en het leger moeten bidders en strijders worden, zooals hij die hier rust in het heldere licht, als ware het licht dei- eeuwigheid. Kleine menschen moeten een klei nen God hebben, of geen God. groote men schen moeten een grooten c;od hebben. Hij is God trouw geweest tot aan zijn laatsten adem tocht. Hij is gestorven in de armen der eeuwi ge genade. Wij buigen ons nu voor den wil Gods die dit offer van ons heeft gevergd. Over dit graf heen blijft de liefde en de dankbaarheid stra len naar hem, die de overwinnaar was van Tannenberg, die de redder was van Oost Prui sen, die de leider was van het vaderland ln stormachtige en moeilijke tijden". Na deze rede volgde het „Onze Vader" ge volgd door „Ein fester Burg ist unser Gott". Hierop volgde een rede van den tegenwoor- digen Rijkspresident, en Rijkskanselier, Adolf Hitler. Adolf Hitler spreekt Adolf Hitler sprak tot de familie en de aan wezige soldaten in de eerste plaats. „Twee maal in zijn leven wordt de soldaat openlijk met eere genoemd: na een overwinning en bij zijn dood", zei Hitier. Toen men den eersten keer van Von Hin denburg hoorde had hij reeds een lang leven achter den rug, een leven van strijd en ar beid. Als jong officier, als 17-jarige. streed hij reeds voor zijn vaderland en kreeg hij de eer ste wonden. Sedertdien heeft hij zijn krachten als militair altijd ten dienste van Duitschland gesteld. Op 18 Maart nam hij afscheid als bevelvoe rend generaal Zijn tijd wordt gekenmerkt als een trotsche tijd na een eeuwenlange on macht, een tijd van versplintering. Het is een heerlijk gevoel dat de tijd van Von Hinden burg een tijd was van samenbindenden ar beid! Toch was zijn naam vergeten geworden, zoo als die van zoovele andere militairen, indien de wereldoorlog niet was gekomen en de kei- Von Hindenburg op het doodsbed in zijn werk kamer te Neudeck. De doode rijkspresident is gekleed ln het ge waad van eere-com- mendator der Johan- niter Orde. zer Von Hindenburg had geroepen het leger te leiden. Zes dagen later dreunden de kanonnen op de plek waar wij nu zijn, op de plaats van dit monument. De slag van Tannenberg werd geleverd, er werd een slag zooals er bijna geen tweede in de wereldgeschiedenis is te noemen. De redding was een wonderbaarlijke redding, door duizenden geprezen. Er kwamen jaren van spanning, van crises, vertwijfeling. Doch de eerste eeuw zal Duitschland zijn wa peneer niet hoog behoeven te houden, want de wonderbaarlijke prestatie van Duitschland gedurende den wereldoorlog zal lang in de herinnering blijven leven. Zelfs het tragische einde van den wereld oorlog kan geen smet brengen op den naam van Von Hindenburg. Wel echter op de poli tici! Hindenburg's naam wordt ingedragen in het boek dat Wereldgeschiedenis heet. Wonderbaarlijk ten slotte is de voorzienig heid dat onder de leiding van dezen generaal, als Rijkspresident. de opbouw voor de eenheid van het Duitsche volk weer is aangevat. On der zijn leiding en zijn medewerking. Heden heeft de natie onder het luiden van dezelfde klokken als twintig jaar geleden den grooten veldmaarschalk naar zijn laatste rustplaats geleid, op de plek van zijn overwin ning. temidden van zijn glorierijke regimen ten! Na de woorden van Adolf Hitler werd ge speeld „Ich hatt' einen Kameraden" en „Deutsch- land. Deutschland über alles." De sarcophaag werd toen met grootsche plechtigheid bijgezet, daarmede spoedig het einde van de begrafenis on Tannenberg was gekomen. De omroeper van de gezamenlijke Duitsche zenders deelde mede, dat de uitzending over bijna de geheele wereld was geschied tot in Zuid-Amerika en de andere werelddeelen toe. 'k Had pas de daad van macht begaan, Die donker maakt van licht, 'k Had net mijn laatste gaap gegaapt, 'k Had juist mijn oogen dicht. 'k Had nauw mijn denken vrijgemaakt. Van zorgen van den dag, 'k Had amper diep een zucht geslaakt. Omdat 'k zoo lekker lag Of daar trof mijn nog wakend oor, Het zwellend zoemgeluid Van 't roofdier dat op menschen aast. Een mug. belust op buit. Daar kwam hij aan. de dulstre gast, Steeds luider klonk zijn zang. Ik hief mijn hand en patste hard, Doch lukraak op mijn wang. Weer klonk het tergende gegons, 'i Was niet gelukt dit keer. Mijn zelfkastijding duurde voort, Wel tienmaal, telkens weer, Toen heb ik kreunend licht gemaakt En ben op jacht gegaan, Ik wist er duizendgoed dan tien, In woede te verslaan. Toen dacht 'k mij in mijn slaapvertrek Weer storingvrij alleen, Het werd weer lichter in mijn hart, En donker om mij heen. Ik doezelde al spoedig weg, Maar hoorde juist nog goed. Een gonzend ondier bij mijn oor. Belust op menschenbloed. Ik heb toen even, binnensmonds. Een hartig woord gezegd, Maar verder mij onmachtig maar Bij 't noodlot neergelegd. 'k Werd wakker en ik had geen beet, Zoo werd 'k me blij bewust. Bij nader inzien had het beest Mij blijkbaar niet gelust. En 'k peinsde zoo, toen ik eenmaal Volledig was ontwaakt. Ik heb maar weer eens van een mug Een olifant gemaakt. P. GASUS. Von Hindenburg's laatste gang. pag 4 en pag. 1 Hitler heeft den overleden rijkspresident in den Rijksdag herdacht. pag. 4 Bij de botsingen tusschen Arabieren en Joden in Constantine zijn talrijke personen gedood en gewond. pag. 4 De Jodenwijk te Constantine is verwoest. pag. 2 Bij een mijnontploffing in den staat Virginia zijn negen menschen oin het leven gekomen Pa8. 9 Financiering van den wcrkloozcnsteun. pag. 3 De R. K. A. P. en K. D. A. P. zullen samengaan. pag. 3 Bijval en critiek van Tweede Kamerleden op het wetsontwerp inzake verbindende kracht van ondernemersovereenkomsten. pag. 3 Verzending per post neemt in Haarlem steeds meer toe. pag. 2 Laatste berichten. pag. 7 ARTIKELEN, ENZ. R. P.: De Snelle Hollanders. pag. 1 Van onzen Weenschen correspondent: Hinden burg in Oostenrijk herdacht. pag. 4 Jhr. dr. J. C. Mollerus: Russische reiserva ringen. pag. 5 II. G. Cannegicter: 't Is voor mekaar. pag. 5 K. de Jong: In pyjama. pag. 6

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1934 | | pagina 1