UIT HET BUITENLAND
HET PROTESTANTISME IN
OOSTENRIJK.
DE LUCHTROOVERS VAN HOITIKA
VRIJDAG 10 AUGUSTUS 1934
HAARLEM'S DAGBLAD
4
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS
DUITSCHLAND.
De Duitsehe regeering heeft, zooals wij in
het grootste deel van onze vorige oplaag reeds
hebben medegedeeld, nu de functie van Rijks
kanselier en Rijkspresident is samengevoegd
en de bevoegdheden van den Rijkspresident
op den leider en Rijkskanselier Adolf Hitler
zijn overgegaan, besloten tot afkondiging van
een wet tot vrijstelling van straffen. Deze wet
is gisteren in het Reichsgesetzblatt gepubli
ceerd en daardoor van kracht geworden.
Onder de algemeene politieke amnestie val
len, onverschillig van welken aard de overtre
ding was, alle overtredingen die gestraft zijn
met straffen niet hooger dan 6 maanden ge
vangenisstraf of duizend mark boete, indien
de veroordeelde toen hij de overtreding be
ging. niet of slechts gering voorbestraft was.
Ook nog niet beëindigde processen vallen hier
onder.
De overtredingen, waarvan de amnestie
wordt verleend, zijn o.a. beleediging van den
leider en Rijkskanselier, handelingen in strijd
met het belang van het Rijk of voortspruitend
uit staatsvijandige gezindheid, beleedigingen
en lichamelijk letsel, geuit en toegebracht bij
een politiek meeningsverschil en andere over
tredingen, waarvan gebleken is, dat de ver
oordeelde zich door anderen heeft laten mee
slepen.
De Rijksregeering heeft voorts de lands-
regeering opdracht gegeven alle gevallen van
„Schutzhaft" zoo snel mogelijk te onderzoe
ken en alle gearresteerden in vrijheid te stel
len, wanneer de aanleiding tot de arrestatie
niet belangrijk was of verwacht mag worden,
dat de arrestant zijn vijandige houding tegen
over den nationaal-socialistischen staat heeft
opgegeven. Ook alle arrestaties in verband met
de actie van 30 Juni j.l. dienen zorgvuldig on
derzocht te worden.
OOSTENRIJK.
Naar „United Press' volgens de Tel. uit be
trouwbare bron verneemt, is de leiding van
de Oostenrijksche nationaal-socialistische
partij in Miinchen ontbonden De leden van
de Oostenrijksche partijleiding zijn met ver
lof gezonden.
De ontbinding is onmiddellijk gevolgd op
Oostenrijks ver-klaring van instemming met
de benoeming van Von Papen. Hiermede is
een van de belangrijkste geschilpunten tus-
schen Duitschland en Oostenrijk verdwenen,
welke de betrekkingen tusschen de beide lan
den in de laatste 18 maanden zeer naöeelig
hadden beinvloed.
In dezen maatregel ziet men een uiting
van het. verlangen der Duitsehe regeering.
om alles te deen wat in haar vermogen ligt
om de spanning tusschen Duitschland en Oos
tenrijk te verminderen. Waarschijnlijk is de
ontbinding reeds eenige dagen geleden tus
schen de betrokken landen overeengekomen.
Men rekent er in politieke kringen op, dat
door dezen maatregel een algeheele wending-
in de Duitsehe politiek jegens Oostenrijk zal
komen.
Verder wordt aangenomen, dat de „1000
Mark Sperre", welke voor het Oostenrijksche
toeristenverkeer funeste gevolgen heeft ge
had, ook spoedig tot het verleden zal behoo-
ren, al zal naar men weet een besluit in die
richting door Weenen niet met onvermengde
gevoelens worden begroet.
Von Papen zal a s. Maandag naar zijn post
te Weenen vertrekken.
Naar aanleiding van zijn komst hield de
Oostenrijksche minister voor Volksvoorlich
ting. Adam. een radiorede voor don Ween-
sclien zender, waarin hij verklaarde, dat de
Weensche regeering het agrément voor Von
Papon's benoeming heeft verleend, omdat zij
den schijn wil vermijden alsof zij harerzijds
niet alles zou willen doen om de heerschende
spanning te verminderen.
Adam verklaarde volgens de Tel.. met na
druk, dat von Papen geen buitengewoon ge
zant van Hitler is. maar een gewoon diplo
matiek vertegenwoordiger der Duitsehe re
geering. Hij wees er op. dat de Oostenrijksche
regeering verwacht, dat von Papen zich niet
zal mengen in de binnenlandsche politiek.
Vooral moet hij niet beproeven, te ageeren
voor nieuwe verkiezingen of voor een volks
stemming over de regeering Schuschnigg.
Een en ander noemde Adam volkomen uitge
sloten.
De politieke amnesties In Duitschland. Gevallen van
Schutzhaft onder de loupe. - Betrokkenen bij den 30sten
Juni op vrije voeten. Leiding der Oostenrijksche
N. S. D. A. P. in München ontbonden. Een wenk voor
Von Papen van bondscommissaris Adam.
regeering besloten vereeniging van de functie
van rijkspresident met die van rijkskanselier
en het overdragen van de bevoegdheden, van
den overleden rijkspresident op den leider en
rijkskanselier Adolf Hitler goedkeurt. Voor ons
kameraden van den nationaal-socialistischen
Duitschen frontstrijdersbond (Stahlhelm)
staat het vast, hoe wij op 10 Augustus zullen
stemmen. (Maar ik wend mij ook, als oud
frontsoldaat, tot alle Duitsehe volksgenooten
buiten den bond en zeg, in den geest van
generaal-veldmaarschalk von Hindenburg:
Weest eensgezind. Zegt ja. Duitschland kan
in de wereld slechts bestaan, wanneer het
eensgezind is. Adolf Hitler, Front Heil".
Duitschland.
Wetgeving in de Evangelische
Kerk.
De Evangelische nationale synode heeft de
wet goedgekeurd in zake de leiding der Duit
sehe evangelische kerk en der landskerken.
inhoudende: de kerkelijke wetgeving wordt
alleen uitgeoefend door de Duitsehe evange
lische kerk. De kerkwet der Duitsehe evange
lische kerk en der landskerken wordt slechts
goedgekeurd door de geestelijken der Duitsehe
evangelische kerk.
De kerkwet tot verzekering van de belijde
nis houdt o.m. in: de wet voor het gebied der
evangelisch-gereformeerde landskerk voor de
provincie Hannover kan slechts worden uit
gevaardigd op voorstel of in overleg met den
landskerkenraad.
Voorts is de kerkwet goedgekeurd inzake
4e bevoegdheid der geestelijken der Duitsch-
evangelische kerk.
Op de kerkgebouwen zullen slechts de beide
rijksvlaggen mogen worden geheschen.
Seldte doet een beroep op de
eensgezindheid
Minister Franz Seldte. leidder van de
Stahlhelm heeft den volgenden oproep gepu
bliceerd:
„Diep onder den indruk hebben wy den
rijkspresident, generaal-veldmaarschalk «von
Hindenburg, den vader des vaderlands, naar
zijn laatste rustplaats in Tannenberg bege
leid. Meer dan ooit is het voor de geheele
natie van belang eensgezind samen te werken
overeenkomstig den werisch van den over
leden generaal-veldmaavschalk.
Op i9 Augustus wendt de leider en rijks
kanselier zich tot het geheele Duitsehe volk.
.ten einde te vragen of het de door de rijks-
Na Von Schirach drLey.
Uit Berlijn, 9 Augustus: Eenige personen
die op lichtvaardige wijze onjuiste berichten
over den leider van het Duitsehe Arbeidsfront
Dr. Ley, hebben verspreid, zijn gearresterd.
Oostenrijk.
Een ontmoeting Goemboes
Schuschnigg.
Bondskanselier Dr. Schuschnigg heeft zich
per vliegtuig naar Szegëdin begeven om daar
met zijn secretaris, in het Hongaarsche na
tionale theater een voorstelling bij te wonen
van „Die Tragödie des Menschen" van Ma-
dach.
Schuschnigg zal zich vandaag naar Boeda
pest begeven, waar hij met minister president
Goemboes een bespreking zal hebben. Hij
zou heden reeds weer terugkeeren naar Wee
nen.
Polen.
Economisch accoord met
Danzig.
Reuter verneemt uit Warschau dat de eco
nomische onderhandelingen tusschen Polen
en Danzig, die geruimen tijd hebben geduurd,
thans, tot een accoord hebben geleid, waar
door een einde is gemaakt aan den onbevre-
digenden toestand.
In een communiqué van de Poolsche regee
ring worden de details van het accoord. dat
6 dezer door Danzig en de Poolsche regeering
is onderteekend. vastgesteld.
Saargebied.
Dimitrof op bezoek?
De ..Berliner Boersenzeitung" meldt uit
het Saargebied, dat het Duitsehe ..Vrijheids
front" vergunning heeft gevraagd voor een
reis van Dimitrof naar het Saargebied. waar
hij op 26 Aug. a s. in een anti-facistische be
tooging te Sulzbach zou willen spreken.
China.
Tsjang-Kai-Sjek neemt de
leiding der regeeringstroepen
te Foetsjau.
Maarschalk Tsjang-Kai-Sjek heeft zich
heden per vliegtuig naar Foetsjau begeven,
om claar het bevel over te nemen over de re
geeringstroepen, die tegen de communistische
opstandelingen opereeren. Er worden steeds
nieuwe versterkingen voor het regeerings
leger gerequireerd.
Zuid* Amerika.
Oorlog in den Chaco spoedig
ten einde?
Uit La Paz, 9 Augustus: In de openingszit
ting van het Boliviaansche Congres ver
klaarde gisteren de president der republiek,
dr. Salamanca, dat de oorlog met Paraguay in
het Gran Chaco-gebied binnen afzienbaren
tijd een einde zal vinden. Voorwaarde was
slechts, dat Paraguay zich bereid verklaarde
Bolivia het gebruik der Paraguaansche
spoorlijnen in de Gran Chaco te garandee
ren. De daarover geopende onderhandelingen
hadden een gunstig verloop.
De president van Bolivia heeft voorts de
ontslagaanvragen van den minister van oor
log en de minister van financiën ingewilligd
Het verzoek om ontslag der overige leden van
het kabinet is door hem afgewezen.
Vacantie-gangers door
noodweer verrast.
Twee dooden, 18 vermisten.
DENVER, 9 Augustus. OVJD.) In het ge
bied ten Westen van Denver, waarheen veel
vacan tie-uitstapjes worden gemaakt, heeft
een hevige wolkbreuk zich ontlast. Twee per
sonen zijn gedood, terwijl er achttien vermist
worden, van wie men vreest, dat zij door het
water zijn meegesleurd.
Man door slangen aangevallen
Hond brengt redding.
Te Kambe in Burma werd een Engelschman
door vier groote pythons in zijn woning aan
gevallen Tevergeefs trachtte hij zich van de
hem omstrengelende slangen te bevrijden toen
zijn hond binnenkwam, die de slang aanviel
en zich om de armen van den Engelschman had
gewonden. Toen de man zijn armen eenmaal
vrij had, slaagde hij erin de drie andere slan
gen te dooden.
GROOT AANTAL ARRESTATIES TE
CON STANTINE.
PARIJS, 9 Augustus (Reuter). Te Con-
stantine, in Algerije, zijn totnogtoe 144 per
sonen gearresteerd, die van diefstal, inbraak,
huisvredebreuk, heling, moord en andere de
licten beschuldigd worden. Het gerechtelijke
onderzoek heeft reeds een aanvang geno
men.
Ofschoon de rust te Constantine hersteld
schijnt, zoo bevinden zich de troepen voor-
loopig nog in de stad. Er wordt nog voort
durend gearbeid aan het opruimen van de
straten, die een treurig beeld opleveren.
De begrafenis van de 24 slachtoffers van
Zaterdag vond plaats onder bescherming van
de overheid.
Bloedbad in een Mexicaansch
dorp.
Rooversbende doodt meer dan veertig
inwoners.
MEXICO, 9 Augustus (V.D.) Het dorp
Vista Hermosa (Oxana) is volgens La Prensa
gistermiddag het tooneel geweest van een
ontzettend bloedbad. Een rooversbende viel
het plaatsje binnen en. stak ongeveer 60 hui
zen in brand.
Alles wat de onverlaten van hun gading
achtten roofden zij. In het geheel zijn 43
mannen, vrouwen en kinderen vermoord. De
regeeringstroepen. welke ontboden werden,
vonden bij aankomst te Vista Hermosa niet
veel meer dan een puinhoop. De troepen ach
tervolgden de roovers, die op hun vlucht twee
dooden en een gewonde moesten achterlaten.
Geslaagde Oceaanvlucht.
Canadcesche vliegers te Hendon gedaald.
LONDEN. 9 Augustus (V.D.) De Cana
dcesche vliegers James Ayling en Leonhard
F.eid, die Woensdag te Wasaga Beach (Ontario)
met den tweedekker ;jTrail of Caribou waren
opgestegen voor een vliegtocht over den At-
lantischeri Oceaan, zijn vanavond om 6 uur
5 op het vliegveld Hendon gedaald.
FRAN KRIJK—ZUID - AMERIKA DOOR
DE LUCHT.
Over twee jaar een wekelijksche dienst?
PARIJS. 9 Augustus (V.D.) De Fransche
minister voor de Luchtvaart schijnt ondanks
alle tot nog toe ondervonden tegenslagen
vastbesloten te zijn plannen inzake de in
stelling van een regelmatigen luchtdienst
tusschen Frankrijk en Zuid-Amerika met
alle middelen door te zetten. Tgeenover een
verslaggever van de „Excelsior" verklaarde
hij, dat het in hoofdzaak een kwestie is van
materiaal. Voorloopig zal eens per maand
een regelmatige luchtverbinding worden on
derhouden. In 1935 zullen twee vliegtuigen
per maand vertrekken en in 1936 zal men een
wekelijkschen dienst kunnen onderhouden.
Een protest van den leider der Protestanten.
(Van onzen Weenschen correspondent).
OUD-BURGEMEESTER SEITZ NAAR
EEN SANATORIUM.
WEENEN, 9 Augustus (V.D.) Oud-burge
meester Seltz is In een sanatorium opgenomen
Men verwacht, dat hij bij zijn ontslag uit dit
sanatorium op vrije voeten zal worden gesteld.
ZWEEDSCHE PRINSEN MOETEN HUN
ONDERSCHEIDINGEN AFSTAAN.
STOCKHOLM, 9 Augustus (Reuter). De
beide vroegere Zweedsche prinsen, Lennart en
Sigvard Bernadotte, die afstand hebben ge
daan van hun rechten door hun morganatisch
huwelijk, zullen al hun ordeteekenen en on
derscheidingen, moeten terugzenden. Hier
onder bevindt zich ook de Orde van den
Serafijn, de hoogste Zweedsche decoratie.
WEENEN, 7 Augustus.
Er heerscht in den laatsten tijd in Protes-
tantsche kringen in Oostenrijk een zeer ern
stige ongerustheid omtrent de toekomst, want
het wordt steeds duidelijker, dat men er van
staatswege naar streeft de Protestantsche
Kerk in dit land gestadig meer en meer op
den achtergrond te dringen. Van de gelijkstel
ling van de Protestantsche met de R.K Kerk,
zooals deze is vastgelegd in het vermaarde Pro
testantenpatent van keizer Frans Jozef in het
jaar 1861. welke „voor eeuwigdurende tijden'
zou moeten worden gehandhaafd, zooals dat
uitdrukkelijk werd vastgesteld, is in de prak
tijk heel weinig meer overgebleven. Het con
cordaat, dat de Oostenrijksche regeering met
het Vaticaan gesloten heeft, is een „integree
rend bestanddeel" van de nieuwe grondwet ge
worden en tal van R.K. godsdienstoefeningen,
missen en processies hebben een officieel
staatskarakter gekregen. Soldaten en officie
ren. onderwijzers, leeraars en professoren,
staatsambtenaren en -beambten, zijn verplicht
eraan deel te nemen, of zij nu tot het Katho
licisme behooren of niet. Aan alle regiments
vaandels en -vlaggen van het Oostenrijksche
'oondsleger werden eenigen tijd geleden beel
tenissen van Maria aangebracht, niettegen
staande er ook tal van Protestanten in het
leger dienen en sedert een paar dagen zijn er
ook nieuwe zilveren munten ter waarde van
vijf schillingen in omloop, die de beeltenis van
de Maria-figuur in de R.K. kerk van Maria-
zell, een bekende bedevaartplaats in Stiermar
ken, dragen. In alle openbare scholen zijn de
kinderen sedert eenigen tijd verplicht RK. ge
beden uit te spreken, zoodat tal van Protes
tantsche ouders hun kinderen reeds, daar zij
dit niet dulden, van de gewone openbare scho
len hebben moeten wegnemen, teneinde hen
naar bijzondere Protestantsche inrichtingen te
sturen, waarvan men er in Oostenrijk niet
zoo heel veel aantreft.
De overgroote meerderheid van het Oosten
rijksche volk heeft de Protestantsche Kerk
eigenlijk nooit als gelijkwaardig aan de R.K.
Kerk beschouwd.
Het heeft in Protestantsche kringen thans
groote teleurstelling en ontevredenheid en ook
wel verontwaardiging verwekt, dat men van
staatswege heeft weten te verhinderen, dat de
herderlijke brief van den Superintendant van
de Protestantsche Kerk. die in Oostenrijk zoo
wel alle Calvinistische als Luthersche gemeen
ten omvat, dr. Johannes Heinzelmann, van de
kansels van alle Protestantsche kerken in den
lande voorgelezen en in de dagbladen gepu
bliceerd werd. Het bestuur van het bondsland
Karinthië, in hetwelk de Superintendant, dien
men als het onmiddellijke hoofd van alle Pro
testantsche kerken in Oostenrijk beschouwen
kan, zich op het oogenblik ophoudt, had tegen
de publicatie van dezen „Hirtenbrief" gepro
testeerd. En dr. Henzelmann. die nu wel wist,
dat men zijn herderlijke schrijven in het ge
heele land verbieden zou, heeft zijn brief daar
om maar vrijwillig teruggetrokken om niet het
..slachtoffer van meer complicaties te worden.
Niettegenstaande "de predikanten het" her
derlijke schrijven geretourneerd hebben, is het
mij toch gelukt in het bezit van zulk een brief
te komen. Daardoor ben ik thans in staat U
op de hoogte te brengen van de meest belang
rijke gedeelten ervan, Deze luiden:
Als vertrouwensman en geestelijke leider
van onze kerk kan ik niet zwijgen over wat er
in de laatste dagen gebeurd is; onze gemeen
ten moeten voelen, dat de stem van de kerk
de stem van het geweten is, welk er recht op
heeft in het openbaar en door velen gehoord
te worden.
De verschrikkelijke dood van onzen bonds
kanselier dr. Dollfuss, welke op gewelddadige
wijze door op een dwaalspoor gebrachte men
schen veroorzaakt werd, heeft de deelneming-
van de geheele wereld opgewekt en een die
pen indruk in het zieleleven van de volkeren
gemaakt. Hij heeft in veel streken van ons
Oostenrijksche vaderland, in het bijzonder in
Stiermarken en in Karinthië, opstandelijke
bewegingen tot gevolg gehad, in welke ook ge
meenteleden, mannen en jongelingen, gewik
keld werden, die zich nu voor het gerecht te
verantwoorden hebben.
De Protestantsche Kerk heeft het niet noo-
dig in het openbaar te verzekeren, dat zij die
afschuwelijke daad en die bewegingen van op
standigheid tegen het gezag ten smartelijkste
beklaagt; zij zou haar wezen verloochenen en
haar bestaansrecht verliezen, wanneer zij het
niet deed.
Voor Oostenrijk is Dollfuss gestorven; zijn
dood was een offer, dat hij voor het vaderland
gebracht heeftWij verklaren het bereid
willig met vele anderen. Maar deelneming in
het aangezicht van dezen dood is niet het
eenige, wat ons beweegt. Met hel oog op de
toekomst van ons volk zijn ook wij vol ern
stige bezorgdheid. De vraag wordt luid ver
neembaar: Wat zal er nu gebeuren? Zal alles
ermee afgeloopen zijn, wanneer men de schul
digen bestraft, wanneer het standrecht spreekt
en de deuren van de kerkers geopend worden?
Heeft die rampzalige daad, aan welke de
bondskanselier ten offer viel, hoe verwerpelijk
zij ook is en altijd zal blijven, geen achter
gronden, waarvan het weinig raadzaam, j
ONZE DAGELIJKSCHE
KINDER VER TELLING.
Verder kwam hij niet, want het toestel gleed opeens
onder een scherpe helling omlaag, zoodat hij een van de
stangen een flinke stomp met zijn vuist gaf. Die stang
had hem anders toch geen kwaad gedaan. Hou je nou
kalm, dadelijk gaan we varen, dan kunnen we wel eens
rustiger praten.
Piet hield zich verder koest en stevig vast en hij
maakte uit de verschillende opmerkingen op. dat het
landing'stoestel werd ingetrokken en dat ze door middel
van drijvers op zee zouden neerstrijken. Even later wieg
den ze werkelijk heel rustig op het water. Waar of ze nu
wel waren?
misschien ook verkeerd is ze te verbet,
gen? Is deze daad niet te begrijpen, wanneet
zij in verband gebracht wordt met den samen!
hang der gebeurtenissen, die in de laatst»
jaren de ziel van het Oostenrijksche volk ij
haar diepten in beroering gebracht hebben)
Zijn de mannen, die in de laatste dagen naaj
de wapens gegrepen hebben, als misdadigers
te beschouwen of bevonden zich niet ondei
hen de beste en edelste zonen van ons volk)
Het zou niet goed zijn, wanneer men zulk»
vragen wilde ontwijken, het zou beter zijn, me;
het oog op den tragischen dood van den kan.
selier, na te gaan, of er geen andere wege*
zouden moeten worden ingeslagen om Oosten
rijk te hernieuwen dan tot dusver.
Men zegt en men herhaalt het met steens
meer nadruk: wij strijden voor de vrijheid
en de onafhankelijkheid van Oostenrijk, zoo-
als de overleden kanselier daarvoor gekamj*
heeft. Wie van ons zou dat niet willen doen)
Alleen, dat daarbij ook aan de innerlijk;
vrijheid en niet slechts aan vrijheid en on
afhankelijkheid naar buiten gedacht moe-
worden! Bezat ons volk die vrijheid? Beza;
het die in de laatste anderhalf jaar? Eer
groot en zeker niet het slechtste deel va:
ons volk had niet de mogelijkheid zijn mee"
ning te uiten, zijn wil te laten gelden en jr
belangrijke levensvragen zijn recht te vinden.
De vrijheid van geloof en van geweten schee:
ernstig bedreigd, te zijn; de bepaling van dé
wet. dat iedereen bij de vrije keuze van zijn
godsdienstige bekentenis door de overheid
beschermd moest worden, scheen uitgescha
keld te zijn en de rechtsgeliikheid van d:
Christelijke belijdenissen scheen twijfelachtig
geworden te zijn. Zonder blijkbare redenen
hebben huiszoekingen, arrestaties en aan
houdingen plaats gevonden. Door openlijken
en verborgen dwang werden de oprechtheid
van de gezinnen en de standvastigheid van
het karakter ten zeerste op de proef gesteld.
Is het een wonder, wanneer een aanzienlijk
en in essentieele belangen ontrecht deel van
ons volk stormachtig naar vrijheid riep
wanneer het een juk. dat het van dag tot
dag onverdraaglijker drukte, met geweld van
zich af wilde wei-pen?
Zeer zeker: deze beperking van de vrijheid
van ons volk was het niet alleen, die den
bodem voor de onzalige daad van den 25en
Juli hielp voor te bereiden. Wij zouden de
waarheid niet de eer geven, die haar toe
komt, wanneer wij het niet gemeenzaam mei
allen, die ons vaderland beminnen, diep
moesten betreuren, dat van een kant, van
waar wij het het minst gewenscht hadden,
de oneenigheden, die in ons Oostenrijksche
volksgedeelte en tusschen ons en het- Duit
sehe rijk ontstaan zijn. in plaats van uit den
weg geruimd te worden nog meer verscherpt
werden.
Wij stemmen geheel in met de woorden,
met welke de bondspresident afscheid geno
men heeft van den dooden kanselier: dat
het nu aan ons is aan de nalatenschap van
den heengegane te voldoen, de golven van den
haat- en van de vijandschap weer glad te
maken en weer den waren vrede in de zoo
vredeloos geworden wereld te brengen.
Tk vraag echter ook aan de verantwoor
delijke bestuurders van ons staatswezen:
recht en gerechtigheid te laten heerschen en
aan de verbittering van ons volk een einde
te maken, opdat de vrede, naar welken wij
allen verlangen, niet wensch blijft, maar
werkelijkheid wordt!"
Aldus de woorden van het hoofd van de
Protestantsche kerk.
Niettegenstaande de moeilijkheden heeft
het aantal der lidmaten der Protestantsche
kerk zich in den laatsten tijd enorm uitge
breid. Na het bloedige oproer van de sociaal
democraten in Februari hebben zich duizen
den en duizenden in heel den lande, die tot
geen enkel kerkgenootschap behoorden, tot
de Protestantsche kerk gewend met het ver
zoek om opgenomen te worden. In dichte
drommen stroomden zij naar de Protestant
sche predikanten toe. De wachtkamers van
de pastoriëen bleken te klein te zijn. De
meesten waren werklieden, die grootendeels
in staats- en in gemeentedienst werkzaam
waren, zooals bij de spoor- en tramwegen, in
electriciteits- en gasfabrieken en bij de wa
terleiding. De dominees vroegen hen waarom
zij opeens Protestantsch wensohten te wor
den. Ja. luidde het antwoord in de meeste
gévallen, zij moesten aan het begin van de
volgende maand hun papieren mee naar hun
werk nemen, en zij waren bang. dat zij hun
betrekking zouden verliezen, wanneer men
zou ontdekken, dat zij er geen geloof op na
hielden.
Wanneer zulke lieden nu heel vroeger
R.-K. geweest waren, wezen de dominees hen
er op. dat het dan toch maar veel beter en
zeer zeker veel gemakkelijker voor hen zou
zijn, wanneer zij weer tot de R.-K. kerk zou
den terugkeeren.
Maar zij zeiden, „dat zij er de voorkeur aan
gaven Protestant te worden, want de Pro
testantsche kerk had niets met de politiek
van de regeering' te doen, welke met machi
negeweren en met kanonnen op de huizen
van de arbeiders en hun gezinnen had laten
schieten."
Nu begon men al die nieuwelingen in de
Protestantsche leer binnen te leiden. In
groote scharen togen, voornamelijk in de
avonduren, mannen en vrouwen, ouden van
dagen en kinderen naar de verschillende ca
techisatielokalen. die tjok- en t.iokvol zaten,
In het geheel hebben zich in Oostenrijk
meer dan 20.000 personen bij de Protestant
sche kerk aangesloten. Daarvan 14.000 alleen
te Weenen.
In geheel Oostenrijk telt men ongeveer
300.000 Pro testanten, dat is ongeveer 5 pet.
der bevolking.
Men maakt het hen, die zich bij de Protes
tantsche kerk willen aansluiten, van staats
wege niet bijzonder gemakkelijk, integendeel
men legt hen hinderpalen in den weg. Waar
het doodeenvoudig is om R.-K. te worden,
wanneer men dit niet is. moet men minstens
drie maanden wachten, voordat men in de
Protestantsche kerk kan worden opgenomen.
Dit is een gevolg van een van de vele ..nood
verordeningen" van de regeering. Het heet,
dat men den lieden ..bedenktijd" wil geven.
Wanneer iemand verklaard heeft, dat hii
Protestant wil worden, heeft de staat het
recht hem door een dokter te laten onder
zoeken om te constateeren, of zijn geesteliike
vermo?ens in orde zn'n. Fve^ti'^el moet de te
onderzoeken „patiënt" dan zelf nog voor de
kosten opkomen. Het is in de laatste maan
den, zoo vertelde een dominéé, reeds een paar
keer voorgekomen, dat men lieden, die lid
maat van de Protestantsche kerk wilden
worden, naar een krankzinnigengesticht ge
stuurd heeft teneinde daar ondervraagd, uit
gehoord en „bestudeerd" te worden.
W. M. BEKAAR.
