ERNSTIG MISDRIJF in de Anegang. Een zevenklapper. De Wapenindustrie. Hei Befauftijkste 52e Jaargang No. 15707 Verschijnt dagelijks, hehalve op Zon- en Feestdagen Vrijdag 7 September 1934 HAARLEM'S DAGBLAD Dwec#»: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden t3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week 0.05, p. maand 0.22, p. S mnd. 0 65, franco p. post 0.72*4. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12 Telefoon No»-: Directie 13982 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 ADVERTENTIeN15 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0 35. Reclames 0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-. Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-. Arm-of Beenbreuk 100.-. Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad-: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600 -, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-, Verlies Duim ƒ75.-, Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN. HAARLEM, 7 September. Het Onwrikbare Stelsel. In de laatste jaren rijst er steeds meer ver zet tegen het verouderde, onwrikbare stelsel van ons Middelbaar Onderwijs. Wij zijn in Ne derland op velerlei gebied ondernemend ge noeg, maar op dit terrein allerminst. In ver scheidene andere landen heeft men nieuwe methodes beproefd en toegepast, waarover bij ons eigenlijk alleen maar wordt gerede twist, hoogstens gerapporteerd. Er verandert vrijwel niets. En inmiddels heeft in de laatste halve eeuw het karakter der Middelbare School-bevolkingen zich totaal gewijzigd. Vroeger was zij samengesteld uit de zonen van een zeer beperkte categorie burgers. Later kwamen de dochteren erbij, en voor 99 pet. harer bleken de wiskunde-vakken na het derde leerjapr een marteling. Toen kwam de groote verandering: de geweldige uitbreiding van het M.O. door de „democratiseering", als men het zoo noemen wil, ook van dit onderwijs. Maar het onderwijs zelf, met al zijn opjagerij en cijfergedoe en examen-kwellingen, veranderde volstrekt niet. Wel ontstonden tenslotte de Lycea, die eenige differentiatie brachten, maar deze oplossing bleek zeer kostbaar en alleen in tijden van abnormale welvaart houdbaar. Ver schillende Lycea zijn dan ook weer tot ge wone H.B.S.'en teruggebracht moeten worden, waaronder het Haarlemsch Gemeentelijk Lyceum. Een nieuwe koers, die in elk geval een verbetering der onderwijsmogelijkheden beteekende, werd daar dus verlaten, en het M.O. is weer wat verder achtergeraakt bij de moderne werkelijkheid. Zoo lang heeft men gewacht en alleen maar gepraat, dat de nood zakelijke herzieningen die tenslotte toch zullen móeten komen, aangezien dit leven nu eenmaal dynamisch en niét statisch is de zaak wel in de kern zullen moeten aantasten. Dit is ook het gevoelen van den heer Leo Straus, leeraar in de Duitsche taal aan de Rijks H.B.S. te Velsen. die in een artikel in de Groene Amsterdammer van deze week o.a. het volgende betoogt: „Wij hebben op onze scholen leerlingen, die geen orgaan voor wiskunde hebben. Wat gaan we nu doen? We gaan ze daarom van school sturen en we beletten hen nu ook nog om talen te leeren. Of we hebben er die blijkbaar geen knobbel voor litterair schoon hebben en nu gaan we hen daarom ook nog beletten een weinig wis kunde te leeren. En zoo in duizenderlei schakeering. Maar ik geloof toch eigenlijk niet dat wij leeraren goed doen den leerling op dezen grond uit te schakelen. Wij hebben hem te onderwijzen en'als 't om tie een of andere reden niet tot hem door dringt, dan is 't niet aan ons hem daarover lastig te vallen. Als die wiskundeknobbel wer kelijk noodig is en hij ontbreekt, dan zal de maatschappij hem dat later wel aan z'n ver stand brengen. Aan ons was het te trachten hem dit en dat bij te brengen, hem, gelijk op met al die ande ren. Het is immers iets ongerijmds dat wij do centen. die te doceeren hebben, met al de moeilijkheden daaraan verbonden, want een publiek op 'n leeftijd van 13 tot 17 of 18 hoort niet tot 't aangenaamste, dat wij ons 't recht aanmatigen onze discipelen te beoor- deelen. Hier zit een kneep, waar men met geen enkel cijfersysteem bij kan. Verlangt de maatschappij een keuring van de vermogens der leerlingen, men kan er vrede mee hebben: men kan het niet met de soms zeer willekeurige, zeer subjectieve metho den in de hand van den eigen leeraar. Om dus op ons probleem terug te komen, het probleem dat ons allen aangaat: Onze maatschappij vraagt menschen die zij in de gelegenheid gesteld heeft, krachtens het feit van het bezoldigen der leeraren, iets te leeren talen en wiskunde eventueel ta len of wiskunde. Ook al zal men later mis schien heel ander werk verrichten, dan is het toch geen schande iets geleerd te hebben. Maar een schande is het aardige, deugde lijke jonge menschen, die wel degelijk over bepaalde capaciteiten beschikken, de straat op te sturen op grond van deze of gene te- kertkoming. Er is de laatste jaren inderdaad een streven merkbaar dat dezen kant uit wil, maar het is meer symptomatisch dan georganiseerd. Het komt mij voor dat vereende krachten van docenten en ouders in deze tot resulta ten kunnen geraken. Geen enkele maatschappij kan iets hebben aan een massa jongelieden waarop wij, om welke reden dan ook, een stempel van onvol waardigheid gedrukt hebben. De eerste consequentie uit dezen gedach- tengang ware lijkt mij: weg met de zooge naamde „bevordering" naar de hoogere klas. Het doorloopen van bijv. een H.B.S. is con stant: met het ouder worden komt de leer ling in het volgende studiejaar. Wil men of meent men dat op 't eind een eind-examen afgenomen dient te worden het zij zoo, men kan dan de onvoldoenden af wijzen; de afgewezenen hebben dan tenmin ste het voordeel dat ze althans in de gelegen heid geweest zijn deze en gene vakken te lee ren. Wil iemand, omdat 't leven hem wenkt, binnentijds de school verlaten, dan staat hem dat natuurlijk vrij. Onzerzijds hem daartoe te noodzaken lijkt mij absurd uiterste geval len van onwil of onvermogen en dergelijke natuurlijk daargelaten. Ik hoor den Nederlander al. Het kan nooit. Och, vriendelijke lezer, gij moet zulke groo te woorden niet gebruiken. Veel kan, gij ziet het voortdurend om u heen. De naam van de school doet er weinig toe. Of wij van Gymnasium. Lyceum. H.B.S. of tyat ook spreken komt er weinig op aan. 1; Diploma zij 't getuigschrift, dat de jonge mensch ontwikkeling heeft opgedaan; maar het gaat om de ontwikkeling, niet om het di ploma. U ziet dat de heer Straus er radicale onder wijs-inzichten op na houdt. Ik heb er een gesprek met hem over gehad. Hij ziet de school als een bedrijf, dat zooveel mogelijk jonge menschen op de best-voor-hen-geschik- te-wijze kennis moet bijbrengen. Móet, wat de school betreft, omdat de ouders van die jonge menschen daarvoor betalen, en omdat de maatschappij daar belang bij heeft. Móet, wat de leeraren betreft, omdat zij daar ook voor betaald worden. De maatschappij, en de ouders en leerlingen die daar deel van uitma ken, hebben geen belang bij selectie-metho den, die het verlaten van de school tengevol ge hebben. Men moet den leerlingen de ont wikkeling, waartoe hun verschillende aanleg hen in staat stelt, bijbrengen. Dat is het overheerschende, algemeene belang. Het is dus duidelijk dat de heer Straus ook een voorstander is van facultatief onderwijs op de Middelbare Scholen. Hij acht het ver keerd kinderen jarenlang af te martelen met onderwijs in vakken, die zij niet bevatten kunnen. Hij acht het even verkeerd hen weg te sturen en hun daarmee het onderwijs te onthouden in andere vakken die zij wèl bevatten kunnen en waarin zij de ervaring leert het vaak meer begaafdheid toonen dan anderen, die het geheele programma met middelmatig succes kunnen verwerken. Hij is ook, op grond van zijn twintigjarige onderwijs-ervaring, de mee ning toegedaan dat bij vele kinderen het ge martel en getob de eeuwige angst voor proeven en examens en de rest, gevolgen hebben die voor hun later leven zeer ernstig kunnen zijn. Het wil mij voorkomen dat zeer vele ouders het met deze inzichten eens zullen zijn Ik voor mij ben dat zeker. Voert men ertegen aan. dat het verkeerd zou zijn het den kin deren te gemakkelijk te maken, dan kan daarop instemmend geantwoord worden met de verzekering, dat dat natuurlijk niet de bedoeling is. Wel degelijk blijft het de taak van de leeraren, te zorgen dat er gewerkt en aangepakt wordt. Maar dat is te handhaven ook als men de verkeerdheden van het huidige verouderde stelsel uitroeit. Is het niet onzinnig dat bij den tegenwoordigen toestand slechts 55% van de leerlingen der eerste klassen het tot het einde van het vijfde schooljaar brengenen hoevelen dan nog met allerlei kunst- en vlieg werk en veel narigheid? Hoevelen van de overige 45% zouden niet een boel nuttigs heb ben kunnen leeren. ten bate van de samen leving en van zichzelf, als de stroefheid en antiquiteit van het stelsel dat niet belet had en hen uitgeschakeld? De heer Straus is van meening dat men ook vele van zijn collega's, die thans tengevolge van de crisis op straat gezet zijn, en vele jonge pas-afgestudeerde leeraren weer aan 't werk zou kunnen zetten als men van zijn ge dachte de middelbare school als ontwikke- lings-bedrijf voor de maatschappij uit ging. Ook daarin ligt ongetwijfeld veel waar heid. R. P. RESTANTE N ruimen wij op tegen zeldzaam lagi LO 4 pdjz®n, randjes worden GRATIS EERSTE SCHOTENSCHE PAPIERHANDEL Gen. Cronjéstraat 135, Telefoon 11657. (Adv. Ingez. Med.) (Te Washington zijn zeven broers op een en denzelfden dag met zeven zusters in het huwelijk ge treden). Als zeven broers en zeven zusters Terzelfder tijd in 't huwlijk gaan, Dan is er reden zou ik meenen, Daar eventjes bij stil te staan. Men noemt dit, en ik wil 't gelooven, Een nimmer nog gezien geval, Ik durf voorspellen, dat het tevens Niet gauw opnieuw gebeuren zal. Als zeven broers en zeven zusters, TezarAen voor het altaar staan. Heeft elke bruid dit dan uit liefde, Elk bruidegom het uit min gedaan? Het is toch haast niet te aanvaarden, Die massaliefde per gezin, Zoo'n broederliefde in 't massale, Zoo'n collectieve zustermin. Is er bij al die tweemaal zeven, Die nu gepaard in 't huwlijk gaan, Geen die uitsluitend voor de glorie Der statistiek heeft meegedaan? Enfin, het heeft een klap gegeven. Dit huwelijk in seriebouw, Een zevenklapper als het ware Van echt verbonden man en vrouw. Er zijn nu zeven jonge mannen Tezamen met één schoonmama, En hoeveel schoonzusters en zwagers, Dat rekent u maar zelf eens na. En later komen ooms en tantes Er ook nog in getale bij, En neven in een groeiend aantal, En nichten in een lange rij. Wanneer die onderling gaan trouwen, - Als erven der familiemin, Dan maar dit wordt te ingewikkeld, Dat denk ik me nog maar niet in. Er zijn nu zeven broers en zusters. Het huwlijksbootje ingegaan. Ik hoop dat door de levenszeeën. De zevenster htm voor mag gaan B. GASUa 18-jarige dochter vermoedelijk gewurgd. Bedrag van ruim f 100.- vermist. Donderdagavond heeft in de Anegang een brandje gewoed dat zich eerst vrij onschuldig liet aanzien, doch waar vermoedelijk een zeer ernstig misdrijf achter zit. Voorbijgangers bespeurden, dat rook kwam uit een raam op de eerste verdieping van per ceel Anegang 13 bewoond door den heer W., dames en heerenkapper, bij de Warmoesstraat. Zij waarschuwden de brandweer, die om half tien brand meldde. Toen de brandweer kwam, waren reeds eenige burgers het huis binnen gegaan om de bewoners te waarschuwen. Even later was een inspecteur van de recherche ook ter plaatse. Bij het onderzoek bleek, dat brand was uit gebroken in een bergkast, die in den linker hoek van een kamer op de eerste verdieping stond, welke brand gebluscht kon worden door den inspecteur en enkele burgers. De brand weer was wel aanwezig, doch hoefde met haar materiaal niet op te treden. Wel heeft zij met enkele emmers water het vuurtje nog bestre den. Eenige kleed ingstukken en andere voor werpen zijn verbrand. Op de tweede verdieping van de woning sliepen een 13-jarig en een 5-jarig dochtertje, die bij de firma Rohlfs werden binnengedra gen Ze hadden geen letsel opgeloopen. De 18-jarige dochter echter, die op den divan op de eerste verdieping gevonden werd. was be wusteloos. Ook zij werd bij de buren binnen gedragen. waar onder leiding van dr. Mauritz door leden van den Ongevallendienst geduren de anderhalf uur kunstmatige ademhaling toe gepast werd. Echter helaas zonder het ge- wenschte resultaat, ofschoon gebruik gemaakt werd van een zuurstofapparaat. Het lijk is per ziekenauto naar het Diaconessenhuis overge bracht. De bewoners, de heer W. en echtgenoote waren niet thuis. Zij hadden om kwart over zeven de woning verlaten en vertoefden bij familie in Santpoort. Toen zij door de politie gewaarschuwd waren, spoedden zij zich naar huis en constateerden, dat uit genoemde berg kast een geldkistje was verdwenen inhoudende ongeveer honderd gulden aan baar geld bene vens eenige spaarbankboekjes. Voorts wordt vermist een bruin lederen actetasch en een bedrag van f 3.20 uit de winkelcassa. Hierin was slechts een bedrag van 5 cent achterge bleven. Uit deze ontdekking en uit de verdachte omstandigheid, dat de zekeringsstoppen van het electrisch licht waren omgedraaid bleek, dat men hier niet te doen had met een gewoon brandje, doch met een misdrijf. Het lijk van het meisje is door de politie in beslag geno men, omdat uitgemaakt dient te worden, of het slachtoffer door den rook gestikt is, of van te voren op gewelddadige wijze om het leven is gebracht. Heden verricht dr. Hulst uit Leiden sectie op het lijk. Gebleken is, dat het meisje zonder goed vinden van haar ouders omgang had met een vroegeren winkelbediende O. bij den heer W. die daar thans niet meer in betrekking is en niet meer in Haarlem woont. Na zijn vertrek heeft deze man de familie nog herhaaldelijk bezocht, en toen reeds heeft hij zich eenige malen schuldig gemaakt aan diefstal uit bo vengenoemd geldkistje. Hij was met den toe stand ter plaatse dus goed op de hoogte. Vermoed wordt dat O. den diefstal heeft ge pleegd en het brandje heeft gesticht om zoo doende de sporen van zijn misdaad uit te wis- schen. Sporen van braak zijn niet gevonden. De recherche onder leiding van hoofdinspec teur Woud is met het onderzoek in deze zaak in vollen gang. Een agent is in den winkel ge posteerd. Het parket, mr. A. R. Andringa en de rech- ter-commissaris, mr. Pit waren met inspecteur Woud hedenmorgen ter plaatse aanwezig. Getuigen gezocht. De recherche verzoekt die personen, die vóórdat de inspecteur van politie Donderdag avond in de kapperswoning aanwezig was. het huis zijn binnengegaan, zich aan het politie bureau in de Smedestraat te vervoegen tot het geven van nadere inlichtingen. N^der vernemen wij dat het onderzoek van den gerechtelijken deskundige, die het lijk in opdracht der justitie geschouwd heeft. dr. G. P. L. Hulst uit Leiden, uitgewezen heeft, dat de dood van het meisje waarschijnlijk aan wurging moet worden toegeschreven. Er is geen reden om aan een zedenmisdrijf te denken. De politie is den vermoedelijken dader reeds op het spoor. Op het moment, dat de courant werd afgedrukt was hij echter nog niet aan gehouden. (Zie ook pagina 8). Amerikaansche onthullingen voortgezet. Emolie in Engeland. De „News Chronicle" valt de directie van Vickers aan. De senaatscommissie te Washington zet het onderzoek naar de manipulaties in de wapen industrie voort en eiken dag komen er nieuwe, schrikbarende feiten, voor den dag. Het Engelsche blad, de News Chronicle heeft aan de onthullingen een hoofdartikel gewijd, waarin het zegt dat men eigenlijk niet verbaasd hoeft te zijn over alles wat er nu aan het licht komt, als men weet wat er achter de schermen gebeurt, hoe daar de „kooplieden van dood en verderf" handelen, en hun relaties hebben bij het departement van marine. Electric Boat Cy. en Vickers-Armstrong hebben de wereld in twee deelen gedeeld voor hun afzet. Dat weten wij reeds. De heer Carse, president van de eerste onderneming, die in Amerika aan de tand wordt gevoeld heeft ook verteld dat de beide firma's elkan- der's patenten ontvingen. Volgens de wapen fabrikanten was dit een volmaakt wettige wijze van handelen, daar de particuliere on dernemingen toch doen en laten mogen wat zij voor hun winsten het beste achten Maar wat zegt u van onderstaanden brief, een brief dien de vice-president van de Elec tric Boat Cy.. Spear, in 1917 ontvangen zou hebben van den leider van Vickers-Armstrong die Sir Charles Craven heet), welke brief „absoluut persoonlijk was en een zeer ver trouwelijk karakter droeg? Dit is hem: In het slachthuiskwartier van Chicago brak, zooals gemeld, voor de tweede maal binnen een kort tijdsbestek, brand uit. Dat de aangerichte schade groot bewijst onze afbeelding. „Wij ontvingen een uitnoodiging van de marine voor prijsopgave van een. twee of drie onderzeeërs. Arm strong Whitworth kreeg er ook een. Armstrong zal prijsopgave doen. maar wat de prijs ook zal zijn. ik zal te gen Armstrong zeggen dat het be drag hooger dan het onze moet wor den. opdat wat er gebouwd zal wor- in ieder geval in Barrow zal komen. Mijn vriend bij de marine zal ons wel helpen, net zooals hij verleden jaar heeft getracht, alle vijf onderzeeërs voor ons te krijgen". Dat is de belangrijkste passage uit dit do cument. Craven zei dat hij er zich geen letter van kon herinneren, ofschoon hij 'och niet schreven. Hij zag in dat men aan dezen brief wilde ontkennen edn brief te hebben ge- een bepaalden uitleg kon geven, maar hij verkoos zijn reputatie hoog te houden. De News Chronicle merkt daarbij op dat men wil aannemen dat Craven's eer net zoo hoog is als zijn eigen dunk er van! „Het was ondertusschen zeer wenschelijk, (indien de nazoekingen tusschen de rekenin gen van den heer Charles te Barrow als re sultaat zouden opleveren dat zijn geheugen weer wat werd opgefrischt) dat hij zonder eenig voorbehoud 't publiek ten spoedigste in kennis stelde met den. volgens hem juisten uitleg van dezen zeer eigenaardigen „persoon lijken en vertfouwelijkenbrief Tegelijkertijd zou dan zijn onberispelijke reputatie ver groot worden", besluit het Er.gelsche blad dit hoofdartikel, over deze kwestie, die het dag licht blijkbaar niet goed verdraagt. Wie er ook verliest de wapenfabrikant verdient. Voor de senaatscommissie werd eveneens gezegd dat leidende Amerikaansche munitie firma's omkooperijen gebruikten om hun con tracten te verzekeren in de Zuld-Amerikaan- sche Staten en dat tenslotte de Engelsche Vickers Ltd. hiervan op de hoogte werd ge steld. Senator Clark, lid der commissie zei dat hij een brief op het spoor was gekomen, dien een. Amerikaansche maatschappij voor den bouw van oorlogsschepen aan Vickers had geschre ven. waarin wordt gezegd: „Natuurlijk begrijpt u wel dat deze geheele Zuid-Amerikaansche zaak op omkooperij berust. Documenten hebben uitgewezen dat spe ciale commissies naar verschillende invloed rijke Zuid-Amerikanen betaald werden door Amerikaansche wapenfirma's. „Daaronder was de betaling van enkele duizenden dollars aan Juan Leguia, den zoon van den voormall- gen president, Agosto Leguia, van Peru". Vele boeken met copieën van brie ven bewezen duidelijk dat de stel ling: „wie er ook verliest, de wapen- firma's verdienen altijd" volkomen opgaat. In 1929 en 1930, toen Peru en Chili oncenigheid hadden over de Tacna- Arica grens, verkocht Vickers aan Chili en Electric Boat aan Peru en de winsten werden gedeeld In den Anegang heeft een ernstig misdrijf plaats gehad: een 18-jarig meisje is vermoe delijk door worging om het leven gekomen. pag. 1 Plan voor actie tot afschaffing der particu liere wapenindustrie. pag. 5 De jongste onthullingen over de wapenindus trie verwekken emotie in Engeland. pag- 1 De leiding der Amerikaansche textielstaking zou op algchcele sluiting der fabrieken aan sturen en daarna bereid zijn tot arbitrage. pag. 4 In Berlijn zou een hoofdkwartier van revolu- tionnaire propaganda ontdekt zijn. pag. 4 Generaal Tonnet heeft een proces aanhangig gemaakt tegen den dokter op wiens advies hij destijds werd opgesloten. pag. 3 In den polder Noord Linschoten is op een strooper geschoten. De gebeurtenis herin nert aan het geval-Nicuwkoop. pag. 3 De troonrede wordt op 18 September weer over de geheele wereld utgezonden. pag 3 Om al onze wegen te verbeteren is een bedrag van f 636.000.000 noodig. Pag. 3 Talrijke verkeersongelukken hadden een doo- delijken afloop. pag. 3 Op verschillende plaatsen in het land heeft het vuur zijn vernielend werk verricht. pag. 3 Zwemclub Haarlem is kampioen van de 2e klasse B, Kon. Ned. Zwcmbond. pag 6 Laatste berichten. pag. 8 ARTIKELEN, ENZ. R. P.: Het onwrikbare stelsel. pag. 1 Dr. E. van Raalte: Katholieken en Marxisten verzetten zich in het Saargebied. pag 4 Joh. Chr. Wijnand: Hoe Amsterdam aan zijn schouwburg kwam. pag. a \oor onze jeugd. pag. 9 en 10

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1934 | | pagina 1