Spaansch schaak
Verder onderzoek
Hei Betangdikste
52e Jaargang No. 15712
VerscKijnt dagelijlts, EeHalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 13 SeptemKer 1934
HAARLEM S DAGBLAD
Uirectie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN ÉN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
13.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 8 mnd. 0.65, franco p. post 0.72^4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13982 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels
f 0.60, elke regel meer 0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze
Groentjes 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Duim 250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-,
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Verlies Duim ƒ75.-, Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger f 30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 13 September.
De Morro Castle.
Met de ontzettende ramp op het Amerikaan-
sche stoomschip „Morro Castle" schijnt de
reeks groote scheepsbranden hervat te zijn.
Gelijktijdig is bericht dat tot tweemaal toe
brand is uitgebroken op het stoomschip
„Santa Rita" dat na het eerste geval in de
haven van Panama is binnengeloopen. In bei
de gevallen schijnt .men opzet te veronderstel
len, en het Amerika ansche onderzoek inzake
de Morro Castle heeft a.1 vreemde dingen, aan
het licht gebracht. De tweede marconist is ge
arresteerd. Hij was door zijn chef naar de
brug gestuurd om instructies te vragen, bleef
lang weg en kon toen geen orders overbren
gen. De eerste machinist vertrok met 29 an
dere leden der bemanning en slechts twee pas
sagiers, per reddingboot, toen het schip nog in
volle vaart was, en liet zijn taak aan zijn on
dergeschikten over. Passagiers hadden ge
poogd den brand te blusschen omdat, naar
hun zeggen, de bemanning niets deed. Blijk
baar was het een volledige janboel aan boord.
Zelfs is iemand komen vertellen dat de brand
al twee uur eerder was uitgebroken dan de
scheepsofficieren veronderstellen.
Het is een vreemde historie, een erg vreem
de historie, en er komt nu nog bij dat men po
gingen heeft gedaan om leden der bemanning
„buiten de sfeer van het onderzoek te bren
gen" zoodat de federale politie uitgebreide
maatregelen heeft moeten nemen om dit te
voorkomen.
Vage uitingen omtrent ..radicale organisa
ties" die deze twee nieuwste scheepsbranden
op haar geweten zouden hebben, maken de
zaak niet duidelijker. Het is niet verklaarbaar
■welke politieke organisatie, radicaal of an
derszins. er haar belang in zou zién schepen-
in-volle-zee in brand te steken en de levens
van tallooze passagiers (en ook die der be
manningen) in gevaar te brengen. Wij herin
neren ons nog groote scheepsbranden genoeg
idie van de ..Georges Philipar" en van de
„Atlantique" maakten destij d den diepsten in
druk maar nooit is gebleken dat eenige
politieke organisatie daar direct of indirect,
voordeel bij had. En het schijnt nogal onaan
nemelijk dat een muitende bemanning, stel al
dat die aan boord van de „Morro Castle" en
de ..Santa Rita" bestaan zou hebben, behalve
de levens der passagiers ook haar eigene op
deze wijze gewaagd zou hebben. Met welk
doel? Het schip te vernietigen, en aan de as
surantie-maatschappijen een strop te bezor
gen? Dat lijkt volstrekt geen zin te hebben.
Misschien zou men een vergelijking kunnen
maken met de daden der vooroorlogsche Rus
sische nihilisten. Maar die -waren tegen een
bestaand stelsel: de Russische autocratische
regeeringsvorm, gericht. De groote scheeps
branden daarentegen vormen een internatio
nale reeks, en internationaal kent de wereld
geen georganiseerd en geleid stelsel. Alleen de
afwezigheid ervan. Ik schakel de wapenindus
trie uit, die een volmaakte internationale or
ganisatie bezit maar van de scheepsbranden
heelemaal geen nadeel ondervindt en er bui-
ton staat.
Conclusie; de Russische nihilisten richtten
zich tegen een bepaalde tegenpartijden tsaar
en zijn regeering. De internationale scheeps
brandstichters. als zij inderdaad zooiets als een
organisatie vormen hebben geen vast-omlijnde
tegenpartij. Zij schrikken alleen de wereld tel
kens op door nieuws-sensaties, waar tegen de
wereld overigens geharder dan ooit is geraakt,
want het wemelt ervan op allerlei gebied.
Het ontbreken van begrijpelijke motieven
maakt deze scheepsbranden des te vreemder
en de theorie, dat zij gesticht zijn, nog steeds
moeilijk bewijsbaar. Als men in het geval van
de Morro Castle nu eindelijk bewijzen van
brandstichting kan geven en volgens de liefe
lijke Amerikaansche methoden bekend als
„third degree" de waarheid aan de verdachten
ontfutselen, is er misschien eindelijk kans op
het stopzetten van deze reeks scheepsrampen.
Men zou zeggen dat het tijd wordt.
R. P.
Jongetje van wagen gevallen.
Toen hij er op wilde klimmen.
Woensdag mocht de 8-jarige J. Groeneveld,
wonende in de Nieuwlandstraat 8, een eindje
meerijden met een schillenboer. In de Talma-
straat is het ventje van de bok gestapt, waar
na de boer doorreed. Even later hoorde deze
een harden gil en zag den jongen achter den
wagen op straat liggen. Het knaapje heeft
vermoedelijk achter op den wagen willen
klimmen en is daarbij gevallen. Hij klaagde
over pijn in het bovenlichaam. Na door den
Ongevallendienst voorloopig behandeld te zijn
is hij pea- ziekenauto naar het Diaconessen-
huis vervoerd waar hij ter observatie is opge
nomen. Wij vernemen dat in zijn toestand,
die zich eerst ernstig liet aanzien, verbetering
is ingetreden.
Werkloosheid iets toegenomen
Bij 1062 organen der openbare arbeidsbe
middeling stonden op 25 Augustus in totaal
324.574 werkzoekenden ingeschreven.
Op 11 Augustus 1934 bedroeg het aantal in
geschrevenen 317.673.
Het aantal ingeschreven werkzoekenden
wijst, vergeleken met het overeenkomstig tijd
stip van het vorig jaar een stijging met rond
18.000 aan.
DE OPENING DER STATEN-GENERAAL
De koningin zal a.s. Dinsdag de gewone zit
ting der Staten-Generaal openen vergezeld
yan Prinses Juliana.
(Te Madrid is een jonge man
door een, natuurlijk beelschoone,
jonge dame per taxi ontvoerd
Een Spaansche jonge vrouw
Ontvoert een jongen man,
Wat ik u vragen wou,
Wat zegt u daar nou van?
De man van dezen tijd
Is niet meer schaakbelust.
Dat is een nuchter feit,
Waarin de vrouw berust.
Maar toen hij het nog deed,
Ging 't in den waren trant,
In 't nachtlijk duister reed
Hij voor per rossinant.
Dan klom hij naar heur raam,
En nam heur voor op 't zaal,
En zonder vrees of blaam,
Ging 't paartje aan den haal.
Nu leidt de vrouw de pret,
Die niet in 't zadel zit,
Maar in een tax (bezet)
Ad zooveel cent per rit.
Ik weet niet waarom zij
Hem hebben wou tot man.
Ik denk wel, omdat hij,
De fox goed trotten kan,
Of dat zijn knetterfiets
Sterk tot haar hartje spreekt.
Of dat hij, 'k noem maar iets,
Zoo'n vlotte kokteel sjeekt.
Wij weten het nu wel,
De oude romantiek
Komt nog alleen in 't spel
Voor 't bioscooppubliek
Maar hoe illusie vrij
Ik sta in 't ondermaansch,
Toch is zoo'n schaakpartij
Mij wel wat al te Spaansch.
P. GASUS.
Twee mille in een week
opgemaakt.
Boekhouder knoeide twee jaar in de boeken.
Voor de rechtbank te Leeuwarden heeft te
recht gestaan de 33-jarige K. H., vroeger boek
houder bij de gemeentewerken te Leeuwar-
deradeel.
Verd. heeft ongeveer f 6800 verduisterd.
Twee jaar lang had hij geknoeid in de boe
ken en toen de gemeente-ontvanger argwaan
begon te krijgen en een onderzoek naai- de
boeken wilde intellen is verd. met een bedrag
van f 2000 uitgeweken naar Amsterdam. Daar
heeft hij het geld in een week tijd opgemaakt
en zich vervolgens bij de politie te Huizum
aangemeld. Verd. bekende het hem ton laste
gelegde.
De Officier van Justitie eischte een gevan
genisstraf van twee jaar. Hij laakte hierbij
zeer de houding van verd.'s onimiddellij ken
ohef. den gemeente-architect van Leeuwarde-
radeel.
Dr. COLIJN BOOD HET KABINET EEN
DINER AAN
Het Haagsch Corr. Bureau meldt:
Naar wij vernemen heeft de minister-pre
sident dr. Colijn Maandagavond j.l. aan de
leden van het kabinet en den afgetreden mi
nister van economische zaken mr. F. J. Ver
schuur. in hotel Oud-Wassenaar een diner
aangeboden.
BRUG TE WEENEN 30 M. VERPLAATST
WEENEN. 13 Sept. (V.D.) Gisteren is in
aanwezigheid van leden der regeering en dui
zenden toeschouwers de Reichsbrücke alhier
een kleine 3o Meter verplaatst. Op de aldus
vrijgekomen plaats zou een hangbrug worden
gebouwd, die tweemaal zoo breed zal zijn als
de oude brug.
Arbitrage in het Amerikaansche
textielconfhct mislukt.
Andere oplossing
mogelijk geacht.
WASHINGTON, 13 September. De tex-
tielbemiddelingscommissie heeft zijn pogingen
tot arbitrage in het textielconflict opgege
ven. De commissie deelt het volgende mede:
Ondanks pogingen gedurende twee weken
zijn wij niet in staat geweest van de werkge
vers toestemming te verkrijgen tot princi-
pieele aanvaarding van een scheidsrechte
lij ke beslissing of van een dergelijken maat
regel. Wij betreuren dit diep, doch gelooven
dat het mogelijk is andere wegen te vinden,
die tot een snelle, effectieve en rechtvaardige
regeling kunnen leiden.
NEW-YORK, 13 September. (V. D.) Te Say-
lesville zijn thans door de Nationale Garde
de eerste schoten gelost. Twaalfhonderd man
troepen der Nationale Garde en tweederde ge
deelte van de staatsmilitie doen thans dienst
ter handhaving van de orde, waarbij zij vol
ledige oorlogsuitrusting dragen. De verbitte
ring onder de stakers is thans zoo hoog ge
stegen. dat zij zelfs niet uit het veld worden
geslagen door het gebruik van traangassen
en onpasselijk makende gassen en dat zij zich
krachtdadig tegen de troepen en de politie
verzetten, waarbij zij zich als regel van straat
steenen als projectielen bedienen. Men acht
het geenszins uitgesloten dat thans spoedig
de staat van beleg zal worden afgekondigd.
In verband met het vuren der troepen op
de stakers, waarbij weliswaar vooreerst in de
lucht werd geschoten, hebben de stakings
leiders zich gisteren gewend tot president
Roosevelt, met 't verzoek een strikt verbod uit
te vaardigen van gebruik van vuurwapenen
tegen rustige posters. De stakingsleiding is
thans pessimistisch gestemd ten opzichte van
de mogelijkheid van het treffen eener spoe
dige overeenkomst tusschen beide partijen,
ondanks het feit. dat de textielbemiddelings-
commissie de hoop nog geenszins opgeeft en
haar onderhandelingen voortzet.
Stakers bestormen fabrieken en
winkels
NEW-YORK, 13 Sept. (V.D.) In de fa
brieksstad Woonsocket in Rode-Island neemt
de ernst van den toestand steeds meer toe.
Hedenmorgen begon een uit verscheidene
duizenden stakers bestaande menigte winkels
en fabrieken te bestormen en te plunderen.
Wederom moesten de nationale garde en de
politie van de vuurwapenen gebruik maken
om de stakers in toom te houden. Daarbij
werd een staker gedood. Verscheidene ande
ren werden gewond.
Aangezien de 200 in de stad gelegerde na
tionale gardisten tezamen met de politie niet
in staat zijn op voldoende wijze de orde te
handhaven, is den gouverneur verzocht fede
rale troepen ter versterking op te roepen. De
gouverneur van Rode-Island heeft de volks
vertegenwoordiging van den staat in een spe
ciale zitting bijeengeroepen, teneinde op grond
van de onlusten der laatste dagen een verster
king der staatspolitie voor te stellen.
In verband met de textielarbeidersstaking
is het wederom tot ernstige botsingen geko
men. Zoo moesten nationale gardisten in Put
nam in Connecticut werkwilligen beveiligen
tegen de aanvallen van ongeveer 3000 stakers.
In Woonsocket hebben 5000 stakers getracht
een fabriek te bestormen. Toen zij met traan
gas niet werden verdreven, werd door de gar
de gebruik gemaakt van de vuurwapenen.
RIJWIELPLAATJES GESTOLEN.
Sommige bewoners van de Van 't Hoffstraat
zijn in het begin dezer week tot de onaan
gename ontdekking gekomen, dat belasting
plaatjes en lantaarns van hun rijwielen zijn
verdwenen. Een dief is 's avonds n.l. achter
de huizen langs geloopen en heeft deze voor
werpen van de fietsen, die tegen de schuurtjes
aan stonden of zelfs er in gestolen. Men zij
voorzichtig!
Berichten uit Duitschland maken melding
van een ernstige ziekte van den Tsjechischen
president Masaryk. Er zouden zich verlam
mingsverschijnselen en storingen in het
gezichtsvermogen hebben voorgedaan.
naar de wapenindustrie.
Wat t chemisch concern Dupont
aan dividend uitkeerde!
Uitval van voorzitter Nye.
Uit Washington. 12 September:
Uit de verdere verhooren voor de commissie
van onderzoek naar de gebruiken in de wa
penindustrie is gebleken, dat gebruik werd
gemaakt van leger-vliegers en dat de indus
trie haar vliegtuigtypen in het Verre Oosten
en in Europa liet demonstreeren.
Eenige jaren geleden zou zelfs geprobeerd
zijn van het ministerie van Oorlog toestem
ming te krijgen een Amerikaansch vliegkamp
schip voor dit doel naar Zuid-Amerika te zen
den om het hoofd te bieden aan de Britsche
concurrentie.
Toen bij het verhoor verder werd verklaard,
dat de chef van den generalen staf Glas Ar
thur tijdens het bezoek aan Turkije in 1932
Amerikaansche wapen uitvoeren naar Turkij e
hééft begunstigd, riep de voorzitter der com
missie, senator Nye uit: Het liikt wel alsof het
ministerie van Oorlog en Marine door de re
geering werd betaald om verkoopsorganisaties
voor particuliere ondernemingen te vormen,
De Senaatscommissie hield zich verder be
zig met het chemische concern-Dupont.
Het bleek dat Dupont van 1914 tot 1918 voor
1245 millioen dollar oorlogsmateriaal heeft
uitgevoerd, dat het concern thans ten deele
onder controle van de General Motors staat
en na den oorlog deelgenoot is geworden in de
Chemical Foundation, welke de in beslag ge
nomen Duitsche chemische patenten bezit.
In 1916 keerde Dupont 100 procent, in 1917
57 procent en in 1918 26 procent dividend uit.
RIO DE JANEIRO. 13 Sept. (Reuter). In ver
band met de resultaten van de Amerikaansche
enquête-commissie voor de wapen-industrie
heeft de minister van oorlog een onderzoek
gelast naar de eventueele verantwoordelijk
heid voor het koopen van wapens, zonder me
deweten van de militaire autoriteiten.
Op tie Asscmblé heeft de Oostenrijksche bonds
kanselier dr. Schuschnigg gisteren een
groote rede gehouden.
Pfg- 4
De Valera verklaarde zich voor Rusland's toe
treding. maar tegen „beraadslagingen in de
hotelkamers".
pag. 4
Volgens de laatste berichten zou de ramp van
de Morro Castle 135 slachtoffers hebben
geëischt.
pag. 4
Rusland heeft bezwaar tegen de uitnoodigings-
tekst van den Volkenbond.
pag. 4
Bij dc enquêtte in de wapenindustrie zijn me-
dedeelingen over het chemische concern
Dupont gedaan.
pag. 4
De staking bij de blikfabrieken te Krommenie
is opgeheven.
pag. 3
Dr. B. C. J. Loder viert heden zijn 85sten ver
jaardag.
pag. 3
Veertien fabrikanten zijn uit de Leercentrale
getreden.
pag. 3
Parmentier is voldaan over het Douglasvlieg-
tuig.
pag. 3
De Haarlemsche gemeenteraad heeft besloten
tot verhaal op verleenden steun.
pag. 5
Er zal een straat of plein naar Lodewijk van
Deyssel worden genoemd.
pag. 5
Laatste berichten.
pag. 7
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De Morro Castle.
pag. 1
Georg Bernhard: Rusland in den Volkenbond.
pag. 4
J. H. de Bois: Kunstzaal Reeker.
pag. 9
J. B. Schuil: Een tooneeltentoonsteliing.
pag. 9
L. S.: Tuinreis.
pag. 3
Voor de vrouw.
pag. 8
Sport in 't kort.
pag. 11
Auto grijpt wielrijdster.
Die met hersenschudding werd opgenomen.
Woensdagavond omstreeks kwart voor elf
kwam de 54-jarige wielrijdster G. D wonende
dr. Leydsstraat 88 uit de Joh. van Vlietstraat
rijden in de richting van het Kenaupark. toen
uit die richting een auto naderde, bestuurd
door een monteur uit Zand voort. Toen de auto
dicht bij de wielrijdster gekomen was, begon
deze te weifelen en stak onverwachts vlak
voor de auto naar links over. Ondanks krach
tig remmen was een aanrijding onvermijdelijk.
De vrouw werd gegrepen door de linkerzijde
van de auto en sloeg tegen den grond, waar
ze bewusteloos bleef liggen. De Ongevallen-
dienst verleende de eerste hulp, waarna ze per
ziekenauto naar het Diaconessenhuis werd
overgebracht. Ze bleek een hoofdwonde en een
hersenschudding te hebben.
De auto was eenigszins beschadigd. Door het
sterke remmen sprong de remkabcl. zoodat de
auto geblokkeerd werd. De wagen is voorloo
pig in beslag genomen.
Uit het voorloopig onderzoek is echter ge
bleken dat de chauffeur vermoedelijk geen
schuld heeft.
Weer NederlandscH goud
naar Amerika.
Zooals bekend verondersteld mag worden,
heeft De Nederlandsche Bank sedert Maart
1933 geen goud voor uitvoer naar de Ver-
eenigde Staten van Noord Amerika beschik
baar gesteld.
Naar wij vernemen, zal De Nederlandsche
Bank in den vervolge weder goud voor uit
voer naar bedoeld land verkoopen op hare
gebruikelijke voorwaarden, indien de stand
van den wisselkoers op New-York daartoe
aanleiding geeft. Hierbij wordt echter het
voorbehoud gemaakt ,dat de Vereenigde Sta
ten van Noor<F-Amerika de goudwaarde van
den dollar handhaven op de thans geldende
basis en wederkeerig goud blijven afgeven
voor uitvoer naar Nederland zoodra het goud-
uitvoerpunt is bereikt.
Inheemsche leiders in Nederl.-
Indië gearresteerd.
Te Batavia en Chcribon.
BATAVIA, 13 Sept. (Aneta) Na de arrestatie
van Mohamad Hatta als gevolg van de huis
zoekingen bij P.N.I.-lelders ingesteld, hebben
de hoofdbestuursleden van deze vereeniging
Ardjono, Moerat en Socpra de extreme P.N.I.-
politiek op denzelfden voet voortgezet. Hierin
heeft het Hoofdparket aanleiding gevonden
om de arrestatie dezer leiders te gelasten,
op grond van artikel 153 bis en naar aanlei
ding van verschillende publicaties
De eerste twee zijn te Batavia gearresteerd;
Soepra is te Cheribon in hechtenis gesteld,
Op bovenstaande afbeelding is te zien, welk beeld het Stationsplein na de reorganisatie zal vertoonen. Ieder vervoermiddel zal een
bepaalde plaats krijgen: de tram over de geheele lengte van het plein, waarbij de rails in het midden van het plein op een trottoir
komen te liggen; de taxi's onder de stations-overkapping, de autobussen aan weerszijden van een trottoir voor deze overkapping, en de
parkeerende auto's in een geheel van den (geasphalteerden) rijweg afgesloten inham van het trottoir vóór de rijwielstalling, naast den
stationsuitgang. Zooals reeds gemeld komt onder het viaduct aan den Jansweg dubbel spoor, onder het viaduct aan den Kruisweg-
vervallen de rails. Het trottoir wordt aan den stationskant van dit viaduct verlengd met een stuk, dat de begrenzing vormt van dei
inham voor de parkeerende auto's. Er zijn verbindingsrails gelegd van het spoor op den Jansweg naar dat op het Stationsplein (waar
het eindpunt van de tram LeidenHaarlem komt De bocht van de tramrails van het Stationsplein naar den Kruisweg wordt veranderd.
De totaalaanblik van het Stationsplein zal belangrijk verbeteren, alle gezichtsbelemmerende palen, masten en draden worden weg
genomen; de palen worden zooveel mogelijk langs den kant geplaatst. Ook uit stedenbouwkundig oogpunt gezien zal dus het plein een
aanzienlijke verbetering ondergaan,