Het BefakftiiltsU
Leergang.
BERICHT
52e Jaargang No. 15715
Verscïüjnt cfagêlijlc», EeKalve op Zón- en Feestdagen
Maandag 17 SeptemHer 1934
HAARLEM S DAGBLAD
IMrectio: F. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM-
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENS DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72$4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1—5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 1—4 regels
ƒ0.60. elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze
Groentjes 1—3 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ010, uitsluitend a contant
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid f 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Duim 250.-, Wijsvinger 150-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid 2000.-, Overlijden f 600-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Verlies Duim 75.-, Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger f 30.-.
Alies indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 1 7 September.
Spelling en Pers.
Zoowel door het bestuur van de vereeniging
De Nederlandsche Dagbladpers als door dat
van de vereeniging De Nederlandsche Perio
dieke Pers is aan zijn leden geadviseerd, nog
niet tot invoering van de nieuwe spelling over
te gaan.
Het bestuur van de Nederlandsche Dagblad
pers heeft dit advies in de volgende termen
vervat:
„De omstandigheid, dat ook de regeering
zelve voor haar stukken de nieuwe spelling
nog niet heeft voorgeschreven en de spelling
kwestie klaarblijkelijk nog niet haar defini
tief einde heeft gevqpden, heeft het Bestuur
tenslotte doen besluiten om den leden, resp.
hoofdredacties, te adviseeren nog de oude
spelling te blijven gebruiken en nog niet tot
de invoering van de nieuwe spelling, waar
aan voor de bladen zoo groote moeilijkheden
van technischen en organisatorischen aard
verbonden zijn, over te gaan. Aan de Regee
ring is bij schrijven d.d. 8 September van dit
advies kennis gegeven".
Wij aanvaarden het advies van het bestuur
van De Nederlandsche Dagbladpers, zoodat
ook in dit blad de oude spelling nog gehand
haafd zal blijven. Evenals (o.a.) in de Staats
courant.
Tegenover onze lezers wenschen wij dit be
sluit toe te lichten zonder daarbij in apprecia--
ties van de technische spelling-wijzigingen te
vervallen. Want onze bezwaren gelden niet
die wijzigingen als zoodanig. Als men in Den
Haag een krachtig algemeen besluit geno
men had, als regeering en Staten-Generaal
achter de spelling-Marchant stonden en wij
van algemeene invoering bij het onderwijs en
in de officieele regeeringsstukken verzekerd
waren, zouden wij ons bij de invoering aan
sluiten. Of er détails in de nieuwe regeling
waren, waarmee wij persoonlijk niet instem
den. zou dan geen verschil voor ons maken.
Wij begrijpen heel goed dat niemand een
spelling kan voorstellen, waarmee iedereen
het eens is. Anderzijds zijn wij ervan over
tuigd dat een vaste nieuwe regeling, hoe dan
ook, in het algemeen belang is. Maar dan
moet het ook een algemeene regeling zijn, in
de eerste plaats door de overheid toegepast
en aan alle overheidsinstellingen opgelegd.
Daar lijkt het thans niet op. Gemeentebe
sturen (zie het Utrechtsche geval) kunnen van
de spelling-Marchant afwijken als het hun
belieft. De houding van verschillende onder-
wijs-instanties is onduidelijk. De regeering-
zelf handhaaft de oude spelling in de offi
ciéél© stukken. Deze Marchant-maatregel
brengt geen oplossing in het spelling-vraag
stuk, maar een voortzetting van den chaos.
Waar de nieuwe spelling wèl en waar zij niet
zal worden toegepast is op dit oogenblik zelfs
in het geheel niet te overzien.
In deze omstandigheden handhaven wij
liever het bestaande systeem. Hopelijk zal on
ze houding ertoe bijdragen dat men in Den
Haag eindelijk gaat beseffen dat men in den
spelling-doolhof radicaal moet optreden of
anders blijven falen.
Minister Marchants gioede bedoelingen mis
kennen we geenszins, maar wij blijven er bij
dat de minister de zaak niet handig heeft
aangepakt. Als hij zijn commissie van advies
niet beperkt had tot taalgeleerden, maar ha ai-
uitgebreid met vertegenwoordigers van de uit
voerende organen, wier steun hij noodig had,
zou hij bij voorbaat op een beslissend resul
taat hebben kunnen rekenen. De spelling
kwestie betreft niet meer in hoofdzaak ver
eenvoudiging van het systeem-de Vries en te
Winkel. De hoofdzaak is geworden: hoe ra
ken we uit den chaos? En de uitvoering is een
veel belangrijker zaak geworden dan de wijzi
ging zelf.
Wij willen allen graag een toestand, waarin
eindelijk orde zal heerschen, en ik twijfel er
niet aan dat de bewuste lichamen, wier steuii-
voor-de-uitvoering onmisbaar is, aan een mi
nisterieel verzoek om hun afgevaardigden aan
te wijzen zouden voldoen. Op dit oogenblik zal
de minister moeilijk dien weg kunnen bewan
delen. Over een jaar zal hij het wellicht wel
kunnen aanpakken. Als hij de menschen van
de practijk aan zijn zijde heeft, zal hij ook de
Kamers mee kunnen krijgen.
Wij zullen ons de technische moeilijkheden,
die de invoering van een nieuwe spelling in
ons bedrijf meebrengt, getroosten zoodra er
van Den Haag een vaste algemeene leiding
en dus een vast besluit in de spellingkwestie
uitgaat. Die technische moeilijkheden zijn
groet. Wij kunnen onze tallooze corresponden
ten en medewerkers en onze maohinezetters,
die zeer snel moeten werken, niet in een paar
weken tijds in geroutineerde nieuwe spelling-
toepassers omtooveren. Ik zwijg dan nog van
gelegenheidsmedewerking, ingezonden stuk
ken enz. Derhalve zou de toepassing van
een nieuwe spelling voor ons. bij de dagelijk-
sche verwerking van een enorme hoeveelheid
kopy in enkele uren tijds, in ieder geval
geweldige uitbreiding van correctie, tijdelijk
verlaagde prodiuctie der machinezetterijdus
de invoering van kostbare extra-maatregelen
beteekenen.
Wij zullen het in de toekomst doen, zoodra
er een vaste koers is. Maar wij gaan er niet
aan beginnen in het vooruitzicht van een
voortgezette reeks spellingavonturen. Daar
voelen we niets voor. en wij kunnen er den
vlotten gang van zaken in ons bedrijf niet
aan wagen. De kosten hebben we er trouwens
ook niet voor over.
Men zal er in Den Haag eerst toe moeten
besluiten;... te besluiten.
R. P.
ESPERANTO-LES IN DE CENTRALE.
De afdeeling Haarlem I van de federatie
van Arbeiders Esperantisten organiseert op
Maandagavond 17 September in gebouw de
Centrale een les. die gegeven zal worden
door den heer Kooiman. De Zweedsche espe-
- rantist B. Karlson uit Omors, zal een rede
houden, die zal worden vertaald.
Autobus met Katwijksche
visschers verongelukt.
Nabij den Ruigenhoek tegen een
boom gebotst.
Een doode, Hen gewonden
NOORDWIJKERHOUT. 17 Sept. (V.D.)
Hedenmorgen om ongeveer half zeven is
een ernstig autobusongeluk gebeurd nabij den
Ruigenhoek onder die gemeente. Een autobus
van de weduwe A. van Schie uit Katwijk welke
een twintigtal visschers van Katwijk naar
IJmuiden vervoerde, reed op den Heerenweg
terwijl voor de bus een fietser in de richting
De Zilk reed. Ongeveer 50 M. voor het kruis
punt Delftweg—Heerenweg stak de wielrijder
plotseling den weg over. De chauffeur van
de bus zwenkte naar rechts om een aanrij
ding te voorkomen, doch reed hierdoor tegen
een boom. De inzittenden werden door elkaar
geslingerd. Tien personen werden min of meer
ernstig gewond. Zekere Klaas de Haas werd
met het hoofd tegen een ijzeren stang ge
slingerd. De ongelukkige was op slag dood.
Politie en geneeskundige hulp waren spoedig
ter plaatse. Het lijk van de Haas werd over
gebracht naar het gemeentehuis te Noordwij -
kerhout, terwijl de tien gewonden per auto
naar Katwijk zijn vervoerd. De autobus werd
geheel vernield. De wielrijder die het ongeluk
veroorzaakte kreeg een zenuwaanval.
Het drama te Hoofddorp.
Nadere bijzonderheden bij het
voortgezet politie onderzoek.
Verdachte K. blijft ontkennen.
In verband met den te Hoofddorp op den
43-jarigen electricien J. T. v. Brussel gepleeg-
den moord, vernemen we, dat bij het voort
gezet politie-onderzoek nog enkele bijzonder
heden ter oore zijn gekomen.
Verschillende nader bekend geworden om
standigheden wijzen er op dat de in het Huis
van Bewaring te Haarlem zich bevindende
verdachte W. K., op een alles behalve vrede-
lievenden voet met van B. omging, v. B. heeft
bij een der personen in Hoofddorp, waar hij
meermalen aan huis kwam, zich beklaagd over
de ergerlijke wijze, waarop K. hem telkens
soms wel met een stuk hout mishandelde,
zoodat hij doodsbang voor K. was. Toen v. B
werd aangeraden naar de politie te gaan, zei
hijdaar denk ik niet aan en doet u dit a. u. b.
ook niét, „wamt dan leef ik geen uur meer!"
Verder kwam de politie bij haar onderzoek
ter oore, dat de verdachte K. zich op Maan
dag 3 September had begeven naar de wo
ning van z'n vader alhier, om afscheid te ne
men. met het oog op z'n plan zoo hij zei
om zich naar het buitenland te begeven.
In de nog onder politietoezicht staande wo
ning aan den Hoofdweg, waar de vennoord
gevonden v. B. woonde, werd een onderzoek
naar de lichtleiding ingesteld. Dit geschiedde
in verband met het drama dat zich ter
plaatse heeft afgespeeld in tegenwoordig
heid van de politie door een plaatselijke elec
tro-technicus.
Toen het onderzoek uitwees dat de meter
niet meer op de leiding functionneerde, ter
wijl er aan de lichtleiding zelf toch niets man
keerde. werd geen andere oorzaak van het
niet doorgeven van electrïschen stroom door
den meter, mogelijk geacht dan dat het in-
casseeringsapparaat niet meer werkte. Het
apparaat bleek imtu-sschen niet te zijn be
schadigd. terwijl ook de sluiting niet was ver
broken.
Bij opening van het apparaat door een tech
nisch ambtenaar van het P.E.N.. bleek dit
geen geld meer te bevatten, hoewel het in
verband met den reeds verstreken verbruiks-
termijn nog eenige guldens moest inhouden,
zoodat hier vermoedelijk diefstal heeft plaats
gehad.
Het ledigen van het apparaat is blijkbaar
met de noodige zorgvuldigheid geschied, want
het was weder geheel in z'n oorspronkelijker!
staat teruggebracht.
De verdachte K. is tot heden nog steeds bij
z'n pertinente ontkenning gebleven iets van
den moord af te weten.
Minister De Wilde na het sluiten der Staten-Generaal.
Jhr. Mr. Th. M. van Asch van
Wijck gaat naar Utrecht.
Benoemd tot griffier van de Provinciale
Staten.
Jhr. Mr. Th. van Asch van Wijck is be
noemd tot griffier van de Provinciale Staten
van Utrecht, en zij die hem kennen uit zijn
werkkring te Haarlem, waar hij administra
teur is van de Provinciale Staten van Noord
Holland, betreuren dit heengaan ten zeerste.
Vooral zij. die den heer Van Asch van Wijck
als chef hadden hebben deze benoeming met
spijt vernomen.
Jhr. Mr. Th. M. van Asch van Wijck werd
op 11 Juli 1888 te Utrecht geboren, waar hij,
na de lagere school, het Christelijk gymna
sium bezocht. Daarna studeerde hij aan de
universiteit te Utrecht, en promoveerde in
1913 op stellingen.
Gedurende de oorlogsjaren en daarna (van
1914 tot 1920) was hij werkzaam aan net mi
nisterie van Buitenlandsche Zaken in Den
Haag waar hij verschillende rangen heeft be
kleed.
In 1920 werd hij referendaris-chef van de
eerste afdeeling van de Provinciale Staten
van Noord Holland (algemeene zaken) en in
1923 werd hij administrateur.
In het openbare leven trad de nieuwe grif
fier van Utrecht in Haarlem weinig naar
voren. Waar hij in Utrecht zijn woonplaats zal
kiezen en andere bijzonderheden, kon de heer
Asch van Wijck uiteraard nog niet mede-
deelen
De naam in het rijwielbelasting
plaatje.
Leidde tot arrestatie van een dief.
In den nacht van Vrijdag op Zaterdag werd
een heerenrijwiel in de Groote Houtstraat
voor het Luxor Theater gevonden, vergeten
door den eigenaar. De fiets is naar het poli
tiebureau gebracht waar de eigenaar den vol
genden dag zijn eigendom kwam opeischen.
Het bleek echter, dat op het belastingplaatje
een andere naam stond De eigenaar verklaar,
de het plaatje voor f 1.10 gekocht te hebben.
De verkooper werd opgespoorden deze zei
op zijn beurt het plaatje weer gekocht te heb
ben voor f 1 van iemand in Zanövoort. Ook
deze is achterhaald en deze bekende het
plaatje gestolen te hebben van een fiets, die
in een garage stond. Hij bekende nog drie
plaatjes gestolen te hebben. De man is aan
de politie in Zand voort overgeleverd.
..SEX APPEAL" TE HAARLEM VERBODEN.
De voorstellingen van de operette ..Sex Ap
peal". welke op 14 15. en 16 September in den
Stadsschouwburg alhier zouden plaats heb
ben. zijn, na inzage van het gewijzigd scena
rio. zooals dit den laatsten tijd te Amsterdam
vertoond werd. door den burgemeester van
Haarlem verboden.
(Te Oss is in een fabriek van Ieer
waren ingebroken. Uit de situatie
bleek duidelijk, dat hier geen ex
pert aan het icerk géiceest is.)
Oss brengt altijd weer wat anders
In het nieuws van dag tot dag.
Als een nieuwsbron is dit stadje
Wel een. dat er wezen mag.
Hoewel, anderzijds gesproken.
't Nieuws dat men er meest van las.
Van de soort is. die doet wenschen.
Dat het liever er niet was.
Nu weer is er ingebroken
In een Ossein)leerfabriek.
Door een leerling in het gappen.
Zooals blijkt uit de techniek.
Maar toen deze op zijn leerplaat,
Deze leergang Jiad gezet.
Was dat wel op grond van leerzucht.
Maar niet van de leerplichtwet.
Strakjes zal de man ei*varen,
Als hij wordt «gearresteerd.
Dat in ons geordend landje
Zoo niet practisch wordit geleerd.
't Wordt voor hem figuurlijk leerrijk,
Zij 't niet letterlijk dit keer,
Want hij zal de draagkracht leeren
Van 't principe: leer om leer.
Zij, die zich met ingang van 1 Oct.
per kwartaal abonneeren, ontvan
gen de in September nog te ver
schijnen nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE
PERSONALIA.
Met ingang van 1 September is de telefo
niste A. E. Fibbe overgeplaatst van den Helder
naar Haarlem. Met ingang van 1 December
wordt de commies J. Kuipers van Den Haag
naar het postkantoor in Haarlem overge
plaatst.
AANBESTEDING TERREINEN
ZOMERVAART.
De drie naar de bedragen laagste inschrij
vingen van de aanbesteding voor het ophoo-
gen van een terrein voor straatbanen en
bouwblokken ten zuiden van de Zomervaart-
gehouden door den directeur van O. W. lui
den:
Vletterschippersvereeniging Door Eendracht
Verbetering: f 30.780.
H. de Weers. Haarlem f 30.900;
Mij. de Cycloop, Amsterdam: f 31.690.
Op der overweg bij Schoorldam heeft Zaterdagavond een ernstig auto-ongeluk plaats gehad, waarbij drie
personen om bet leven zij* gekomen. - Qe auto wand geheel venbntaeW
Rusland heeft de uitnoodiging tot toetreding
tot den Volkenbond aanvaard.
pag. 8
Mr. Limburg heeft te Genèvc aan Sandler de
vredesmotie der Volkenbondsvereenigingen
overhandigd.
pag. 8
Naar aanleiding van de munitievondst in
Asturië heeft de Spaansche regeering bijzon
dere maatregelen genomen.
pag. 8
De Argentijnsche regeering laat de Ameri-
kaansche wapenenquète onderzoeken.
pag. 8
Zaterdagavond zijn bij Alkmaar drie wielren
ners o.w. K. v. Nek Jr., door een stoomtram
gedood.
pag. 7
Nu de Douglas naar Melbourne start.
pag. 7
Bij de Tweede Kamer is een wetsontwerp in
gediend 'ot opschorting van den vaccinatie-
dwang tot 1 Januari 1937.
pag 7
Te Houtum zijn drie woningen door het vuur
verwoest.
pag. 7
Hedenmorgen is een autobus met Katwijk
sche visschers verongelukt.
pag. 1
Bijzonderheden uit het politieonderzoek be
treffende het drama te Hoofddorp.
o?g. 1
De voetbal-competitie is weer begonnen.
pag. 4
Schaaktournooi te Zandvoort.
pag. 6
De roeiwedstrijden om den Holland-beker. De
Pool Kopezky wint het hoofdnummer.
pag 6
Laatste berichten.
pag. 2
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Spelling en Pers.
pag- 1
Dr. E. van Raalte: Beschouwt Polen het min-
derhedenverdrag als een vodje papier?
pag 8
J. B. Schuil: Groot Nederlandsch Tooneel.
pag. 2
G. J .Kalt: Het muziekkorps van Plumstead.
pag. 2
K. de Jong: Gouden jubileum van het Amster-
damschc Conservatorium.
pag 7
Haarlemsche Ziekenfondsen
en d ewerkloozen.
Minder contributie sinds vandaag.
Het soc. democratische raadslid, de heer M.
H Groenendaal. heeft aan B. en W. gevraagd
of B. en W. genegen zijn met de besturen der
Haarlemsche Ziekenfondsen overleg te plegen
om te komen tot een regeling op de grond
slagen van: 1/3 van de contributie voor reke
ning van de gemeente, 1/3 voor rekening van
de fondsen. 13 voor rekening van het werk-
looze lid.
Er bestond een regeling van Januari 1932,
tusschen ziekenfondsen en leden daarvan,
tot stand gebracht met hulp van doktoren en
apothekers, waarbij de werkloozen reeds min
der hoefden te betalen. Toen is de hulp van
de gemeente ingeroepen, doch deze kon niet
verstrekt worden.
Thans heeft de minister toegestaan, dat de
gemeente een gedeelte van de premie voor de
werkloozen betaalt. De regeling, die er thans
voor getroffen is, komt ongeveer overeen met
de wenschen, in de vragen van den heer
Groenendaal neergelegd, die daarvoor B. en
W. in de jongste raadszitting dank gezegd
heeft.
De regeling luidt als volgt:
Zelfstandige leden boven 16 laar betalen
8 cent (voorheen 24 cent). De contributie voor
mannen of vrouwen met kinderen onder de
16 jaar wordt 14 cent per week (in plaats
van 42 cent), die voor gezinnen zonder kin
deren of met kinderen ouder dan 16 jaar
wordt 17 cent per week thans 50 cent), die
voor gezinnen met kinderen onder de 16 jaar
wordt 19 cent 'vroeger 56 cent'.
Deze regeling is heden, Maandag 17 Septem
ber ingegaan. Om in aanmerking te komen
voor deze tegemoetkoming moet men eerst 3
maanden werkloos geweest zijn. Wordt men
echter later na werk gekregen te hebben, weer
werkloos, dan gaat die tegemoetkoming on
middellijk in.
HET VRIJ GEVEN AAN LEERLINGEN OP
DINSDAG A.S.
Naar aanleiding van het bericht in ons blad,
betreffende het vrij geven aan leerlingen van
middelbare scholen teneinde de opening der
Staten-Generaal in Den Haag bij te kunnen
wonen, deelt men ons van bevoegde zijde
mede:
Van een speciale regeling van deze kwestie
door den wethouder van onderwijs is niets be
kend. Het is niet de bedoeling zooveel moge
lijk leerlingen in staat te stellen naar Den
Haag te gaan, doch wel het gaan naar Den
Haag zooveel mogelijk te beperken, teneinde
de gang van zaken bij het onderwijs niet te
verstoren. Natuurlijk hebben de directeuren
der middelbare scholen de bevoegdheid. \rij
te geven, wanneer zij dit wcnschelijk achten,
dcch zooals reeds gezegd heeft de wethouder
geen extra regelingen omtrent deze kwestie
getroffen.
