RECLAME
(tetisiocUwMfced.
FRANKEN'S
•BROODFABRIEKEN
Ongerustheid
bij belanghebbenden.
DE PARTICULIERE
WAPENINDUSTRIE.
Vlucht.
Hel Befabftijksle
52e Jaargang Nó. 15728
Verschijnt 3agelijKs, EeKalve óp Zon- en Feestdagen
Dinsdag 2 OctoKer 1934
HAARLEM S DAGBLAD
DtreeÖe: F. W. PEEREBOOM UITGAVE LOCRENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week ƒ0.05, p. maand ƒ0.22, p. 3 mnd. ƒ0.65, franco p. post ƒ0.7254.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN15 regels 1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels
0.60, elke regel meer f 0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze
Groentjes 13 regels ƒ0.30, elke regel meer 0.10, uitsluitend contant
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid 2000.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Verlies Duim 75.-, Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger 30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 2 October.
Tien Jaar Geleden.
Het was gisteren tien jaar geleden dat Van
der Hoop, Van Weerden Poelman en Van den
Broeke startten voor de vermaarde pioniers-
vlucht naar Indië. Het begin was prachtig.
Toen noopte een oververhitte motor de
eenige motor hen tot een noodlanding bij
Philippopel. Zware beschadiging en weken
tijdverlies waren het gevolg. Maar een nieuwe
motor werd gestuurd uit Nederland, de reis
werd hervat en verder schitterend volbracht
ondanks de enorme moeilijkheden die de pio
niers te overwinnen hadden, en in 21 vlieg
dagen bereikten zij tenslotte, op 24 November,
Indië. Dat aantal van 21 vliegdagen maakt nu
een vrij komischen indruk, maar die drie moe
dige kerels vlogen met éen motor, in een toe
stel met een kruissnelheid van 120 K.M. per
uur het nieuwste model goedkoope auto
van f 1500 kan nu méér halen en van
grondorganisatie was vrijwel geen sprake.
Als men over die dingen nadenkt dwingt de
daad van het drietal nu nog meer eerbied af
dan toen. De vergelijkingen dringen zich nu op.
Tien jaar geleden. Dat was zes jaar na den
oorlog. Toen was het commerciëele vliegtuig
nog zóó primitief, en u kunt u dus voorstellen
wat nog eens tien jaar eerder het militaire
vliegtuig was. De oorlog begon toen, en weldra
bracht het onbeholpen ding dood en ontzetting
temidden van de millioenen-bevolkingen van
Londen en Parijs.
Stel u voor wat de huidige luchtmonsters
zouden doen, die bij duizendtallen gereed
staan (tegenover die tientallen van toen) als
hun werd opgedragen „bevolkingen te demo'
raliseeren", zooals het toen mildelijk ge
noemd werd. Want men bestookte niet alleen
munitiedepóts en militaire kernpunten en
troepen, maar ook.... en telkens weer....
onbeschermde open steden. Ik heb de sirenes
hooren loeien over Londen, in 1916, en de
Duitsche vliegtuigen zien naderen, en men-
schen door de straten zien rennen om een
twijfelachtige beschutting in hun kelders te
zoeken
Maar tien jaar geleden was er vrede, en het
is prettiger over de daad van v. d. Hoop,
v. Weerden Poelman en v. d. Broeke te schrij
ven dan over dat andere. De pioniersreis naar
Indië was geen destructief, maar prachtig
constructief werk. Het legde den grondslag
voor de prachtige HollandIndië diensten
van de (dezer dagen 15 jaar oude) K. L. M.
die tot de zeer zeldzame instellingen behoort,
die in die tien jaar vooruit zijn gegaan. En
hoe! Wonderlijk dat er zulke uitzonderingen
zijn.
In 1924 liet overigens de toekomst zich goed
genoeg aanzien. Niet alleen voor de K. L. M.
Wij hadden de na-oorlogsche crisis, die later
slechts een eerste waarschuwing bleek te zijn
geweest, net zoowat achter den rug en gingen
de hoogconjunctuur in. Tot het najaar van
1929 zou stijgende welvaart heerschen. Aan-
deelen Philips zouden het brengen tot over de
900 petik noem maar een enkel notee-
rinkje. Weet u het nog? Het begin van die fan
tastische periode is pas tien jaar geleden, en
een van de groote enthousiasmen waarmee
zij inzette werd verwekt door die drie pioniers
van de K. L. M.
Het was een tijd vol beloften, maar mis
schien werd in de belofte van hun welslagen
nog het minste vertrouwen gesteld. Iedereen
vond hen moedige kerels en stugge doorzet
ters, maar slechts weinigen voorzagen tot
welke gevolgen hun prestatie zou leiden. De
meeste menschen waren daar sceptisch over-.
Men kon nog aannemen dat die vliegerij door
technische verbeteringen op den duur minder
gevaarlijk zou worden, maar zij zou altijd veel
te kostbaar blijven. Er zat tenslotte toch niet
veel redelijke toekomst in. Al die fantasieën
over een vasten dienst op Indiënu ja, ge
praat van menschen die met hun hoofd in de
wolken liepen. Practisch onuitvoerbaar.
We zijn tien jaar verder. En het merkwaar
digste om te herdenken is eigenlijk wel dat
van al de groote beloften van 1924 deze de
eenige is, die inderdaad is vervuld....
R. P.
Treinbotsing in Polen.
Drie dooden, tien gewonden.
WARSCHAU, 2 October (V.D.) Ten ge
volge van den mist zijn hedenmorgen te acht
uur de sneltrein WeenenWarschau en de
trein GdyniaKrakau nabij het station
Krzeszowice met elkaar in botsing gekomen.
Volgens de ontvangen berichten zijn drie per
sonen gedood en tien gewond. Een commissie
van onderzoek heeft zich naar de plaats van
de ramp begeven.
Orkaan houdt huis op Nieuw-
Zeeland.
Verwoestingen in steden en op plantages.
WELLINGTON, 2 October (V. D.) Het
district Wairarapa is gisteren door een orkaan
geteisterd, waardoor alle telegraaf- en tele
foonverbindingen zijn verbroken, zoodat na
dere bijzonderheden ontbreken. Reizigers dee
len echter mede dat te Masterton, Carterton
en Greytown groote verwoestingen zijn aan
gericht waardoor plantages ontworteld wer
den, ruiten werden ingedrukt en de daken
van tallooze huizen werden gerukt.. Eenige
auto's werden dcor den storm ondersteboven
geworpen. Persoonlijke ongevallen schijnen
echter niet te zijn voorgekomen,
Maakt ieder voor FRANKEN
die zijn MELKBROOD eet, want
Haarlem - Heemstede - Bloemendaal
(Adv. IngezMed.)
DE CLEARING.
Adres aan den minister.
(Zie ook pag. 3).
Te Rotterdam had Maandag een vergadering
plaats van de besturen van een groot aantal
organisaties uit velerlei takken van handel en
bedrijf, waarin de bezwaren tegen het onlangs
gesloten Nederlandsch-Duitsche verdrag in
zake het betalingsverkeer werden besproken.
De vergadering besloot met algemeene stem
men het navolgende telegram aan den Minis
ter van Economische Zaken te zenden:
„De besturen van onderstaande organisaties
uit velerlei takken van handel en bedrijf,
heden te Rotterdam iir vergadering bijeen,
teneinde nogmaals uiting te geven aan de
groote zorg, bij hen gewekt door de dreigende
bekrachtiging van het Nederlandsch-Duit
sche verdrag inzake betalingsverkeer,
Zijn ten zeerste verontrust zoowel door de
mededeelingen „van officieele zijde" in de
ochtendbladen van 29 September jl. gedaan
als door het in de avondbladen van 1 October
gepubliceerde onderhoud met Uwe Excellen
tie.
Nu medegedeeld is, dat van de bedragen,
welke op de Nederlandsche clearing rekening
gestort worden, slechts tien procent zal worden
gereserveerd voor de aflossing van achterstal
lige vorderingen op Duitschland en voor de
aflossing van de op Sonderkonto en Zwischen-
konto's gestorte bedragen, zijn de bestaande
zorgen nog uitermate toegenomen.
Bevestigd is hiermede het verpletterende
bericht, dat de betalingen terzake van gesloten
contracten en geleverde goederen zullen wor
den achtergesteld bij betaling van nog niet op-
eischbare of zelfs nog niet bestaande vorde
ringen, zulks in strijd met de verwachtingen,
gegrond op de op 14 Augustus van regeerings
wege gedane mededeeling, dat de toen getrof
fen regeling in het bijzonder zou dienen, om
spoedige liquidatie van het Sonderkonto te
vergemakkelijken.
Het belang van handhaving van den export
wordt dezerzijds ten volle erkend. De ontwor
pen regeling zal evenwel den export juist ver
hinderen, aangezien zij den meesten expor
teurs hun bedrijfsmiddelen onthoudt en den
overigen alle vertrouwen ontneemt.
De gezamenlijke besturen herhalen met
grooten nadruk het van alle zijden gedane
verzoek om bekrachtiging van het ontworpen
verdrag achterwege te laten, indien niet beta
ling van de dusgenaamde oude vorderingen
binnen redelijken termijn verzekerd is of te
dier zake een regeeringsgarantie is gegeven.
Zij verzoeken voorts Uwe Excellentie drin
gend een commissie van vier leden uit de ge
zamenlijke besturen op korten termijn in
audiëntie te willen ontvangen en dag en tijd
daartoe aan te geven aan Mi-. L. J. Hymans
van den Bergh, Boompjes 46, Rotterdam.
Voorts werd uit de gezamenlijke besturen
een coihmissie benoemd van 5 leden met de
opdracht na te gaan. op welke wijze de geza
menlijke Nederlandsche exporthandel het best
gemeenschappelijke belangen als de onder
havige zal kunnen behartigen.
Werkloozen krijgen
brandstof fentoeslag.
Departement bereidt regeling voor.
De minister van sociale zaken heeft, naar
wij vernemen, opdracht gegeven aan de be
trokken afdeeling van zijn departement, een
regeling voor te bereiden voor het verstrekken
van subsidie in de kosten van door gemeente
besturen in den komenden winter te verstrek
ken brandstoffentoeslag aan werkloozen.
ECONOMISCHE RAAD.
Secretariaat.
Bij K. B. is met ingang van 1' October aan
dr. P. Lieftink als secretaris van den econo-
mischen raad en als secretaris van de vaste
commissie van dien raad voor de handelsver
dragen eervol ontslag verleend, met gelijktij
dige benoeming in deze functie van drs. J. C.
Kruisheer
Engelsche Liberale Partij eischt
onderzoek.
(Van onzen Londenschen correspondent).
LONDEN, 1 October.
Dezer dagen is bekend gemaakt dat de Li
berale Partij, zoodra het Lagerhuis bijeen
komt, van de regeering zal eischen dat zij een
openbaar onderzoek zal laten instellen naar
den handel in oorlogsmiddelen door Engelsche
firma's. Deze stap is voortgekomen uit. de op
zienbarende onthullingen van een gelijksoortig
onderzoek voor een commissie van den Ame-
rikaanschen Senaat. Over de beteekenis van
deze onthullingen wordt verschillend geoor
deeld. In vele gevallen hebben ze slechts ver
teld dat praktijken, die zich in allen handel
voordoen, ook aan den handel in wapentuig
niet vreemd zijn. Maar juist omdat het hier
wapenen geldt, wordt aan de resultaten van
het onderzoek in Washington sensationeele
beteekenis gehecht. De fabrikanten van wa
penen verklaren altijd dat er vraag is naar
hun producten en dat andere fabrikanten aan
de vraag zouden voldoen indien zij het niet
deden. Zij gaan nog verder en leggen uit dat
zij in dezelfde positie verkeeren als scheikun
dige laboratoria, waar genees- en verdoovings-
middelen worden vervaardigd welke mensche-
lijk lijden kunnen voorkomen, maar bij mis.
bruik ellende en dood veroorzaken. Met andere
woorden, zij beroepen er zich op dat wapenen
noodzakelijk zijn voor bescherming en voor
de handhaving van internationale orde en in
ternationaal recht. Een weigering om wape
nen te leveren zou geen doel treffen en tot
chaos leiden.
Zij die bezwaar hebben tegen de werkzaam
heid der bewapening-firma's verklaren dat de
staat zelf de middelen voor zijn bescherming
kan vervaardigen. De tegenstanders van de
particuliere wapenindustrie ontkennen de
noodzakelijkheid van wapentuig en munitie
niet. "Zij meenen echter dat er ruimschoots
bewijzen zijn dat de groote particuliere wa
penfirma's een funeste rol spelen in de wereld
als agenten voor oorlog en als oorlogverwek
kers. Hun handelspraktijken zijn corrupt en
zij doen een ontaardenden invloed gelden op
de politiek.
Serum tegen gele koorts.
Succes voor het Instituut Pasteur.
Reuter meldt uit Parijs: Nicolle, de direc
teur van het Instituut Pasteur in Tunis, heeft
Maandag in de Academie der Sciences mede
deeling gedaan van de ontdekking van een
serum tegen gele koorts.
De eerste proeven zijn in Tunis genomen
door Jean Laigret van het Instituut" Pasteur
in Tunis. De resultaten van deze proeven wa
ren zoo overtuigend, dat de geleerde Mathis
besloot om ze in Fransch West-Afrika voort
te zetten. In drie maanden zijn meer dan
3000 menschen met het serum behandeld. De
gouverneur-generaal van dit gebied heeft,
gezien de resultaten, de inenting met het
serum verplichtend gesteld. Het serum be
houdt het heele verdere leven zijn uitwerking.
De Fransche vlieger Lemoine
verongelukt.
Valscherm opende zich niet.
PARIJS. 2 October (V. D.» Uit Amiens
wordt gemeld, dat de bekende Fransche vlie
ger Gustav Lemoine gisteren tijdens een proef
tocht met een nieuw vliegtuig om het leven
is gekomen. Lemoine zag zich genoodzaakt
van zijn valscherm gebruik te maken om uit
het toestel te springen. De parachute ging
echter niet open en Lemoine stortte van
groote hoogte omlaag.
Lemoine was houder van het wereld-hoogte
record 1933.
(Miss Carstairs, een rijke Engel
sche, die veel prijzen heeft behaald
in motorbootraces gaat voorgoed
de eenzaamheid zoeken op een
eiland van de Bahamagroep, dat
zij gekocht heeft.)
Mejuffrouw Carstairs gaat op reis naar
een van de Bahamas,
Zij heeft genoeg van 't leven in de
blankenmaatschappij
Daar gaat ze vruchten kweeken, zooals
mangaas en bananaas,
Met niets dan zwartjes om zich heen;
daar voelt ze zich weer vrij.
Zij heeft haar gansch bezit verkocht van
snelle motorbooten,
Waarmede zij in races reeds een kast vol
prijzen won,
Zij heeft intens genoeg gekregen van haar
landgenootenj
En dorst slechts naar de eenzaamheid en
naar de tropenzon,
Zij had een landgoed met een park. dat
is ze gaan verkoopen,
Haar autos en haar scheepswerf zijn al
van de hand gedaan,
Zij rijdt niet meer en vaart niet meer,
zij wil alleen maar loopen,
In 't gouden licht der zon en in het zilvren
licht der maan.
Zij gaat het druk geroezemoes voorgoed
den rug toedraaien,
En verder 't leven slijten, waar geen
menschenmassa woelt,
Daar, waar de warme winden door de
slanke palmen waaien,
Daar. waar de golfslag murmlend op de
heete stranden spoelt.
De tele-, micro-, gramofoon, de radio
ontvluchten,
Ver van den fiscus, van de Bern's en van
de motorsport,
Alleen maar soezend droomen onder
tropisch blauwe luchten,
Waar nooit een mensch afgunstig door zijn
buur beroddeld wordt.
Zij nam 't besluit, zij gaat erheen en.
heusch, dit is geen bluf nou.
Indienja, alsen in 't geval
dan wist ik, wat ik dee,
Wanneer ik niet getrouwd was en die
juffrouw was geen juffrouw,
Dan bood 'k me aan als compagnon en
ging ik dolgraag mee..
P. GASUS.
L. J. A. KEMPER f
De heer L. J. A. Kemper, directeur van
Restaurant Royal aan het Lange Voorhout te
's Gravenhage. is gisteren overleden.
De heer Kemper was één der meest geroem
de restaurateurs, wiens naam tot ver over de
landsgrenzen reikte. Toch heeft hij bijna zijn
geheele leven in Den Haag gewerkt. Te Am
sterdam is hij geboren. ALs jongen begon hij
zijn loopbaan bij een banketbakker. Zijn ken
nis als kok breidde hij uit door werkzaamheid
in verschillende groote hotels.
Na den Balkan-oorlog in Den Haag terugge
keerd, vestigde hij zich in het oude restaurant
Royal op de plaats waar nu het gebouw staat
van de Ned. Handel-Maatschappij. Hij is toen
nog eenigen tijd directeur van de restauratie
van de Vieux Doelen geweest, waarna hij be
slag legde op het pand van Gravin v. Bylandt
aan het Voorhout, waar hij zijn restaurant
Royal vestigde.
Sedert 1928 explyoiteerde hij ook de bekende
Boerderij Meerrust te Warmond.
Bij speciale gelegenheden aan het Hof was
Kemper steeds de man, die voor de maaltijden
zorgde-
BURGEMEESTER WASZINK NEEMT
ONTSLAG.
Bij K. B. is aan mr. M. A. M. Waszink, op
zijn verzoek, met ingang van 1 Maart 1935.
eervol ontslag verleend als burgemeester der
gemeente Roermond.
De Spaansche regeering Samper is afgetreden
pag. 4
Het Roemeensche kabinet Tatarescoe wordt
gereorganiseerd.
pag. 4
Op Cuba is als gevolg van revolutionnaire
plannen de staat van beleg afgekondigd.
pag. 4
Henderson gaat heen als secretaris van de
Britsche Labour Party.
pag. 4
Op 2C October komt liet „goudblok" bijeen.
pag. 4
Burgemeester Lambooy van Hilversum heeft
vragen beantwoord omtrent den filmbrand.
PaS- 3
Onze uivoer uit Duitschland is dalende.
pag. 3
De premie van de Ongevallenwet zal worden
verhoogd.
pag. 3
Gisteren was het tien jaar geleden, dat het
eerste Nederlandsche vliegtuig naar Indië
vloog.
pag. 3
De provinciale begrooting voor 1935 houdt
geen belastingverhooging in.
pag. 6
Ged. Staten van Noord-Holland willen een
geldlecning van bijna 1.900.000 gulden aan
gaan.
pag 6
De gemeenteraad van Haarlem zal wederom
te beslissen krijgen over de pensioenen der
wethouders.
pag. 6
Speenhoff heeft Haarlem verlaten.
pag. 6
De verbetering van de provinciale wegen.
pag. 13
Laatste berichten.
pag. 11
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Tien jaar geleden.
pag. 1
Van onzen Londenschen correspondent: De
Engelsche liberale partij eischt een onder
zoek naar de particuliere wapenindustrie.
pag. 1
Van onzen Londenschen correspondent: De
a.s. lucht race Engeland Australië.
pag. 13
J. II. de Bois: Eeretentoonstelling H. van
Steenwij ck.
pag. 7
J. II. tic Bois: Een gebrandschilderd raam in
de Nieuwe Kerk.
pag. 7
J. B. Schuil: Liefdelessen van Molière.
pag. 7
H. G. Cannegieter: Kijk door de ruiten.
pag. 7
L. S.: Ons eigen land.
pag. 7
Schaakrubriek
pag. 11
Vergiftiging door ondeugde
lijke levensmiddelen.
Man, vrouw en zes kinderen aangetast.
AMSTERDAM, 2 Oct. In het gezin Las
van Bennekom aan de Bestevaerstraat, be
staande uit man, vrouw en zes kinderen, heb
ben zich vergiftigingsverschijnselen voorge
daan De ontboden gemeentearts, de heer van
D„ constateerde bij zijn onderzoek, dat de ver
giftiging te wijten moet zijn aan het. nuttigen
van worst of oude kaas. De ouders en vier van
de kinderen hebben dit voedsel genuttigd. De
man en vrouw zijn reeds ernstig ziek, de vier
kinderen in iets minder ernstige mate. De af
deeling Volksgezondheid van den Geneeskun
digen Dienst, de Keuringsdienst voor vleesch
en vleeschwaren aan het abattoir alsmede de
Keuringsdienst van waren, hebben het verder
onderzoek te hand genomen. Bij twee winke
liers, resp. in de Witte de Withstraat en de
Kinkerstraat, die de worst en de kaas verkocht
hebben, is wat er van deze levensmiddelen
over was, in beslag genomen. Of zich bij
andere gezinnen ziekteverschijnselen hebben
voorgedaan, is nog niet bekend.
De werkloozen.
De quaestie van verhaal te Haarlem.
Zooals men weet heeft de gemeenteraad
van Haarlem onlangs, ondanks het verzet dat
daartegen bleek, besloten verhaal van steun
ook toe te passen op uitgetrokken werkloozen.
A.s. Dinsdag zal een vergadering gehouden
worden van bestuurder van vakorganisaties
bij den Haarlemschen Bestuurdersbond aan
gesloten gehouden worden, waarin de heer
M. A. Reinalda en mej. W. G. van Vliet, leden
van den gemeenteraad, de quaestie van het
verhaal zullen bespreken.
GöMBöS NAAR WARSCHAU EN ROME.
BOEDAPEST. 2 October. (V. D.) De Hon-
i gaarsche minister-president Gömbös zal in
den loop van deze maand zijn re^ds lang aan
gekondigd bezoek aan Warschau brengen en
is voornemens na zijn terugkeer eer. reis naar
Rome te maken.
Op den Bückeberg in Westfalen is Zondag het ..dankfeest voor den oogst"
gevierd, waarbij Hitier en Goebbels het woord hebben gevoerd. Naar schatting
waren zevenhonderdduizend boeren en boerinnen aanwezig.
OUD EMAN DOOR AUTO AANGEREDEN EN
GEDOOD.
GRONINGEN, 2 October (V. D.) Hedenmor
gen werd de 78-jarige werkman A. H. op den
Heerenweg alhier door een auto aangereden.
Het slachtoffer kwam te vallen; met een ern
stige schedelbreuk werd de man naar het zie
kenhuis vervoerd, waar hij kort na aankomst
overleed.
