De Haarlemsche financiën.
Het eereteeken.
Hd BeiaMftijkste
52e Jaargang No. 15743
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- èn Feestdagen
Vrijdag 19 October 1934
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week ƒ0.05, p. maand ƒ0.22, p. 3 mnd. ƒ0.65, franco p. post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon No»-: Directie 13682 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN: 1—5 regels 1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels
ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze
Groentjes 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of Beenbreuk 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400 -, Verlies Duim f 75.-, Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 19 October.
Een Handelsartikel.
Dezer dagen heb ik in een vergadering van
oorlogsbestrijders gepleit voor zakelijke
methoden, voor het gebruik van het reclame
wapen tegen den oorlog, voor het toepassen
van middelen die ons van de belangstelling
en de medewerking van de zakenwereld zou
den verzekeren. In het volgende debat bleek
wel dat de meerderheid der aanwezigen
daarmee instemde, maar één der aanwezigen,
die bezwaren maakte, zei o.a.: „tenslotte is
de vrede geen handelsartikel".
Mijn betoog was juist (en ik heb in dien
zin meermalen in deze rubriek geschreven)
dat hij dat wèl is. Voor een menigte men-
schen is hij dat in hoofdzaak. De ethische
zijde van het vraagstuk vermoeit en verveelt
heni doet hen op onaangename wijze be
seffen dat de dingen het tegendeel zijn van
wat zij behoorden te wezen, en verstoort hun
gemoedsrust. Bovendien vereenzelvigen zij
alle ethiek met „idealisme", hetgeen voor
hen wil zeggen: „niet met zijn beide beenen
op den grond staan". En een van de grootste
lofspraken in hun mond is nu juist (ondanks
de glorierijke prestaties van de K.L.M.) dat
die of die een man is, die met zijn beide
beenen op den grond staat. Het beeld, zeer
ongelukkig voor dezen tijd, maakt nog altijd
opgang.
Nu, daarom pleit ik voor den vrede als
handelsartikel. Het is een niet alleen bruik
baar, maar onmisbaar fabrikaat. Gebruikt
men het niet, dan moet men het noodge
dwongen vervangen door dat andere handels
artikel: oorlog, waarmee in vredestijd de be
wapeningsindustrie zaken doet en waarmee
in oorlogstijd de rest van de menschheid ver
liezen lijdt.
Als ik tegen meneer Batavus Droogstoppel,
makelaar in Koffy te Amsterdam (firma Last
Co.), die heusch nog leeft, begin over de
ethiek van de anti-oorlogsbeweging ik zal
wel wijzer zijn gaat hij met z'n potlood op
tafel tikken, luistert niet en ergert zich dood.
Als ik even stop om adem te halen zegt-ie
„Meneer, ik ben ertegen. Ik ben tegen oorlog
voeren. Wat wilt u nog meer?" Als ik dan
antwoord: „Uw bijdrage voor de actie erte
gen, meneer Droogstoppel", verzekert hij
mij: le dat er altijd oorlog geweest is, 2e dat
het toch niets geeft erover te praten, 3e dat
de menschen niet goed zijn, zie nou bv. zijn
concurrent (hoe heette die ook weer bij Mul-
tatuli), 4e dat een klein land als Nederland
er heelemaal niets aan doen kan, 5e dat zijn
tijd kostbaar is.
Maar als ik het heele ethische betoog ach
terwege laat en hem met cijfers en argumen
ten begin aan te tootien dat de toekomst van
de firma Last en zijn eigen inkomen bedreigd
worden, op korten termijn bedreigd worden,
houdt het potlood van Batavus met tikken op.
Hij begint te luisteren. Dit is geen veronder
stelling; ik heb het bij hem geprobeerd. Het is
de taal die hij verstaat. Als ik hem uiteenzet
dat er voor hem niets meer bij te verdienen,
maar wel alles bij te verliezen is. wordt hij on
rustig.
Als ik hem spreek van het moderne recla
mewapen, welks scherpte en doeltreffendheid
hij kent (de firma Last Co. is met haar tijd
meegegaan en weet waar Abraham de mos
terd haalt) begint hij bepaalde interesse te
toonen. Aha, zegt hij, jullie willen het zake
lijk gaan doen. Da's wat anders. Daar is over
te praten. Heblben jullie goede vaklui ter be
schikking? Die moet j'e hebben. Wij zijn ook
goede vaklui, in tegenstelling met onze con
currenten.(hoe heetten ze nou ook weer.
imaar 't hindert niet, want Batavus zal het
in mij waardeeren dat ik hun naam vergeten
ben en die van Last Co. onthouden heb).
Dit. in het kort nog eens toegelicht, bedoel
ik met den vrede als handelsartikel. Wij zou
den de qualiteit nog zeer kunnen verbeteren
als alle staatsbegrootingen, zelfs in vredes
tijd, niet overbelast waren met enorme uitga
ven voor bewapening, betaald tegen te hooge
tarieven, tengevolge waarvan onze belastin
gen veel te hoog zijn.
Zakelijke taal of niet? Er is geld aan den
vrede te verdienen. Er is een markt voor, en
wat voor een! En het alternatief? De onder
gang van een zoo oud en gereputeerd huis als
Last Co., en van B'atavus zelf, al is-ie te oud
om te dienen
Want da's ook nog een groot argument.
R. P.
Sven Hedin's belagers
ontwapend.
Chineesche regeeringstroepen contra rebellen.
PEIPING, 19 October. (Reuter)Volgens een
bericht uit Kasjgar hebben de Chineesche re
geeringstroepen op ongeveer 195 K.M. van
Kasjgar een bende rebellen ontwapend, die
den laatsten tijd de wegen tusschen Kasjgar
en Sarkand onveilig maakte en o.a. de expe
ditie van Sven Hedin had overvallen.
Bij de gevechten tusschen de troepen en de
rebellen zijn ruim 130 bandieten doodge
schoten. Ook de verliezen der troepen moeten
aanzienlijk zijn.
Chili bestelt oorlogsvliegtuigen
Voor een waarde van 60.000 pond.
SANTIAGO, 19 October (V. D.) De verte
genwoordiger der Britsche vliegtuigindustrie
heeft bericht ontvangen, dat Chili een eerste
levering van 20 schoolvliegtuigen tot een to
tale waarde van 60.000 pond heeft besteld, nl.
zeventien land- en drie watervliegtuigen.
Koning Peter bij de begrafenis van
koning Alexander.
De N. Z. H. T. M.
Vrouwelijk personeel.
Naar wij vernemen, ligt het in het voorne
men van de directie der N- Z. H. T. M..in haar
bezuinigingsplan, waarvan wij reeds melding
hebben gemaakt, ook op te nemen het vervan
gen van een deel van het mannelijk personeel
door vrouwelijk personeel.
In navolging van o.a. de Geldersche stoom
tram-maatschappij zullen dan conductrices
te werk worden gesteld op enkele bus- en
tramlijnen.
OUD-PRESIDENT VAN PARAGUAY
OVERLEDEN.
De vroeger president der republiek Para
guay, Emiliano Gonzalez is overleden.
Het Stationsplein.
De voltooiing nadert.
Nog eenige belangrijke mededeelingen.
De werkzaamheden aan het Stationsplein
zijn thans zoover gevorderd dat van Zondag
morgen of de bussen der N.Z.H.T.M. en de
Brockway, alsmede de taxi's weer op het Sta
tionsplein zullen aankomen en vertrekken.
In verband hiermede wordt de uitgang van
het station, zijde Kennemerplein, welke tijde
lijk den geheelen dag geopend was, weer ge
sloten en slechts geopend op Maandag tot en
met Vrijdag van 6.359.15 en van 16.0019.10
en des Zaterdags van 6.35—9.15 en van 12.45
—16.40.
Door dezen uitgang worden ook reizigers
toegelaten tot het station mits voorzien van
plaatskaarten. Alleen voor het verkrijgen van
buurtverkeer 2e en 3e klasse naar Amster
dam zijn automaten bij dezen uitgang ge
plaatst. Andere plaatskaarten zijn daar niet
verkrijgbaar.
Regeling voor de
Brockway-bussen.
De directie der Brockwaybus Mij. deelt
ons mede, dat de Brockwaybussen van lijn
1, 2 en 3, komende uit de stad, langs den
Jansweg. niet meer rechtuit het Jansweg-
viaduct zullen volgen, doch links af het
Stationsplein zullen oprijden en een vaste
halte krijgen vóór de Stationsoverkapping
tusschen uit- en ingang station. De bekende
halte vóór de magazijnen van de firma
Wassenaar aan den Jansweg, komt hierdoor
te vervallen.
Hier komen ook de bussen van lijn 1, 2 en 3
welke van Haarlem-Noord komen en naar de
stad gaan, zoodat alle buslijnen van de
Brockway. zoowel in de richting Stad als
richting Haarlem-Noord het Stationsplein
passeeren.
Om het in een verkeerde bus stappen zoo
veel mogelijk te voorkomen zijn alle wagens
voorzien van een bordje: „Richting Stad" of
..Richting Schoten", dat vlak naast, den in
gang is aangebracht. Op het Stationsplein
krijgen de bussen van de Brockway een eigen
baan, hetgeen ten gerieve van het publiek
Is-
Aangezien Maandag een deel van den
Kruisweg wordt opgebroken ter verwijdering
van een gedeelte van de niet meer in gebruik
zijnde tramsporen zal van dien dag af, tijde
lijk nog een omlegging der bussen, komende
uit Haarlem-Noord en gaande naar de stad,
noodzakelijk zijn. Er komt een tijdelijke
halte op het Stationsplein aan den kant van
Beynes, tegenover den. ingang van het
Station,
In de laatste dagen hebben wij in ons blad
uitvoerige mededeelingen gedaan over den
stand van de^financiën der gemeente Haar
lem, welke gegevens ontleend waren aan de
door B. en W. ontworpen begrooting voor
1935.
Het is ons thans mogelijk nog eenige inte
ressante aanvullingen daarop te geven.
Het reservefonds voor
bijzondere doeleinden.
Uit de begrooting van dit fonds voor 1935
was voor den niet-ingewijde niet op te ma
ken hoe het met de financiën staat.
Wij kunnen thans medeclcelen, dat op 31
December 1933 in dit fonds nog f 138.611.67
aanwezig was.
In den loop van 1934 is nog niet uit dit fonds
geput. Wel zijn in dit jaar aan Heemstede,
Bloemendaal, Haarlemmerliede en het P. E. N.
de schadeloosstellingen betaald voor de ver
mindering van het debiet aan gas, water en
electriciteit tengevolge van de annexatie, maar
dezelfde bedragen zijn op de rekening van het
fonds ook als inkomsten geboekt als ont
vangen van de bedrijven, zoodat dat op het
batig saldo van het fonds geen invloed heeft.
Tenzij de gemeenteraad in de komende
maanden van 1934 nog over een gedeelte van
het saldo mocht beschikken, zal op 31 De
cember van 1934 nog hetzelfde saldo van 31
December 1933 in het fonds aanwezig zijn, dus
138.611.67.
Voor de begrooting van 1935 hebben B. en
W. dit saldo ook onaangetast gelaten.
Er blijft dus een appeltje voor den dorst
aanwezig.
Voor de verrekening van de annexatie-scha
deloosstelling behoeft ook niet meer uit het
fonds gehaald te worden.
De annexatie,
schadeloosstelling
De geheele schadeloosstelling js thans defi
nitief geregeld.
Wij wezen er in ons nummer van Donder
dag op, dat in 1937 de laatste bedragen dooi
de gemeente betaald moeten worden voor de
10 jaarlïjksche schadeloosstelling aan de ge
meenten Heemstede, Bloemendaal en Haar
lemmerliede en het P. E. N.
Daardoor zal de begrooting voor 1938 van
een uitgaafpost van ruim 200.000 bevrijd
worden.
De schadeloostelling aan de verkleinde ge
meenten voor de derving van belasting is in
middels ook betaald. Daarvoor en voor het
dekken van het tekort op Tuinwijk is een
leening van 1.000.000 aangegaan. Gedepu
teerde Staten hebben goedgevonden dat die
leening in 10 jaar zal worden afbetaald!
Met die afbetaling zal in 1938 begonnen
worden. Het komt dus hierop neer, dat te be
ginnen met 1938 de lasten voor de schade
loosstelling met f 1QO.OOO per jaar zullen ver
minderen.
Tot en met 1947 zal Haarlem evenwel nog
steeds de financieele gevolgen van de annexa
tie ondervinden, want eerst dan zal de bedoel
de leening van f 1.000.000 geheel afgelost
zijn.
Het Pensioenfonds.
B. en W. deelen in de memorie van toelich
ting op de begrooting voor 1935 mede, dat de
watenschappelijk samengestelde balans van
het gemeentelijk pensioenfonds een te
kort oplevert van f 3,926,366,87. B. en W.
willen dit dekken door elk jaar een gelijk be
drag daarvoor op de begrooting te bren
gen, namelijk f 198,374. Dan zal het weien-
schappelijk tekort in 40 jaar weggewerkt
zijn.
Voor het eerst is die storting van 198,374 op
de begrooting van 1935 gebracht.
Wij vernemen, dat de wetenschappelijke sa
mengestelde balans door den deskundige dei-
gemeente, dr. Tyrksma te Hilversum, opge
maakt is naar den toestand op 1 Januari
934. Daarbij is natuurlijk nog geen reke
ning gehouden kunnen worden met de verla
ging van salarissen en loonen van het ge
meente-personeel waartoe de gemeenteraad
in Juli 1934 beiloten heeft. Die verlaging is
van invloed op de pensioenen die in de toe
komst aan het personeel dat nu in dienst is.
betaald zullen moeten worden. Het is nu
nog niet te zeggen of het wetenschappelijk
tekort daardoor belangrijk verminderen zal.
Ons werd er namelijk op gewezen, dat het
thans geconstateerde wetenschappelijke te
kort voornamelijk ontstaan is door het feit,
dat het pensioenfonds dateert uit den tijd
toen nog -z§er lage salarissen en loonen be
taald werden Later zijn die zeer belangrijk
gestegen, waardoor ook de pensioenen veel
hooger werden. Die hoogere pensioenen wer
den niet volkomen gedekt door de premies die
immers aanvankelijk ook laag waren. Boven
dien werd de stand van het pensioenfonds
ongunstig beïnvloed door het feit dat veel
personeel is afgevloeid voor den pensioenge
rechtigden leeftijd.
Loos alarm op Ameland.
Treiler kwam op eigen kracht vlot.
HOLLUM, 19 October (V.D.) Hedenmor
gen rapporteerde de kustwacht te Hollum het
vastloopen van een treiler op Ameland ter
hooogte van Ballum. Toen de reddingboot
gereed was om uit te varen kwam het schip
op eigen kracht vlot en stoomde in Noor
delijke en daarna in Oostelijke richting. De
treiler was vermoedelijk vanNederlandsche
nationaliteit.
(Wielrijders zullen niet bekeurd
worden, wanneer zij het rijwiel-
plaatje, op in het oog vallende
wijze, op de linkerborsthelft be
vestigd dragen).
Ha, alweer een oekase.
Op het rijwielplaat gebied
En een splinternieuwe fase
In dit tragi-komisch lied.
Voortaan mag je 't plaatje dragen,
Op je borst, de linkerhelft,
Waarom linker zult u vragen,
Is de rechter niet hetzelfd?
Neen u draagt uw andre orden
Altijd links ook, allemaal,
Waarom zou het anders worden
Voor den ridder van 't pedaal.
Links dus, dat is voorgeschreven.
Anders vrees 'k voor wat gebeurt,
Dat gij, voor uw „tegenstreven"
Van „rechtswege" wordt bekeurd.
Draag het gulden eereteeken
Op uw linkerborst gespeld
Dat het van uw trouw kan spreken,
Dat uw riks is neergeteld.
P. GASUS.
De begrafenisplechtigheid voor koning Alexan
der van Joego Slavië.
pag. 4
Te Turijn is gearresteerd dr. Pavelitsj, leider
der Kroatische emigranten.
pag. 4
De president van Spanje Zamora zou gewei
gerd hebben doodvonnissen te bekrachtigen
pag. 4
Op de Duitsche waddeneilanden zijn 10 lijken
aangespoeld: men vermoedt met de beman
ning van een verganen Finschen logger te
doen te hebben.
pag. 4
De Uiver en de Panderjager zullen resp. als
nummer vijf en nummer acht Zaterdagmor
gen in de Melbournerace starten.
pag. 6
De Tweede Kamer heeft het wetsontwerp tot
bescherming van leerlingen tegen besmet
ting door leerkrachten en de motie Krijger
aangenomen.
pag. 3
Geruchten als zou Donderdagmiddag een
stoomschip bij het Borkumer Rif zijn ge
strand bleken bij onderzoek onjuist te zijn.
pag. 3
Prof. Huizinga over de nieuwe spelling.
pa? 3
Nog eenige mededeelingen over de Haarlem
sche gemeentefinanciën.
pag. 1
Het ligt in het voornemen van de N.Z.H.T.M.
conductrices aan te stellen.
pag. 1
De zesde partij tuschen Keiler en Rajchenbach
is remise geworden.
pag. 8
De samenstelling van het voorloopig Neder-
landsch elftal.
pag 8
Laatste berichten.
pag.
ARTIKELEN ENZ.
R. P.: Een handelsartikel.
pag. 1
Van onzen correspondent te Londen: De
groote luchtrace.
pag.
Jhr. dr. J. C- Mollerus: De Duitsche handels
balans.
pag
A. J. C. VI.: Hendrik de achtste.
pag
De Winkelsluiting op Zondag.
Zondag begint de nieuwe regeling.
We herinneren er aan, dat a.s. Zondag de
nieuwe regeling van de winkelsluiting in wer
king treedt. De belanghebbende winkeliers
moeten een duidelijke kennisgeving in den
winkel ophangen op een van buiten af goed
leesbare plaats. Ter verkrijging hiervan moe
ten zij zich aanmelden op het politiebureau
des morgens van 10—12 en 's middags van
2—4 uur.
Op de fiets en zingend de
wereld door!
Werklooze Australiër reeds drie jaar
onderweg.
Een werklooze kantoorbediende uit Mel
bourne. Eric Malpas, 24 jaar oud, pakte op 25
Maart 1931 zijn fiets en ging gelijk zoovele
voorgangers al deden, op pad om de wereld te
bekijken en is nu in Haa'rlem Achtereenvolgens
heeft hij twintig landen bezocht, van Austra
lië ging hij naar Ceylon, Arabië Indië Egypte,
Malta, Engeland, Ierland, Schotland, Wales,
Canada, Ver. Staten, Mexico, Frankrijk en
Duitschland. In al deze landen heeft hij met
veel doorzettingsvermogen in zijn lijvig al
bum de noodige documenten verzameld, die
hij in andere streken weer kon voorleggen als
bewijs, dat hij werkelijk al een zeer langen
tocht achter den rug had.
Veel heeft hij op zijn reis gezien en beleefd,
tweemaal werd hij op zijn tccht door Duitsch
land gevangen genomen, doch men heeft den
zingenden fietser ten slotte weer rustig laten
doorpeddelen. Eric Malpas kende eenige ja
ren geleden de crisis, en ook nu heeft hij neg
dikwijls met financieele moeilijkheden te
kampen, maar hij zingt z'n misère weg en
fietst verder
Honderd Algerijnsche burge
meesters in verzet.
Ongehoorzaamheidsactie wegens
wijnbouwverordening.
Het stoffelijk overschot van den vermoorden koning van Joego-Slavië werd
op het affuit van een kanon van de Kathedraal te Belgrado naar het station
vervoerd om vandaar oer trein raar het familiegraf te Topola te worden
gebracht.
PARIJS. 19 Oct De ongerustheid der Alge
rijnsche wijnverbouwers over de onlanss uitge
vaardigde verordening betreffende den Alge-
rij nschen wijnbouw neemt van dag tot dag toe
j Nadat kort geleden een groote vergadering
j van wijnboeren en handelaren heeft plaats
i gevonden om te protesteeren tegen de veror
deningen, zijn gisteren ten stadhuize te Al
giers ongeveer 100 burgemeesters uit de pro
vincie bijeen gekomen, die zich ertoe verbon
den hebben met ingang van Maandag 22 Octo
ber a.s. alle betrekkingen tot de boven hen
geplaatste autoriteiten en de regeering te ver
breken zoolang de verordening niet is inge
trokken.
