HeiBdakfeijksie
Nog een aankomst.
De Fransche burger
52e Jaargang No. 15772 Verschijnt dagelijks, KeHalve op Zon- en Feestdagen Donderdag 22 NovemKer 1934
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72J4.
Bureaux: Grcoie Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN15 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels
ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze
Groentjes 13 regels ƒ0.30, elke regel meer ƒ0.10, uitsluitend a contant
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150-, Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid 2000.-, Overlijden 600.-, Verües van Hand, Voet of Oog 400 -, Verlies Duim f 75.-, Verlies Wijsvinger f 75.-. Verlies andere vinger f 30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 22 November.
Het Geval-Dupont.
Zooals gemeld heeft Lammot Dupont, di
recteur van het grootste bedrijf der Ameri-
kaansche oorlogsindustrie (ae firma Dupont de
Nemours) aan senator Nye geschreven, dat
hij vöprstander is van afschaffing der over
winsten van de wapenindustrie en van strikte
regeeringscontrole. Al eerder, tijdens het
onderzoek der commissie-Nye zelf was ge
bleken dat onder de Amerikaansche wapen-
industrieelen zelf het besef levendig werd dat
men op den weg naar den ondergang was
geraakt. Tegenover een ander lid der com
missie hadden zij zich in dien zin al uitge
laten.
Verwonderlijk is dit niet. Niemand is beter
op de hoogte van de ontzettende vernietigende
uitwerking der modernste oorlogsmiddelen dan
deze heeren zelve, Zij staan volstrekt niet zoo
onnoozel tegenover de zaak als die vele men-
schen, die zich een volgenden oorlog voorstel
len als een copy van den vorige instede van te
begrijpen, dat de uitwerking nog eens hon
derdmaal erger zou zijn. Het veelbesproken
gasgevaar nog daargelaten, kunnen zij precies
taxeeren wat de luchtvloten waard zijn.
Iedereen kan dat maar zeer weinigen doen
heti als hij het toestel waarmee v. d. Hoop,
v. Weerden Poelman en v. d. Broeke in 1924
(zes jaar na den oorlog) in 21 vliegdagen Indië
bereikten vergelijkt met de Uiver. die het nu
pas in 2 dagen heeft gedaan, en als hij boven
dien overweegt hoe enorm de vooruitgang in
sneiheid, in betrouwbaarheid, in veiligheid, in
laadvermogen is. De oorlogsvliegerij heeft
dienzelfden technischen vooruitgang ook
doorgemaakt. De industrie is daarbij enorm
uitgebreid, er zijn duizenden toestellen tegen
tientallen in 1914, en als er eenmaal een oor
log uitbrak zouden er binnen enkele maanden
tienduizenden toestellen zijn.
Het is niet de bedoeling van de heeren
Dupont c.s. dat hun fabrieken binnen enkele
dagen of weken volledig vernietigd worden.
Leveren aan Bolivia en Paraguay is wat an
ders dan een grooten oorlog zelf meemaken.
De Engelsche bladen, schrijvend over Du-
ponts brief, merken op dat men in Amerika
volstrekt niet gelooft aan 's mans „bekee
ring" maar van meening is dat hij zich tracht
te redden van de snel-groeiende publieke ver
ontwaardiging, en van de totale opheffing dei-
particuliere wapenindustrie. Dat is ook nog
een overweging. De verontwaardiging in Ame
rika is niet bepaald vreemd, als men bedenkt
dat het onderzoek der commissie-Nye heeft
aangetoond dat de firma Dupont de Nemours
tijdens den oorlog 1914-1918 orders ontving
tot een totaal van drie duizend millioen gul
den, en dividenden uitbetaalde die overeen
komen met 458 pCt. van haar maatschappelijk
kapitaal. Gezien de internationale organisa
tie van de „Merchants of Death", zooals de
Engelsche pers de particuliere wapenindustrie
noemt, kan men zich hieruit meteen een
voorstelling' maken van de winsten hunner
Europeesche collega's.
De heer Dupont toont zich in zijn schrij
ven ook een warm voorstander van de bevor
dering van den wereldvrede. Dit doet lichte
lijk humoristisch aan. Een of twee jaar gele
den heeft hij overigens een groot bedrag (ik
meen 50.000 dollar) als gift aan een Ameri
kaansche vredesorganisatie aangeboden, die
dit bedrag weigerde omdat zij van hem geen
geld wilde aannemen.
Maar zijn houding was toen ook al niet zoo
vreemd. Hjj en zijn collega's hebben er direct
belang bij zooveel mogelijk wapenen te leve
ren. maar zij hebben er, bij den huidigen
stand der techniek, allerminst belang bij dat
er een nieuwe wereldoorlog uitbreekt. Zij ver-
keeren in een volmaakt-paradoxalen toestand
En het is zelfs niet onaannemelijk dat de
meesten hunner wel van him eigen levensge
vaarlijke internationale concern verlost zou
den willen zijnonder voorwaarde natuur
lijk dat aan anderen, minder inzicht bezittend
dan zij. dan de kans werd benomen het op
nieuw te stichten en hen er uit te concurree-
ren.
Ik geef toe dat dit een beetje wonderlijk
klinkt, maar zakelijk geredeneerd is het vol
komen logisch. Deze menschen kennen beter
dan wie ook de duivelen die zij zelf ontketend
hebben en zijn in den toestand beland, dat,
zij tegen zichzelf beschermd willen wor
den! Natuurlijk zullen er wel bij zijn met min-
der vooruitzienden blik, maar de Duponts zijn
zeker niet de domsten!
Lammot Dupont heeft zelfs concrete voor
steilen aan senator Nye gedaan. Het wordt in
üeze omstandigheden voor de Europeesche re
geeringen wel erg moeilijk, te blijven doen
alsof er niets aan 't handje is. En meer en
meer blijkt, dat het onderzoek der commissie-
Nye ons een aardigen stap verder heeft ge
bracht op den weg naar dat inderdaad, met
goeden wil, volkomen bereikbare succes: het
voorkomen van een volgende massa-slachting,
die als zij ooit uitbrak zou geschieden op een
tot dusver nog totaal-ongekende wijze en op
een even-ongekende schaal.
R. P.
Verduistering van 200.000.
De beheerder van het Effectenkantoor
„Twenthe" te Hengelo, dat ongeveer een jaar
geleden aldaar door G. B. (die voreger te Haar
lem een betrekking had) werd opgericht,
heeft zich schuldig gemaakt aan manipula
ties, waardoor vele ingezetenen van Hengelo,
voornamelijk behoorende tot den kleinen mid
denstand, gedupeerd werden. Wij vernemen,
dat het tekort van dit inmiddels geliquideer
de effec '"mkantoor ongeveer f 200.000 be
draagt. Het onderzoek van de Justitie heeft
voldoende resultaten opgeleverd om tegen B.,
die de eenige firmant van dit effectenkan
toor was, een strafrechtelijke vervolging in te
stellen. Óp 4 December moet hij zich, als ver
dacht van verduistering van effecten, voor de
rechtbank te Almelo verantwoorden.
De Vorderingen der
Beschaving
Reuter meldt uit Belgrado:
De 13-jarige koning Peter van Zuid-
Slavië heeft tenslotte zijn moeder, konin
gin-weduwe Maria, weten over te halen,
hem de kamer te geven van zijn vader,
wijlen koning Alexander. De jonge koning
slaapt thans in het bed van zijn vader
en rondom bevinden zich de persoonlijke
bezittingen van den vermoorden vorst:
zijn sabel, zijn geweren, zijn lievelings
boeken en zijn oorlogsherinneringen. Aan
het hoofdeinde van zijn bed bevindt zich
een kort geleden geschilderd portret van
koning Alexander.
De N.R.Ct. zet hierboven: „Een aandoenlijk
bericht".
Wij zijn ook onder den indruk.
Volgens een bericht uit de hoofdstad van
Paraguay, Asuncion, behooren tot de Bo-
liviaansche krijgsgevangenen uit de jong
ste gevechten mannen van zestig en kna
pen van 14 jaar. De overgroote meerder
heid bestaat uit half-wilde inboorlingen.
Ook uit de hoofdstad van Bolivia. La
Paz, een tijding: De Argentijnsche ge
zant aldaar spreekt met kiem tegen, dat
onlangs groote hoeveelheden wapens en
munitie uit Argentinië naar Paraguay zou
den zijn gezonden.
Dit laatste is erg interessant. Het waren dus
geen groote hoeveelheden. Maar Bolivia en
Paraguay hebben geen eigen wapenindustrie
van eenige beteekenis. Wie laten de stakkers
van 14 en 60 jaar doorvechten? Hoeveel Uit-
banners van den Oorlog, onderteekenaars van
het Kellogg Pact, zijn erbij betrokken?
Het departement van oorlog te Washing
ton heeft een zwaar gepantserde tank van
8 ton gedemonstreerd, die in staat is op
een geaccidenteerd en omgewoeld terrein
een snelheid te bereiken van een mijl per
minuut. Legerofficieren hopen dat deze
tank de eerste zal zijn van groote hoeveel
heden tanks ten dienste van de infanterie.
De tanks zijn uitgerust met drie machine
geweren en loopen op rupsbanden, die
voorzien zijn van speciaal geconstrueerde
rubberplaten. In de tank is ruimte voor
den chauffeur en drie bedienaars van de
geweren, die door zware pantserplaten
worden beschermd. De kostprijs is 30.000
dollar per stuk.
Een mijl per minuut is 96 K.M. per uur.
Nog een groote „vooruitgang" dus.
Verdere commentaar overbodig.
De politieke activiteit van de Duitsche minis
ters dr. Ley en dr. Darré is beperkt.
pag. 4
Frankrijk gaat zijn luchtvloot uitbreiden.
Pa§' 1
Spanje wil de handelsovereenkomst met ons
land ratificeeren.
pag. 3
Het Britsche rapport over de constitutioneele
hervorming van Britsch-Indië verschenen.
pag. 4
Amsterdam bejubelde de Uiverbemanning.
■ipag. 11
De heer Plesman, directeur der K. L. M., is ge
ridderd.
P®€-'U
Regeering wil particuliere bouwers helpen.
pag. '3
Tweede Kamer over P. T. T. en Economische
Zaken.
pag. 3
Wegens belastingontduiking is tegen den di
recteur eener N.V. zes maanden gevangenis
straf geëischt.
pag. 3
De metaalbewerker, die te Koog aan de Zaan
zijn verloofde doodde, is tot zes jaar gevan
genisstraf veroordeeld.
pag. 0
De wissellooper uit Alkmaar, die met een be
drag van f 7000 was verdwenen, is gearres
teerd.
pag. 3
In een zandsteengroeve bij Luik heeft een in
storting plaats gehad, waarbij vijf arbeiders
om het leven gekomen zijn.
pag. 4
Het Zwaluwenelftal verliest van de Roode
Duivels met 10.
pag. 10
Bekende Haarlemmers: Zuster P. L. Schouten.
pag. 3
Laatste berichten.
pag. 7
ARTIKELEN, ENZ.
R. P-: Het geval Dupont.
pag. 1
De vorderingen der Beschaving.
pag. 1
Mr. E. Elias: Menschen en dingen uit mijn
Haagsche buurt.
pag. 3
Van onzen correspondent te Brussel: Het ka
binet Theunis le „mur d'argent".
pag. 4
Van onzen Londenschen correspondent: Een
prins treedt in het huwelijk
pag. 6
Van onzen Londenschen correspondent: De
vlootbesprekingen in kritiek stadium.
Dag. 4
J. B. Schuil: Hindoesche dansavond.
pag. 10
H. G. Cannegicter over Op Hoop van Zegen
door het Esther de Boer-van Rijk ensemble.
pag. 10
K. de Jong: Die Schopfung door het Doopsge
zind Zargkec-.
pag. 10
G. J. Kalt: R.K. Harmonievereeniging „St.
Caecilia".
pag. 10
Schaakrubriek.
pag. 9
Sport in "t kort.
pag. 9.
De Uiver kwam behouden aan
En juichend zijp wij opgegaan,
Om hem wel thuis te heeten;
Men heeft misschien, daarvan vervuld,
Een andre aankomst, in 't tumult
Een oogenblik vergeten.
Een stoomboot kwam uit Spanje aan,
Zooals zij jaarlijks heeft gedaan,
Steeds weer verbeid in spanning;
Hoog op de brug stopd Sinterklaas
Als kapitein, en Pietërbaas,
Zijn knecht, is de bemanning.
Zij brachten volle lading mee,
Vol ongeduld zijn alle twee,
Om die te komen schenken;
Aan menschenkindren, groot en klein,
Die nu al vol verlangen zijn.
Wanneer zij aan hen denken.
Maar al te goed weet Sinterklaas.
Dat er malaise is, helaas.
Ik ben 't hem wezen vragen;
Maar daarom zegt hij, en terecht,
Wordt juist mijn komst en van mijn knecht
Verwelkomd deze dagen.
Een enkle dag van blijde vreugd.
Niet slechts vcor d'onbezorgae jeugd.
Maar ook voor groote menschen;
Een enkle dag van zorgen vrij,
En nu juist extra dankbaar bij
Vervulling van hun wenschen.
Het geld daarvoor is goed besteed.
Het geeft weer nieuwen moed om leed
Door zorg verwekt, te dragen;
Om er eens even uit te zijn:
Maak Sinterklaasdag een festijn,
Juist, juist in deze dagen.
P. GASUS.
Britsche hulde voor de Uiver.
Lord Londonderry over Imperial Airways
en K. L. M.
LONDEN, 21 November (Reuter). Tijdens
de discussies in het Hoogerhuis over Lucht
vaartdiensten heeft de heer Hutchinson ge
zegd
„Het is een les voor ons geweest om de
verrichtingen gade te slaan van de Douglas-
machine in de onlangs gehouden Melbourne-
race. Het was een buitengewoon mooie presta
tie, vooral uit het oogpunt van handel en
verkeer".
Lord Londonderry wees er op dat in 1933
91.000 luchtreizigers van Engeland naar het
Vasteland gingen, waarvan 53.500 door Brit
sche vliegtuigen zijn vervoerd en 37.500 door
Fransche, Duitsche, Nederlandsche en Belgi
sche samen. In 1933 was de gemiddelde vracht
per ton en per mijl, welke door de Imperial
Airways werd vervoerd, bijna 90 pCt. hooger
dan die van de K. L. M. Lord Londonderry
bracht hulde aan de K. L. M., maar voegde
er aan toe, dat men moest doorgaan met het
nastreven van het doel, het Britsche lucht
verkeer op een sterke financieele basis te
bouwen hoewel men bereid moest zijn het voor
een langere periode financieel te steunen, dan
tien jaar geleden was voorgenomen.
moet voor de luchtvloot offeren
Crediet van drie en een
half milliard!
„0m niet bij Duitschland
ten achter te staan."
PARIJS, 22 Nov. (Reuter) Omtrent de
verklaring van den Franschen minister van
Luchtvaart, generaal Denain, afgelegd voor
de luchtvaartcommissie van de Kamer schrijft
de Petit Parisien, dat Denain verschillende ge
ruchten over de Duitsche militaire lucht
vaart heeft tegengesproken. Hij verklaarde
dat Duitschland in 1934 in het geheel niet
over een militaire luchtvaart beschikte. Het
overnemen van het luchtvaartcommando door
Goering heeft de Duitsche luchtvaart welis
waar een stuk vooruitgedreven, maar het zou
dwaas zijn te beweren dat Duitschland over
duizenden vliegtuigen beschikte.
Generaal Denain verzekerd, dat hij de Fran
sche luchvaart binnen zeer korten tijd tech
nisch op dezelfde hoogte zou brengen als de
Duitsche, als men hem de middelen maar
wilde toestaan.
De commissie keurde hierop voor de moder
niseering van de Fransche militaire lucht
macht een crediet goed van 31/2 milliard
francs, te verdeelen over drie jaar. Daarbij
komt het jaarlijksche begrootingsbedrag van
2 1/2 milliard francs.
DE MERAPI
DJOKJAKARTA. 22 Nov. (Aneta). De toe
stand van de Merapi blijft stationnair, on
danks de kort geleden plaats gehad hebbende
schokken, bleef de lavadom in de krater ge
heel intact.
Grondwetswijziging verwekt
ontevredenheid.
Al-Indisch congres wijst de voorstellen af.
BOMBAY, 22 November (V. D.) De leiders
van het Al-Indische congres hebben besloten,
een losse behandeling van de gisteren gepubli
ceerde voorstellen tot wijziging van de grond
wet af te wijzen. Zij verklaarden dat de stem
des volks zich heeft uitgesproken voor het
standpunt van het congres. Het blad van het
congres de Bombay Chronicle schrijft, dat het
congres geen grondwet zal aannemen, die
zich niet uitspreekt voor volledige en doeltref
fende controle van het leger, de financiën en
buitenlandsche zaken. Een zoodanige grond
wet kan Indië slechts krijgen door een verte
genwoordiging, die wordt samengesteld door,
verkiezingen, waaraan de volwassen bevol
king deelneemt. Alle Indische bladen in Cal
cutta noemen de voorstellen reactionnair.
NIEUW DELHI, 22 Nov. De algemeene in
druk van het rapport der commissie voor de
hervorming van de grondwet in Indië is deze
dat de Indische openbare meening het de
commissie euvel duidt, dat zij de verleenins
van den status van Dominion aan Indië niet
heeft goedgekeurd. De Indiërs hopen overigens
op een spoedige revisie van het voorgestelde
statuut wanneer de arbeiders-regeering aan
het bewind zal komen.
Smokkelaffaire bij
Wageningen.
38 revolvers in een sloot gevonden.
Woensdag werd door twee jongens in de
Nude bij Wageningen in een droge sloot langs1
den straatweg naar Rhenen een margarine
doos gevonden, waarin zich vier doozen met
revolvers bevonden, drie met tien en een met
acht stuks. Het waren revolvers van Belgisch
fabrikaat, systeem Browning. Deze vondst
houdt klaarblijkelijk verband met het vol
gende
De vorige week 'kreeg de marechaussee te
Ulft de medeaeeling, dat een Duitsche wa
penhandelaar in den nacht van Zaterdag op
Zondag een partij wapenen zou ontvangen van
een bende smokkelaars uit Eindhoven. De
transactie zou plaats hebben aan het Lexces-
veer te Wageningen. Onmiddellijk werden
door den kapitein der marechaussee te Arn
hem alle noodige maatregelen genomen de
partij wapens te onderscheppen en de smok
kelaars te arresteeren.
Zaterdag tusschen 6 en 7 uur kwam de Duit-
scher aan het Lexcesveer aan. Zeer belang
stellend informeerde hij naar het veer, of den
geheelen nacht kon worden overgezet enz. Een
uur later kwamen twee mannen aan. die met
een auto op wie de Duitscher kennelijk ge
wacht had. gekomen waren.
Het drietal zette zich aan een ta
feltje in een café en begon fluisterend een ge
sprek. Tenslotte werd de conversatie voort
gezet met briefjes. Het einde was. dat een dei-
twee naar de telefoon ging. Eindhoven opbel
de en vroeg een taxi te willen zenden naar
het Lexcesveer. omdat zijn auto stuk zou zijn
iDit bleek later onwaar, aan de auto haperde
niets). Er werd nu gewacht tot het sluitings
uur, waarna de drie mannen het café verlie
ten en in hun auto's gin een zitten. Enkele
uren later, een tijd na middernacht kwam er
een auto met den letter N. aan het Lexces
veer. welke door de marechaussee werd aan
gehouden. Deze auto zou dus de wapens be
vatten. Er zaten wel vier mannen in. ook uit
Eindhoven, zooals later bleek, echter geen wa
pens. De marechaussee nam alle 7 personen
voorloopig in arrest. Het bleek, dat de Duit
scher de koopsom reeds voldaan had nog voor
dat naar Eindhoven werd getelefoneerd. Dit
geld ontving hij terug. Daar overigens niets
verdachts kon ontdekt worden en de aange
houdenen van niets wisten, werden zij Zon
dag weder los gelaten. Een der vier bleek nog
een vonnis te zijnen laste te hebben, aange
zien hij hooger beroep had aangeteekend kon
hij ook hierom niet worden vastgehouden.
Het vermoeden ligt voor de hand, dat de
vier smokkelaars, die niet, zooals verwacht
werd, uit de Betuwe maar over Wageningen
het Lexcesveer bereikten, de zaak niet geheel
hebben vertrouwd en de wapens nabij Wage
ningen in de diepe volgegroeide sloot hebben
vex-stopt, voor zich naar de afgesproken plaats
te begeven. In een der volgende nachten heb
ben zij ze weer gehaald, waarbij één doos is
achtergebleven.
Woensdagmiddag is door de marechaussee
met een politiehond de omtrek van de vind
plaats afgezocht, er is echter niets meer ge
vonden.
Een goede vriend is Keter
Vriendschap bracht in het ziekenhuis.
Woensdagmiddag ontstond te Tegelen een
vechtpartij toen een schoenmaker, zekere
Daehnen, zijn vriend, Faessen. de deur wees.
Bij deze vechtpartij maakte D. gebruik van
een schoenmakersmes, terwijl F. zich met een
bezemsteel verdedigde. Met eenige snijwonden
welke van ernstigen aard zijn, werd de
..vi-iend" naar het ziekenhuis te Tegelen ver
voerd, waarheen ook de schoenmaker ver
voerd werd. die er minder ernstig aan toe is.
Ter gelegenheid van de aankomst der .Uiver'-bemanning werd Woensdagavond te Amsterdam een groot diner gehouden in het Carlton hotel.
Een foto tijdens de speech van den tafelpresident, ir. de Vogel. V.l.n r.Z. Exc. minister Kalff, mevr. de Vlugt, ir. J. F de Vogel, Z. Exc.
minister de Wilde en gezagvoerder Parmentier. Achter dezen de burgemeester van Amsterdam, dr. W. de Vlugt. Tegenover den heer Parmiotier
de heer en mevr. Möll
