Het trekpaard.
Hit ff
52e Jaargang No. 15816 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Woensdag 16 Januari 1935
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: F. W. PEEREBOOM UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
en ROBERT PEEREBOOM. COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOMt
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post 3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72J4.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10000
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
ADVERTENTIëN15 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en aanbod 14 regels
ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze
Groentjes 13 regels f 0.30, elke regel meer f 0.10, uitsluitend contant
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid ƒ600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger ƒ150.-, Elke andere vinger ƒ50.-, Arm- of Beenbreuk 100.-.
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Verlies Duim f 75.-, Verlies Wijsvinger f 75.-. Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN
Tijdens en na de stemming.
Saarbrücken, Dinsdag 15 Jan,
De dag van Maandag was in spanning, doch
in volmaakte rust doorgebracht. Om vijf uur
namiddags werden de lichten ontstoken in
het groote Wartburggebouw, dat gelijk de
naam aanduidt, aan de evangelische
meen te toebehoort. Dadelijk daarop begon
de telling in de benedenzaal. Driehonderd
neutrale tellers, gekozen uit de voorzitters der
stemlbureaux, werden opgesloten en mochten
tot het aflezen van het resultaat deze ruimte
met het daaraan grenzend ververschingslo
kaal niet verlaten. Aan dezen maatregel werd
streng de hand gehouden. Ik trof in de gan;
twee Luxemburgsche rechtsgeleerden, die toen
zij zich even verwijderen wilden, een verkeerde
deur namen en buiten de zaal terecht kwa
men. Zij werden er toen op geen voorwaarde
meer binnengelaten en dus verder van de
telling uitgesloten. Op deze manier werd ieder
contact met de buitenwereld voorkomen en
het geheim van de telling bleef tot het laatste
toe bewaard. Van de ruime perstribune af kon
men wel heel duidelijk zien, wat er beneden
aan de tafeltjes gebeurde, en door een verge
lijking der stapels biljetten kreeg men al heel
spoedig den indruk dat een der partijen sterk
domineerde. Op den uitslag, welke tenslotte
voor den dag is gekomen, had echter niemand
gerekend, zelfs de overwinnaars niet. Des
avonds om elf uur geloofden de meesten nog
aan een percentage van tusschen 20 en 25
voor den status quo. Intusschen zag men daar
beneden eenige stapels maar steeds dikker
worden en de anderen in vergelijking daarmee
steeds kleiner, zoodat om omstreeks drie uur
men algemeen tot 15 procent voor status quo
afgedaald was.
De telling geschiedde aan vijf tafeltjes,
ieder met 6 tellers. Gezien de warmte in de
zaal waren deze meest in hun overhemd aan
het werk. Tot groote voldoening van vrijwel
alle aanwezigen was er een rookverbod uitge
vaardigd, waaraan strikt de hand gehouden
werd. De bussen werden aangedragen door
Engelsche soldaten die de ledigen weer naar
buiten sleepten. De inhoud van een bus werd
op een tafel uitgeschud en de tellers verdeel
den den inhoud onder elkaar. Daarna ontde
den zij de biljetten van hun blauwe envelop
pen, welke op den grond gesmeten werden.
Vervolgens werden de stembriefjes gesor
teerd en geteld. Om elk honderdtal werd een
elastiekje gedaan en tien pakjes van honderd
werden samen in een bruin kruisband verpakt.
De protocollen en de gesorteerde biljetten dei-
tafels werden tenslotte gecentraliseerd voor
het opmaken der centrale cijfers. Met eenige
onderbrekingen voor rust en verversching
duurde dit nauwkeurige werk. dat met groote
ernst en voortvarendheid ondernomen werd,
van vijf uur 's avonds tot ongeveer zes uur in
den morgen.
De tribune voor de pers en het publiek was
den geheelen nacht druk bezet en het ensemble
van benedenzaal en bovengalerij bood een
schilderachtigen en bonten aanblik. De ver
gelijking welke zich aan ieder opdrong was die
van de sorteerzaal van een heel groot post
kantoor. Bij de perstribune waren twee ruime
werklokalen, een telefooncentrale bediend
door vier meisjes, een vijftiental cellen, ter
wijl eveneens voor een uitstekend buffet was
zorg gedragen. Iedereen is het er over eens, dat
de technische regeling zoowel van het plebis
ciet zelf als van de daarmee in verband staan
de journalistieke aangelegenheden niets te
wenschen over heeft gelaten. Vooral de tele
graaf en de telefoon hebben dank zij een uit
nemende organisatie het hoogste gepresteerd.
Tegen dat de telling in ae vroege morgen
uren op haar einde liep, verflauwde de be
langstelling even. Overal vond men in de
ongemakkelijkste houdingen slapende
bladschrijvers en functionnarissen. Een statige
Engelsche kolonel had zich over vier stoelen
uitgestrekt en snurkte. Hij bood een schouw
spel, dat vooral de fotografen aanlokte. Tegen
zeven uur ontwaakt de levendigheid weer. Men
voelde hoe met iedere minuut de spanning- steeg
en de atmosfeer zwaarder werd. Om acht uur
nam de voorzitter, Rohde het woord om mede
te deelen, dat de definitieve en. volledige uit
slag om kwart over acht bekend zou worden
gemaakt. Precies op tijd las de voorzitter van
de plebiscietcommissie den aanhef van het
protocol voor en gaf daarna het woord aan
een van zijn secretarissen, die cijfers duidelijk
uitsprak, maar zich hier en daar nog al eens
vergiste. Toen het eindcijfer opgelezen was
verhieven zich de op de tribune aanwezige
Duitsche journalisten en fotografen van hun
zetels en hieven een lang en langdurig ge
juich aan. Daarop verlieten de tellers, die
over het algemeen zeer vermoeid waren en
alle andere aanwezigen zoo snel mogelijk de
zaal, hetgeen tot groote moeilijkheden bij de
vestiaire aanleiding gaf.
Voor den Wartburg stond van vijf uur
's avonds den ganschen nacht door een com
pacte massa nieuwsgierigen, die bij het ver
nemen van den uitslag luide en herhaalde
vreugdekreten slaakten. Het was toen kwart
voor negen geworden en de stad was in een
dichten mist gehuld, die pas tegen elf uur
volkomen opgetrokken is, Zij, die geen eigen
auto tot hun beschikking hadden, moesten te
voet gaan, want het gemeentebestuur heeft
het tramverkeer voor dezen dag volledig stop-
gelegd. De winkels zijn zonder uitzondering
gesloten. Toen wij den Wartburg verlieten,
luidden alle klokken der Saar, vlaggen wappe
ren en sieren gevels. Opvallend veel zwart-wit-
rood en zelfs nog wat oude keizerlijke vlaggen.
Tot op dit oogenblik, twaalf uur ME.T., is
alles rustig en aan alle zijden heerscht een
groot optimisme. Men vertrouwt, dat de vol
maakte discipline, welke het Duitsche front
onder zijn leden heeft weten te handhaven,
ook nu nog bestendigd zal worden. De leiders
van het Duitsche front weten heel goed, dat
gewelddadigheden en aanslagen een bijzonder
slechten indruk zouden maken te Genève,
hetgeen zij, zeker zoolang een definitieve be
slissing daar nog niet gevallen is, willen
voorkomen.
Het leven op straat is geanimeerd, vroolijk,
maar niet strijdlustig, en men hoort in de
binnenstad bijna geen gezang of geschreeuw.
Wel verspreidde zich om een uur of acht het
bericht, dat Max Braun en Fritz Pfordt voor
hun eigen veiligheid in arrest waren gesteld.
Maar een bevestiging van dit bericht heb ik
niet kunnen krijgen. Omstreeks drie uur in
den nacht werd bekend, dat een honderdtal
politie-beambten, ondergebracht in de oude
Uhlanenkazerae aan de Mainzerstrasse, het
plan hadden gesmeed om een overval op den
Wartburg te doen. Dit plan is uitgelekt, door
dat een der betrokkenen met een Fransch
journalist over sprak, hetgeen door een toe
vallig voorbijkomend ambtenaar afgeluisterd
werd. Oogenblikkelijk liet het hoofd van de
internationale politie, de Noor Lie de kazerne
bezetten. Negen aanstokers werden naar de
gevangenis overgebracht, terwijl ook de com
missaris van politie, Machts, eertijds in de
zelfde functie in Mainz werkzaam, in hechte
nis werd genomen. De juiste beteekenis en de
omvang van deze kleine Putsch kan niet
worden vastgesteld. Men interpreteert het
algemeen als een laatste wanhopige poging
van de voorstanders van den status quo, die
gehoopt hadden door het ongeldig maken van
de stemming uitstel van executie te verkrijgen
Hedenavond om zeven uur vertrekt de vol
tallig plebiscietcommissie naar Genève. Een
speciale trein wordt gevormd voor het ver
voer der leden met hun ambtenaren en verder
van 60 kisten, bevattende de stembiljetten,
welke te Genève verbrand moeten worden in
tegenwoordigheid van het bureau van den
Volkenbond. Aan dezen uittocht, waarmede
de volksstemming in de Saar beëindigd wordt,
zal men een plechtig karakter geven. Het Duit
sche front heeft zijn leden opgeroepen om deel
te nemen aan een fakkeloptocht door de stad,
Dit wordt natuurlijk een gevaarlijk oogenblik.
maar zoo juist deelden een paar officieren van
de vreemde bezettingstroepen mij mede. dat
zij, hoewel op alles voorbereid, vol vertrouwen
in de gematigdheid en de tucht der Saar-
landers dezen avond tegemoet zien.
J. GRESHOFF.
VOOR PRIMA
GEBRUIKTE AUTO
EERST NAAR
GARAGE KEMPER
IN DEN HOUT
(Adv. Ingez. Med.)
Een voorzitter vertelt over het
Saarplebisciet.
Stemming met... soep en twee worsten.
Velen waren zenuwachtig
In 1937 weer narcissen-
export naar Amerika?
Omtrent de opheffing van alle beperkende
bepalingen betreffende den invoer van nar-
cissenbollen in de Ver. Staten met ingang
van 15 Dec. 1936, vernemen wij nog uit Lon
den, dat het verbod van invoer van narcis-
bollen, dat oorspronkelijk is uitgevaardigd
om de Amerikaansche bollencultuur te be.
schermen tegen het binnendringen van ziekte
kiemen, gebleken is zonder resultaat te blij
ven. Daarom heeft Wallace de belemmeringen
opgeheven met ingang van 15 December 1936.
Eenige tusschenstaatsehe belemmeringen zijn
met ingang van 1 April 1935 opgeheven.
In vakkringen verwacht men als gevolg
van dit besluit over eenige jaren een opleving
in de narcissenexport. De termijn van ophef
fing is op 15 December 1936 gesteld, omdat
men de Amerikaansche cultures en hande
laars nog gelegenheid wil geven zich aan te
passen en hun voorraden op te ruimen.
Met vele burgemeesters, ook uit on
ze omgeving, zijn ook verschillende
particulieren meegegaan naar het
Saai-gebied als voorzitters van de
stembureaux bij het plebisciet. Onder
hen was de heer A. van Rcnesse, die
ons zijn ervaringen vertelde. Uiter
aard zijn het persoonlijke indrukken
van een bepaald stembureau, doch
zooals gebleken is was de mentaliteit
van de geheele Saarbevo'king gelijk
en geven deze indrukken een aardig
beeld hoe het bij de stemming is toe
gegaan.
De heer Van Refiesse was voorzitter van
een stembureau te St. Wendel en had, even
als de meeste bureaux, ongeveer zes honderd
vijf en twintig kiezers
Zij stonden in een lange gebogen rij, van
de deur tot voor de tafel van den voorzitter.
Stuk voor stuk kwamen zij bij de tafel
overhandigden hun pas. Deze werd afgestem
peld nadat de voorzitter een stembiljet had
afgegeven.
Tientallen moesten langen tijd wachten, eer
de formaliteiten waren afgeloopen en zij
wachtten, aldus de heer Van Renesse, in voor
beeldige stille orde. Doch nergens was van een
gedrukte stemming sprake. Men kwam, wacht
te in zwijgzaamheid en deed zijn plicht.
Wel waren velen zenuwachtig. Zij waren
bevreesd dat zij door een foutje hun zoo waar
devolle stem ongeldig zouden maken. Niet al
leen de stemmers waren in vele gevallen ze
nuwachtig. ook verschillende voorzitters is
dit overkomen. In een enkel geval zijn zij zelfs
ontheven moeten worden van hun functie,
omdat zij de kiezers niet meer de baas bleven
Gelukkig is dit aan geen enkelen Neder
lander overkomen. Wel was er een Neder-
landsche burgemeester (wij willen geen naam
noemen), die ontheven moest worden van de
functie van teller. Hij bleek door zenuwen
overmand te zijn.
Als de kiezer zijn plicht had gedaan
naar het hem aangewezen stemhokje was ge
gaan, waar hij zijn biljet had ingevuld,
bracht hij in een gesloten envelop zijn schat
naar den voorzitter.
„Telkens als ik een enveloppe kreeg", aldus
de heer Van Renesse, „hield ik de stem boven
de gleuf van de bus. Terwijl de kiezer zijn
stempelde pas terug kreeg liet ik hem zien dat
ik zijn stem in de bus liet vallen".
Van *s morgens half acht tot kwart over
elf 's avonds is de heer Van Renesse op zijn
post geweest.
In een boekwerkje stonden zijn instructies.
Alles was gereglementeerd. O.a. was voorge
schreven dat de voorzitter „de stembus niet
alleen mocht laten". Toch is dit één keertje
noodig geweest, maar de beide antipoden die
de voorzitter moesten assisteeren, de Eenheids
frontman en de man van het Duitsche Front,
die bij den heer Renesse aanvankelijk eenige
ruzie hadden gekregen, doch later in voorbeel
dige orde samenwerkten, zorgden er samen
wel voor dat er niets met de stembus is ge
schied.
In den middag kwam de burgemeester van
St. Wendel den voorzitter eten brengen. Hij
kreeg een Eintopfsgerichtsoep met twee ge
weldige stukken worst
„Over het algemeen", vertelde de heer Van
Renesse, „hadden de Nederlanders een buiten
gewoon goeden naam in het Saargebied. In zijn
hotel was een Oberkellner die de verzekering
gaf dat de Hollanders veel meer gezien waren
dan de andere. De kellner gaf als voorbeeld,
dat de Saarlanders hun meisjes wel onder de
(Einde Juni a.s. zal te den Bosch
een groote nationale tentoonstel
ling van het Nederlandsche Trek
paard worden gehouden.)
Dit is een denkbeeld om te prijzen,
Het paard wordt weinig meer geëerd,
Het kan slechts in de achting rijzen
Wanneer het wordt geëxposeerd.
Het rijpaard, vlug, nerveus en sierlijk,
Wordt vrTiswaar nog hoog geacht,
Het trekpaard, meer eenvoudig dierlijk,
Is overtroefd in paardenkracht.
Wij snellen snorrend langs de wegen,
Naar een steecjs haastiger verschiet,
En komen wij een trekpaard tegen,
Dan zien wij 't in den regel niet.
Als 't voor ons uit loopt in de straten,
Dan brommen wij op 't trage paard,
Wanneer 't ons niet voorbij kan laten
En het ons remt in onze vaart.
Ik geef dus graag de informatie:
In Juni zal dit nobel ros,
De paardenbloem van onze natie,
Tentoongesteld zijn in den Bosch.
Dan hoop ik, dat uit alle streken
Het brave dier bezoekers wekt,
En niet slechts Letterlijk bekeken,
Maar ook figuurlijk nu nog trekt.
Hij, die ons sinds het grijs verleden
Een dienaar was en trouwe vriend,
Heeft, half vergeten in het heden,
Dit op z'n minst aan ons verdiend.
hoede dorsten te stellen van een Hollander,
want de Hollanders hadden bovenal een groot
vertrouwen."
Over de regeling was de heer Van Renesse
niet erg te spreken en met hem de anderen.
Niet wat betreft de regeling voor de stemming
zeif, want die was wel in orde. Maar de huis
vestingEr is heel wat met de voorzitters
Sommigen moesten gedrieën op een kleine
kamer slapen, en voor dat velen hun inkwar
tiering hadden gevonden, had ook heel wat
voeten in de aarde.
Persoonlijk had de heer Van Renesse pret
tige herinneringen aan de stemming. Inci
denten van beteekenis hebben zich nergens
voor gedaan, de regelmatige rustige wijze
van stemmen in zijn bureau vergemakkelijk
te zijn taak ten zeerste.
Oude menschjes, die soms zelfs per bran
card gebracht werden, gaven rustig en zon
der eenig commentaar hun stem af. Gelijk
de jongeren. Alles was eender, met niemand
werd een uitzondering gemaakt.
Onze mariniers zullen waarschijnlijk van
Saarbrücken uit een bezoek brengen aan de
slachtvelden van Verdun. Voor deze reis
wordt een spaarpotje gemaakt. „Enal
dus besloot de heer Van Renesse in vertrou
wen. ..Karei Lotsy. die ook een stembureau
voorzitter was, heeft zijn vergoeding voor dit
werk afgestaan voor dit mariniers-uitstapje.
Het is snel voorbijgegaan: het plebisciet.
De burgemeesters der verschillende gemeen
ten zijn reeds bijna allen weer aan het werk
gegaan. In onze omgeving zijn ook de mees
ten weer aan den dagelijkschen arbeid.
Het Saarplebisciet was een kort inter
mezzo.
Jhr. Mr. Dr. A. Röell.
Heden 20 jaar Commissaris der Koningin.
Heden, Woensdag, is het 20 jaar geleden, dat
Jhr. Mr. Dr. A. Röell het burgemeesterschap
van Amsterdam verwisselde met den hoogen
post van Commissaris der Koningin in Noord-
Holland.
Een officieele viering van het feit had niet
plaats.
De plaatsing bij de
Werkverschaffing.
De controle bij het gebouw Wartburg te Saarbruecken, waar de telling der
stemmen, plaats had, was buitengewoon streng, zij, die er toegang hadden,
moesten drie controleposten passeeren,
Over de leeftijdsgrens.
Door den Minister van Sociale Zaken is een
schrijven gezonden aan de gemeentebesturen
inzake de plaatsing bij de werkverschaffing
waarin o.a. wordt medegedeeld „Tot nog toe
kunnen hoofden van gezinnen en kostwinners
eerst voor plaatsing bij de werkverschaffing
in aanmerking komen, zoodra zij den leeftijd
van 23 c.q. 18 jaren hebben bereikt. Voor het
verkrijgen van steun geldt deze leeftijdsgrens
niet. Teneinde nu in dit opzicht overeenstem
ming aan te brengen, zal, te beginnen met 1
Februari a.s. een bepaalde leeftijdsgrens voor
plaatsing in de werkverschaffing komen te
vervallen. Gehandhaafd blijft echter de bepa
ling, dat zij, die na 1 April 1934 tijdens hun
werkloosheid zijn gehuwd, niet als gehuwden
worden geplaatst, dan nadat zij na hun huwe
lijk tenminste drie maanden in het vrije be
drijf hebben gewerkt. Diegenen, die gaan hu
wen, terwijl zij als kostganger waren geplaatst
kunnen in aanmerking blijven komen, als
kostganger, zoolang zij nog geen drie maan
den in het vrije bedrijf hebben gewerkt. Het
ligt voor de hand dat slechts zij als kostwin
ners mogen worden beschouwd van wie wer
kelijk vaststaat, dat zij in het levensonder
houd van het gezin, waartoe zij behooren, kun
nen voorzien."
De regeling van de plaatsing van kostgan
gers bij de werkverschaffing blijft onveran
derd van toepassin s.
De Commissie van Drie voor de Saar heeft tot
teruggave van Saarland aan Duitscliland ge
adviseerd.
pag. 4
Het oordeel van Flandin en Goebbels over de
beteekenis van de Saarstemming.
pag. 4
De Nederlandsche Saarvoorzitters zijn weer
thuis.
pae 3
Kaasproducenten verzetten zich tegen de
s leun regelingen.
pag. 3
Van 1019 Mei zal te Amsterdam een bouw
en architectuurtentoonstelling worden ge
houden
pag- 3
Jhr. rar. dr. A. Roell is heden 20 jaar Commis
saris der Koningin.
pag. I
Op de luchtlijn naar Indië dreigt een liieuwe
concurrent.
pag. 2
Een onderhoud met een voorzitter van een
stembureau in het Saargebied.
pag. 1
A. van Kalken heeft het Nederlandsch record
100 Meter schoolslag verbeterd.
pag 7
Bekende Haarlemmers: de heer Ch. C. Wolff.
pag. 3
ARTIKELENENZ.
J. Greshoff: Indrukken uit het Saargebied.
pag. 1
Jhr. dr. B. de Jong van Beek en Donk: Nieuws
uit Zwitserland.
pag. 4
J. H. de Bois over: De teekenles van Michiel
Sweerts.
pag. 3
over een Heyermansherdenking
pag. 5
J. B. Schuil
door Palvu te IJmuideu.
K. de Jong: Concert der H. O. V.
II. L. Warnier: IJshockey.
Langs de Straat: J. C. E. De sigaar.
Damrubriek.
pag. 5
pag. 7
pag. 3
Saarlandstrasse te Berlijn.
Stresemann's nagedachtenis moet er voor
wijken.
De Pruisische minister-president Goering
heeft goed gevonden om de Stresemann-
strasse te Berlijn bij het Anhalter-station te
veranderen in Saarlandstrasse
Koudegolf inplaats van
zomertemperatuur.
KARACHI, 15 Januari (V. D.) Van de grens
van Beloetsjistan af heerscht in het gebied
van Noord-Indië een hevige koude, tenge
volge waarvan o.a. te Nausharro In de Sind,
waar gewoonlijk de heetste zomer-tempera-
turen van Indië heerschen de thermometer
vijf graden onder het vriespunt daalde.
MAX BRAUN KONDIGT EEN REDEVOERING
TE PARIJS AAN.
PARIJS. 16 Januari (V. D.).
Het socialistisch-communistisch eenheids
front te Parijs heeft voor Vrijdag a.s. een
groote rede van Max Braun aangekondigd, die
zal spreken voor de Liga voor Menschen-
rechten.
De „Ami du Peuple" eischt van de Fran-
sche regeering, dat- zij elke politieke werk
zaamheid van Duitsche emigranten in Frank
rijk za! beletten en ook Max Braun za! ver
bieden in de genoemde vergadering het woord
te voeren.
Ds. W. Kremer naar Haarlem?
Beroepen door de Chr. Geref. Kerk in Noord-
Haarlem.
De Kerkeraad van de Christelijk Gerefor
meerde kerk in Noord-Haarlem heeft in de
vacature, ontstaan door het vertrek van Ds.
K. G. van Smeden, beroepen Ds. W. Kremers,
uit Leeuwarden.
Ds. W. Kremer werd 1 Maart 1896 te Zwolle
geboren, aanvaardde op 31 October 1926 het
predikambt te Kornhorn en vertrok in 1932
naar Leeuwarden.
