Lettereim in Kunst
BIOSCOPEN.
JONGENSBOEKEN
Radiomuziek der week
een voorbespreking
Radio-Procramma
i
RADIO MOORS n.v.
ATERD'A'G 15 JU Ni 1935
HAAREE M'S DAGBEAD
8
Magda Schneider
REMBRANDT THEATER
„Win ternachts traum'', met o.a.
Magda Schneider en Wo3f AI-
bach-Retty.
Het is een uiter
mate kluchtige ge
schiedenis. die deze
■week in het Rembrandt,
Theater te beleven valt
Een geschiedenis, waar
in verwikkelingen en
misverstanden, ver
dachtmakingen en
verdenkingen, sport
èn avontuur een voor
naam bestanddeel vor
men en waarin ten
slotte ook de liefde
haar traditioneele i
woordj e meespreekt.
De guitige Magda
Schneider ontmoeten
we hier als het lieve,
eenvoudige kantoor
meisje, dat met haar „beschermheer"', den
plichtsgetrouwen hoofdkassier en een anderen
employé het Oudejaarsfeest in het bergland
gaat doorbrengen. Dat uitstapje is voor Magda
en haar gezelschap een bron van veel plezier
maar tevens van heel wat narigheid, want
zij worden er in de eerste plaats voor de ver
keerden aangezien, vallen verder in handen
van oplichters en worden tot overmaat van
ramp overvallen door den directeur en zijn
assistent, die den kassier ten onrechte van
fraude verdenken. Magda verliest bovendien
haar hart aan een pseudo ski-leeraar, wat
aanvankelijk ook al weinig aangename gevol
gen heeft. Natuurlijk ontwart zich tenslotte
het kluwen van verwikkelingen, worden de
boosdoeners gestraft, de onschuldigen in eere
hersteld, de misverstanden opgehelderd en
eindigt de historie met een verloving, maar
voordat het scherm over het „happy end" valt
gebeuren er allerhande zaken, die wij om
aan het verhaal geen afbreuk te doen, niet
zullen verklappen.
„Winternachtstraum" is een film, waarmee
ge ongetwijfeld een genoeglijken avond zult
doorbrengen. De dialoog is vlot en geestig.
Magda Schneider en Wolf Albach-Retty zijn
goed op dreef en zingen een paar pakkende
melodietjes. Hans Moser. Theo Lïngen en Ri
chard Romanowsky, die een paar prachtige
creaties te zien geven, zorgen er voor, dat de
lachsalvo's niet van de lucht zijn.
Het voorprogramma bevat het binnen- en
buitenlandsche journaal, waarin o.a. het on
geluk op de Gouwe en de Derby te Epsom is
opgenomen, voorts een kostelijk teeken
filmpje „Rhythm on the bow" en een film
in kleuren over de schoonheid van Rothen-
burg.
Het variété is in handen van de Mary-Erik-
Comp., twee heeren en een dame, die, in
kleurige kleedij gestoken, een paar sierlijke
dansen op de rolschaats demonstreeren. Er
komen ook een paar pony's aan te pas en
deze aardige viervoeters voelen zich op de
planken best thuis. Een werkelijk zeer ge
slaagd intermezzo!
James Cagney.
CINEMA PALACE.
Twee dagen in de nor.
Cinema Palace biedt
vrooiijkheid voor re
genachtige dagen. Het
is licht en zonder pre
tentie, wat er geboden
wordt, en ook zonder
de gebruikelijke at
tracties als sex-ap-
peal en sensatie.
De hoofdfilm is een
werk van den humo
rist Ray Enright, en.
al is The St. Louis
Kid (Twee dagen in
de nor) niet zijn
meesterstuk, toch be
vat het tal van aar
dige scènes, welke?
aantrekkelij kheid
voornamelijk ligt ii
het spel van de acteurs James Cagney er
Allen Jenkins, die voor twee vrachtrijders fun-
geeren, goeie eenvoudige jongens, maar die
door het noodlot nog al eens met de gevan
genis in aanraking komen.
Het is een prettige gevangenis, waarvan de
directeur met de gevangenen in een gemeen
schappelijk vertrek siaapt en bewakers en be
waakten zich samen den tijd korten met bier-
drinken en kaarten.
„Hè, gaat u nou al weer weg!", klaagt de ge
moedelijke directeur, als een der gevangenen
wordt ontslagen.
Behalve in deze genoeglijke gevangenissfeer
vindt de op knokpartijen beluste bioscoop
bezoeker iets van zijn gading in de talrijke
bokstafereelen, waarbij op de uit komische
twee-acters bekende wijze blauwe oogen en
lijkgeslagen lichamen aan de orde van den
dag zijn.
De geschiedenis, waarom het hier handelt,
heeft wel niet zoo heel veel te beteekenen,
maar loopt uit op een geestig en verrassend
slot.
James Cagney met zijn onverstoorbare
goedgehumeurdheid en Allen Jenkins als zijn
lobbes-achtige, maar pootige kameraad, hou
den er den gang in. Behalve deze hoofdper
sonen zijn er een paar komische typeeringen,
die de aandacht trekken. Vermakelijk is voor
al Arthur Aylesworth als rechter Jones. Voor
een echte boef met de daarbij passende tronie
zorgt Harry Woods als Louis. Patricia .Ellis
heeft de eenige en dan nog bescheiden meis-
jesrol in dit ironische verhaal en zij brengt
door haar lieve verschijning het element van
charme aan.
Een ook al op het vermaak om hardhandig
heden speculeerende film, waarin de dubbele
beteekenis van het woord „seal" (zeehond en
zegel) de aanleiding verschaft tot de intrigue,
houdt het bij-programma in denzelfden stijl.
Hoofdpersoon is een goed gedresseerd exem
plaar van het zeehondengeslacht.
Ook de afwisselend Fransch en Hoüandsch
sprekende jongleur Carman handhaaft tijdens
de pauze het vroolijke. ietwat ironische karak
ter der voorstelling. Met een gemoedelijke
vlotheid werkt deze artist, schijnbaar spelend
zijn toeren af.
Een documentaire film. aan den groei van
peulvruchten gewijd en de gebruikelijke jour
naals voltooien het program.
Jean Harlow.
FRANS HALS THEATER.
Tropenstormen.
.Tropenstormen" speelt in Cochin-China
op een rubberplantage, waar het moordende
klimaat van den Europeaa. het uiterste vergt.
De schier ondragelijke hitte, de soms plotse
ling opkomende orkaan, de regentijden, de
jungle, het is allemaal zoo enerveerend en
kan zoo zenuwsloopend zijn, dat men er zich
zelf verliest. Een krachtige persoonlijkheid
als de opzichter Dennis Carson, prachtig uit
gebeeld door Clark Gable, is er tegen opge
wassen. d.w.z. tot op zekere hoogte, maar van
het jonge mooie vrouwtje van den pas aan
gekomen ingenieur Cary Willis. Gene Ray
mond, vergt het te veel. Behalve de reeds ge
noemde omstandighe
den werken ook het
vele alleen zijn, de ro
mantische natuur en
haar dankbaarheid
tegenover Dennis Car
son die het leven van
haar man redde, er toe
mee, dat Babs Willis
(Mary Astor) zichzelve
vergeet en verliefd
wordt op Dennis. Door
de geheele film heen
duikt steeds weer op,
de kleine wilde kat
Vantine(Jean Harlow),
die telkens zorgt voor
voor de note gaie. Het is moeilijk te zeggen, wie
van de drie voornaamste spelers, Jean Har
low, Mary Astor en Clark Gable, in deze film
de eerepalm zou moeten worden toegekend.
Zij spelen zoo natuurlijk, zoo meesleepend, dat
het ons is, of we het geheele gebeuren zelf
meemaken, we worden er geheel in opgeno
men en voelen bijv. de pijn met Dennis mee,
wanneer Vantine den kogel uit zijn zij ver
wijdert. evenals we de angst en de ontzetting
van Vantine aanvoelen, als Dennis haar de
aanwijzingen geeft hoe den kogel te verwijde
ren. Bij dit tafereeltje zullen heel wat aan
wezigen in hoogste spanning den adem heb
ben ingehouden.
De film boeit van af het eerste oogenblik,
interesseert, amuseert, geeft spanning, en een
voor de meesten van ons onbekende en waar
schijnlijk nooit bekend wordende omgeving,
en tot slot zoo'n alleraardigst tooneeltje. dat
men niettegenstaande alle emoties, die de
film u zal laten doormaken, u opgewekt en
vdoolijk lachend het theater verlaat. Ik ge
loof toch eigenlijk dat Jean Harlow den eere-
prijs krijgt. Waarom .dat zult u zelf wel zien.
Het Eclair wereldnieuws neemt ons mee de
wereld door, de enkele bedenking, die ik er
tegen heb is, dat de beelden niet altijd even
scherp zijn en dikwijls te kort, zoodat, vóór
men zich georiënteerd heeft, ze al weer ver
dwenen zijn. Polygoon brengt, zooals de naam
zegt, het nieuws var. eigen bodem. Verder is
er een film met mooi? natuuropnamen en een
fijne gekleurde Fleischer teekenfilm „Hoera
we leven nog" maakt het voorprogramma af.
meisje, Dirk heeft nog een avontuur met een
zeeroover-kapitein en dan keert het viertal
per stoomboot terug naar Rotterdam, waar
de overige Maas-zeilers hen met vreugde de
fuif aanbieden welke aan de weddenschap ver
bonden was.
De leuke omslagplaat van het boek De Lot
gevallen van Jonker Hans van de Sparren-
borgh trekt direct de aandacht, en is boven
dien in overeenstemming met den inhoud.
Want al is het gegeven niet nieuw, toch heeft
de schrijver er een bijzonder aardige geschie
denis van gemaakt. Hoe vaak is er al niet ver
teld van een hooghartigen jonker die door
schade en schande wijs moest worden en zoo
te weten kwam dat hij door zijn stand alleen
niet meer was dan de andere jongens? Zoo
gaat het ook hier; jonker Hans loopt weg van
het kasteel omdat hij naar een kostschool
moet, en als hij na vele omzwervingen einde
lijk verstandig is geworden, komt hij per on
geluk toch op die school terecht, eerst als
knecht en later als leerling Schrijver van dit
boek is J. E. Hoving, teekenaar T. Leeser.
Tenslotte is, evenals de beide voorgaande
boeken, bij Gebr. Kluitman verschenen „De
Club der Vliegende Hollanders", door Joh. C.
Mulder, met foto's en teekeningen van T. Lee
ser. Het is haast te mooi om waar te zijn dat
een H. B. S.-club van toekomstige vliegers iede-
ren Zaterdag een leermeester tot haar be
schikking heeft, die de leden een boel wetens
waardigheden vertelt en leert uit het vliegbe
drijf. Maar in dit boek gebeurt het zoo. en de
vlucht van Bob Verbeek uit het schoollokaal
langs de dakgoot naar beneden was er eigen
lijk de aanleiding toe. De clubleden wisten
dan ook al heel wat van de vliegerij, toen ze
aan hun werkelijke luchtvaartopleiding toe
waren; en de lezers zullen er ook wel aardige
dingen in vinden.
NIEUWE JONGENSBOEKEN
Dat een verhaal in den trant van „Robinson
Crusoë" nog altijd boeiend kan zijn. bewijst
Jac. van der Klei met zijn „Onder de Gulden
ster", een vlot en spannend jongensboek voor
lezers van 12 tot 16 jaar. Platen van Pol Dom.
Voor een Hollandschen jongen heet het wa
ter nog altijd aantrekkelijk en daarom is het
begin al direct goed gevonden; een wedden
schap van de Maas-zeilers, tengevolge waar
van Kees Verborcli besluit om met zijn zeil-
jachtje „De Gulden Ster" den Atlantischen
Oceaan over te steken naar Curacao. Met een
jongen Hollandschen schipbreukeling en diens
hond wordt hij dan door een storm op een on
bewoond eiland geworpen. Tenminste bijna
onbewoond, want na eenigen tijd vinden zij er
een Noor en zijn dochter, met wie zij vriend
schap sluiten. En die de Hollanders vertellen
van een geheimschrift en een verborgen
schat
Dan komt eerst recht de spanning en ik kan
mij voorstellen dat onze jongens hier in één
adem zullen doorlezen hoe het geheimschrift
ontcijferd en de schat gevonden wordt die op
het eiland door een Hollandsch kunstenaar
was verborgen. Als de buit verdeeld is, gaan
onze eilandbewoners met „De Gulden Ster"
naar Willemstad, zoodat Kees de weddenschap
gewonnen heeft. Hij trouwt met het Noorselie
Jaap Engelberts Pijnenburg's
Triomfen (uitgave H. Meulen-
hoff, Amsterdam).
Elk tijdperk heeft zijn helden voor de
jeugd. In mijn jongensjaren was het Jaap
Eden, twintig jaar geleden was het althans
voor Haarlem Mannus Franken, nu zijn
het Bakhuys en Jan Pijnenburg. Maar dat
er in mijn tijd heele jongensboeken enkel
en alleen aan deze sporthelden gewijd, ver
schenen, herinner ik mij toch niet. Wij lazen
over Tromp. Napoleon, Stadhouder Willem
m en nog het liefst over Vlissinger Michiel
en Jan Companie. Nu heeft Jan Pijnenburg
deze helden uit mijn jeugd in de jongens-
lectuur verdrongen en er zijn zelfs reeds
twee boeken aan dezen Tilburgschen Jan
gewijd, waarvan het eene vertelt, hoe Jan
renner werd en het tweede over zijn triom
fen op de baan. Aangezien Jan nog jong is.
zou het mij niets verwonderen, als er ook
nog een boek: „Jan Pijnenburg's verdere
triomfen" verscheen.
Dat ik een boek met enkel verslagen van
„zesdaagschen" in den stijl, die daarbij hoort
nu de meest geschikte lectuur voor de jeugd
vind, kan ik moeilijk beweren en een jongen
moet al een verwoed sport-fanatiekeling
wezen om belang te stellen in al die wed
strijden van den „Pijn", nu eens in Dort
mund. dan in Berlijn. Dusseldorf. Breslau
Keulen en Parijs met de uitslagen en n;
men der winnende koppels, belfs met 't aan
tal ronden en punten, waarmee zij dezen zes
daagschen wonnen. Ik heb voor sport altijd
veel gevoeld, maar kan die zesdaagschen er
onmogelijk onder rekenen en nog minder in
den ,Pijn", „Bras" en groote Piet en kleine
Klaas en hoe ze verder heeten mogen, helden
zien, al erkend ik graag dat het mannetjes
putters zijn. Maar de zesdaagschen zijn een
uitwas van de snort, welke ik enkel beschouw
als een geldmakerij voor exploitanten, die
speculeeren op laten wij het maar eerlijk
bekennen niet bepaald de nobele harts
tochten van den mensch.
Ik wil daarom niet beweren dat er geen
aardig jongensboek over te schrijven zou zijn.
maar Jaap Engelberts doet het zonder
eenige fantasie. Hij geeft enkel een opsom
ming en beschrijving van de verschillende
wedstrijden van de „Pijn" en of je nu bij hem
van de eene zesdaagsche leest of van de an
dere, het blijft aldoor gelijk en het eenige
verschil is. dat vandaag Keizer Piet en
Buschenhagen, een anderen dag Rausch en
Hürtgen, en aan het slot in het R.A.I.-gebouw
Piet en de Pijn op 685 punten nog wel
winnen.
Om wat afwisseling te brengen in deze wed
strijd-verslagen, vertelt Jaap Engelberts wat
zulke renners tijdens zoo'n zesdaagsche eten.
Het is natuurlijk een Amerikaansche krant,
die dat heeft uitgerekend Nu dat is niet voor
de poes. 500 sappige runderlappen. 400 lekkere
malsche kippetjes, 600 pond lamscoteletten,
10 gekookte hammen, 50 gerookte hammen. 3
mud aardappelen, 4 groote manden specie
boontjes. 4 manden spinazie, 120 bossen
asperges, 8 bussen doppertjes, 100 bos sellerie
2 manden uien. 200 kropjes sla. 50 liter toma
ten, 25 kooien, 70 pond pruimen. 2 vaten ap
pelmoes. 6 kisten appelen. 1000 sinaasappelen.
300 bananen, 144 citroenen. 3600 eieren, 700
liter melk, 50 pond boter, 75 pond koffieboo-
r.en 20 pond thee, 5 pond cacao, 20 pond ha
vermout, 100 pond rijst en 50 pond suiker.
Dat is dus wel zeker, dat de renners bij zoo'n
zesdaagsche niet van honger behoeven om te
komen.
Rein Valkhoff. Pension Timtonthea,
(uitg. H. Meulenhoff, Amsterdam).
Rein Valkhof f is wel de meest productieve
schrijver van jongensboeken van dezen tijd.
H;j is blijkbaar niet tevreden, wanneer er
minder dan 3 boeken van hem per jaar
verschijnen. Pension Timtonthea is het laatste
exemplaar, dat ik ter beoordeeling van hem
heb ontvangen.
Valkhoff is althans een auteur die schrij
ven kan. Zijn boeken onderscheiden zich door
goeden stijl en de geest er van is hoewel
nu en dan wat zoetelijk altijd van be
schaafden huize. Hij probeert ook „karakters"
aan zijn jongens te geven, maar het gegeven
is en dat komt waarschijnlijk door dat hij
zooveel schrijft nog wel eens gezocht-
Dat bijvoorbeeld drie jongens, wanneer hun
moeder ziek is, in een pension als kok, kellner
endienstmeisje fungeeren, lijkt toch
wel wat veel op een bedenksel. Ik zou ten
minste niet graag in een pension gaan, waar
een gymnasiumleerling voor de maaltijden
met vier gangen nog wel! zorgt. En ik kan
mij niet begrijpen, dat een vader zijn zoon
ooit voor kamerhit zal laten dienst doen. Het
lijkt mij vrij riskant èn voor de karakters
van de jongens nu ook niet aanbevelenswaar
dig, omdat zij aldoor moeten komediespelen
en 'n school van leugen en bedrog moeten
doormaken. Met al hun zoogenaamde flink
heid is dat dan toch wel een nadeel, dat on
de paedagogische debetzijde van dit boek
komt.
Overigens heeft Valkhoff dit gegeven wel
aardig uitgewerkt, al gebeurt er dan ook
veel in dit boek, dat nog al onwaarschijnlijk is.
Dat een Indisch gast bijvoorbeeld twee
boefjes, nadat zij zich aan allengemeenste
praktijken hebben schuldig gemaakt, tot
kellner en tot kok laat opleiden, is al even
onaannemelijk als de dienstvervulling dei-
drie hoofdpersonen. Rein Valfkhoff heeft
blijkbaar een te nobel hart om ze aan de
oolitie over te leveren, maar hij gaat wel wat
heel ver, wanneer hij de gasten aan de zor
gen van deze boeven toevertrouwt. Het ver
wondert mij dan ook niet. dat in het Pension
Timtonthea de eene gast na den ander weg
loopt. wat misschien te voorkomen zou zijn
geweest, wanneer de drie jongens niet ko
medie hadden gespeeld. Maar dan had Valk
hoff zijn boek niet kunnen schrijven en daar
was het natuurlijk om begonnen.
J. B SCHUIL.
N .Z. H. T. M.
De conferentie tusschen de Directie en de
organisaties.
Op Dinsdag 18 Juni zal er een conferentie
plaats vinden tusschen de Directie der N.Z.H.
tramwegmaatschappij en de vertegenwoordi
gers der verschillende vakbonden.
Op deze conferentie zal o.m. ter sprake ko
men de tariefsverlaging in Waterland, af
schaffing van den toeslag op plaatsbiljetten
welke niet aan de loketten in Waterland ge
kocht worden en voorts de doorgaande dien
sten Haarlemden Haag, vice versa.
VEREENIGING VAN VRIJZINNIG
HERVORMDEN
Op Zondag 7 Juli a.s. hoopt deze vereeniging
een openlucht-samenkomst te houden op het
schoone landgoed „Elswout", des middags 2
uur. Het woord zullen voeren de oud-voor
gangers ds. A. Trouw, naar aanleiding van het
woord „Het zij Geloof?" en ds. G. Westmijse,
over het onderwerp: „De weg naar het ware
N.S.B.". De zangkoren der vereeniging en van
de afdeeling Haarlem-Noord zullen hun mede
werking verleenen. Ds. Kastein zal de samen
komst openen en sluiten.
DEBATVERG ADERING A,-R. PARTIJ EN
OHR.-DEM. UNIE.
Op Vrijdag 21 Juni wordt in het gebouw
van den Ned. Protestantenbond aan de Ja-
cobstraat alhier een debatvergadering gehou
den tusschen den heer Chr. van den Heuvel
voor de A.-R. Kiesvereeniging „Nederland en
Oranje" en den heer H. van Houten voor de
Chr. Dem. Unie, over het onderwerp: begin
sel en praktijk der A.-R. partij en der Chr.-
Dem. Unie".
STADSBIBLIOTHEEK EN LEESZAAL
VAN HAARLEM.
Voor het assistentsexamen A, gehouden van
wege de Centrale Vereeniging voor Openbare
Leeszalen en Bibliotheken, slaagde mej. Sigrid
Boks. die aan de Stads Bibliotheek alhier is
opgeleid. De drie candidaten dezer gemeente
lijke instelling zijn hiermede allen geslaagd
voor de assistent-examens A en B.
DOOR KAREL DE JONG
H. G. CANNEGLETER.
Voorspellingen hebben de eigenschap, niet
altijd uit te komen, en voorbesprekingen ook.
Vorige week wijdde ik een bespreking aan
Beethoven's op. 127, dat door München uit
gezonden zou worden, in de hoop, dat we
daar eens echt van zouden kunnen genie
ten. Maar het was anders beschikt: toen de
tijd der uitzending gekomen was, bleek het
onmogelijk ook maar één toon van München
op te vangen. Misschien was er een uitvoer
verbod voor uitgevaardigd: 't zou niet de
eerste maal zijn, dat het buitenland in zijn
verwachtingen teleurgesteld werd. Dan maar
een clearing-overeenkomst: als wij hun uit
zendingen niet krijgen, krijgen ze de onze ook
niet. Klaar is Kees! Een ander exempel van
mislukte profetie leverde enkele weken ge
leden de uitzending van Brahms' 2e Klavier-
concert door Hilversum. De voorbespreking
in een onzer radio-periodieken had een ver
tolking van uitzonderlijke schoonheid voor
speld. de werkelijkheid gaf er een vol tech
nische- en geheugen-tekortkomingen. En nu
zie ik weer in hetzelfde tijdschrift een
..minder bekend" werk van Liszt tegen Maan
dagavond aangekondigd, en als men nu in
aanmerking neemt, dat de met die kwalifi
catie bedoelde Ungarische Fantasie weinig
minder afgespeeld is dan Liszt's Es-dur Con
cert. zal men geneigd zijn de onbekendheid
bij den voorbespreker te zoeken.
Ik ga nu eerst een paar werken noemen,
aan één waarvan men zeker geen „mindere
bekendheid" kan toeschrijven. Het betreft
twee symphonieën van Jos. Haydn, die beide
Zondag, de een 's ochtends, de andere 's na
middags, door Hilversum worden uitgezon
den. De „Militaire Symphonde" wordt vaak
uitgevoerd; ik wil er echter even aan herin
neren. dat de naam betrekking heeft op het
Allegretto, dat op een oude Fransche ro-
manche gebouwd is, en waarin Haydn bij
zondere militaire effecten aangebracht heeft.
Tegen het slot namelijk, als de melodie
der romance langzamerhand weg sterft, doet
de trompet plotseling een alarmsignaal klin
ken, dat het heei orkestrale apparaat in
rep en roer brengt. De samenstelling van
dat apparaat is daarmee in overeenstem
ming en voor Haydn zeer ongewoon: trian
gel, bekkens en groote trom zijn bij de an
ders alleen aangewende pauken gevoerd. Ook
aan het tweede thema van het eerste Alle
gro, een marschachtige melodie, zou men
een militair karakter kunnen toekennen en
bij het hoofdthema van datzelfde Allegro
kan men zich zonder moeite een voorbij
trekken der pijpers denken. De finale is een
meesterstuk van muzikale bewerking. Het
is verwonderlijk met welke eenvoudige mid
delen Haydn afwisseling en spanning heeft
weten aan te brengen. De symphonie is Es
(no. 91) komt, in tegenstelling met de ..mi
litaire S" zelden op de concertprogramma's
voor en d'aarom mogen we haar uitzending
als een welkome verschijning begroeten.
De uitzending van orgelmuziek door Hui
zen op Zondagochtend bevat verscheidene
orgelwerken van Bach, die we aan een korte
beschouwing willen onderwerpen. Het koraal
voorspel ..Wer nur den lieben Gott lasst
walten" begint met een door een derde stem
begeleid tweestemmig fuga to in het manuaal.
Het pedaal brengt daartegen broksgewijze de
koraalmelod'ie. In het tweede deel treedt een
nieuw thema fugatisch op; de constructie
Ls overigens soortgelijk. Het koraal voorspel
„Liebster Jesu" behoort tot de kleinere voor
spelen. Er zijn twee bewerkingen van, die
beide zonder eenige moeite verstaanbaar
zijn, wijl de koraalmelodie in de bovenstem
ligt en zonder onderbreking voortgezet
wordt. Het Preludium in Es, dat in den
kerkdienst gespeeld za! worden, leidt het
derde deel der in 1739 verschenen „Klavier-
übung" in. Dit derde deel bevat verder nog
de groote drievoudige- (tripel-) fuga in Es,
een zestal groote Preludia en Fugae bene
vens de groote koraalvoorspelen. Zooals men
uit deze opsomming kan zien. had de titel
der verzameling niet de bedoeling, den in
druk te wekken dat zij werken voor clavecin
bevatte; in ruimen zin behoort immers ook
het orgel tot de instrumenten met klavier
(toetsenbordZelfs is het orgel in dit op
zicht veel rijker bedacht dan het clavecin,
want, terwijl ait laatste twee klavieren bezit
en onze fegenwoordige piano, zooals
iedereen weet slechts één heeft het orgel
minstens twee klavieren voor handbespeling
(manuaal) en minstens één voor voetbespe
ling (pedaal). Groote kerkorgels hebben
echter wel drie. vier of, zooals het orgel te
Hamburg, vijf klavieren in het manuaal, en
bij zulke reusachtige instrumenten vindt
men ook wel twee pedaalklavieren. Bach
heeft voor de uitvoering van zijn Preludium
en Fuga uitdrukkelijk een groot orgel met
meerdere klavieren verlangd want hij heeft
bij den titel geschreven„pro organo pleno"
(„voor vol orgel"), hetgeen niet zeggen wil
dat het een volledig uitgerust orgel moest
zijn. Het grootsche karakter van het werk
doet dezen eisch als volkomen gerechtvaar
digd schijnen. Men veronderstelt dat Bach
met dit geweldige openingsstuk de Godde
lijke majesteit heeft willen symboliseeren. De
tripelfuga, die er op volgt deze wordt dit
maal niet gespeeld is als een zinnebeeld
van de Drie-eenheid.
Het kerkconcert van Donderdagavond
(Huizen) brengt een Preludium en Fuga van
Buxtehude (16371707), den grooten orgel
meester, wiens kerkconcerten te Lübeck,
waar hij aan de Mariënkirche als organist
verbonden was, zulk een beroemdheid geno
ten, dat de twintigjarige Bach in 1705 te
voet van Arnstadt naar Lübeck ging om
Buxtehude te hooren en van zijn spel te
leeren. Merkwaardig is, dat juist de laatst
geschreven werken van Bach, waartoe de
bovengenoemde Preludia en Fugae behoo-
ren, weer punten van overeenkomst met de
kunst van Buxtehude vertoonen. De invloed
van den ouden meester heeft dus wel lang
bij Bach nagewerkt. Betreffende het Prelu
dium en Fuga in e kl. t. blijkt niet uit het
programma of het kleine of het groote be
doeld is. De motet „Jesu meine Freude". is
vóór eenigen tijd al eens in deze rubriek
ter sprake gekomen, maar wijl ik niet kan
veronderstellen dat de meeste lezers zich
nog herinneren wat ik er toen over schreef
of de voorbesprekingen bewaren, wil ik er
nog iets in 't kort over schrijven. In de Tho-
maskerk te Leipzig werden eiken Zondag
twee motetten gezongen: een vóór den och
tenddienst en een vóór den Vesper. Bach
schijnt hoofdzakelijk motetten van vreemde
herkomst te hebben laten zingen: er zijn er
slechts 6 van zijn hand bekend. Daaronder
is de motet „Jesu, meine Freude" wel een
der meest beteekenendeDe uitvoering biedt
aan het dubbelkoor groote moeilijkheden,
die alleen door orgelbeleiding te beperken
zijn.
STADSBIBLIOTHEEK EN LEESZAAL
PRINSENHOF.
(Openbare leeszaal en bibliotheek).
Nieuwe aanwinsten
Nederl. en in het Nederl. vert. romans.:
Corsari: Nummers; Flink: Mij hongert; Last:
Partij remise; Philips: Bruiloft in Europa;
Van Vriesland: Het afscheid van de wereld in
drie dagen.
Duitsche romans: Baum: Zwischenfall in
Lohwinckel; Brod: Die Frau nach den man
sich sehnt; Panl'erow: Die Genossenschaft
der Habenichtse; Ulitz: Erobërer; Werfel:
Verdi.
Wiegler: Das Haus an der Moldau.
Boek- en Bibliotheekwezen: Houwink: Rond
om het boek; Stols: Het schoone boek.
Rechtswetenschappen: De nieuwe maat
schappij en de democratie; Lietaert Peerbolte:
De woningwet;" Van Royen: Procedure-kwes
ties in het volkenbondsrecht; Verdam: Ge
schiedenis en inhoud der sociale wetgeving,
2 dln.; Van Warmelo: De vijand van den oor
log.
Toonkust: De Boer: De muziekles op gym
nasium ,lyceum en H.B.S.
ZONDAG 16 JUNI.
HILVERSUM 301 M.
8.55 VARA. 12.00 AVRO. 5.00 VARA. 6.00
VPRO. 8.00—12.00 AVRO.
8.55 Gram.pl. 9.01 Postduivenberichten. 9.05
Tuinbouwhalfuur S. S. Lantinga. 9.30 Orgel
spel J. Jong. 9.40 J. Paauw: Goedkoop toeris
me. 10.00 Gram.pl. en Pianosoli C. Steyn. 10.30
Schaakpraatje S. Landau. 10.50 VAR A-orkest
olv. P. Tiggers. 11.15 A. Pleysier: Van Staat en
Maatschappij. 11.30 VARA-orkest olv. P. Tig
gers. 12.00 Klokkenspel en uurslag v. h. Raad
huis te Eindhoven. 12.05 Omroeporkest olv.
N. Treep. 12.45 Disco-nieuws. 11.15 Kovacs
Lajos en zijn orkest. 2.00 Boekbespreking Dr.
P. H. Ritter Jr. 2.30 Boedapester Trio. 3.00 Uit
het Kurhaus, Scheveningen: Residentie-orkest
olv. I. Neumark mmv. Mevr. Atie Brederode
Bettinlc (zang). 4.30 Gram.pl. (om 4.45 Vaz
Dias). 5.00 Orvitropia olv. J. v. d. Horst. 5.30
Sportpraatje. 5.45 Vaz Dias. Gram.pl. 6.00
Boekbespreking mr. H. J. Wijtema. 6.45 Wij-
dingsdienst uit de Studio. Spr.: Dr. A. v. Iter-
son. Mmv. S. Ankersmit (zang) en Mevr.
ParisKoene (piano). 8.00 Vaz Dias. 8.15 „Ra
dio-Cavalcade 18351935", gevarieerd pro
gramma olv. G. Czopp. 9.30 Omroeporkest olv.
N. Treep, mmv. H. Temianka (viool). 10.00 The
Humoresk Melodios. 10.30 AVRO-Decibels olv.
Eddy Meenk (om 11.00 Vaz Dias). 11.3012.00
Gr am of oonmuziek
HUIZEN 1875 M.
8.30 KRO. 9.30 NCRV. 12.15 KRO. 5.00
NCRV. 7.45—11.30 KRO.
8.30 Morgenwijding. 9.30 Gewijde muziek
(gr.pl.) 10.15 Orgelspel H. F. Bos. 10.30 Kerk
dienst uit de Ned. Herv. Kerk (Domkerk) te
Utrecht. Spr.: Prof. Dr. G. van der Leeuw
mmv. H. F. Bos (orgel). Hierna: Orgelspel.
12.15 Orkestconcert en lezing. 1.20 Schlager-
muziek. 2.00 Causerie. 2.30 Koorconcert en
gram.pl. 3.30 KRO-Phohi-programma. 4.30
Ziekenhalfuur. 5.00 Jeruzalemkerkkoor olv. W.
v. Laar, mmv. G. Matter (sopraan) en J. H.
G. Bley (orgel). 5.50 Kerkdienst uit de Zuid-
wijkkapel, A'dam. Spr.: Ds. J. J. Buskes. Org.:
J. H. G. Bley. Hierna: Gewijde muziek. 7.45
Sportnieuws. 7.50 Causerie. 8.10 Vaz Dias. 8.15
Orkestconcert. 8.30 Concert, 9.00 Orkestcon
cert mmv. solisten. 9.45 Reportage. 10.05 Or
kestconcert. 10.35 Vaz Dias. 10.40 Epiloog.
11.0011.30 Causerie.
KONINGSTRAAT 27, TELEF. 14609
OFFICIEEL PHILIPS REPARATEUR
(Adv. Ingez. Med.)
MAANDAG 17 JUNI 1935.
HILVERSUM 301 M.
Algemeen programma verzorgd door
de AVRO.
8.00 Gramofoonplaten; 9.00 Ensemble Ca-
rel Alberts; 10.00 Morgenwijding; 10.15 Gra
mofoonplaten; 10.30 Vervolg Ensemble Carel
Alberts; 11.00 Orgelconcert P. v Egmond Jr.,
m.m.v. Nita van Os-Pool (zang); 12.00 De
Minstreels en Gramofoonplaten; 2.00 Piano
spel G. Bunk, Gramofoonplaten en zang door
H Merx (a. d. vleugel: E. Veen); 3,00 Con
cert door het Omroeporkest o.l.v. N. Treep;
4.15 Gramofoonplaten; 4.30 Max Tak: De
City-Films; 5.30 Renova-kwintet; 6.20 Gra
mofoonplaten; 6.35 AVRO-Decibels o.l.v. Eddy
Meenk; 7.30 Kamermuziek door de Société
Beige de Musique de Chambre; 8.00 Vaz Dias;
8.05 Omroeporkest o.l.v. A. van Raalte, m. m.
van H. Bosmans (piano); 9 00 Koos Koen:
Valschheid in klank; 9.35 Fransche chansons
door Liesje v. d. Poll m.m.v, Kovacs Lajos;
10.00 Circuspraatje door Mr H, M. Merkel-
bach; 10.20 Kovacs Lajos en zijn orkest; 11.00
Vaz Dias; 11.10 Gramofoonmuziek
HUIZEN. 1875 M.
NCRV-uitzending.
8-00 Schriftlezing en meditatie; 8.15 Gra
mofoonplaten; 10.30 Morgendienst o.l.v. Ds.
A. C. Diederiks; 11.00 Chr. Lectuur; 11.30
Gramofoonplaten; 12.30 Amslerdamsch Sa
lonorkest o.l.v. Kiekens en Gramofoonplaten;
2 00 Orgelspel R. Parker; 2.45 Wenken voor
de keuken: 3.15 Gramofoonplaten: 4.00 Bij
bellezing Ds. W. Faber m.m.v. sopraan en or
gel: 5.00 Gramofoonplaten; 5.30 N. Oortman-
Haije (alt) en J. van Dijk (piano); 6.30 Vra-
genhalfuur; 7.00 Ned. Chr Persbureau; 7.15
Causerie H. v. d. Tol: 7.30 Vragenhalfuur:
8.00 Vaz Dias: 8.05 Gramofoonplaten; 8.45
Causerie G. Keyzer; 9.15 muziekkorps 1ste
Halfreg. Huzaren Amerksfoort o.l.v M. K!ey-
nen Jr. (om 10.00 Vaz Dias); 10.30 Gramo
foonmuziek.
