HET HAARLEMSCHE STADSBEELD.
'Het comfort van verkeersvliegtuigen.
LITTERAIRE
KANTTEEKENINGEN.
ZATERDAG 22 JUNI 1935
HAARDE M'S DAGBLAD
Hoe het eens was.
Hoe het geworden is.
De Groote Houtstraat ongeveer een eeuw geleden.
Wat is comfort?
Een belangwekkende studie.
ZONE.
Hét comfort van de passagiers in moderne
verkeersvliegtuigen is niet een vraagstuk,
dat, door het aanbrengen van fraaie en ge
makkelijke fauteuils, noch ook door aan de
bemanning een evenzeer fraaie stewardess
toe te voegen,tot oplossing wordt gebracht.
Hoezeer èn de gemakkelijke fauteuil èn het
aanzicht van een bekoorlijke stewardess de
reis zullen veraangenamen, het ingewikkelde
probleem van volmaakte veraangenaming van
de luchtreis vraagt meer.
Wij gaven reeds eerder een exposé van het
nuttige onderzoekingswerk van den Ameri-
kaanschen ingenieur Stephen Zand, dat ge
richt was op de bescherming van de passa
giers tegen het lawaai. Langs experimentee-
len weg kwam Zand tot een ideale plaats en
inrichting van de passagiersruimte. Deze be
scherming is nog slechts een deel van het
comfort-vraagstuk. En door de verhooging
van den actieradius, van de snelheid van het
moderne vliegtuig en de gesteldheid van de
route etc., verblijven de passagiers langer
aaneen in de lucht en dit verblijf zal vaak
op grootere hoogten moeten zijn. M.a.w. de
zorg voor het comfort wordt een eisch van
den eersten rang; de vooruitgang in techni-
schen zin, heeft alleen dan waarde wanneer
de passagiersverzorging „bij blijft".
Mr. P. R. Basett van ..The Sperry Gyroscope
Co.", het groote Amerikaansche instrumen
tenconcern, heeft van dit vraagstuk een nauw
gezette studie gemaakt, welke hij heeft be
handeld in een van de samenkomsten van
het „Institute for Aeronautical Sciences".
Comfort, om er een definitie van te geven,
is een sensatie van welbehagen, dat door ab
normale prikkelingen aanstonds wordt ver
stoord. Nu kan de aard der orikkelingen zeer
uiteenloopend zijn, ook zullen zij voor elk
individu weder verschillend werken. Het aan
tal gegevens dat men hiervoor zou kunnen
opstellen is legio; evenwel het is mogelijk hier
uit gemiddelden af te leiden, geldende voor
normale individuen.
Het luchttransport oefent op den menseh
een reeks prikkelingen uit, welke het gevoel
van welbehagen kunnen verstoren. Zoo wordt
dan een soort transportziekte opgewekt
welke van gelijke soort is als „zeeziek", „auto-
ziek" of „treinziek" worden.
Bij de bestudeering van het vraagstuk heeft
men zones vastgesteld voor comfort, ongerief
en onbehaaglijkheid en alle voorkomende
prikkelingen aan die groepen van „zich voe
len" getoetst. N utreden de prikkelingen op
door: de variatie in de ligging van het vlieg
tuig; versnellingen van het toestel: geluids
trillingen en de frequentie ervan: trillingen:
aard der ventilatie: geur (d.w.z. de onaange
name zijde ervan); warmte, koude; hoogte en
daalsnelheid.
Mr. Bassett is nu op grond van recente stu
dies in staat gesteld benaderde waarden te
bepalen voor de grenzen van de hiervoren-
bedoelde zones. De grens tusschen de zones
van comfort en ongerief noemt men de psy
chologische grens, en wel omdat het onaan
gename gevoel voor een goed deel voortkomt
uit de mentaliteit van den passagier en niet
zoozeer met zijn physiek te maken heeft. Wan
neer het ongemak in waarde toeneemt, zal
het physieke ongerief in verhouding toe
nemen, totdat een tweede grens wordt be
reikt, gelegen tusschen de zone van ongerief
en onbehaaglijkheid. Deze tweede grens heeft
men de physiologische grens genoemd, om
dat daarboven het menschelijk lichaam niet
meer normaal kan functioneeren. Op deze
grondslagen zijn de voor de verschillende
prikkelingen gevonden benaderde waarden in
gevuld en uitgedrukt in bijgaand diagram,
welks inrichting voor zichzelf spreekt.
De verschillende oorzaken.
Wij zullen nu de sectoren afzonderlijk na
gaan.
Slingeren beneden 5 graden, doen de pas
sagiers niets. Van 5 graden af ontstaat een
(toenemend) onaangenaam gevoel om bij 20
graden inderdaad onbehaaglijk te worden; zij
die aanleg hebben, voor ziek-worden, zijn het
dan reeds.
Versnellingen zijn bij een onrustige lucht
het onaangenaamst gebleken: de zone van
comfort moet zijn tusschen 0 en 0.1 gr.; de
volgende zóne tusschen 0.1 en 1 g. Bij de
studies is gebleken, dat deze zóne dezelfde is
als bij schepen en zulks ondanks 't feit dat
bij een schip de grootste prikkel voortkomt
uit een versnelling door verandering van de
hoeksnelheid, terwijl bij vliegtuigen verticale
versnellingen optreden.
Voor het lawaai zijn waarden in decibels
aangegeven.
Trillingen zijn daarom zoo van belang, om
dat de passagier wel steeds in aanraking i:
met een deel van het vliegtuig; de stoelleu
ning. de voetsteun, de vloer etc. Het is dus niet
alleen voldoende de trillingen op te heffen
door het aanbrengen van kussens. Trillingen
boven 0.2 m.M. veroorzaken een gespannen
blijven van de spieren, waardoor een algemeen
gevoel van ongerief wordt veroorzaakt en dit
maakt de passagier vatbaar voor de derde
zóne, immers de zoo opgewekte nerveuze span
ning zal elke prikkelende werking verhoogen.
Ventilatie is in een vliegtuig nog meer
noodig dan in andere middelen van vervoer.
Men acht 0.84 kub. meter per minuut en per
passagier wel een minimum. Dit houdt ten
nauwste verband met de aanwezigheid van
„luchtjes". Het is niet mogelijk deze prikkel
in getallen vast te leggen. De ervaring heeft
geleerd, dat elke zweem van een luchtje on
aangenaam is. De eerste pogingen, om de
cabines te verwarmen door gebruikmaking
van de uitlaatbuizen. hebben geleerde dat
elke zweem van oliedamp vervelende gevolgen
voor de passagiers met zich bracht.
De invloed van warmte en koude is in de
figuur afzonderlijk aangeduid: het zal er op
neerkomen, dat de cabine op een temperatuur
van 20 a 22 gr. C. moet worden gehouden.
Dat de hoogte door de gewijzigde samen
stelling van de atmosfeer, van invloed is, ïs
een algemeen bekend verschijnsel. Met zuur
stof is dit euvel te verhelpen, nog beter zal
het zijn den druk in de cabine constant te
houden.
De daalsnelheid mag die van 60 M. per mi
nuut niet te boven gaan. Bij snellere daling
zal evenzeer te snel toenemende luchtdruk
GROOTE HOUTSTRAAT.
Veel is in de Groote Houtstraat veranderd.
Deze teekeningen illustreeren het opnieuw.
Een eeuw geleden waren er nog weinig win
kels in onze hoofdstraat. Het doet ook vreemd
aan, dat er nog geen tramrails liggen.
voor de trommelvliezen van de passagiers on
aangename gevolgen hebben
De waarde van de studie.
En de studie van Mr. Zand èn die van Mr.
Bassett zijn daarom van groote waarde, om
dat zij concrete gegevens en waarden verschaf
fen. Bassett geeft aanduidingen voor het ge
bruik van vliegtuigen, d.w.z. de maatschappij
vindt hierin richtlijnen voor een reeks aan
wijzingen voor harer vliegers. Ontegenzegge
lijk zullen ervaren piloten geen hinder hebben,
wanneer de grenzen van de zones worden
overschreden maar de passagiers, daaraan
moet worden gedacht. Beide studies geven
voorts richtlijnen voor afnemer en construc
teur. waaruit scherp geformuleerde eischen
kunnen worden afgeleid. De eischen voor het
comfort te stellen zijn even belangrijk als die
van de vliegeigenschappen, want alleen dan
verkrijgt men harmonisch gebouwde vlieg
tuigen. Vliegeigenschappen zijn reeds wette
lijk als normen vastgesteld; de eischen van
comfort zijn nog individueel, incidenteel ge
steld. En zoo zal het niet langer kunnen gaan.
De kosten van den bouw en als gevolg daarvan
die van de exploitatie kunnen nog slechts
worden verlaagd door een bouw in groote
series en daarbij is het onmogelijk met indi-
vidueele of incidenteele wenschen rekening te
houden. Wanneer afnemer en constructeur
zich ook houden aan de normen van comfort,
dan zal het aangeboden product een goed
verkeersvliegtuig zijn, dat niet slechts voor
één enkelen afnemer ideaal is, doch dat dan
duur zal moeten zijn.
VAN DEN ABEELEN.
STUDIO-SNUFJES.
Voor de nieuwe Ufa-film „Königswalzer",
die in de productiegroep van Karl Ritter ge
draaid zal worden, zijn Senate Muller en Willy
Forst voor de hoofdrollen geëngageerd. Het
draaiboek van deze film is van Emil Burri en
Walter Forster, met medewerking van Fritz
Peter Buch. Regie voert Herbert Maisch; de
architectuur is van Herlth en Röhrig, terwijl
Konstantin Tschet aan de camera staat.
Iii deze film zal dus Willy Forst, na langen
tijd als regisseur werkzaam te zijn geweest,
weer als hoofdrolspeler optreden.
Top Hat, de nieuwe Remaco Radio film met
Fred. Astaire en Ginger Rogers in de hoofd-
•ollen zal binnenkort haar Hollywood première
beleven. In deze film komen o.a. de volgende
songs voor, gecomponeerd door Irving Berlin:
„No Strings". „Isn 't This a Lovely Day to be
Caugt in the Rain", „Cheek to Cheek", „Top
Hat", „White Tie and Tails". „Piccolo" en „Get
behind me Satan".
Minifred Shaw maakt deel uit van de be
zetting in ..Front Page Woman", de nieuwe
Bette Davis' film voor Warner Bros, welke
thans in productie is gekomen. Miss Shaw
krijgt de rol te spelen van Inez Gordoza.
George Brent is Bette Davis' tegenspeler en
Michael Curtiz voert de regie van deze sen
satie-film. welke gebaseerd is op Richard
Macaulay's novelle „Women are Bum News
papermen".
De twee onaf scheidelij ken uit „Kom je ook
bij de marine" en „Duivels der lucht" (Devil
dogs of the air), James Cagney en Pat O'Brien,
die het in de films nooit met elkaar eens kun
nen worden, doch die in werkelijkheid de
beste vrienden zijn, zullen wederom te zamen
spelen in een nieuwe film van Warner Bros.
„Slim" heet deze film, naar een novelle van
William Haines. De schrijver verzorgde tevens
het scenario.
Vier Warner Bros films beleven haar we
reld-première in Juni. Deze zijn „The Girl
from 10th Avenue" met Bette Davis en Ian
Hunter in de hoofdrollen; ..Oil for the Lamps
of China" een Cosmopolitan-Warner pro
duct met Pat O'Brien en Josephine Hutchin
son; „Alibi Ike" met Joe E. Brown en „Stran
ded" met Kay Francis en George Brent.
Voor de Remaco Radio film ,De Laatste
dagen van Pompeji" (de Merian C. Cooper
productie) onder regine van Ernst B. Schoed-
sack zijn tot nog toe geëngageerd Helen Mack,
Preston Foster, Louis Calhern en Wyrley Birch.
Dick Powell, Ruby Keeler en Ross Alexan
der, die in „Een Liefdes parade" (Flirtation
Walk) hoofdrollen vervullen, zullen wederom
samenspelen in „Anchors Aweigh" een War
ner Bros film, waarvan de handeling zich
afspeelt in Annapolis en welke onder regie
Tegenwoordige toestand.
E. du Perron. Het Land van Her
komst. A'dam. Querido.
Dat wij vijfhonderd pagina's levensherin
neringen van een nog betrekkelijk jong schrij
ver zonder wrevel kunnen doorlezen, pleit
zonder twijfel vóór dien auteur. Het gevaar
van een teveel heeft hij waarschijnlijk zelf
bevroed. Op pag. 111 vonden we een paar re
gels die bijna een zelfcritiek zouden kunnen
beduiden:
en lijkt dit zo misschien opgeschre
ven met een kaart van Hebt U niets vergeten?
boven de schrijftafel. In werkelijkheid is het
dan het nadeel van een te goed geheugen; ik
heb honderd bizonderheden verzwegen die ik
gemakkelijk terug had kunnen vinden. Deze
manier is voor mij de natuurlijkste, en alles
wel beschouwd vind ik geen beter argument."
Awel, zulle, vooruit dan maar. De heer Du
scenario is van David Belasco en Richard
Walton Tully. De muziek wordt geschreven
door Richard Whiting, Ralph Rainger en Leo
Robin.
De groote mode- en dans-show van Para
mount uit het komende seizoen Fashions of
1936 zal geheel in Technicolor worden opge
nomen.
Paramount treft voorbereidingen voor de
verfilming van Kipling's grootste succesboek
„The Light that Failed" Gary Cooper zal de
hoofdrol vervullen. Sydney Howard schrijft
het scenario. Howard maakte grooten naam
door zijn dramatiseering van Sinclair Lewis'
roman „Dodsworth".
In de stomme periode is in The Light that
Failed,, de hoofdrol vervuld door Percy Mar-
mont..
Paramount heeft, als elk jaar, ook thans
weer zes van zijn jonge actrices aangewezen
die in de komende productie in het bijzonder
geprotegeerd zullen worden, omdat men in
hen de mogelijkhei van toekomstige groote
populairiteit ziet. De gelukkige jongedames
zijn Katherine de Mille, Grace Bradley, Ann
Sheridan, Gail Patrick, Gertrude Michael en
Wendy Barrie, Katherine de Mille is een
dochter van den regisseur Cecil B. de Mille.
Wendy Barrie een dochtertje van den En-
gelschen auteur Sir James Barrie.
In de ateliers in Neubabelsberg wordt ge
werkt aan de Ostermayer-film der Ufa De
Heilige en haar Nar. Regie voert Hans Deppe
het muzikale gedeelte berust bij Franz R.
Friedl. O.a. spelen mee Hansi Knoteck. Hans
Stüwe. Petra Unkel, Hanni Weisse, Friedrich
Ulmer, Lola Chlud e.a.
Na de „The G-men" voltooid te hebben,
zal James Cagney thans de hoofdrol te ver
tolken krijgen in „The Irish in us". Tevens
zullen Pat O'Brien en Frank McHugh, die
Cagney's tegenspelers waren in „Kom je ook
bij de marine" hun medewerking verleenen
aan „The Irish in us". De film komt onder
regie van Lloyd Bacon.
Hoe komen we aan den naam „speldegeld"?
Toen de spelden nog maar pas uitgevon
den waren, dat was in de 14e eeuw, waren ze
nog zoo kostbaar, dat alleen zeer voorname
personen ze konden koopen. Het was toen de
gewoonte om de dames als huwelijksgift een
van Frank Borzage zal worden geproduceerd som gelds te geven, waar ze spelden voor
naar het origineele film-verhaal van Delmar
Davis.
John Boles zal de partner zijn van de
Metropolitan-Opera star Gladys Swarthout
in haar eerste film voor Paramount Rose of
the Rancho":.
Alexander Hall zal de regie voeren; het
konden koopen. Wanneer de makers der spel
den hun waren te koop aanboden en dat
mochten ze alleen op 1 en 2 Januari doen, dan
togen dus de dames op weg naar den spelden-
maker om hun huwelijksgift te besteden. Dit
geld noemde men „speldegeld". Tegenwoordig
bedoelt men er mee het geld, dat voor per
soonlijk gebruik van de vrouw bestemd is.
Een foto uit de Engelsche film, die een stuk uit de levens van den Deenschen
staatsman Struense'e en koningin Caroline Mathilde van Denemarken behandelt.
Perron is de eerste de beste niet. Hij heeft
gedichten geschreven en essays, was één der
voormannen van een litteraire groep wier
antipode in den heer Dirk Coster was gehuis
vest, polemiseerde ook buitendien vaak gees
tig en jeugdig overmoedig.het ligt voor de
hand dat deze litteraire turf niet zonder gees
telijke brandstof zoude zijn.
Hij droeg haar op aan zijn vrouw, Elisabeth
de Roos, publicist als hij, met wie hij een
paar jaar geleden in het huwelijk trad. Heeft
de nu 36-jarige schrijver haar zijn jeugd wil
len vertellen, zijn moeilijkheden willen biech
ten, zijn groei en ontwikkeling schetsen, zijn
voor- en zijn tegenspoed beschrijven? Men
zou het vermoeden: het autobiographische
ligt er open en bloot in uitgestald en waar
hij het over vrienden en kennissen heeft,
meent men nu en dan een bekend gezicht,
slechts lichtelijk gegrimeerd, te herkennen.
Zijn land van herkomst, van Charles Edgar
du Perron is Nederlandsch-Indië, waar hij
in 1899 geboren is. Zijn jeugdherinneringen
dringen dus terug in het eerste decennium
van onze eeuw.
En daar hij inderdaad een buitengewoon
goed geheugen schijnt te bezitten zullen deze
herinneringen voor de velen die Indië gekend
hebben, onderhoudende lectuur zijn.
Maar ook het leven van den schrijver te
Parijs en te Brussel wordt door Du Perron's
stijl en schrijftrant belangwekkend gemaakt.
Beide schijnen geboren uit den vroeg-wijzen
jongen die, ouder wordend, in een attaquee-
rende ironie behagen schept om nog later
meer bezonken sceptisch de wereld en het
eigen zelf te bekijken. Zonder dat Du Perron
ons in zijn Land van Herkomst diepere emo
ties bezorgt, weet hij ons voortdurend voor
zijn verhaal geboeid t-s houden en dwingt hij
telkens, fragmentarisch, respect af voor zijn
scherpe analyse van droomen en daden.
Daarmee bewijzend dat- een overigens niet
uitzonderlijk belangrijk leven aan kleur en
bewogenheid wint. wanneer een ongewone
geest het beziet. Een ongewone geest nu is de
heer Du Perron voorzeker.
Wilt gij lezer, emoties, dan stellen wij u een
anderen Nederlandschen auteur voor:
Karei Wasch, wiens „Visschers der
menschen" bij de Wereldblibliotheek
dit voorjaar verscheen. Een philosophische
roman van een filmonderneming, die geleid
wordt door een super-mensch Targent met
een reeks andere super-lieden die hem die
nen, en waarvan Andreas Larkin de super-mo
tor is. De heer Targent is al zoo ver heen dat
hij de woorden van een veel grooteren tot de
zijne maakt: „Volgt mij na, en ik zal u vis
schers der menschen maken." Hetgeen van
den zonderlingen heer Targent op zijn minst
arrogant, maar van den heer Karei Wasch
eenigszins smakeloos lijkt. Het is niet recht-
auidelijk wat deze auteur met zijn idealisti
sche Targent-filmonderneming bqioelt, of la
ten we liever zeggen: of al de gezwollen non
sens die hij zijn super-menschen in den mond
legt, hem ernst is of niet. In beide gevallen
zou het aangenamer geweest zijn zoo hij zijn
motto elders gezocht had. Er heerscht in de
omgeving van Targent een enthousiasme dat
dringend om een emmer koud water vraagt
en de idealistisch geleide onderneming lijkt
meer op een instituut voor ongevaarlijke
zwamneuzen dan op een ideeënfabriek die den-
strijd met het grootste filmconcern moet
aanbinden Maar boeiend dat het is! Het moet
v/orden toegegeven dat wij langzamerhand
geconfeit worden in litteratuur die op den
keper beschouwd van nonsens aan elkaar
hangt en toch ons in een zekere spanning
brengt. Zooals veel films die afgedraaid wor
den, slechts onderhoudende nonsens zijn. Als
wij het boek van den heer Wasch zoo willen
bezien is het te loven om de voortvarende
handigheid waarmee dit filmdrama wordt
ontwikkeld en vertoond. Soms krijgt ge echter
den indruk dat de schrijver een dieperen zin
aan de boutades die zijn hoofdfiguren uit te
spreken hebben, wil geven, dat er meer wijs
heid bedoeld wordt, dan vermaak. Het is op
zichzelf al een aanbeveling voor dit boek dat
men zich dat afvraagt. Maarals men er
méér dan vermakelijkheid in wil zien, zal men
per slot uitvinden dat de wijsheid verward en
fantastisch, ofschoon kleurig en afwisselend
wordt opgedragen en ook dat kan boeien.„Vis-
schers der menschen" is boeiende nonsens,
juist wat men graag wil tegenwoordig en er
zit meer geest in dan in het gelijksoortige.
Binnen drie Dagen, door Willy
Corsary. Den Haag. Leopold's U.M.
Een Haagsche detective-roman te schrijven
is voor Willy Corsari, met de handigheid waar
over deze auteur beschikt, slechts een peule
schilletje. Een kioskjuffrouw en een bekende
actrice worden binnen drie kwartier in Den
Haag vermoord, omdat iemand binnen drie
dagen een paar tientjes gewisseld moet heb
ben. Daar zijn wel om minder gewichtige re
denen moorden bedreven Wij blijven natuur
lijk langen tijd in het duister naar den moor
denaar zoeken en het recept voor deze spijzen
brengt mede. dat we afwisselend een ander,
maar juist niet den „goeien" verdenken. An
ders zou er aan zulk een verhaal geen ont
knooping vast zitten. Willy Corsari heeft voor
de knoop en de ontknooping behoorlijk zorg
gedragen, haar onwaarschijnlijke draden be
hoorlijk gespannen en er een aardig confectie
pakje van gemaakt. Om er mee aan het strand
te gaan wandelen. Want ge behoeft er u niet,
zooals bij Karei Wasch, het hcofd mee te bre
ken of er misschien nog wat serieus' mee be
doeld is. „Binnen drie dagen" is volslagen on
schuldige Spielerei om u even te prikkelen en
bezig te houden. Strandlectuur, die niet op
het litteraire peil staat van sommig ander
•werk van Corsari. doch ook die pretentie niet
zal hebben, vermoedelijk.
J. H- DE B|OIS«
