Nieuwe Mode.
Laval's Rede te
Genève.
Hei BeêüHQtijksie
53e Jaargang No. 16019
Verschijnt dagelijks, behalve óp Zon- en Feestdagen
Vrijdag 13 September 1935
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week 0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand f 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72*4.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGÉMEENE DRUKKERIJ N V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ADVERTENTlëN 1—5 regels ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames
ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag ea
aanbod 14 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk 30.—
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid 2000.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Verlies Duim 75.-, Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 13 September.
De Spanning Stijgt.
Vanmorgen heeft de Fransche premier Laval
te Genève het woord gevoerd en zich onvoor
waardelijk aan Engelands zijde geschaard.
Het Volkenbondsfront tot handhaving van
het Handvest met inbegrip derhalve van
art. 16, vermeldende de sancties te nemen te
gen een aanvallenden Staat wordt dus
thans geschraagd door de machtigste zuilen
waarop het rusten kan. Ook Rusland heeft
zich uitgesproken. Nederland, België en de
Scandinavische staten hebben reeds hun on-
wrikbaren trouw aan het Handvest betuigd.
Het stelsel van collectieve veiligheid, be
lichaamd in den Volkenbond, doorstaat in
deze dagen de krachtproef tenvolle.
Onze te Genève vertoevende medewerker
dr. E. van Raalte heeft ons zooeven getelefo
neerd, dat Laval's rede bij de Italianen niet
ongunstig ontvangen zou zijn. In dezen zin
namelijk, dat Laval den juisten toon getroffen
zou hebben om alsnog bemiddeling mogelijk
te maken.
Laat ik herinneren aan een artikel in deze
rubriek onder den titel „Men sjachert" en aan
de daarin voorkomende vergelijking met boer
Teunis en boer Krelis, onderhandelend over
den verkoop van een koe, waarbij boer Krelis
telkens kwaad van het erf loopt, maar ook
telkens weer terugkeert. Ook bij die onder
handeling stijgt de spanning voortdurend, tot
het einde toe, en zoo gaat het bij alle sjacher -
partijen. Er is voor Italië in elk geval wat te
halen. Het zal, als het toegeeft, pas op het
uiterste moment toegeven. En men zou daar
thans, na Laval's rede, vrijwel met zekerheid
op kunnen rekenen als in Italië niet alles af
hing van één man, wiens gemoedsstemming
men niet taxeeren kan.
Zou het inderdaad tot een Italiaansch-
Abessynischen oorlog, en dus tot toepassing
van de sancties door den Volkenbond komen,
dan zou Italië zonder twijfel verslagen wor
den. Er zijn onrustige stemmen opgegaan
over de mogelijkheid van een Duitsch-Ita-
liaansch verbond, en het daaruit voort
vloeiende gevaar van een nieuwen wereld
oorlog. Duitschland staat immers buiten den
Volkenbond. Maar het schijnt niet denkbaar
dat een coalitie Duitschland-Italië, aldus de
gansche macht der Volkenbondsstaten te lijf
zou durven gaan. Niemand begint een oorlog
als hij niet meent dat de tegenpartij zwakker
is dan hij zelf. Als de Italiaansche dictator
dit niet mocht beseffen zou toch zeker
Duitschland het doen.
Haalt Italië straks bakzeil, gepaaid door
concessies, dan zal de oor-log met Abessinië
vermeden zijn en het Volkenbondsstelsel een
overwinning hebben behaald. Maar de toe
komst zal nog niet verzekerd zijn. Ik herinner
aan de passage in de rede van onzen minister
van Buitenlandsche Zaken, waarin hij ver
klaarde dat de Nederlandsche regeering den
expansiedrang van Italië begreep als een
groote moeilijkheid. In dergelijke moeilijkhe
den verkeeren ook Duitschland en Japan. Als
Italië straks groote concessies op koloniaal ge
bied verovert tengevolge van oorlogsdreige
menten en mobilisatie, dan kan men zich zon
der moeite voorstellen hoe Duitschland en
Japan dit precedent ter., harte zullen nemen.
Zij zouden dat ook wel eens kunnen probee-
ren.
De oplossing van het Italiaansch-Abessini-
sche conflict kan dus geen oplossing zijn van
het koloniale vraagstuk. Het Handvest van
den Volkenbond is schoon, maar de status quo,
de bestaande toestand in de economische
welvaartsverdeeling, is dat niet. Men zou dus
uit dit conflict de leering moeten trekken, dat
men het koloniaal bezit in de wereld anders
zou moeten gaan verdeelenalthans een
deel ervan bij onderling overleg zou moeten
toewijzen aan staten, die thans niet voldoende
bestaansmogelijkheid hebben.
Daar zouden de groote koloniale mogend
heden, w.o. Nederland, zich opofferingen
voor moeten getroosten, in de overtuiging
dat zij door deze opofferingen hun eigen
ondergang in een nieuwen wereldoorlog
zouden voorkomen.
Is de wereld daar rijp voor? Zijn de staten
daar rijp voor?
De Engelsche minister van Buitenlandsche
Zaken, Sir Samuel Hoare, heeft alleen van
economische opofferingen inzake koloniale
producten gesproken. Niet van afstand van
grondgebied in de Engelsche koloniën. Zal
deze toezegging voldoende blijken? Men mag
het, althans op den duur, betwijfelen.
Het koloniale vraagstuk doemt uit dit con
flict op als een wereldprobleem van naaste
urgentie.
R. P.
De ontwerpers van de mode,
Voor de dames welverstaan.
Hebben in de zomermaanden
Weer. als steeds, hun best gedaan.
En zij diepten hevig zwoegend
Uit hun vindingrijke brein.
Weer een nieuwen stijl naar boven,
Die de vrouw thans wet zal zijn.
Op ter modeshow geroepen,
Ziet vol lijdzaamheid de vrouw.
Wat haar heerscheres beslist heeft
En zij zweert haar nieuwe trouw.
Ik weet niet, wat is veranderd
In haar herfst- en wintertooi,
Ook de vrouw staat daar niet stil bij.
Het is Mode, dus 't is mooi.
Want al zou zij ooit de mode
Gaan beschouwen als een last,
Zij weet, wat zij heeft tedragen
En zij weet, wat vrouwenpast.
Een beroep op den Paus.
Door „Nooit meer Oorlog".
Het bestuur der Alg. Ver. „Nooit Meer
Oorlog" (afdeeling Haarlem der Ned. Vredes-
Aciiet heeft het navolgende adres aan den
Paus gericht:
„Het bestuur enz., van meening zijnde,
dat oorlog en oorlogsvoorbereiding in strijd
zijn met alle moraal en beschaving,
verontrust door de oorlogsvoorbereidingen,
die door de Italiaansche Regeering worden
ondernomen tegen het Abessynische Volk,
overwegende, dat beide volken lid zijn van
den Volkenbond,
rekening houdende met het feit, dat het
overgroote deel van de Italiaansche bevol
king tot de Roomsch-Katholieke Kerk be
hoort en dus aan de geboden Gods en uw
bevel heeft te gehoorzamen,
ovzrtuigd zijnde, dat. wanneer Gij alle tot
uw dienst staande middelen daartoe aan
wendt, een oorlog te voorkomen moet zijn,
verzoeken u dringend de Italiaansche re
geering en het Italiaansche volk op de gebo
den Gods te wijzen en te bewegen de oorlogs
voorbereidingen te staken."
De inbrekers weer op het pad.
In twee perceelen ingebroken.
De inbrekers schijnen weer op het pad te
zijn! Donderdagmiddag tusschen twaalf uur
en 's avonds tien uur heeft men zich toegang-
verschaft tot een perceel aan de Crayenester-
laan door het verbreken van een glasruit aan
den achterkant. De bewoners waren afwe
zig. In de voorkamer is alles overhoop ge
haald. Toen Donderdagavond tien uur een
famiiielid van den bewoner thuis kwam. ont
dekte hij de inbraak, waarop hij dadelijk bij
de politie -aangifte deed. Voor zoover bekend
is. werd er niets ontvreemd.
In den afgeloopen nacht heeft een onbe
voegde zich ook toegang verschaft tot een
perceel aan de Prinsessekade. Hier is hij door
een tuimelraam aan de achterzijde binnen
gekomen. Ook hier werd alles overhoop ge
haald, maar er kon nog niet vastgesteld wor-
den of er wat vermist wordt, want de be
woonster was afwezig. Deze inbraak werd
hedenmorgen door een bovenbewoonster ont
dekt. De politie stelt natuurlijk in beide ge
vallen een onderzoek in.
FRED. PERRY IN HET HUWELIJK
GETREDEN.
HARRISON, (New-York), 13 September.
(Reuter). De bekende tennis-kampioen
Fred. Perry is in het huwelijk getreden met de
filmactrice Helen Vinson.
Aannemelijke voorstellen voor
Abessynië te wachten?
Fransche en Engelsche pers
benieuwd naar Lavai's rede.
Laval nog steeds optimistisch?
De belangstelling der Engelsche ochtend
bladen richt zich op de hedenochtend ver
wachte redevoering van Laval. Men acht he'.
zeker, dat Laval principieel hetzelfde stand
punt zal innemen als Hoare. Men neemt aan,
dat Laval weigert de situatie als hopeloos te
beschouwen en een laatste bemiddelingsvoor
stel wil doen.
Volgens de berichten van de Engelsche cor
respondenten te Genève is een poging van
Laval om telefonisch in contact te komen
met Mussolini mislukt. In Britsche kringen
wordt zeer weinig hoop getoond.
De correspondenten maken ook mel
ding van hardnekkige geruchten,
volgens welke een voor Abessynië
aanvaardbaar compromis in de lucht
zou hangen.
De „Times" meldt, dat men verwacht, dat
het antwoord op de Fransche vragen, betref
fende de toekomstige houding van Engeland
ten opzichte van den Volkenbond eerst zal
worden gegeven na den terugkeer van Hoare
uit Genève. Hoare wordt hedenmiddag te Lon
den verwacht.
De „Morning Post" schrijft, dat het ant
woord moeilijk vóór verscheidene dagen ver-
loopen zijn zal kunnen worden opgesteld.
Hoare zou met Baldwin overleggen en het is
ook mogelijk, dat een kabinetszitting noodig
zal worden om een beslissing te nemen.
Alle Parijsche ochtendbladen wijden de aan
dacht aan de rede, die Laval hedenmorgen te
Genève zal uitspreken.
Men verwacht van hem een definitieve op
heldering van den toestand, waarbij er echter
van verschillende zijden op wordt gewezen, dat
Laval zijn rol van bemiddelaar niet zal op
geven.
De „Oeuvre" meent de door de
„Echo de Paris" ^geuite meening te
kunnen bevestigen, dat Laval reeds
met de regeering te Rome onderhan
delt en dat die zich bereid heeft ver
klaard economische en politieke sanc
ties, waaraan Frankrijk deel zou
nemen niet te beschouwen als een
onvriendelijke daad.
De „Oeuvre" schrijft verder over een ont
spanning, die vooral in het Italiaansche kamp
geconstateerd kan worden. Van Italiaansche
zijde heeft men reeds verklaard, dat de be
doelingen van de Italiaansche regeering nooit
zoover gegaan zijn, het hart van Abessynië
zelf te willen veroveren. Men zou slechts voor
nemens geweest zijn de door Menelik onder
worpen provincies te heroveren.
Desondanks zou men echter slechts voor
zichtig mogen spreken over een dergelijke ont
spanning. aangezien de Duce nog slechts en
kele dagen geleden aan een Fransche delega
tie verklaard heeft, dat hij in de eerste plaats
roem noodig heeft en dat zijn doel niet be
reikt is. wanneer men hem iets aanbiedt zon
der zijn troepen gelegenheid te geven tot een
veldslag. Bovendien moet men er rekening
mee houden, dat men tijd moet winnen, wan
neer de Duce werkelijk het voornemen heeft
eerst over drie weken op te rukken. Daarom is
het buitengewoon veel voordeeliger te onder
handelen in een rustige atmosfeer.
Staakt. Italië de persaanvallen
op Engeland?
Uit Rome is te Londen bericht ontvangen,
dat aldaar verluidt, dat de Italiaansche bla
den instructie hebben gekregen van Vrijdag
af alle aanvallen op Engeland to staken. In
middels echter hebben zoowel de „Giornale
ci'Italia" en de „Popoio di Roma" wederom
bittere uitvallen naar Engeland gepubliceerd.
(A.N.P.)
Frankrijk schaart zich aan
Engelands zijde.
Genève, 13 September, (per telefoon
Nauwelijks had Laval hedenmorgen zijn
rede aangevangen of het was duidelijk, dat de
teerling geworpen was: Frankrijk zal met En
geland en de anderen opkomen voor de col
lectieve veiligheid tegen schending van het
Volkenbonds Handvest. De Fransche premier
bracht uit den aard der zaak o.m. in herinne
ring, hoe zijn land steeds voor het beginsel
van de collectieve veiligheid was opgekomen,
o.m. toen men het protocol van 1924 te Genèvi
opstelde.
Hij liet niet na de woorden van zijn Britschen
collega Sir Samuel Hoare nog eens duidelijk vast
te leggen ten aanzien van Engelands politiek
voor nu en straks, namelijk een politiek om
onder alle omstandigheden mede te doen
aan de behartiging van de collectieve veilig
heid. „De historische beteekenis van deze
verklaring, de aanvaarding van deze verplich
ting," aldus betoogde Laval met nadruk, kan
geen land zoo waardeeren als juist het mijne"
Hierop brak in de zaal applaus los. en hier
aan nam ook Hoare deel. Zoo was het meteen
duidelijk, dat deze accoord ging met den Fran-
schen uitleg van wat Engeland nu op zich
heeft genomen, juist ook voor de toekomst
De wijze, waarop Laval over Italië, over de
accoorden van Rome van Januari jl. en over
die van Stresa sprak, dë manier waarop hij
kenbaar maakte, hoezeer hij zich voortdurend
tot het laatst toe had ingespannen om te
trachten de Italiaansch-Fransche vriendschap
in het belang van den vrede onverbroken te
behouden,' getuigen van zijn sterk verlangen
om alsnog Italië te elfder ure tot inkeer te
brengen. Dit kwam in het bijzonder tot uitinL
toen hij verklaarde het zijn plicht te achten
het zijne te doen, opdat de Volkenbondsraad
in zijn verzoeningspoging mocht slagen. In
dit verband had zeker ook nog speciale betee
kenis zijn opmerking, dat het comité van vijf
alle voorstellen bestudeert, die aan gerecht
vaardigde aspiraties van Italië voldoening
zouden kunnen geven, doch tegelijkertijd
Abessynië's souvei'einiteit onaangetast zouden
laten en zeker was ook belangrijk zijn verkla
ring. dat hieromtrent tusschen Engeland en
Frankrijk geen enkel verschil van meening
bestaat.
Aan het warme applaus, dat de van staats
manswijsheid getuigende rede van Laval te
beurt viel, namen de Italianen geen deel.
Niettemin kreeg ik uit wat ik in de wandel
gangen opving den indruk, dat toch in het
Italiaansche kamp wel het gevoel aanwezig
zou zijn. dat Laval's loyale optreden het den
Duce misschien toch nog mogelijk zal maken
den weg van verzoening te bewandelen.
Het betoog van Frankrijks eersten gedele
geerde liet geen enkele twijfel meer bestaan
omtrent Frankrijks voornemen, met Enge
land en met alle overige gelijkgezinden op de
bres te staan voor de behartiging van de
Volkenbondsverplichtingen en zoo noodig
handelend op te treden voor het belang van
de collectieve veiligheid. Dit moet den Italia
nen toch wel een waarschuwing zijn. En daar
komt dan bij. dat het Italiaansche gemoed
bepaald vatbaar kan zijn voor de loyaliteit,
die Laval's rede ademde. Reeds viel het mij bij
voorbaat op, hoe een der knapste Italiaansche
journalisten, die tot op het oogenblik van La
vai's ï-ede den toestand als hopeloos had be
schouwd, erkende, dat zoo iets het Italië zou
mogelijk maken met Genève nader overleg te
plegen, het zeker dit betoog zou kunnen zijn.
In verband met sommige geruchten, als zou
Laval van plan wezen thans naar Rome te
gaan om daar met Mussolini vei'der te pra
ten. ten einde te trachten dezen tot eenige
inschikkelijkheid nog over te halen, kan ik
mededeelen, dat ik uit de Fransche delegatie
vernam, dat hiervan geen kwestie is. Onder
handelen of overleg plegen, aldus gaf men mij
te verstaan, zal moeten geschieden in het co
mité van vijf.
DR. E. VAN RAALTE.
Ernstig ongeluk aan boord van
de „Flores".
Kanon ging plotseling af. Een matroos werd
gedood drie gewond.
Een blik op de haven van Malta met oorlogsschepen van de Britsche Middel-
landsche Zeevloot. die door de verscherping in de Britsch-Italiaansche
verhouding versterkt en bij Malta geconcentreerd werd.
SOERABAJA. 13 September (Aneta). Het
flottillevaartuig „Flores" is gisteravond van
schietoefeningen teruggekeerd. Aan boord
bevonden zich één doode en verschillende ge
wonden.
Bij het houden van de schietoefeningen is
namelijk een kanon afgegaan waardoor de
matroos eerste klasse J. J. Ursum door een
voltreffer werd gedood. Een schipper W. van
Baars is zwaar gewond, terwijl tevens -oen
inlandsch kwartiermeester en een inlandsch
matroos tweede klasse werden gewond.
De „Flores" stond onder commando van
luitenant-ter-zee eerste klasse D. C. M. Hct-
tersc'nij, den vroegeren commandant van de
K XVIII. De gewonde schipper van Baar.-
maakte eveneens de reis van de K XVIII mede
De .Flores" is direct te Soerabaja binnen-
geloopen. waar de gewonde naar de centrale
burgerlijke ziekeninrichtïng zijn vervoerd. De
overleden matroos Ursum wordt Zaterdag
ter aarde besteld.
De Duitsche Rijksdag komt Zondagavond bij
een: ontbinding zou aangekondigd zijn.
pag 4
Het plebisciet over het koningschap in Grie
kenland wordt 27 October gehouden.
pag. 4
Bij een mijnongeluk in Engeland zijn vijftien
arbeiders om het leven gekomen.
pag. 4
De schietpartij in dc Mexicaansche Kamer
eisclite twee dooden.
pag 4
Rickett zou naar Nederland komen, doch liet
Schiphol wachten.
pag. 3
Aantal stakers stijgt te Tilburg.
pag. 3
In Engeland is men bezig met den bouw van
een nieuw goedkoop vliegtuig.
pag. 1
De plannen der H. O. V. voor het komende
seizoen.
pag. 6
Laatste Berichten.
pag. 9
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De spanning stijgt.
Pag. 1
Dr. E. van Raalte: Laval's rede te Genève.
pag. 1
Dr. E. van Raalte: Geneefsche impressies.
pag. 2
Van onzen Londenschen correspondent: De
zaak-De Clifford.
pag. 4
Jhr. dr. J. C. Mollerus: Per Zeppelin den
Oceaan over.
pag 6
W. Sell.: Spaarndam, het dorp in de stad.
pag. 3
Sport in 't kort.
pag 11
Bekende Haarlemmers: Mej. M. M. Vceger.
pag. 3
MONOPOL E, ZANDVOORT
IEDEREN ZONDAGAVOND DANSEN
THE MIDNIGHT KIDDIES
VERLAAGDE PR IJ ZEN
(Adv. Ingez. MedJ
Een
nieuw
goedkoop vliegtuig.
In een fabriek nabij Londen is men begon
nen met de vervaardiging van een nieuw klein
vliegtuig voor particulier gebruik. De machine,
de Aeronca geheeten, is van Canadeesch
maaksel en wordt reeds eenigen tijd in Ca
nada gebruikt, ook voor militaire vlieglessen.
De Engelsche fabriek heeft vergunning voor
de vervaardiging gekregen van de oorspron
kelijke makers, Murray Aeronautical Corpo
ration. De Aeronca is een eendekker met een
vlucht van bijna 11 M. De vleugel ligt boven
de gesloten kajuit. De lengte van het toestel
is 6 M. In tegenstelling met de Fransche lucht-
luis (die trouwens veel goedkooper is, hoewel
de Aeronca als een concurrent van dit toe
stelletje is geïntroduceerd i maakt het Cana-
deesche toestel een sierlijken indruk. Het
heeft een twee-cylinder motor van 36 P.K.,
waarmede het een maximum vliegsnelheid
kan bereiken van byna 150 K.M. De landings
snelheid is 55 K.M. Er is plaats in de gesloten
kajuit voor twee personen die bagage tot een
gewicht van 10 KG. mee kunnen nemen. Het
Britsche model kan aan een stuk 475 mijl vlie
gen met een gemiddelde snelheid van 135 K.M.
engebruikt 12.5 L. benzine per uur. De prijs
van het toestel is 395 (volgens de huidige
pondenkoers dus ongeveer f2900). In con
structie volgt de Aeronca veel meer beproefde
lijnen dan het genoemde Fransche toestelle
tje. Er is ook geen sprake van dat men de
Canadeesche machine met een handleiding in
zijn vrijen tijd zelf zou kunnen bouwen. In
Engeland hoopt men dat het nieuwe toestel
zal worden gebruikt voor vliegscholen, daar in
dat geval de kosten van de lessen, noodig om
een A-vliegvergunning te krijgen, van 30
tot 15 zullen kunnen worden teruggebracht.
Huey Long ter aarde besteld.
Honderdduizend menschen woonden de
begrafenis bij.
BATON ROUGE. 13 September. (Reuter). -
Het stoffelijk overschot van senator Huey
Long is gekleed in het avondcostuum. dat
hij tijdens zijn leven slechts zelden droeg, in
het kapitool van den staat Louisiana begra
ven.
Een eenvoudige marmeren steen bedekt zijn
graf. Een stoet van 100.000 menschen verge
zelden den „Kingfish" naar zijn laatste rust
plaats.
Huwelijk van Ariërs met
Joden niet meer toegestaan.
Desbetreffende wetten zonden binnenkort in
Duitschland afgekondigd worden.
NEURENBERG. 13 September (Havas).
In zijn rede op het partijcongres alhier kon
digde dr. Wagner aan. aat binr.-.nkor. a
Duitschland wetten van kracht zullen woroen
die het aangaan van een gemengd huwelijk,
d.w.z. van Ariërs met Joden, verbieden. Op
grond van een andere wet zullen, voordat een
huwelijk gesloten kan worden, zekere certifi
caten overgelegd moeten worden.
