UIT HET BUITENLAND
Het „verraad" aan Dalmatië.
THIJS IJS IN HET DAL DER NEVELS
Zoo'n Migraine?
VRIJDAG 27 'SEPTEMBER' '1935
HAAR E E M'S D A "G B E A D
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS
Aande openbare zitting van Donderdag van
den Volkenbondsraad is een vertrouwelijke
bespreking voorafgegaan van de leiders der
delegatie. Toen de zitting geopend werd, wa
ren alle leden met uitzondering van de
Italiaansche gedelegeerden aanwezig.
Er verluidde, dat dé Italianen geweigerd
hebben de zitting bij te wonen op grond ~van
hun bekende stelling, dat zij niet met Abes-
synië op gelijken voet behandeld kunnen wor
den. De Abessynische gedelegeerde, Tecle
Hawariate was vergezeld van den juridischen
adviseur voor Abessynië, prof Jèze.
Nadat de voorzitter van de commissie van
vijf, De Madariaga het rapport der commissie
had voorgelezen, verklaarde Hawariate, dat
zijn regeering met den meesten aandacht ieder
voorstel van den Volkenbondsraad zou over
wegen. De voorzitter van den Volkenbonds
raad, Guinazu stelde daarop voor de commis
sie van vijf in het leven te houden opdat zij
voorstellen zou kunnen doen op ieder oogen-
blik waarop haar dit zou worden verzocht.
Verder drong Guinazu erop aan, dat alle po
gingen om alsnog een verzoening tot stand te
brengen, zouden worden voortgezet. „De stel
lingen van de beide partijen zijn thans be
kend. Daarom stel ik voor, dat de Raad on
middellijk stappen doet om zijn rapport op te
stellen volgens artikel 15, paragraaf 4 van het
handvest. De Volkenbondsraad moet als com
missie, uiteraard zonder de Italiaansche en
Abessynische gedelegeerden met dien taak be-
worden". Tevens stelde Guinazu voor de
zitting van den Volkenbondsraad niet te slui
ten, maar den Raad bijeen te houden, totdat
het rapport zal zijn opgesteld.
(De desbetreffende paragraaf luidt: „In
dien het conflict niet op deze wijze in dit
geval door middel van de commissie van vijf
is bijgelegd, zal de Raad hetzij eenparig of
met meerderheid van stemmen een rapport
opstellen en publiceeren over de feiten, die
het geschil raken en over de aanbevelingen,
welke in het onderhavige geval rechtvaardig
en geschikt worden geacht").
De Engelsche minister voor Volkenbonds
aangelegenheden, Eden, die vervolgens het
woord voerde, spi-ak over zijn teleurstelling
dat ondanks de oprechtheid van de in het
werk gestelde pogingen geen oplossing be
reikt was.
Hij bracht in herinnering, dat hij op 4
September de opvatting tot uiting had ge
bracht, dat de machinerie van den Volken
bond in werking moet worden gesteld en hij
stelde thans voor artikel 15, paragraaf 4 te
benutten als een middel om het probleem
op te lossen.
„Dit is de taak, die wij op ons moeten ne
men met allen ernst en aandacht waartoe
wij in staat zijn, maar ook zonder ongepast
uitstel. Zoolang de Volkenbondsraad bezig is
met het opstellen van zijn rapport en zijn
aanbevelingen, kan de verzoeningscommissie
haar taak voortzetten en het is duidelijk, dat
geen gelegenheid voor een verzoening bin
nen het kader van de bepalingen van het
handvest moet worden voorbijgegaan", aldus
Eden. „Terwijl de werkzaamheden van het
opstellen van het rapport voortgaan, zullen
de regeeringen de gelegenheid hebben te
overwegen of en zoo ja hoe nog iets verder
gedaan kan worden voor het beschermen en
handhaven van den vrede. Dit is een ver
plichting, die wij als leden van den Volken
bond niet over het hoofd mogen zien. Ik wil
eindigen met een enkel woord over verdere
perspectieven van het geschil. De politiek
der Engelsche regeering in dit opzicht is kor
telings en gezaghebbend uiteengezet. Ik be
hoef hier derhalve alleen toe te voegen, dat
de Engelsche regeering op energieke wijze
vastbesloten is aan die politiek vast te hou
den".
De Fransche premier en minister van bui-
tenlandsche zaken, Laval sloot zich bij de
woorden van Eden aan. Hij zeide: „Frankrijk
zal zich houden aan de verplichtingen van
het Volkenbondshandvest. De Volkenbonds
raad zal thans volgens het handvest optre
den en zijn aanbevelingen formuleeren. Ik
ben het op dit punt eens met den vertegen
woordiger van Groot-Brittannië. De Raad
zal deze taak ten uitvoer leggen naar de
letter en naar den geest van het handvest en
zal. daar ben ik zéker van, na de omstandig
heden van het geschil bestudeerd te hebben,
de maatregelen aangeven, die hij het bil-
lijkst zal oordeelen".
Vervolgens voerde nog de Russische Volks
commissaris van buitenlandsche zaken, Lit-
winof het woord. Hij zeide, dat er geen twij
fel aan kon bestaan, welke maatregelen de
Sovjet-regeering zou nemen, wanneer het
oogenblik kwam, om den vrede in Afrika en
andere deelen van de wereld te waarborgen.
De Deensche gedelegeerde, dr. Muench
sloot zich bij de vorige sprekers aan, zeg
gende. dat hij er van overtuigd was. dat de
Volkenbondsraad in staat zou zijn de beste
middelen aan te geven voor de handhaving
van den vrede, zoowel als van de principes
van den Volkenbond.
Voordat de Raadszitting verdaagd werd,
deelde de voorzitter mede, dat de voorstellen
met algemeene stemmen aangenomen wa
ren.
Het JN.P. meldt nader uit Genève, dat de
'Belangrijkste gedelegeerden te Genève, in de
eerste plaats Laval en Eden. vandaag uit
Genève zullen vertrekken om in het begin
an de volgende week terug te keeren. Ver
wacht wordt, dat de raadscommissie haar
aanbevelingen in korten tijd men spreekt
van 5 tot 10 dagen zal uitwerken.
Verdere behandeling van het Italiaansch-Abessynssche
conflict voor den Volkenbondsraad. Paragraaf 4 van
artikel 15 zal worden toegepast. Spoedig rapport der
commissiën.
en financieele positie wilde brengen. Hij be
treurde vooral, dat de Italiaansche kamera
den en vroegere bondgenooten door dit alles
vervreemd raakten van de groep groote mo
gendheden, die streefden naar een harmoni-
schen opbouw van het Europeesche gezin,
waarin de grootheid van het herleefde Italië
een zoo belangrijke plaats innam.
In een verder gedeelte van zijn rede wees
Churchill op de Duitsche herbewapening en
riep hij op tot versterking van de Britsche
landsverdediging, in het bijzonder van de
luchtmacht. (A.N.P.)
Amerika.
Engeland.
Churchill over Italië's houding.
Winston Churchill heeft tijdens een lunch,
die hem in de City was aangeboden, een rede
gehouden, waarin hij o.a. sprak over het Ita-
liaansch-Abessynische conflict en verklaarde,
dat het geheele land bereid was, de regeering
te steunen, wanneer zij, overeenkomstig de
aangegane verplichtingen, zou helpen het ge
zag van den Volkenbond te handhaven. Dit
was geen actie die van Engeland uitging, en
Churchill sprak dan ook zijn leedwezen uit
over de felle campagne in de Italiaansche pers
tegen Engeland. Het verheugde hem, dat de
Engelsche pers daar niet in denzelfden toon
tegen in ging. Het ging niet om een geschil
tusschen Engeland en Italië, maar tusschen
den Volkenbond en Italië. Churchill verklaarde
te spreken als vriend van Italië, en daarom
verbaasde het hem, dat een zoo groot man en
verstandig bestuurder als Mussolini zijn dap
per land in epn dergelijke moeilijke militaire
Italiaansche Amerikanen
mogen naar Afrika.
De regeering der Vereenigde Staten zal een
politiek van strenge afzijdigheid handhaven
ten opzichte van de burgers van Italiaansche
afkomst die naar Italië zouden willen terug-
keeren om dienst te nemen in het leger, meldt
het A.N.P. Het Staatsdepartement heeft in dit
verband bekend gemaakt, dat het op geenerlei
wijze zou trachten de handelingen te belem
meren der Italo-Amerikanen. De regeering zal
echter in dat geval geen enkele verantwoorde
lijkheid voor hem op zich nemen.
Er wordt op gewezen, dat verscheidene Zuid-
Amerikaansche landen, w.o. Brazilië geen toe
stemming verleenen aan burgers van Italiaan
sche afkomst, dienst te nemen bij het Italiaan
sche leger, ofschoon Italiaansche reservisten
vrij zijn een oproep na te komen.
Litauen.
Incidenten in Memel.
Het A.N.P. meldt uit Kowno: De stad Memel
zal deze week geen voorstellingen in den
schouwburg zien. De acteurs en actrices van
den Litauschen Staatsschouwburg werden nl.
bij him eerste optreden door een groep jonge
lieden met luid geschreeuw begroet, waarbij
vooral geroepen werd „wacht maar tot Hitier
komt", terwijl voorts een regen van steenen
op het tooneel geworpen werd. Verdere voor
stellingen van het gezelschap zijn in verband
hiermede uitgebleven. De directeur van den
schouwburg heeft daarop verlof gevraagd 70
tooneelspelers uit Berlijn te mogen doen op
treden. De Litausche autoriteiten hebben daar
op afwijzend beschikt. De burgemeester van
Memel, een Duitscher, heeft in verband hier
mede den schouwburg deze week gesloten, als
motief opgevende, dat herstelwerkzaamheden
verricht moeten worden.
„Lybië één troepenkamp".
Gespannen stemming door militaire
bedrijvigheid.
LONDEN. 26 Sept. De ..Dailv Mail" meldt
uit Mersa Mathroe in het Noorden van Egyp
te dat een aldaar uit Tunis gearriveerde be
trouwbare Europeesche zegsman mededee-
lingen heeft gedaan over den toestand in de
Noord-Afrikaansche bezittingen vavx Italië. Hij
vertelde dat in Lybië een levendige militaire
bedrijvigheid kan worden geconstateerd. In
Fransch-Tunis is iets dergelijks niet te zien.
Lybië echter vormt een groot troepenkamp.
Bengasi schijnt het voornaamste steunpunt
te zijn van een aanzienlijke luchtstrijdrnacht.
In Tobroek. waarvan de Italianen een vloot-
steunpunt hebben gemaakt, bevinden zich vol
gens zijn zeggen een kruiser, drie destroyers,
twee duikbooten. drie vliegbooten en een groot
transportschip, dat blanke soldaten aan land
heeft gezet.
Uiterlijk is de bevolking volkomen rustig. Er
heerscht evenwel tengevolge van de militaire
activiteit een zeer gespannen stemming.
JACHTVLIEGTUIGEN IN BOTSING.
Uit Parijs, 26 September. Boven de gemeente
Magny-es-Hameaux zijn twee jachtvliegtuigen
in volle vaart met elkaar in botsing gekomen.
Een der piloten, wiens valscherm aan het
toestel bleef hangen, is gedood, de tweede
slaagde er in met zijn parachute veilig te
landen.
EEN WEKELIJKSCHE DIENST
SAN FRNCISCO—AUCKLAND.?
De Pan-Americain Airways, die reeds een
dienst onderhouden op Honoloeloe en de Sa-
moa-eilanden, schijnen voornemens hun
dienst uit te breiden tot Nieuw-Zeeland. De
Wellington Post meldt dat Harold Gattv
namens de maatschappij voorstellen bij de
regeering van Nieuw-Zeeland heeft ingediend
voor een wekelijkschen dienst van San Fran
cisco naar Auckland. De reis. die veertig
vlieguren vergt, zou in drie dagen worden
afgelegd. De dienst zou zoowel voor passagiers
als voor post en goederen openstaan.
(Adv. Ingez. MedJ
Provinciale begrooting van
Noord-Holland.
Geen belastingverhooging
ƒ250.000 uit de reserve voor
werkloosheidsbestrijding.
De eindcijfers van de begrooting voor 1936
voor de provincie Noord-Holland zijn
f 53.539.580. Het batig saldo wordt op nihil
geraamd.
De belastingen behoeven niet worden ver
hoogd. Met eene heffing van twintig opcen
ten zoowel op de grondbelasting als op de
inkomsten- en vermogensbelastingen kan
wederom worden volstaan. De opbrengst
hebben Ged. Staten evenwel lager geraamd.
Tegenover eene verhooging met f 30.000 (van
f 900.000 voor 1935 tot f 930 000 voor 1936)
van de raming van de opcenten op de grond
belasting wegens normaal accres van de be
lasting op de gebouwde eigendommen, staat
namelijk een verlaging met 10 pet. van de
raming van de opcenten op de inkomstenbe
lasting. (Voor 1935 werd de ontvangst ge
raamd op f 2.600.000, voor 1936 op f 2.340.000).
De gegevens van de rijksadministratie doen
weliswaar een. verdere daling in die mate
niet voorzien, maar Ged. Staten meenen met
het oog op het feit, dat de toestanden zich
in steeds ongunstiger zin hebben ontwikkeld,
den meest veiiigen weg te moeten bewande
len. De raming van de opcenten op de ver
mogensbelasting hebben Ged. Staten onge
wijzigd kunnen laten, namelijk f 360.000.
Het bedrag van f 230.000. dat als gevolg
van een en ander aan ontvangsten minder
geraamd is. wordt gecompenseerd door hst
hoogere batige saldo van den dienst 1933, dat
aan den dienst 1936 ten goede komt en
f 1.436.934 bedraagt. (De begrooting voor
1935 begon met een batig saldo van f 885.490
van 1932).
Er is een uitkeering uit de gewone mid
delen aan het Wegenfonds van f 250.000, als
in de voorafgaande jaren geraamd.
Onder de uitgaven is een extra bijdrage
opgenomen van f 250.000 ten behoeve van de
werkverruiming en de verdere bestrijding van
de werkloosheid.
Deze post is nu gebracht op f 450.000. Wij
hebben indertijd reeds gemeld, dat werken
uitgevoerd zulien worden in het provinciaal
duingebied in de omgeving van Castricum en
Bakkuon. De regeering verleent daarbij haar
medewerking.
De dekking van deze exceptioneele uitgave
is gevonden door de raming van een uitkee
ring uit het Fonds bot gedeeltelijke reservee
ring van batige saldi, waarin daarna nog
f 750.000 aanwezig blijft.
Voor onvoorziene uitgaven blijft een be
drag van f 549.654.78 beschikbaar. De post
presentiegelden voor leden der Prov. Staten
hebben Ged. Staten op hetzelfde bedrag ge
raamd. als daarvoor op de begrooting voor
1935 was uitgetrokken. Bij het besluit der
Prov. Staten van 21 December 1932 zijn de
presentiegelden voor de jaren 1933, 1934 en
1935 van f 10 op f 8.50 gebracht.
Nu verbetering in den toestand is uitge
bleven. zal naar het Ged. Staten voorkomt,
de tijdelijke maatregel door een definitieve
zijn te vervangen. Op gelijken grond zullen
de tijdelijke kortingen, die toegepast worden
op de vacantiegelden van de commissiën van
bestuur der Provinciale Ziekenhuizen en van
den Raad van Toezicht op de Provinciale
Bedrijven in definitieve moeten worden om
gezet. De daartoe strekkende ontwerp-beslui-
te worden door Ged. Stater, aangeboden.
De subsidie aan de H.O.V. is weer uitge
trokken op f 4500.
MINISTER SLINGENBERG BIJ DE
WERKVERSCHAFFING.
DEN HAAG. 26 Sept. (A.N.P.) De minis
ter van sociale zaken mr. Slingenberg heeft
heden in gezelschap van den directeur-gene
raal van de steunverleening en werkver
schaffing den heer Van Geelen een bezoek
gebracht aan Arnhem, Apeldoorn en Win
terswijk ten einde de werkverschaffing aldaar
in oogenschouw te nemen.
BURGEMEESTER.
Bij koninklijk besluitis met ingang van 1
October benoemd tot burgemeester der ge
meente Ten Boer de heer J. Scherphuis. De
heer Scherphuis, te Appingedam geboren en
44 jaar oud, is thans wethouder der gemeente
Appingedam.
Dus weer eeri ellendige dag in het voor
uitzicht. Heusch niet noodig! Neem een
"AKKERTJE" en binnen 'n kwartier voelt
Ge U weer frisch en opgewekt en zijt Ge
Uw hoofdpijn kwijt. AKKER-CACHETS
helpen verrassend snel bij Hoofdpijn, Kies
pijn, Zenuwpijn, Rheumatiek, Griep. Per
12 stuks slechts 52 cent. Overal verkrijgbaar.
Vraagt ook: „Laxeer-Akkertjes", de nieuwe
vinding van Apotheker Dumont legen ver
stopping, hardlijvigheid, enz.Werken zacht.
(Adv. Ingez. Med.)
De geschiedenis van drie woorden.
Door GUCLIELMO FERRERO,
hoogleeraar aan de Universiteit van Genève.
Sinds twee maanden stellen tal van men
sehen mij voortdurend deze zelfde vraag:
„Maar waarom heeft Mussolini zich in het
hoofd gezet een oorlog in Abessynië te be
ginnen? Wat hoopt hij eigenlijk te bereiken,
dat kan opwegen tegen het enorme risico, dat
hij gaat loopen?" Ik moet bekennen, dat die
vraag mij irriteert, wanneer zij gesteld' wordt
door personen, aan wie ik al 'tienmaal uitge
legd heb, wat het fascistisch bewind eigenlijk
is en waarvandaan het gekomen is. Is het in
derdaad zoo moeilijk een zoo eenvoudige zaak
te begrijpen?
Ik zal dus nogmaals dit probleem van het
begin af behandelen, waarbij ik een oude her
innering moet ophalen, die prettig en tegelijk
smartelijk voor mij is, want zij voert mij te
rug naar den tijd, waarin er een volledige om
wenteling in mijn bestaan intrad. H-et was in
October 1922, eenige dagen voor de opmarsch
naar Rome. eenige dagen na de bijeenkomst,
welke de leiders der fascistische beweging te
Napels hadden gehouden en bij welke gele-
g-enheid Mussolini in een redevoering, waarin
hij de fouten van de voorafgaande regeering
behandelde, deze drie woorden uitsprak: Dal
matië is verraden. Ik ontving dien dag eenige
vrienden in de villa, die ik te Florence be
woonde. Het gerucht liep overal sinds twee
dagen, dat de koning een ministerie-Mussolini
zou vormen. Wij spraken over dat gerucht.
Iemand, die mij naar mijn meening vroeg,
antwoordde ik, dat ik 't niet kon gelooven en
wel in verband met die drie woorden: Dalma
tië is verraden. Ziethier mijn gedachtengang:
„Dalmatië is verraden beteekent, dat het
verdrag van Rapallo, dat in 1920 de kwestie-
Dalmatië tusschen Italië in Joego-Slavië heeft
geregeld, een handeling van verraad was ten
opzichte van Italië.
Het verdrag van Rapallo is niet een verdrag
tusschen overwinnaar en overwonnene dat
door laatstgenoemde beschouwd zou kunnen
worden als een dwangmaatregel, waarvan hij
het slachtoffer geworden is; het is een ver
drag tusschen bondgenootenItalië en Servië.
Goed of slecht, het is in vrije onderhandeling
goedgekeurd door de officieele autoriteiten
van beide kanten. En het is niets slechts een
willekeurig vredesverdrag dat maar op twee
onderteekenaars betrekking heeft. Het maakt
deel uit van een stelsel van vredesverdragen,
dat Europa na den wereldoorlog gereorganiseer
heeft en dat de basis is van 't nieuwe publieke
recht op het vasteland. Als de koning de
macht geeft aan iemand, die het verdrag van
Rapallo tot een daad van nationaal verraad
verklaarde, zou hij de onderteekening looche
nen, die hij twee jaar eerder aan dat verdrag
egeveri had; hij zou de ministers, die onder
handeld hadden en het parlement, dat zijn
goedkeuring geschonken had, tot landverra
ders bestempelen; hij zou onder de nieuwe
Europeesche orde een gevaarlijke mijn leg
gen, die spoedig zou ontploffen. Neen, het is
niet mogelijk."
Wat ik voor onmogelijk hield, werd drie
dagen later werkelijkheid. Maar ook de geva
ren, die ik toen heb voorzien, zijn in den loop
van dertien jaar werkelijkheid geworden. De
huidige wanorde in Europa en de dreigende
oorlog tusschen Italië en Ethiopië zijn door
één lange ketting van acties en reacties ver
bonden aan de drie fatale woorden uit de rede
van Napels en aan de koninklijke sanctie, die
zij drie dagen later ontvingen. Hoe en waar
om? Zoolang Europa dit „hoe" en „waarom"
nog niet gezien en begrepen heeft, zal het bij
zijn pogingen een redelijke oplossing voor het
Italiaansch-Ethiopische conflict te vinden, als
een geblinddoekte den afgrond blijven nade-
ren. Ik zal trachten den toestand zoo duide
lijk mogelijk uit te leggen.
Het fascistische bewind is aan de macht ge
komen met het program verandering te bren
gen in de door de ver-dragen van 1919 gescha
pen Europeesche orde. De staatsgreep van
1922 zou zonder dit program geen zin hebben
gehad. Ik geloof zelfs, dat het plan der in te
voeren veranderingen zeer nauwkeurig aan
wezig was, zooniet in de hoofden van hen, die
er het meeste voordeel uit trokken, dan toch
op z'n minst in de hoofden van diegenen, die
achter de coulissen het plan hebben voorbe
reid en het hebben doen slagen. Hoe het ook
ONZE DACELIJKSCHE KINDERVERTELLINC.
Het tooverwoord mist zijn uitwerking niet. Nauwelijks heeft Thijs
het uitgesproken, of de nevelspoken veranderen snel van gedaante.
Het worden allemaal meeuwen, net zooals vroeger. Thijs IJs kan zijn
oogen haast niet gelooven, zoo vlug is dat alles in zijn werk gegaan.
Als je het plaatje goed aankijkt, zie je, dat er ook een vleermuis
rondvliegt. Nu, je behoeft zeker niet lang te raden, wie dat wel kan
zijn. Het is Abierebom, die zijn gerechte straf voor al zijn streken
heeft gekregen en zijn verder leven in een kil gewelf moet huizen.
Wat wordt het hier nu ineens mooi! Overal trekt de nevel weg en
daar gaat warempel ook de zon schijnen!
zij, gedurende twaalf jaar heeft de fascistische
regeering met weinig bekwaamheid en zonder
succes, maar met onbetwistbare volharding
aan de verwezenlijking van dit plan gewerkt.
De openbare meening en de politieke wereld
van Europa en Amerika zijn vrijwel geheel on
kundig van dit werk geweest, want het ge
schiedde ondergronds en geheim. Maar als
we niet in zoo'n waanzinnig tijdperk leefden
had de wei'eld dit ondergrondsche plan kunnen
raden of op z'n minst Italië er van kunnen ver
denken sinds zijn opvallende manifestatie te
genover 't buitenland: de ontzaglijke militari
seering van het land.
De militariseering van Italië na 1922 is nog
steeds een uniek geval in de geschiedenis der
menschheid. Alles wat Duitschland totnogtoe
op dit gebied heeft gedaan is daarbij verge
leken niet vee] meer dan een „poging". Sinds
1922 is alles in Italië gemilitariseerd: de man
nen, de vrouwen, de jeugd, de ouderdom, de
literatuur, de pers, de filosofie, de weten
schap, de kunst, de godsdienst. Van hun 12d'en
tot hun 52sten jaar moeten alle mannen de
helft van hun vrijen tijd aan militaire oefe
ningen besteden. In de steden en in de dor
pen ziet men niets dan defilé's en tambours.
Van de lagere school tot aan de universiteit
leert men het heele jaar door, dat de ki-acht
alleen de bron van het recht onder de vol
keren is, dat een sterk en groot volk het recht
heeft een zwakker volk te ovei'heerschen, dat
Italië tenslotte door den oorlog de hegemonie
zal verkrijgen, waarop zijn superioriteit over
alle volkeren hem het recht geeft.
Huwelijk, vruchtbaarheid en opvoering der
geboorten worden vooral aanbevolen als bi-on
van xnilitaire kracht. Men kan slechts in
kranten schrijven, boeken publiceeren en in
publiek spreken als men deze leerstellingen
predikt. Geen enkele discussie is toegestaan,
iedere stelling, die er tegenover staat, is mee-
doogenloos verboden. Boeken werden ver
brand, schrijvers gevangen gezet of verban
nen. Hoeveel milliarden heeft die militari
seering in tien jaar tijds gekost? Niemand
weet het: maar zeker is, dat men ze afgeperst
heeft aan een volk, dat door den wei-eldoorlog
al bijixa geruïneerd was, op deze wijze het
weinige voordeel teniet doende, dat de over
winning opgeleverd had. Na 1919 had Italië
geen enkele gevaarlijke vijand; het had zon
der eenig gevaar en zonder zelfs de ontwape-
nixrgsconferentie af te wachten zijn bewape
ning aanzienlijk kunnen verminderen.
Historici zullen eenmaal moeite hebben om
te begrijpen, dat een wereld, door pacifisti
sche traditie en zonder er zich van bewust te
zijn, haar medewerking verleende aan een zoo
ontzaglijke bewapening van een volk. Heeft
de wereld zich werkelijk ingebeeld, dat het
hier slechts ging om een spel, bedoeld om een
volk van groote kinderen te vermaken? Hoe
is het mogelijk, dat men niet heeft ingezien,
dat deze enorme militaire voorbereidingen
met serieuze oogmerken werden getroffen, met
de bedoeling een oorlog in Europa te doen
uitbreken en het gebied van Italië op het
vasteland en in de koloniën te vergrooten ten
koste van zijn buren? Ik meen zelfs te kunnen
zeggen, dat men te Rome langen tijd gedacht
heeft, dat de oorlog tegen 1935 of 1936 zou
uitbreken.
Hoe komt het, dat dit plan, dat de geheele
fascistische politiek en gedeeltelijk de onrust,
waaronder Europa sinds tien jaar lijdt, ver
klaart, mislukt is? Hier hebben we met een
andere wonderbaarlijke paradox te doen. Het
is Duitschland geweest, dat dit plan heeft
laten mislukken, door zijn medewerking te
weigeren. Het Duitschland van Weimar heeft
de aanbiedingen voor een bondgenootschap,
bij herhaling door Italië gedaan, van de hand
gewezen. Het nationaal-socialistische Duitsch
land heeft, om nog duistere redenen, zijn kans
willen afwachten. Toen het échec van het
plan in Juli 1934 met de Oostenrijksche cata
strofe definitief werd, heeft de fascistische
regeering zich op Amerika geworpen.
De ontzaglijke militariseering van het land
kan niet uitsluitend gerechtvaardigd worden
door de noodzakelijkheid de status-quo in
Europa te bewaren. Daar ligt de fout van de
politiek van Stresa. Voor een zoo beperkt
doel zou een heel wat minder sterke militaire
macht voldoende zijn geweest en is een dic
tatuur niet noodig. Een zoo reusachtige mili
tariseering van het land kan slechts bedoeld
zijn voor het maken van een vei'overing. Ge-
dui-ende tien jaar hebben de drie of vier per
sonen, die Italië zonder verantwoordelijkheid
en zonder controle leiden, gemeend, dat deze
verovering in Europa gemaakt zou kunnen
worden.
Toen zij zagen, dat voor hen in Europa
slechts de bescheiden rol van „ordebewakers"
overbleef, keerden zij zich tot Afrika. Zij
trachten thans in Afrika de groote verovering
te volbrengen, die hun geheele politiek moet
rechtvaardigen.
Italië is te zwaar bewapend om de simpele
politiek van Stresa te volgen, maar het is niet
sterk genoeg om een dubbele politiek te voe
ren; ziedaar de onoplosbare tegenstelling, die
de staatsgreep van 1922 in Italië gebi-acht
heeft.
Het is heel eenvoudig en het is in groote
trekken een herhaling van de tragedie, die
Italië reeds onder Crispi gekend heeft. Ook
Crispi trachtte een politiek van oorlog en uit
breiding in Europa te voeren; toen dit in
Europa mislukte probeerde hij het in Afrika.
Het is eenvoudig maar verschrikkelijk. En
ik schrijf deze dingen met droefheid in het
hart neer, want ik ben er van overtuigd, dat
een groote Europeesche catastrofe onvermij
delijk is, zoolang men in onwetendheid en be
drog blijft voortleven. Hoeveel mannen, die
een leidende positie in Europa innemen, ken
nen deze feiten, die toch van zoo elementair
belang zijn? Ik heb er ontmoet, die zelfs het
bestaan van een verdrag van Rapallo ont
kenden! En dit was nog wel zoo nauw be
trokken bij de oorzaak van alle ellende.
Nog nooit, zelfs niet in de laatste jaren van
het Napoleontische keizerrijk, heeft Europa
zich in een zoo zorgwekkenden toestand be
vonden. Maar al is de situatie zorgwekkend,
verloren is zij niet. Frankrijk en Engeland,
die over kracht en rijkdom beschikken, kun
nen nog alles redden, wanneer zij maar met
wat verstand te werk gaan. Doch zij dienen
de oogen te openen en de elementaire fac
toren te erkennen, die aan den huidigen toe
stand ten grondslag liggen.
I
(Nadruk verboden).
