Harar, de stad van wanhoop en verwarring. Jeugdzang. Reedersvereemging zegt alle contracten op. Uit Abessynië. Onze prijsvraag Hei aoe Jaargang No. ibUb8 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Dinsdag 29 October 1935 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM. DITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM. ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.7254. Bureaux: Grcote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810 Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230. ADVERTENTIëN 1—5 regels f 1.75, elke regel meer I0.35. Reclames ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag ea aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie hoofd rubriek. Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk 30.— Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400-, Verlies Duim f 75.-, Verlies Wijsvinger ƒ75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. HAARLEM, 29 October. De Dure Oorlog. Onlangs is medegedeeld, dat de Abessinische oorlog Italië twaalf millioen gulden per dag kost. Het „avontuur" is nu bijna een maand in werking, de meer dan een half jaar durende voorbereiding moet ook al tallooze miilïoenen verslonden hebben, en op het moment stroo men in Genève de mededeelingen binnen van tientallen mogendheden, die de economische sancties binnen enkele dagen op Italië zullen gaan toepassen. Die sancties zullen het o.a. op een deels tijdelijk, deels blijvend verlies van zijn voornaamste buitenlandsche markten komen te staan. Wat baat het een groot land als Italië, dat het zijn afzetgebied in zulke kleine gebieden als Oostenrijk en Hongarije (die samen zoowat tweemaal het bevolkings totaal van ons land tellen) en het nietige Albanië behoudt? Zakelijk beschouwd kan men zich moeilijk Iets onzinnigers voorstellen dan deze geld- wegsmijterij. En in die maand oorlog zijn wel Adoea en het „heilige" Aksoem veroverd, het geen twee luidruchtige reclame-campagnes Ibij het Italiaansche volk heeft mogelijk ge maakt, maar deze „sentimenteele successen" hebben alleen maar geld gekost en leveren niets op. Voor het overige is er nog geen sprake geweest van eenigen beslissenden slag, die door den slimmen Negus blijkbaar zorgvuldig ontweken wordt omdat hij zijn guerilla-plannen blijft nastreven. Welke geestdrift verwekkende berichten zal Musso lini in de eerstvolgende maanden aan zijn strikt-onzakelijke volksmassaas op pleinen in Milaan en Rome kunnen aanbieden? De val van Makalle, of Harar, of wat anders? Die namen zeggen niemand iets, want Italië heeft daar ri'ooit een veldslag verloren. Het is goed de dingen nuchter te beschou wen. Is deze voortzetting van een hopelooze onderneming niet alleen een ren naar Italië's economischen ondergang? Het stond econo misch al zeer zwak toen het aan de voorbe reiding van dit oorlogs-spektakel begon. Het had, hoewel het volstrekt niet overbevolkt is (de bevolkingsdichtheid is zoo ongeveer de helft van de onze) al met een werkloosheid te kampen die de onze verre overtrof. Het stond er wat zijn staatsfinanciën betreft al slecht voor. Sindsdien is dat verergerd. En nu komen de economische sancties er bo venop Mussolini noemt die sancties „een waan zinnige misdaad". Dat zijn groote woorden, en schelden is altijd gemakkelijk geweest. Maar als een-en-vijf tig mogendheden op grond van hun geteekende verplichtingen tot zooiets besluiten na schier eindelooze on derhandelingen met den délinquent omdat éen hunner, en dat is nu juist Mussolini, die zelfde onderteekende verplichtingen als scheurpapier behandelt, wie pleegt dan eigenlijk de misdaad? En wie stélt zijn eigen land en volk aan den economischen onder gang bloot? In het nuchter-zakelijke maandblad „Succes" schrijft een nuchter zakenman met onmis kenbare verbazing over het Italiaansche oorlogs-avontuur. Hij merkt op dat de gan- sche wereld zich verheugd zou hebben in het aanboren van nieuwe welvaartsbronnen door Italië, indien het dit door zakenmenschen, geologen en ingenieurs had laten doen, maar dat er geen gruwelijker vergissing bestaat (in het jaar 1935, want we leven niet meer in Caesars tijd) dan daar soldaten op af te stu ren. Wanneer, in het gunstigste geval, de sol daten het begeerde gebied veroverd hebben, wat dan nog? Dan is er niet meer veroverd dan een kans, om een commercieel geleide onderneming tot de exploitatie toe te laten. Dit Zelfde effect kan een goed geleide onder neming ook met zuiver-zakelijke methoden be reiken. Deze nuchtere scribent heeft volkomen ge lijk. In het jaar 1935, zegt hij, verovert men een arbeidsveld met werken niet met ''ech ten. En het is allicht geen toeval dat het maandblad „Succes" onder dit artikel de vol gende gedachte tot uitdrukking brengt: „Het zwaarste, minst beoefende, maar daarom juist waarschijnlijk best betaalde werk is Denken". Als straks de sancties in werking treden zullen weer velen een besef krijgen van het feit, dat de wereld inderdaad verandert. Dan gebeurt weer eens iets geweldigs, dat nooit tevoren geschied is. Dan zullen de getrouwe adepten van het woord „de geschiedenis her haalt zich" een woord, dat de noodzaak van Denken zoo plezierig lijkt uit te scha kelen opnieuw tot de erkenning moeten komen, dat er iets gebeurt dat nog nooit in de wereldgeschiedenis is vertoond. En dan zal het wel helder beginnen te wor den, dat Mussolini's peperdure koloniale ver overingsgedachte in de wereld van 1935 niet meer past. Het is een misdaad dat hieraan menschenlevens geofferd worden. Het De jeugd van eenendertig naties Zong door de radio haar lied, Een van de grootste krachtprestaties Op technisch radiogebied. Wij oudren luisterden aandachtig, Maar spaarden niet onze critiek. 't Was lang niet alles even prachtig, Zoowel van stemmen als muziek. Het zingen van de Siameesjes, Dat vonden wij niet muzikaal. Wij zeiden van de Japaneesjes: Wat is dat toch een rare taal. 't Was soms droefgeestig om te hooren, Soms kwam het ons niet jeugdig voor, Het eene mocht ons erg bekoren. Ket ander kwam weer niet goed door. Maar onze kindren die het hoorden, Die tobden niet over een taal. Zij dachten niet over de woorden, Of meer of minder muzikaal Zij hoorden slechts de kindertongen, Uit 't een of ander verre land, Hoe daar hun jeugdgenootjes zongen, Zij voelden zich met hen verwant. En als zij in hun later leven, Weer denken aan den tijd der jeugd En in herinnering komt even, Die wereldzang van jonge vreugd; Dan kan dat vriendschapsbanden smeden, Die alle aanvallen weerstaan. Dan heeft de radio van heden Een zegenbrengend werk gedaan. P. GASUS. zal een economische ramp blijken als tenslotte het enorme gat in Italië's welvaart, geslagen in een tempo van 12 millioen gulden per dag, moet worden gestopt. Het leergeld is hoog. R. P. IJMUIDEN Dinsdag. In het 11 Januari j.l. afgesloten zeeliedencontract is evenals in de contracten der havenarbeiders enz., de bepaling opgenomen, dat even- tueele opzegging door de betrokken partijen voor 7 November 1935 moet geschieden. Naar wij thans vernemen, heeft de reedersvereeniging van het haar in de contracten verleend recht gebruik ge maakt en alle contracten opgezegd. Oorlog in den Chaco officieel geëindigd. De geschillen zijn echter nog niet opgelost. BUENOS AIRES, 29 October. De vre desconferentie, die hier bijeen is, heeft in plechtigen vorm een officieele mededeeling uitgevaardigd, volgens welke de oorlogstoe stand tusschen Bolivia en Paraguay als ge ëindigd moet- worden beschouwd. Deze verklaring is onderteekend door alle vertegenwoordigers der bemiddelende mo gendheden en door de beide onmiddellijk be trekken staten. De vertegenwoordiger van Chili, Nieto del Rio deelde de pers mede, dat de afkondiging van den vrede geenszins als een zuivere formaliteit moet worden be schouwd, maar dat daarmede de geheele we reld bekend wordt gemaakt, dat de Chaco- oorlog geëindigd is. De "vredesconferentie heeft verder ver klaard, dat, nu het militaire conflict is bij gelegdde conferentie zal voortduren om de eigenlijke geschilpunten tusschen Bolivia en Paraguay te onderzoeken. Zij is ervan over tuigd, dat de omstandigheden gunstig zijn voor een definitieve oplossing van alle han gende kwesties. Ir. H. W. E. STRUVE t Te 's Gravenhage is op bijna negentig jarigen leeftijd overleden ir. H. W. E. Struve, oud-directeur van de Rijksverzekeringsbank. DESERTIE VAN ITALIANEN OVER DE OOSTEXRIJKSCHE GRENS. WEENEN. 29 October (A.N.P.) Van zeer bevoegde zijde wordt medegedeeld dat dage lijks groepen Italianen, voor het meerendeel uit het Duitsch-sprekenüe gebied, over de Oostenrijksche grens komen om veilig te zijn voor een inlijving in het Italiaansche leger. MASSA-VLUCHT BOVEN HOXOLOELOE. HONOLOELOE, 29 October (An.N.P.) 9 November zal een eskader van 48 watervlieg tuigen starten voor een massavlucht van 1380 mijl. De vlucht zal onder leiding staan van captain Kenneth. Stadsleven wordt aan den oorlog ondergeschikt gemaakt. (Van onzen specialen correspondent W. F. Deedes) HARAR Maandagavond. In het door muren omringde Harar, eens de mooiste stad en de trots van Abessynië, heerscht thans wanhoop en verwarring en de bevolking leeft aan de grens van paniek of hysterie. Het laatste deel van de 20.000 man sterke troepenmacht, uit de provincie Harar en de omliggende districten in de stad bijeen gekomen, is naar het front vertrokken. De bevolking werd van 25.000 tot 10.000 zielen teruggebracht. De massa's Roode Kruisen op alle gebouwen van belang aangebracht, de gewapende wachten, het gesluierd licht na het invallen van de duisternis toonen, dat het stadsleven en de stadsbelangen volkomen aan den oorlog ondergeschikt zijn gemaakt. Van het hooge stadsgedeelte uit zijn de toppen van de Goreis-bergketen naar het Oosten duidelijk zichtbaar, naar het even belangrijke militaire centrum Dzjidzjiga. Daarachter strekken zich de verlaten vlakten van Ogaden uit. Vijftig mijlen naar het Westen ligt Diredaoea, door een ruwen weg met Harar verbonden. Dit is het centrum van waar nieuws uit de hoofd stad binnenkomt, evenals geruchten, dat Ha rar tienmalen per dag wordt gebombardeerd. Omdat Harar dichter bij het gebied der vij andelijkheden ligt en het leven er dus meer in gevaar is dan te Addis Abeba, worden de over gebleven inwoners steeds moedeloozer en meer en meer wanhopig. De enge nabijheid van Italiaansche vliegtuigen, van welke voort durend wordt bericht, dat zij dorpen in de naaste omgeving bombardeeren, hebben de bevolking er van overtuigd, dat Harar vroeger of later zal vallen en dat ten slotte de Ita liaansche infanterie bij een opmarsch van het Noord-Westen door het omliggende ge bied zal trekken. De bevolking van Harar, die een afkeer heeft van de bevelen der Amhara's, die thans de stad beheerschen, trekt zich niets meer van Abessynië's toekomst aan en de stad mist daarom het moedig optimisme en enthou siasme, dat te Addis Abeba heerscht. Nu de troepen de stad verlaten hebben, zijn het alleen nog maar de onheilspellende Roode Kruisen, die haar belang inboezemen en die de stemming van de bevolking op peil houden. Uit de hoeveelheid rood en wit, die op de daken en muren van de stad is gesmeerd, kan men afleiden, dat Harar het hospitaalcen- trum voor het geheele Zuiden zal worden en dit is tot op zekere hoogte de bedoeling van de Abessyniërs. Het is helaas waar. dat er in den werke- lijken zin van het woord meer Roode Krui sen dan bedden in de stad zijn. Tot nu toe zijn geen gewonden naar Harar gebracht, maar wanneer de strijd voortduurt en Dr. Hockman's kamp in de buurt van Dzjidzjiga overvol wordt, zullen zieken en gewonden naar Harar worden gebracht, waarmede de stad zich geen raad zal weten en waarvoor zij niet in staat zal zijn te zorgen. Het nieuwe paleis is herschapen in een hospitaal. Dit gebouw en het militaire hos pitaal buiten de stad. te zamen met de Zweedsche en Fran se he missies, bieden plaats voor niet meer dan 700 bedden. Men hoopt nog enkele huizen in te richten. Maar zelfs, wanneer de accomodatie voldoende zou zijn, dan nog is er een verschrikkelijk gebrek aan personeel. Zelfs een enkel bombardement zou alle ziekenzaalaccomodatie kunnen uitputten. Men heeft de mogelijkheid overwogen om gewonden en hospitaalsoldaten naar Addis Abeba te vervoeren, maar alleen de zeer licht-gewonden zouden een kans hebben om zulk een tocht te overleven. Als ernstige ge vechten in het Zuiden plaats mochten vin den zouden de hospitaal-toestan den te ver schrikkelijk zijn om aan te denken. Gedurende de laatste weken hebben de be woners oefeningen in luchtbeschermings maatregelen gehad wat zij roerend onbehol pen en plichtsgetrouw deden. Dit heeft in hooge mate tot de paniek in de stad bijge dragen. Militairen uit het Westen zijn langs den groenen heuvelrug die Harar omgeeft, ge plaatst met de opdracht naderende vlieg machines te rapporteeren. Tot nu toe heb ben zij slechts twee malen groot alarm ge geven. waarop de geheele bevolking zich haastig in alle richtingen verspreidde. Sinds men dag en nacht schoten van on bekenden oorsprong en geluid hoort, is het moeilijk uit te maken, wat de bevolking als een alarmsignaal beschouwt. De voorzorgsmaatregelen in de stad zelf herinneren aan Londen gedurende den oorlog. Geen lichten, gordijnen en blinden voor ra men en deuren. Het electriciteitsnet is af gesneden en de bewoners mogen na donker geen lantaarns opsteken. Deze voorzorgs maatregelen schijnen voor zoover ik van een nabijzijnaen heuvel kon nagaan, volkomen te worden opgevolgd. Harar is 's nachts zoo volkomen donker, als geen enkele groote stad ooit zal kunnen zijn. Na donker te Harar te loopen is even onpleizierig als gevaarlijk. Toen ik. dwaas genoeg, probeerde 'snachts 'n wandeling van het Centrum naar de stads wallen te maken, werd ik op een afstand van 500 Meter zeker 17 malen door een wacht met geweer aangehouden. De wachten zijn er strenger dan de overtreder zelf en velen hebben volgeladen geweren en bezitten niet den moed om af te vuren. Toch is het vei liger onmiddellijk stil te blijven staan, zoo dra ..halt!" wordt geroepen, want een ang stig Abessyniër kan een geweer afschieten voor hij het weet. Men gelooft nog steeds algemeen, dat ieder die blank is een Italiaan is. waardoor het noodig is de nationaliteit af te roepen, zoo dra men wordt aangeroepen. Bovendien loopt men kans in de donkere straten een in slaap gevallen schildwacht wakker te schrikken, wat vrijwel dezelfde gevaren op levert. Tegelijkertijd leidt de afwezigheid van ge wapende autoriteiten tot roof en plundering op groote schaal. De handel te Harar is nog meer onder druk geraakt dan die te Addis Abeba, sinds meer dan de helft der bevolking zich in naburige koffieplantages heeft verstopt. Omdat de natuur ook voor signor Mussolini niet stilstaat en de koffie voortgaat te groeien, wordt nog steeds op kleine schaal in koffie en andere voedingswaren gehandeld, maar in andere richting is het oeconomisch leven ernstig ont wricht. De thaler, een geldstuk, is hier dichter bij de kust, gestegen tot elf in het pond en is een voorwerp van smokkelhandel. De prijzen zijn tegelijkertijd geweldig gestegen. Benzine ls honderd procent duurder geworden, voedsel van 30 tot 50%. Nu de kooplieden iederen nacht verdwijnen, is het onmogelijk zaken normaal voort te zetten. Kort geleden vluchtte de Grieksche eigenaar van het eenige hotel hier in een groote paniek na eerst zijn voedings waren met groote winst aan Europeanen te hebben verkocht. Het Britsch consulaat was genoodzaakt de deuren open te zetten voor Ër.gelsche journalisten en anderen, die in den tuin kampeerden. Na de zaak nog eens te heb ben overwogen, keerde de Griek ten slotte onder aandrang terug en als men hem wil ge- looven bestaat er in geheel Abessynië geen dapperder man. De Oostzijde van de stad is streng bewaakt om iedereen den pas naar Dzjidzjigi af te snijden. Na den afmarsch van Dedzjasmadsj Nassi- boe. die vorige week met zijn troepen de stad heeft verlaten, komt er te Harar geen authen tiek nieuws meer uit Addis Abeba binnen. Dzjidzjigi Ls blijkbaar verlaten en de troepen zijn naar het front vertrokken, maar 200 Ame- rikaansche motorlorries zijn nog steeds in werking tusschen Dzjidzjigi en het Zuiden. Zij zullen eveneens het -wapentransport van Britsch Somaliland naar het front verzorgen. De telegraafverbinding tusschen Sasabanaoe Dzjidzjiga—Gorahi—Gorahai en Doggah Boer wordt bij de afwezigheid van Nassiboe niet ge bruikt. Daar Diredaoea het meest belangrijke spoorwegcentrum aan den spoorweg is zijn daar evenals te Harar militaire veiligheids maatregelen genomen. Uitgebreide militaire voorzorgsmaatregelen zijn getroffen op een ander belangrijk punt van den spoorweg naai de Awash-brug, een 200 voet breed rivier- bedje. Militaire posten zijn bij de brug opge steld, afgescheiden dooh prikkeldraadversper ringen en afweergeschut staat gereed. (Copyright MorningpostA.N.P.) Overeenstemming tusschen Londen en Parijs PARIJS, 29 October. De „Echo de Paris" meldt, dat de onderhandelingen, die de laat ste dagen tusschen Parijs en Londen gevoerd zijn naar aanleiding van de punten, genoemd in de Eritsche nota's van 14 en 16 October en in de Fransche nota van 18 October, tot overeenstemming hebben geleid. Dit zou be- teekenen, dat de beide mogendheden het eens zouden zijn geworden inzake de te volgen politiek in het Oost-Afrikaansche conflict. Het blad meldt verder, dat van het bereikte accoord zal blijken, wanneer Laval en Hoare elkaar Vrijdag a.s. te Genève zullen ontmoe ten. ITALIANEN TREKKEN OP. De Italiaansche opmarsch in Zuid- Westelijk Abessynië geschiedt lang zaam in de richting van Harar, waar bij zij geen ernstigen tegenstand on dervinden. Zoodra het op een slag aankomt, trekken de Abessynische troepen terug. MAKKALé NIET VERDEDIGD? Volgens berichten uit Addis Abeba zal Makkalé niet verdedigd worden. De burgerbevolking wordt geëva cueerd. OVEREENSTEMMING. Tusschen Londen en Parijs zou ein delijk overeenstemming zijn bereikt inzake de te volgen politiek in het Oost-Afrikaansche probleem. Zie voor verdere berichten deze pa gina en pagina Buitenland. De 100.000 van meneer Jansen. Wij herinneren er nog even aan, dat de oplossingen voor de prysvraag: De 100.000 van Meneer Jansen, gepubliceerd in ons nummer van Donderdag jl. uiterlijk Donder dag a.s. in ons bezit dienen te zijn. Socialistische winst in Zwitserland. Voorloopig overzicht der verkiezingen. BAZEL, 29 October (A. N. P.). Volgens een voorloopig overzicht over het resultaat der verkiezingen voor den Zwitser - schen nationalen raad worden de mandaten als volgt verdeeld: Vrijzinnigen48 tot 50 (tot dusver 52); Sociaal-democraten 51 tot 52 (41); Katholiek-conservatieven 42 (44); Boeren- en burgerspartij 23 (30); Jonge boeren 4 1); Liberalen 6 6); Communisten 2 (3); Groepen Budweiler 7 (0); Drie kleine partijen tezamen3 (0). „Bloembollencultuur". De voorzittersvacature. Naar wij vernemen zal Maandag a.s. weer een bijeenkomst plaats hebben van voorzit ters der afdeelingen van de Alg Vereen, voor Bloembollencultuur, ter bespreking van de voorzïttersvacature bij „Bloembollencultuur". Wij vernemen dat thans genoemd worden, als eventueel opvolger van den heer E. H. Krelage, de heer J. C. M. Mensing, te Aals meer. o.m. secretaris van den Aalsmeerschen Tuinbouwbond en de heer A. Warnaar, burge meester van Hazerswoude, vroeger bloemist te Sassenheim. De Italianen trekken thans op naar Harar en schijnen weinig tegenstand te ondervin den. Dag. 4 De sanctiewet is heden in werking getreden. oag 3 Het Algemeen Mijnwerkersfonds wordt ge saneerd. Dag. 3 Gevolgen van de sancties voor Ned.-Indische producten. pag 3 Plannender regeering om jeugdigen werk- loozen werk te verschaffen. pag. 1 Speciale correspondentie: Harar, de stad van wanhoop en verwarring. pag- 1 De chrysanthemum-tentoonstelling te Aals meer. pag. 2 Wat de werkloosheid aan Haarlem kost. pag. 6 Voor Haarlem's kantonrechter. Pag. 6 De samenstelling van het Deensche elftal. pag. 9 Laatste berichten. pag. 7 ARTIKELEN, ENZ. R. P. De dure oorlog. pag. 1 Speciale correspondentie: Spannend avon tuur van een Italiaansche expeditie. nag. 4 J. B. Schuil. Over den Leger- en Vloot- avond. oag. 9 Ko Zweeres: Herfsttijd, paddenstoelentijd. oae 3 C. J. v. T. Onze 39: Mr. Dr. F. A. Bijvoet. oae. 6 Bekende Haarlemmers: De heer V Kruvs- hoop Jr. pag. 3 Sport in 't

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1935 | | pagina 1