Kersttijd in Engeland.
Yam Kerstmis»
De Mistletoe.
Het schoone
van het Kerstfeest.
Beroemde
Kerstgeschenken.
Als 't met feestdagen
slecht weer is...:
ZATERDAG 21 DECEMBER 1935
HA'AEEEM'S DS'GBE'AD
1*4
Kerstboom en Kerstpudding
weer in het middenpunt.
Londen, December.
(Van onzen correspondent).
De voorbereiding voor bet Kerstfeest is bi
Engeland druk. en levendig, genoegelijk en ont
spannend, maar ook zorgelijk en inspannend.
Men beeft hier nooit bevredigend de vraag
kunnen beantwoorden wat prettiger is, de vie
ring van den Kerstdag of de drukte van weken,
welke er aan voorafgaat. Kersttijd met zijn
voorboden en zijn uitloopers is een lange pe
riode. De kalender vertelt ons, wanneer liet
„Xmas Day'' en „Boxing Day" zal zijn. Maai
bij vertelt ons niet, wanneer de kersttijd feite
lijk begint. Dat vertellen ons de mist en de
gekleurde lampjes in de winkelramen. Die ko
men in November. Er zal wel geen stad in de
wereld zijn, die denkerder dagen voor Kerst
mis heeft dan Lenden. Op vele dagen in No
vember en December blijven de lampen over
dag aan. De mist met zijn mengsel van roet
en stof heeft een gordijn getrokken over het
uitspansel en dit gordijn iaat geen licht door.
Deze verdrietende atmosferische omstandig
heid zal wel wat te maken hebben met de bijna
heldhaftige manier, waarop de Londenaars
zich storten in hun Kersttijd. De duisternis,
de nattigheid en de viezigheid zijn een ern
stige handicap voor een opgewekte stemming.
De menschen, voorbeeldig geholpen door de
winkeliers, zetten zich moedig en doelbewust
aan de taak deze handicap te overwinnen. En
zij slagen er in boven de hoogste verwachting.
Een vreemdeling, die in het vertier van de
West End-straten en winkels om dezen tijd
van het jaar een zekere koortsigheid meent te
bespeuren moet wel bedenken dat de Londen-
sche dampkring in zijn onvriendelijkste ge
daante extra geestkracht eischt van de men
schen om de feeststemming te handhaven.
Zooals gezegd helpen de winkels voorbeeldig,
overdreven, zouct ge willen zeggen. Maar dan
zoudt ge weer vergeten dat de natuur licht en
kleur onthoudt. En wat is een feest zonder
licht en zonder kleur?
Reeds is gezegd, dat de voorbereiding voor
hec feest evenzeer als feest wordt beschouwd
als het feest zelf. De winkels kunnen er zich
niet mee vergenoegen hun toonbanken vol te
leggen met- de duizenden „meest passende
Kerstgeschenken'welke hun koopers uit alle
ceelen van de wereld hebben vergaard. De
winkels worden sprookjeslanden of vreemde,
romantische en schilderachtige landen. Hol
land en doet het u goed het te hooren?
is voor de Engelschén zulk een land. De
Hollanders hebben, zoo vinden de Britten, ta
lent voor het schilderachtige als voor de schil
derkunst. Daarom is Holland gekozen in een
van de groote magazijnen in Kensington om
er extra luister te geven aan het Kerstwinkel-
seizoen. Men kan er in een vaderlandschen
molen stappen, die op een vliegtoestel lijkt of
men kan oók zeggen in een vliegtuig stappen,
dat op een molen lijkt. Een Volendammer sluit
de deur van de cabine met een air, dat een
steward van de K L.M. hem niet zou kunnen
verbeteren. Men stijgt op, het lijkt tenminste
zoo, en door de ramen ziet men een panorama
van Nederlandsche landschappen.. De reis heeft
u gebracht naar een Nederiandsch musical
comedy-dorp, waar een lieflijk boerinnetje u
langs wassen Nederlanders, Nederlandsche
tuinen en Nederlandsche keukens leidt. Zelfs
de vaderlandsch-e wijsjes ontbreken niet. U zult
me vergeven, dat ik bij deze show wat langer
stil heb gestaan dan journalistieke beperking
raadzaam maakt. Alle groote winkels hebben
hun shows, in de gedaante van luxe stoom
schepen, die u vervoeren naar de Goudkust
van Afrika of naar Groenland (waar Vader
Kerstmis woont) of naar de eilanden in het
warme deel van de Stille Zuidzee waar de
meisjes biezen jurken dragen. Er zijn Carna
vals der Charme en Christmas Cabarets. Er
is een Kasteel van Humpty Durnpty, die een
van de goedmoedige monsters is van het
sprookjesverhaal van Alice through the Loo
king-glass. Dit alles ter wille en voor het
vermaak van grooten en kleinen, die met ver
langlijstjes in de handen komen zoeken naar
Kerstgeschenken voor de naaste en verre
verwanten en vrienden. Want dat is Kerst
mis oa., een geven, over en weer. van ca-
öeaux door alle bewoners van het land. de zui
gelingen wellicht uitgezonderd. En om de
zware taak te vergemakkelijken verghaffen
de winkels luisterrijke ontspanning., zoodat
men zich aan het einde van een dag niet goed
axepr herinnert of men naar winkelland of
aaar theaterland is geweest.
Winkelen voor cadeaux is allerminst de
eenige taak. Kerstmis is voor het grootste deel
eer bevolking nog altijd het feest bij uitstek
van het gezin, van het huis. Dat feest vraagt
zorg lang voor den grooten dag. De hulst en
fte maretakken, de guirlandes gekleurd papier,
Kerstboom en de smullerij geven besognes,
die moeten worden "hfgedaan in de mistige
Broadway of High Street van de voorstad,
waar de' kleurige lichtjes wenken. Christmas
dinner is liet hoogtepunt van het feest. Hier
is het traditioneel menu: Oestersoep. kalkoen
geboeid in een ketting van worstjes, ham,
groenten en aardappelen, roast beef, de Kerst
pudding, mince pies, noten en vruchten-
De drank is gewoonlijk port, donkere port
voor Engelsche consumptie met een noten-
smaak. De kalkoen heeft een vulsel van kas
tanjes of gehakt en komt op tafel met franjes
van kleurig papier om de beenen. De Kerst
pudding is bedekt met een smeuige saus van
room en cognac. Een takje hulst is in den top
gestoken en voor het opdienen krijgt hij een
stortbad van cognac of whisky die wordt aan
gestoken en hem in blauwe vlammen hult.
Mince pies zijn een gebak van feuilletee-deeg
in den vorm van twee schoteltjes, het eene het
andere dekkend en vulsel van krenten en ro
zijnen, appelen en amandelen, alles in sterken
drank gedrenkt, er tusschen. „Snap dragon" is
een deel van het dessert en zijn vertier. Het
is een schaal met in cognac gedrenkte rozij
nen. Ze worden aangestoken en de leden van
het gezelschap beproeven zooveel mogelijk ro
zijnen te bemachtigen zonder zich de vingers
te branden. Een aldus bemachtigde rozijn
heeft een bijzonder lekkeren smaak. Of het
ligt aan de verhitting welke ze ondergaat of
aan suggestie (het zoetst smaakt wat men
door pijn heeft verkregen) kan ik niet zeggen;
wellicht helpen beide factoren mee. Men zet
papieren mutsen op de hoofden voor verhoo
ging van de feeststemming. De mutsen ko
men uit klappers van kleurig papier, in den
vorm van knal bon bons, de opgerolde mutsen
in de plaats van de bonbons; maar de rijmp
jes zijn er ook en zinspelen op de liefde in haar
bestendigheid of wisselvalligheid.
Een goed ingericht huiselijk Kerstfeest, op
den Eersten Kerstdag beginnend met de sche
mering, kan tot de hoogste hoogten van pret
en gezelligheid rijzen.
Kalkoenen worden weken tevoren besteld en
de Kerstpudding het beslag geroerd door
alle leden van het gezin „for luck"
staat vaak maanden tevoren in de provisie
kast gereed voor gebruik. Een goed bereide
Kerstpudding is ambrosia. Zijn bereiding
eischt bijzondere zorg. Hij wordt op stoom ge
kookt van zes tot acht uur lang, in eerste in
stantie. En o wee wanneer het water van de
kook gaat. Naar Kerstmis toe wordt hij nog
wel eens herkookt en geen ware Engelsche tong
kan Kerstpudding koud verdragen. Vele huis
moeders worden door bijgeloof geplaagd. Er
mag niets falen aan de pudding en aan andere
gerechten van den Kerstdïsch en een Kerst
pudding die gebroken uit den vorm een kom
komt kan voor echte bijgeloovige menschen
het pleizier van het feest totaal bederven.
De lezer kan me verwijten, dat ik alleen aan
dacht heb geschonken aan den materieelen
kant van het Engelsche Kerstfeest. Wel, de
viering heeft vele kanten maar de materieele
kant doet zich het sterkst gelden. Zeker, het
is een tijd van „good cheer" en algemeene
warmhartigheid. Iedereen wil, dat iedereen het
warm en goed zal hebben met Kerstmis. En
iedereen wil, dat iedereen verblijd zal wor
den met prettige verrassingen. Letterlijk mil-
lioenen ponden worden om dezen tijd geofferd
op de altaren der liefdadigheid. Maar toch, de
fijnere traditie van het Kerstfeest is althans
uit de groote steden verdwenen. Ze wordt er
sporadisch gediend door kerk- en temporeel?
koren die zich in den avond doen hooren mei-
Kerstliederen, in luister en lieflijkheid weer
gegeven, op de bordessen van groote gebouwen
m het centrum van de stad of op een plein
van een rustige voorstad. Ongetwijfeld zijn de
fijne tradities van het feest zuiverder bewaard
gebleven in afgelegen dorpen en kleine steden
waar ook typische oude gebruiken in verba
met het feest worden gehandhaafd. He der.'
b.v. aan de „mummers", komedianten in gro
teske kleedijdie op Kerstavond door hun c
trekken en korte mysteriespelen vertoonen. e1*
aan de „yule logs", de blokken hout voor het
Kerstvuur, die plechtig worden binnengedra
gen en op den haard worden gelegd als deel
van den eeredlenst voor Kerstmis.
A. K. van R.
Een der geliefde Kerstgebruiken in
Engeland is het ophangen van mistle-
toetakken. Lezers van Virgilius zullen
zich deze tak herinneren als de gouden
tak, die door Aeneas werd geplukt, waardoor
hij in staat was veilig naar de onderwereld af
te dalen en weer daarvan terug te keeren. De
druïden hielden de mistletoe voor heilig,
noemden die „al-genezend" en schreven er
allerlei deugden aan toe. Het was niet alleen
een middel tegen elke ziekte, doch ook een
tegenmiddel voor iedere vergifsoort.
De gewoonte om onder de mistletoe te kus
sen schijnt speciaal Engelsch te zijn. Een be
trouwbare uitlegging van haar ontstaan is er
tot dusver niet. Het is echter niet onwaar
schijnlijk, dat het een overblijfsel is van een
Scandinaafsche gewoonte uit den tijd van vóór
Christus. De mistletoe werd beschouwd als zóó
heilig, dat, indien vijanden haar toevallig in
een bosch opmerkten, zij hun wapens neer
legden en de vijandelijkheden staakten tot
den volgenden dag.
Hoe men een Kersttafel met weinig middelen kan inrichten. (Men zie het
artikel in het nummer van Vrijdag.)
En al sneeuwt het op Kerstmis misschien
niet, en al Is het zoo zacht, dat we
met onze winterjas open kunnen loo-
pen, en al is de kerstboom kleiner dan
vorig jaar, en al zijn de geschenken minder
groot dan anders, kerst blijft het feest der
innigheid, der overpeinzing, van het zich ver
diepen in het wezen 'der dingen. Zeer zeker
oefenen de uiterlijke factoren een grooten in
vloed op ons uit en de sfeer die in de huis
kamers heerscht. waai- de kerstboom in zijn
kaarsjespracht prijkt, met zijn geschenken, is
wel bizonder geschikt ons gemoed, dat door de
harde en onbarmhartige gebeurtenissen dezer
jaren vaak wreed geschokt is, te verteederen
en rust te geven. Maar tenslotte ligt het we
zenlijke niet in deze sfeer, die immers een
uiting is. een manifestatie van de behoefte
naar Vrede en Liefde.
In de tijden, waarin het ons goed gaat,
waarin wij zelf zonder zorgen zijn en in onze
naasten kring geen zorgen zien, is het kerst
feest maar al te vaak slechts uiterlijk vertoon,
slechts traditie en het verlangen naar een
beetje gezelligheid. Het duidelijkst komt dit
wei aan den dag bij hen, die In restaurant op
kerstavond gaan dineeren en naar „knalfui
ven" gaan. Maar thans, nu de meesten van
ons te strijden hebben met moeilijkheden en
nu niemand meer blind kan blijven voor de
ontwrichting van onze wereld, heeft deze dag
grootere beteekenis voor ons gekregen. Nu
zien wij hoe de verdeeldheid, de haat, de be
geerte waartegen Hij twintig eeuwen geleden
gestreden heeft nog steeds hun giftigen in
vloed uitoefenen. Wij beseffen nu hoe beter
en schooner het zou zijn, wanneer wij de door
Hem gepredikte naastenliefde zouden opvol
gen, wanneer wij met den vollen inzet van onze
persoonlijkheid zouden streven naar vrede en
goedheid. En daarbij behoeft men niet te den
ken aan het werken voor de massa, voor de
groote wereld. Daarbij behoeft men slechts
te denken aan zijn eigen kleinen kring, zijn
eigen omgeving. De menschen zijn slecht en
hard en dom en wreedmisschien. Maar
het is niet juist daartegenover hetzelfde te
stellen, ook wanneer dit werkelijk het geval
zou zijn. Wij zelf hebben maar al te vaak de
schuld van de bejegening, die wij ontmoeten,
wij zelf zijn maar al te vaak slaven van de
gedachte: men moet ons maar nemen zooals
we zijn! Maar aanvaarden wij dit ook bij an
deren? Wanneer wij op den avond, dat wij de
geboorte van den Prediker der alles omvatten
de Liefde gedenken, duidelijk en diep besef
fen, dat het leven slechts goed kan zijn, wan
neer wij discipelen der verdraagzaamheid zijn,
wanneer wij het goede weten te geven en het
slechte der anderen weten te aanvaarden
hetgeen niet beteekent: dit ook goed te keuren
en ertegen niet te strijden zonder wrok,
dan heeft het kerstfeest ons iets gegeven, dat
schooner is, dan welk geschenk ook.
KERST-EENDEN.
Ongeveer tegen het einde van de Middel
eeuwen stond ae Duitsche handarbeid
op een hooge trap van ontwikkeling.
Te Neurenberg was een speelgoed
industrie ontstaan, die eenig in de geheele
wereld was. Geen wonder dus, dat alle vorsten
ter wereld het speelgoed voor hun kinderen
uit. deze stad lieten komen.
In het midden van de zestiende eeuw be
stelde een rijk koopman uit Amsterdam voor
zijn dochter, ter gelegenheid van Kerstmis, een
poppenhuis, dat tienduizend gulden kostte. De
koopman had geëischt, dat het poppenhuis een
getrouwe nabootsing moest zijn van zijn eigen
woning in Amsterdam. Ook het huisraad,
waarmede het poppenhuis gemeubileerd zou
worden, moest tot in alle details een imitatie
van de werkelijkheid zijn. Daar toenmaals de
fotografie nog niet uitgevonden was, moesten
eenige teekenaars naar Amsterdam komen, om
alles precies op te nemen.
Nog interessanter is het kerstgeschenk, dat
de keurvorst August van Saksen in 1572 voor
zijn toenmaals twaalfjarig zoontje Christiaan
en zijn beide dochtertjes bestelde. De iongen
kreeg voor Kerstmis een complete jachtver-
tooning, met herten, vossen, wolven en valken,
twee dozijn honden, tien paarden en een aan
tal muilezels. Alles van hout, doch ieder stuk
was een proeve van snijkunst. De meisjes kre
gen een poppenkeuken, die heden ten dage
nog te zien is in het museum te Dresden. Deze
keuken bevat 106 platte en diepe borden,
veertig pannen en potten, een fornuis, dat echt
branden kan, de noodige lepels en vorken, als
mede de in iedere keuken onontbeerlijke em
mers en teilen.
Een in eenvoudig model go „u..on str.oi, «.«.t
een takje hulst, kan aardig dienst doen ter
versiering van de Kersttafel. Men zie het
artikel in ons nummer van yrijdag.
Een witte Kerstmis in het dorp.
Wanneer de eerste kerstboom
Eenige Legenden.
Het wordt niet ontkend, dat het
„Kerstfeest" het feest van Christus'
geboorte, is ontstaan uit het Joel
feest der Germanen, dat van 22 tot
25 December werd gevierd. Vandaar, dat bijv.
in Zweden het Kerstfeest nog altijd Joel
feest genoemd wordt en dat men spreekt van
den Joelklap, als men in Zweden een geschenk
tijdens het Kerstfeest in huis werpt.
Ook het Zonnefeest der Romeinen, het
„Dies na tal is Solis invici", werd door Julius
Caesar vastgesteld op 25 December.
Tal van gebruiken op ons Kerstfeest, her
inneren nog aan het oude Zonnefeest.
Het rood in onze etalages, herinnert aan
het rood der zon, de kerstkrans aan het rad
van den zonnewagen van Apollo. Het kerst
brood is, we volgen hier de onderzoekers van
oude gebruiken, voortgekomen uit de „heiden-
wegge" of offerkoek. In Engeland en Duitsch-
land kende men vroeger het Yulever, het
kerstmiszwijn, dat herinnerde aan het goud-
borstige varken „Gullinburstil" waarop Freya
of Fro, god van zonneschijn en vruchtbaar
heid, reed,
Het was Paus Leo de Groote, die opperhoofd
der kerk was van 440461, die beval, dat op
den 25sten December, het geboortefeest van
Christus zou gevierd worden, om zooveel
mogelijk de heidensche gebruiken den kop
in te drukken en tegen te gaan.
Ook Paus Gregorius de Groote, die van
530—604 zetelde op den Heiligen Stoel, drong
er sterk op aan, om de heidensche gebruiken
te doen overgaan in de gebruiken van het
kerstfeest.
Men heeft langen tijd getwijfeld, of Chris
tus wel in December is geboren, want het
Nieuwe Testament spreekt er niet van, doch
Oostersche en Westersche theologen hebben
na onderzoekingen der lijsten der Romeinsche
censoren in Palestina- kunnen vaststellen,
dat de geboorte van Christus heeft plaats
gehad op den 25sten December. Het feest
duurde eerst vier dagen, later werd het in
gekort tot tweeè De eerste dag was gewijd
aan Christus' geboorte, de tweede aan den
heiligen Stephanus, den eersten Christelijken
martelaar.
Wanneer het eerst de kerstboom in gebruik
werd genomen, is niet met zekerheid te zeg
gen.
Dat hieraan tal van legenden zijn verbon
den, spreekt vanzelf. Een van deze is wel, dat
het Luther zou zijn geweest, die voor het
eerst voor zijn kinderen een kerstboom heeft
geplaatst. Men vertelt, dat hij, op een avond
door een licht woud van denneboomen ging.
De maan scheen en tooverde een heerlijke
stemming over het woud en over de boomen,
die met sneeuw waren bedekt. Om zijn kin
deren te kunnen vertellen van zijn tocht,
en om iets van de schoonheid van het woud
te laten zien, nam hij een kiemen denneboom
mee naar huis.
Wie de geschriften van Luther raadpleegt,
zal niets vinden over den kerstboom.
Een andere legende betreffende den kerst
boom, is vol poëzie:
Er leefde eens, dicht bij een woud, een dag-
looner, met zijn vrouw en twee kinderen,
Christiaan en Marie, ze waren arm en scha
mel was hun hut. Op een avond, dat het
stormde en de sneeuw tegen het kleine venster
werd gejaagd, werd aan de deur getikt en
een kinderstem vroeg om toegelaten te wor
den. Vol medelijden werd het kind, dat beef
de van de koude, toegelaten, gespijzigd en
verwarmd en Christiaan bood aan, zijn bed
met het kind .te deelen. Doch nauwelijks had
men zich ter ruste begeven, of men hoorde
een koor van lieflijke stemmen. In de hut
kwam een ongekende glans en terwijl de
daglooner en zijn vrouw en kinderen de deur
openden, zagen ze een rij van engelen en aan
de denneboom voor hun huis hingen kostbare
geschenken. De daglooner had het Kindeke
Jezus onderdak verleend. Elke keer, op
Christus' geboortedag, was de boom, die steeds
groen bleef, vol geschenken.
Door een legende is verklaard, waarom juist
de denneboom als Kerstboom is uitverkoren.
Winfried. we mennen hem beter als Boni-
facius, predikte in 735 onder de Saksers. Doch
hij had weinig succes. Op een goeden dag
ging hij door het bosch, waarin de eik stond,
de heilige eik, aan god Donar of Thor ge
wijd, aan wiens voet werd geofferd. De
Saksers stonden op het punt een kind aan
dien god te offeren. Hij nam het kind onder
zijn hoede greep een bijl en velde den grooten
eik. De Saksers stonden verbaasd. Ze ver
wachtten dat Donar den vermetele zou
straffen, doch er gebeurde natuurlijk niets.
Toen wees Bonifacius den denneboom aan
en hij zeide: „Uw heilige boom zij van nu
af de denneboom. Het is de boom, die van
den vrede spreekt, want van zijn hout zijn
uw woningen gemaakt. Hij is het teeken der
onsterfelijkheid, want hij is altijd groen. En
hij is de boom van het Christuskind, want hij
wijst met zijn takken ten hemel.
Populair was de kerstboom in Nederland
Spanje, Duitschland en Italië. Volgens som
migen zou in Frankrijk het gebruik van den
kerstboom bekend zijn geworden in den
Fransch-Duitschen oorlog, toen de Duitschers
het Kerstfeest vierden. Doch dat kan niet
juist zijn, want reeds in 1840 had de herto
gin Helena van Orleans, ze was een prinses
van Mecklenburg, in de Tuilleriën een grooten
kerstboom opgericht, welke dadelijk veel na
volging vond.' Ook keizerin Eugenie richtte,
natuurlijk voor den oorlog van zeventig, een
kerstboom op. Men zou kunnen zeggen, dat
de Duitschers den kerstboom in Frankrijk
populair hebben gemaakt.
koningin Victoria liet in 1840 een kerst
boom met geschenken opstellen, welke niet
minder dan 10.800 gulden kostte, terwijl in
1847 de hertog van Norfolk een kerstboom
deed oprichten voor de families vain zijn per
soneel, welke boom met geschenken een
bedrag van f 60.000 eischte.
Volgens sommigen heeft men het ont
staan van den kerstboom aan het volgende
te danken:
Het was de gewoonte van de geloovigen in
den Kerstnacht kaarsen naar de kerk mede
te nemen ter eere van het Christuskind. Ze
werden ontstoken door de kerkdienaren op
ijzeren luchters bevestigd, welke den vorm
van een pyramide hadden. De hoofdzaak werd
dus niet de kerstboom, doch de kaarsen en
de kerstboom moest de luchters voorstel
len.
Het staat vrijwel vast, dat in Straatsburg
de eerste kerstboom van Duitschland werd op
gericht, tusschen de jaren 1582 tot 1604.
Tijdverdrijfeen tooverschijf.
Als 't met Kerstmis slecht weer is, werpt
U zich dan eens op dit probleem. Het is een
aardig tijdverdrijf.
De getallen 1 tot 21 moeten zoodanig in de
21 cirkeltjes geplaatst worden, dat elk van de
4 ringen en elke straal (telkens dus 5 cirkel
tjes tezamen), bij optelling 55 te zien geeft.
Als aanwijzing diene, dat in het midden het
cijfer 11 komt.
Hoe plaatst U de cijfers, opdat aan deze voor
waarden voldaan worde?
(De oplossingen behoeven natuurlijk niet
aan ons opgezonden te worden. Redactie.)
