Rookoffer.
HART'S BEHANGSELPAPIEREN
KLEINE HOUTSTRAAT 49
De bijzetting van
koning George.
Hel Betak$&iksU
53e Jaargang No. 16134
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Woensdag 29 Januari 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.Y.
HoofdredacteurROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse hrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72y3.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkery: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
ADVERTENTIëN 1—5 regels f 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid f 600.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk 30.—
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid f 2000.-, Overlijden 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Verlies Duim f 75.-. Verlies Wijsvinger f 75.-, Verlies andere vinger 30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 29 Januari.
De Wijde Blik.
Onze litteraire criticus J. H. de Bois schrijft
vandaag over Albert Helman's nieuwen ro
man „De dolle dictator" en citeert daarbij re
cente lezingen, door dezen auteur gehouden.
Helman heeft daarin verklaard dat de jongere
schrijvers genoeg hebben van de intieme
binnenhuis-romans en van de psychologische
ontrafeling van allerlei conflicten tusschen
allerhand brave burgers en burgeressen. Zij
zoeken een wijder kring van belangstelling,
een breeder basis voor gebeurtenissen, een
vrijmoediger levensinzicht ook in de daden
en meeningen van hun personen.
Nu, ik ben geen „jongere schrijver", maar
ik heb al sinds ettelijke jaren genoeg van den
intiemen binnenhuis-roman met de psycho
logische ontrafelingen^ en het door Helman
gesignaleerde streven van de laatste paar ja
ren is mij eer te laat dan te vroeg gekomen.
Hijzelf is in „De dolle dictator" in de Argen-
tijnsche historie gedoken. Den Doolaard zwer
vend door Europa en het Heden schilderend
In zijn romans, heeft ons in „De Druivenpluk
kers" naar Frankrijk gebracht, in „De Her
berg met het Hoefijzer" naar Albanië, in
„Oriënt-Express" naar Macedonië. Fabricius
de Jonge heeft vele vereerders gevonden van
zijn Italiaanschen cyclus, die aanving met
„Komedianten trekken voorbij", en een boek
van buitengewone waarde en gedurfden op
bouw hebben velen herkend in Marianne
Philips' „Bruiloft in Europa", al staat dat,
naar den litterairen vorm beoordeeld, wellicht
niet op één lijn met Den Doolaard's proza en
met Helman's „beste bladzijden". Maar wij
hebben den tijd van opperste verheerlijking
van den litterairen vorm alweer ver achter
ons, en het roman-lezende publiek zal ook
den Doolaard en Helman niet in de eerste plaats
daarnaar beoordeelen. Onze romanschrij
vers- en ^schrijfsters zijn de wereld gaan ont
dekken, hetgeen velen merkwaardig zal lijken
ln een tijd van hoog-opgevoerd nationalisme,
van politieke en economische autarkie. Maar
die beteekent nog geen geestelijke autarkie.
Terwijl het oude herleefd schijnt heeft zich
gelijktijdig een steeds sterker wordende stroo
ming ontketend, die nieuwe banen zoekt en
de wereld exploreert. De wijde blik der jonge
re romanschrijvers is, gelukkig, niet alleen de
hunne. Maar zeker doen zij belangrijk baan
brekend werk, en zeker bewijzen zij Nederland
een weldaad als zij het verlossen van de „psy
chologische ontrafeling van allerlei conflic
ten tusschen allerhand brave burgers en bur
geressen". De intieme binnenhuis-roman, met
het eeuwige thema van de kleine stad, de
stille gracht, het deftig huis met horren (ik
citeer wijlen Pisuisse), had niet alleen de be
nauwing van de knusse bekrompenheid in
haar milieu-schildering, maar verergerde die
door het psychologisch ontrafelen van allerlei
onbelangrijke zieltjes en menschjes. Deze tijd
eischt veel grooter en dieper inzicht dan dit
gepeuter. Daarbij hebben wij te beseffen dat
ons eigen geval heusch niet zoo belangrijk is,
dat er grooter dingen te beleven zijn dan wat
zich afspeelt in een huis-in-de-rij, dat psycho
pathologie ongezond is voor leeken en zich
binnen de arbeidssfeer van den deskundigen
medicus moet houden, en dat de wereld groot
en de wind frisch is. Zóó frisch, dat men de
knusse maar benauwde geurtjes van de stille
gracht al op het Zandvoortsche strand kan
vergeten, en ver laten verwaaien, en er om
lachen ook.
De „jongere schrijvers" zullen hun inspira
tie niet in vreemde landen blijven zoeken. Zij
zullen den frisschen wind door onze littera
tuur doen waaien tot zij op een goeden dag
ontdekken dat de bezieling voor grooter werk
in wijder blik ook in het kleine land tusschen
Dollard en Schelde te vinden is. Zij doen
nu voorbereidend werk, en het is van groote
en kenmerkende beteekenis. Misschien zullen
wij, Hollanders, met onze toch zoo cosmopoli-
tische belangstelling, de eersten zijn die dit
in eigen land volbrengen, Er is zeker een nieu
we wending in onze romanlitteratuur ontstaan
die veel voor de toekomst belooft.
R. P.
(In 1935 werden in Nederland
1432 millioen sigaren gerooktof
4 millioen meer dan in 1934).
Als je die cijfers rustig gaat bekijken,
Dan sta je toch van 't paffen even paf.
Want ga je 't met ons volkstal vergelijken,
Dan valt er veel volstrekt sigaarloos af.
In d' eerste plaats natuurlijk alle vrouwen,
Die rooken hier gelukkig geen sigaar,
Wel soms een kwaje pijp, als ze gaan
trouwen.
Maar dat is enkel tusschen haakjes maar.
Dan alle mannen onder achttien jaren,
Die zuigen hoogstens aan een sigaret,
Voorts is er menigeen met hartbezwaren,
Die rooken haat of 't heeft op zij gezet.
Als drie millioen sigarenrookers blijven,
Dan is dat, dunkt mij, rijkiijk hoog geschat,
En dat beteekent dan. zegge en schrijve,
Vijfhonderd in elk hoofd; dat is je wat.
Wat een geblaas per hoofd van de bevolking.
Wat een verbond van den sigarenband,
Wat een massale nicotienbewolking
Stijgt jaarlijks op boven ons vaderland.
Hoe hoog het lijkt, het cijfer zal wel
waar zijn,
Maar als je het in nuchterheid beziet,
Dan denk je: als we bijna de sigaar z ij n,
Dan is dit eigenlijk zoo'n wonder niet.
P. GASUS.
AAN DE SPITS STAAN
AL 20 JAREN IN PRIJS EN KWALITEIT
b.d. Bed. Oude Gracht TELEF. 11279
(Adv. Ingez. Med.)
Nederlandsche ambulance
gezond en wel te Dessie.
Door het hoofdbestuur van het Ned. Roode
Kruis is Dinsdagmorgen een telegram uit
Dessie ontvangen, afgezonden 27 Januari,
waarin door dr. Winckel wordt medegedeeld
dat de muilezelkaravaan onder de doktoren
Van Schelven en Van der Does, behouden en
in goeden staat aldaar was aangekomen. De
geheele Nederlandsche Roode Kruis-ambu-
lance bevindt zich dus op dit oogenblik ge
zond en wel te Dessie.
De „Kerkplein" weer twee
meter vooruit gekomen.
Licht-matroos over boord gevallen.
Hedenmorgen is de sleepboot Hoek van
Holland, komende van Egmond aan Zee te
IJmuiden gearriveerd voor het innemen van
water en proviand. Na zich van voldoenden
leeftocht te hebben voorzien, zal de Hoek van
Holland wederom naar Egmond aan Zee ver
trekken om te trachten de werkzaamheden,
het vlot brengen van de Kerkplein, tot een
goed einde te brengen. Inmiddels heeft een
lichtmatroos van de Hoek van Holland in
den afgeioopen nacnt een onaangenaam
avontuur beleefd. De kapitein vertelde, dat
deze matroos bij het vastmaken aan de
Kerkplein met tros en al over boord ging en
in zee terecht kwam. Hoewel het vrij donker
was. gelukte het den man een boei toe te
werpen, waardoor hij zich drijvende kon
houden Na zeer veel moeite gelukte het den
man. zonder dat hem eenig letsel is over
komen. aan boord te krijgen. Nog deelde de
kapitein ons mede dat de Kerkplein van
nacht wederom twee meter vooruit is geko-
Menno Simons en de Doops
gezinde Broederschap.
Donderdag 30 Januari zal ds. J. G. Frerichs
in de Doopsgezinde Kerk te Haarlem des
avonds een lezing met lichtbeelden houden
over „De beteekenis van Menno Simons' over
gang voor de geschiedenis van onze broe
derschap."
Op dezen dag is het namelijk 400 jaar ge
leden, dat Menno Simons uit de R.K. kerk
trad. Menno Simons, over wien geen nauw
keurig te controleeren levensbeschrijving be
staat, is volgens de vrijwel algemeen aange
nomen biografie in 1492 in het Friesche dorp
Witmarsum geboren. Op 24-jarigen leeftijd
werd hij kapelaan te Pingjiim en daarna in
deze plaats en later in Witmarsum pastoor.
Reeds in zijn eerste ambtsjaar kon hij zich
niet vereenigen met de leer der transsubstan
tiatie. Een terechtstelling van een wederdoo
p-er te Leeuwarden in 1531 bracht hem tot na
denken over den kinderdoop en zijn nadere
studie van geschriften van Hervormers leidde
hem er toe den doop. der volwassenen als
eenig' rechtmatigen doop te erkennen. Tot 1536
bleef hij zijn ambt bekleeden, toen dreef de
afloop der doopersche woelingen hem tot het
besluit de kerk te verlaten (30 Januari 1536).
Een jaar later werd hij door Obbe Philips, den
voorman der Doopers tot oudste gewijd, waar
na hij zijn actie tegen den Munsterschen geest
voortzette. Tot 1547 bereisde hij voornamelijk
Friesland (dat in verband met de vervolgin
gen die tegen de Doopers werden ingesteld, de
veiligste schuilplaats was), Holland, Gronin
gen en Noord-Duitschland, leerende en doo-
pende. Zijn laatste jaren sleet hij op het land
goed van den Lutherschen graaf Bartholo-
meus van Ahlefeldt en hij stierf 13 Januari
1559 te Wüstenfelde bij Oldesloe.
Een andere levensbeschrijving zegt, dat
Menno Simons in 1496 is geboren en in 1561'
gestorven en dat hij in 1541 na den afval van
Obbe Philips en niet in 1536 tot de Doopsge
zinden is toegetreden.
Tot de vele geschriften van Menno Simons
behcoren „Meditatie op den vijfentwintigsten
Psalm", „Lieflijcke Vermaninghe", „Funda-
mentboek" en „Van het rechte Christen-
geloove".
Ontroerende oogenblikken in
St. George Kapel.
LONDEN, 28 Januari.
(Van onzen correspondent).
„Van aarde tot aarde, van asch tot asch.
van stof tot stof", dat waren de woorden
in het gebed, dat de aartsbisschop van Can
terbury uitsprak gedurende den rouwdienst
voor Koning George in de kapel van St.
George te Windsor, historisch oord waar
Koningen van Engeland hebben geleefd en
den eeuwigen slaap zijn ingegaan. Hier vol
trok zich het diep ontroerend einde van een
rouwplechtigheid, traag en tragisch, die on
vergetelijk moet blijven in de herinnering
van hen die er getuige van zijn geweest. In de
rijke ornamentiek in steen en hout van het
binnenste van deze Tudor-kapel zijn motieven
van leven en dood, van wereldsehheid en
eeuwigheid, vereend in de versierselen die
zijn als versteende Brusselsche kant. De
„beesten van den Koning" zijn er vereeuwigd.
Maar de fijne ramen, wanden en plafonds
moesten er ongeacht blijven op dit laatste
oogenblik, waarop het daglicht bleef schijnen
op het tooneel voor de teraardebestelling
van een voorbeeldig Koning en goed man.
Hier had de rusteloosheid en hier had het
volle, openbare leven van den dag, vertegen-
woordigd in honderdduizenden die hun -be
minden Koning naar zijn laatste rustplaats
hadden zien dragen een rusteloosheid en
een leven die den traag voorttrekkenden stoet
tot de poorten van Windsor Castel haden
omgeven, plaatsgegeven aan de gewijde stilte
van een diep eerwaardig Godshuis. Het was
die stilte, het was die wijding, welke het bin-
menste van St. George's Chapel leek uit te
zetten tot een wijde, onbestemde ruimte,
waarin alle sier en alle tastbare schoonheid
ver en mistig en floersig was. Alleen het
altaar en de baar en de fijne gestalte van
den jongen Koning dien de last der droeve
der droefste levenservaring scheen neer te
drukken, en de onverbiddelijke steenen plaat
in den vloer, stonden ons als wezenlijk van
deze aarde voor den geest. Daarop trok zich
onze aandacht samen.
De rouwende vorstelijke vrouwen, figuren
der smart, de Koningin-Weduwe, roerloos en
waardig, een beeld van moedig beheerscht
lijden, de eerstgetroffen-en ook, legden in
haar verschijning nadruk op de onherroepe
lijkheid van dit oogenblik.
Het medegevoel voor den Koning, die de
lasten te torsen krijgt, wanneer het oogen
blik respijt vraagt en dat vruchteloos troost
en bijstand wil-geven deelt zich mede aan
de zwart gesluierden, die man en vader heb
ben verloren. En rondom, in de banken van
luisterrijk houtsnijwerk en op de zwart ge-
kleede hulpbanken, zaten de levende staats
hoofden van Europa, gebogen voor het ont
zag van het oogenblik en met allen, niet
meer dan duizend in getal, de vórstelijke
rouwenden te zamen omvattend in een kring
van sympathie en meewarigheid. „Abide with
me" zong het koor. Rond den doode klonk
het lied dat hem van alle plechtige liederen
het liefst was geweest.
En de muziek vertelde in de sonore klan
ken van „God be in my head" getoonzet
door den ..Meester van 's Konings Muziek"
Sir Walford Davies dat nieuw leven op
bloeit waar oud is vergaan. Want is niet dit
lied gezongen bij de huwelijksplechtigheden
van de zonen van den verscheiden monarch?
Haendel's Doodenmarsch in Saul dat
ook in den marsch door Londen was gehoord
is altijd door het Britsche volk aanvaard
als de gewijde muziek voor zijn vereerde
dooden. En bij de klanken van die muziek
zonk de kist onder den vloer en stroofde ae
Koning er aarde van Sandringham op uit
een zilveren schaal.
Dat was het einde
A. K. VAN R.
Nederland's optreden te
Genève.
Eerste Kamer geeft zijn
oordeel.
Lof en critiek voor minister De Graeff.
Verscheidene Eerste Kamerleden hebben bij
het afdeelingsonderzoek van het ontwerp der
begrooting van het Departement van Buiten-
landsche Zaken critiek uitgeoefend op het be
leid van den minister jhr. mr. A. C. D. de
Graeff. Vooral was de critiek gericht op de
rede,, welke de minister gehouden heeft in de
Volkenbondsvergadering van 12 September.
Door deze rede moest naar hun oordeel ook in
het buitenland den indruk gewekt worden, dat
Nederland door de onder tee kening van het
Volkenbondsverdrag van zijn t-raditioneele
neutraliteit afstand heeft gedaan. De minister
heeft naar hun oerdeel in die rede te zeer ae
nadruk gelegd op de mogelijkheid en wensche-
lijkheid van wijziging der bestaande interna
tionale regelingen, in verband met de zeer
ernstige moeilijkheden van zekere staten ten
gevolge van de ongelijke verdeeling van de
grondstoffen en de te groote bevolkings
dichtheid.
Minstens evenzoovele andere leden brachten
aan den minister en de Nederlandsche dele
gatie te Genève hulde voor hun kloek optre
den aldaar in verband met het conflict. Zij
waren van oordeel, dat de kleine mogendhe
den terecht bij dergelijke gelegenheden krach
tig opkomen voor het behoud van den vrede
en ten volle medewerken bij het toepassen van
sancties tegen den aanvaller.
Zij betreurden echter, dat niet sneller was
ingegrepen en dat t.a.v. petroleum niet aller
eerst maatregelen waren genomen. Wellicht
ware het conflict dan reeds beëindigd. Zij
hoopten, dat Nederland de totstandkoming
van dergelijke maatregelen krachtig zal bevor
deren.
Eenige leden meenden, dat wanneer Neder
land voor het alternatief gesteld zou worden
van een aan Ethiopië opgedrongen vrede, strij
dig met het pact, of een sanctiepolitiek, welke
luttel effect zal sorteeren, ons land genoopt
zou kunnen worden, juist uit eerbied voor het
ideaal van den Volkenbond, zich uit de sanctie
politiek terug te trekken. Voor zoover in dit
stadium mogelijk, zouden zij gaarne, het oor
deel van den minister daaromtrent vernemen.
De aandacht werd gevestigd op de positie
van de coördinatie-commissie door verscheide
ne leden, bij wie de vraag was gerezen, welke
waarde de besluiten dezer commissie eerlang
voor den rechter zullen hebben, en wat de ge
volgen zullen zijn, wanneer deze haar besluie
ten niet bindend verklaart.
Over den stand van zaken betreffende onder
handelingen met België werden inlichtingen
gevraagd
In Maart volksstemming in
Duits chland?
Demonstratie voor het verkrijgen van
koloniën.
BERN. 29 Januari (A.N.P.) De Neue Zueri-
cher Zeitung verneemt uit Berlijn dat poli
tieke kringen een nieuwe volksstemming voor
zien in Maart van dit jaar. De formule zou
aldus luiden: „Keurt gij, Duitsche man of
Duitsche vrouw, de politiek van den Fuehrer
goed. welke er op is gericht, ons weer koloniën
te verschaffen?" Deze volksstemming zou het
karakter dragen van een groote nationale
demonstratie. Joden zouden van stemmen
uitgesloten zijn.
SLAGERSJONGEN ONDER VRACHTAUTO
OP SLAG DOOD.
Op den Academiesingel te Breda is Dins
dagavond een veertienjarige slagersleerling
door een groote vrachtauto geraakt en tegen
den grond geslingerd. De jongen kwam hier
bij zoo ongelukkig terecht, dat een der ach
terwielen hem over het hoofd ging. waar
door hij op slag werd gedood.
Het woord is aan....
Mme. de Staël:
De roem is voor een vrouw
nooit anders dan een schit
terende rouw over het geluk.
Steeds stijgende goudvoorraad.
De goudvoorraad der Nederlandsche Bank
blijft stijgen, hoewel deze volgens de week-
balans per 27 dezer niet meer zoo groot is
als vele weken te vorèn. De vermeerdering
bedraagt nu slechts f 1.8 millioen. Verder is
de zilvervoorraad met f 0.9 millioen toege
nomen. Het dekkingspercentage is met 79.8
procent vrijwel onveranderd gebleven.
DE IIEER S. P. DOEK ONGESTELD.
De heer S. P. Doek, voorzitter der Federatie
Haarlem van de S.D.A.P.. is in den nacht van
Maandag op Dinsdag in het ziekenhuis op
genomen voor een ernstige blinde-darmont-
steking. Hij is geopereerd. Hedenmorgen ver
namen we. dat zijn toestand naar omstan
digheden goed Ls.
OPDRACHT.
Bij onderhandsche aanbesteding is aan
Vermeulen's betonbouw te Haarlem opgedra
gen de bouw van een Kleuterklasschool, ten
behoeve van de Elout van Soeterwoudeschool
aan de Speerstraat te Amsterdam, onder di
rectie van architect Roest te Amsterdam.
(Adv. Ingez. Med.)
Het Stucadoorsbedrijf.
Conferentie van werkgevers en werknemers.
Naar men ons mededeelt, zal morgen
(Donderdag) avond 30 Januari te 8 uur in het
gebouw „De Nijverheid" Jansstraat, een con
ferentie worden gehouden tusschen werk
gevers- en vertegenwoordigers vair werk
nemersorganisaties in het stucadoorsbedrfjf
te Haarlem.
Onderwerp van bespreking zal zijn: de
mogelijkheden om in den zeer slechten toe
stand waarin dit bedrijf verkeert plaatselijk
verbetering te brengen.
WONINGBOUW RAMPLAAN - ELSWOUTLAAN
m.|z. centr. verw., vanaf f 4600.-
RINKEMA-ROOSDORP
Inl. o. h. werk, Stuyvesantplein 4, ook tel. 26429
AERDENHOUT Huurprijs vanal f 32.50 p. mnd.
(Adv. Ingez. Med.)
De bijzetting van het stoffelijk overschot van koning George V van Engeland. De
plechtigheid in de St. George Kapel te Windsor. Koning Edward (rechts) strooit
aarde op de kist, die is neergelaten.
De officieele uitslag van de verkiezingen in
Griekenland is thans bekend.
Dag 4
Volgens een lcgcrbcricht van maarschalk Ba-
doglio is een Zweedsch ambulancekamp
door de Italianen geconfiskeerd.
pag. 4
Alexander Zoebkoff, eens de echtgenoot van
prinses Victoria van Pruisen, is overleden.
pag. 4
De Kerkplein is nog niet vlot gekomen.
pag. 3
Alleen de zeevaart, de rijnvaart en het dienst-
bodenbedrijf staan nog zonder werkvergun
ning voor vreemdelingen open.
pag. 3
De Mijdreclitsche millioenenzaak herleeft
weer.
pag. 3
Een Japansche economische missie zou Oost-
Indië bezoeken.
pag 3
Bij Beverwijk zijn hedenmorgen twee wagons
van een goederentrein gederailleerd.
pag. 5
Dc Roode Kruis Transport Colonne bestaat
25 jaar.
pag. 5
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: De wijde Blik.
pag 1
Dr. E. van Kaalte: George V en. de constitu-
tioneele beteekenis van het koningschap,
pag. 4
Van onzen Londcnsclien correspondent: De
bijzetting van Koning George.
pag. 1
J. H. de Bois over Haarlem's kunstbezit.
pag. 3
J. H. de Bois: Litteraire kantteekeningen.
pag. 2
K. de Jong: Concert der H. O. V.
pag- 2
G. J. Kalt over het Trio Pasquier.
pag 2
J. B. Schuil over Meneer Topaze.
pag. 2
De burgerlijke stand van Haarlem is opge
nomen op pag. 7
