IBIS SHAG
Dobbelmcmn
lekker... man?
Een dag in de „keuken" van de A.V.R.O.
ECHTE WALES-ANTHRACIET
DONDERDAG 6 FEBRUARI 1936
H A A R E E M'S DAGBES D'
6
Gezellig radio-huishouden in het oude landhuis.
Van een „Carnaval des Animaux", dat al te echt werd
Hoe het nu toegaat in de A.V.R.O. -studio
door Jan van Zijst.
(Hij, die een bezoek brengt aan het AVRO-
hoofdkantoor aan de Amsterdamsche Kei
zersgracht, komt stellig onder den indruk,
maar degene, die hetzelfde doet ten aanzien
van de AVRO-studio in 't gemoedelijke land
huis aan den ouden Enghweg in Hilversum,
wel. zoo iemand staat tien tegen één min of
meer beteuterd te kijken van verbazing en
teleurstelling, want hoe groot de AVRO-
ook moge zijn, het huidige geval aan den
Enghweg in Radio-stad, dat toch nog den
weidschen naam van „studio" draagt, is. wat
imposantheid betreft, omgekeerd evenredig
aan AVRO's belangrijkheid als omroep-orga-
nisatie.
Een ieder in Nederland weet,, dat dit niet
lang meer duren zal. omdat in Juni van dit
jaar de nieuwe groote AVRO-studio's welke
een wonder van techniek en schoonheid be
loven te worden, in gebruik worden geno
men.
En nu ben ik, waar ik wezen wilde: het
was, om te ervaren, hoe het nu nog is en
straks worden zal. dat wij eenige dagen in
het oude èn in het nieuwe, wordende ge-
***uw hebben doorgebracht.
In een paar artikelen wil ik u daarvan het
een en ander verhalen.
Zoo stond ik dan dezer dagen voor de
deur van het oude Hilversumsche landhuis,
van waaruit nu nog de Avro-cocktall 0111 den
anderen dag wordt bereid en via den zender
en den aether rondgediend, en belde aan. Op
zich zelf is dit niets bijzonders, want er
wordt dagelijks tientallen keeren gebeld aan
even zoovele huisdeuren, tot groot verdriet
van elk bellenmeisje en iedere huismoeder.
Maar bij de AVRO is dit schei-geval het ver
melden de moeite waard, omdat bellen er
gansch en al onnoodig is. De leden van het
genoegelijke Hilversumsche radio-huishou
dentje weten dat: zij behoeven slechts aan
een gemoedelijk touwtje te trekken en de
voordeur gat vanzelf open. Want een indruk-
wekkenden gegalonneerden portier is de
AVRO in Hilversum nog niet rijk dat komt
straks pas in het nieuwe gebouw
De argelooze bezoeker, die niets van het
zoo juist vermelde koordje afweet en plecht
statig aanschelt, wordt dan ook „open ge
daan", binnen gelaten en hartelijk verwel
komd door Guus Weitzel. die werkelijk geen
nadere introductie behoeft, óf door diens
secondant Frits Thors, de altijd glimlachen
de.
Een vriendelijke lach verhelderde ook nu
het gelaat van Guus' trouwen helper, en
hierdoor bestraald, betrad ik het gebouw:
een aangenaam aandoende vestibule waarin
één bank, een lantaarn, een trap. vele deuren
en wat er zoo al meer aan huiselijks aan
wezig is in een normale woning. Alleen twee
roode lichtjes boven twee deuren, duidden er
bij mijn entree op, dat er in deze oude be
huizing ook nog andere dingen gebeuren
dan de normale zaken des huiselijken levens.
Na de wachtkamer te zijn gepasseerd, die
herinneringen oproept aan gelijke vertrekken
in de woningen van plattelandsdokters, werd
Ik tegen alle regelen der etiquette in, onmid
dellijk naarde keuken geleid!
Want, ja, waarde lezer, ik zal ook in dit
opzicht maar meteen met de deur in huis
vallen: de keuken met bij-keuken is in het
oude AVRO-huis verreweg het belangrijkste
vertrek. Ik wil niet zeggen, dat zulks in ge
wone huishoudens ook niet het geval kan
zijn. integendeel: ook daar speelt de opper
machtige keukenprinses of huisvrouw vanuit
haar keuken-domein dikwijls de hoofdrol en
beheerscht een geheel gezin met wat er in
haar kombuis aan prettige zaken op culina-
risch gebied wordt toebereid.
Bij een radio-omroep zou men zoo iets
minder verwachten, maar toch is het zoo.
In het perceel Ouden Enghweg 4 te Hilver-
'sum is de keuken in de meset letterlijke be-
teekenis van het woord de cuisine van het
radio-huishoudbedrijf. De keuken-prinsessen
zijn hier weliswaar vervangen door de dito
prinsen Weitzel, Thors en den „operator"',
maar dat doet aan het feit op zichzelf niets
af.
Om de waarheid niet te kort te doen. moet
ik erkennen, dat de bijkeuken, waarin Guus
en Frits om beurten heerschen. bij een eer
ste vluchtige kennismaking niet als zoodanig
te herkennen is. Het geval is namelijk listig
gecamoufleerd met gordijnen en andere
draperieën, maar wanneer men deze oplicht,
dan komen daarachter de keukenkasten
cum annexis te voorschijn....
Ook bevat dit vertrek zaken, welke kenne
lijk niet in een bijkeuken thuis behooren,
zooals daar zijn: een microfoon, een brand
kast. waarop een koffer-gramofoon. een te
lefoon. mitsgaders een tweetal schrijfmachi
nes. waarop geen recepten, maar omroep-
rapporten worden getikt.
Deze merkwaardige bijkeuken dan heet in
dit huishouden: omroepcel. Hiernaast ligt
de eigenlijke keuken, met de cel verbonden
door een deur, die zeker vijf-honderd maal
op een dag open en dicht gaat.
Want hier is de controle-kamer gevestigd,
waar de chef-kok Guus of zijn assistent na
iedere aankondiging als een duveltje uit het
befaamde doosje te voorschijnt springt, om
met den „operator" te overleggen, hoe het
radio-menu verder zal worden opgediend.
In de keuken-controle-kamer heeft men
minder werk van de camouflage gemaakt,
met het verbijsterende resultaat, dat deze bij
den eersten aanblik den indruk wekt van een
ietwat koddige kruising van een kombuis met
een telefoon-centrale, waar de moderne ver-
sterkingsapparatuur. de telefoontoestellen en
ander technisch toebehooren op een kwaden
dag tijdens een aardbeving uit de lucht, zijn
komen vallen en zich overigens op vrij regel
matige wijze op deze vreemde plek hebben
gevestigd.
De keukenschouw is nog ongewijzigd, al
prijkt daaronder inplaats van fornuis, een
kachel en «en tafel, waarop o.a. een huise
lijk theeboeltie. Op de aanrecht-kasten, die
daaronder min- of meer schuil gaan. staan
thans rondom, zooals gezegd, de versterkers
met; een voor een leek ingewikkelde warboel
van knoppen, stekkers, draden, meters en
andere technische zaken. Natuurlijk ont-
breekt niet de drievoudige electrische
gramofoon, een ontvangtoestel, een groote
luidspreker, waarmede doorloopend het pro
gramma van eigen zender beluisterd wordt,
zoowel vóór als achter de zendlijn, ter voort
durende controle, terwijl tenslotte een sterk
te-meter, een electrische klok, het lichtsig
naal-bord met de roode en witte lampjes,
mitsgaders een zestal telefoon-toestellen van
diverse pluimage de keuken-inventaris ver
volmaken.
Hier troont onder Weitzel's opperbevel de
„operator", alias geluidsmixer, alias contro
leur, alias: noemt u zelf maar op.
De taak van deze radio-cuisine-function-
naris is geen lichte, integendeel zij is uiter
mate veelzijdig, afwisselend en voor een leek
min of meer verwarrend. Ik wil trachten u
er een denkbeeld van te geven.
De „operator" dan heeft allereerst tot
plicht den sterkte-meter voortdurend in het
oog te houden, als ware het zijn oogappel.
Want de sterkte mag nooit boven het getal
7 uitkomen, want daar kan de zender niet
tegen, deze raakt dan overbelast als een Ne-
derlandsche belastingbetaler en valt uit. Is
integendeel het uit to zenden geluid te zwak,
dan manipuleert de operator aan eenige
knoppen en pepert het geluidsmenu dus>
doende wat sterker.
Hieruit blijkt dus. dat de operator feitelijk
de man is, die de laatste hand aan de radio-
schotels legt, vóórdat deze via den kellner-
zender en den aether aan de millioenen gas
ten rondom den radio-disch worden geser
veerd.
Maar hij doet nog veel meer.
Heeft bijvoorbeeld een uitzending plaats
van een Kovacs Lajos-concert, waarvoor de
concertzaal van hotel „Hof van Holland'
wordt gebruikt, omdat er aan den Enghweg
geen plaats is voor een dergelijk groot orest,
dan springt de geluids-mixer-op-neer als een
zwerm muggen op een zomeravond, schakelt,
steekt'stekkers in, trekt stekkers uit. telefo-
ieert, draait aan knoppen, kortom: hij heeft
het zoo druk als een klein baasje.
Dat gaat zoo: Weizer kondigt van uit z'n
bijkeuken-cel uit een nummer aan, drukt
daartoe eerst op een knopje, waarna op het
correspondeerende lichtbord „omroepcel"
een wit lampje gaat schijnen, de operator
schakelt dan Guus' microfoon in. waardoor er
naast het witte lichtje een rood lampje op
licht en Weitzel of Thors kan aankon
digen. Is dat gebeurd, dan gaan het witte en
het roode lampje uit, want de microfoon uit
den omroepcel wordt uitgeschakeld en de ope
rator schakelt tegelijk vliegensvlug over naai
de zaal in „Hof van Holland", waarmede de
studio langs een permanente muzieklijn voort
durend in verbinding staat. Kovacs krijgt
daar automatisch ook een lichtsignaaltje en
speelt z'n nummer. Is hij gereed, dan hoort de
operator dat vanzelf in den luidspreker in de
controlekamer, schakelt de muzieklijn naar
..Hof van Holland" even uit. om den omroeper
op de eerder beschreven wijze in de gelegen
heid te stellen, het volgende nummer van het
Kovacs-programma te annonceeren, waarna
hetzelfde spelletje zich van voren af aan her
haalt.
Onderwijl luistert de operator voortdurend
naar de kwaliteit van de uitgezonden muziek,
versterkt of verzwakt het volume en let er
vooral ook op, of de uitzending minder goed
is door fouten of gebreken van den zender, Is
dit het geval, dan wordt van den zender in
quaestie even opgebeld en over de gebreken
in de modulatie en andere fouten of storingen
overleg gepleegd.
Zijn er sprekers aan het woord, dan hebben
omroeper en operator het natuurlijk veel rus
tiger, omdat er niet behoeft te worden omge
roepen of overgeschakeld tusschen de bedrij
ven door. Dat zijn de i-ustige uurtjes,, halve
uurtjes en kwartiertjes in deze vroolijke
radiokeuken.
Het. was den dag van Koning George's be
grafenis, dat ik mij vermeide in dit controle-
heiligdom. De uitzending voor de A.V.R.O.
werd verzorgd door een Vlaamschen reporter,
die de microfoon moest deelen met drie of vier
andere Fransche, Duitsche en Belgische ver
slaggevers. Het resultaat was. dat de onfor
tuinlijke Vlaming telkens van de microfoon
werd .afgewerkt" door een collega, zoodat de
uitzending uit Londen werd afgebroken en
wii in de studio ter aanvulling met treurmu
ziek op gramofoonplaten op de proppen moes
ten komen. Tengevolge of in verband met de
vele vorstelijke sterfgevallen van den laatsten
tijd beschikt, de AVRO gramolheek over een
onuitputtelijken voorraad van dit soort mu
ziek, zoodat de zaak niet al te erg stagneerde.
Zoo ging uur na uur voorbij. Mevrouw Van
Dijk verzorgde het kinderhalfuur, het kinder
koor zong, de V.P.R.O. onderbrak met_ een
half uur Bijbelvertelling en de Octophönikers
speelden.
En toen kwam, wat tegen alle verwachting
in, het moeilijkste moment van den dag bleek
te zijn„Het klokje van zeven uur". Onnoozele
buitenstaanders beschouwen deze 5 minuten
als een aardig grapje, een nieuwigheldje. dat
in een handomdraaien is gebeurd, een futili
teit in het raderwerk van het radio-program
ma. waarvoor men in de studio geen pink ver
roert. Oh. hoe onwetend zijn zij, die zoo
lichtvaardig denken, doch ik kan het hun ver
geven. want ook ik behoorde tot voor kort tot
dezulken. Maar nu weet ik wel beter!
Want „Het Klokje van Zeven" is het meest
zenuwsloopende, spannende en transpiratie-
verwekkende oogenblik van een ganschen
langen omroepdag. Dan is alles in rep en roer,
de omroepers plegen onophoudelijk overleg, de
man van de opname af deeling, die deze vijf
minuten produceert, raakt uit z'n humeur, de
operateur uit z'n evenwicht, kortom: het is
een nachtmerrie-achtig oogenblik, geschikt,
niet alleen, om kinderen, maar ook groote
menschen naar bed te jagen.
Op de drie draai-schijven van de drie
dubbele gramofoon zijn dan eindelijk de drie
platen, die van tevoren door de opname af-
deeling zijn gemaakt en in stock gehouden,
netjes naast elkaar gereed gelegd. De platen
worden bij de A.V.R.O. vervaardigd van glas.
overdekt met een laag gelatine, waarin het j
geluid „gesneden wordt.
Heeft „het klokje van zeven uur" geslagen,
dan zitten er twee a drie man klaar bij de
gramofoons, om het geval te bedienen en de
VOOR DE PIJP
ROOKT IBIS EN GÉÉN ANDERE SHAG
(Adv. Ingez. Med.)
„7 o'clock kinder-cocktail" te mengen en op
te dienen.
No. 1 laat allereerst de plaat draaien, waar
op het z.g. „signature-tune", het bekende aan-
kondigings-deuntje is opgenomen; in het
zweet zijns aanschijns wacht deze man, tot
dat de „naald" de dusgenaamde „fading-
groef" nadert, roept: „opgepast", en wanneer
dan inderdaad de groef genaderd is, en het
deuntje wegsterft, dan laat No. 2 bliksemsnel
plaat no. 2 draaien, welke het vertelseltje be
vat. Op den avond, dat ik dit gewichtige
oogenblik mocht bijwonen, kwam in het ver
haal te pas, dat er op een gegeven moment
golven gaan zingen en die zangerige golven
(of het lange of korte waren, weet ik niet)
hadden zich laten vereeuwigen op plaat no.
3. En aldus was het de taak van helper No. 3,
ditmaal de operator, om op 't juiste oogenblik
de golfjes hun ongewone bezigheid te' doen
verrichten. Bij het repeteeren, was het een
paar maal mis gegaan, maar bij de „uitvoe
ring" lukte het prachtig.
De golven konden nog zingen en zongen
mee, netjes op tijd. Na dit inspannende zan
gerige intermezzo ten gerieve van het Veel-
eischende Moderne Kind zagen we er alle
maal even vermoeid en afgedraaid uit als
hadden we juist een zwaren voetbalwedstrijd
tegen de Belgen of Ieren achter den rug.
De Eeuw van het Kind!
Het moet een keer zijn gebeurd, dat bij het
„overnemen" de zaak mis ging, de. „naald"
in hetzelfde groefje bleef ronddraaien en de
luisterende gemeente onthaald werd op een
groenteboer-achtige lithanie, waaraan geen
einde scheen te komen en die luidde ..Wortel
tjes, worteltjes, worteltjes, worteltjes, wor
teltjes...
Ondertusschen was Fred Fry, die om half
acht z'n Engelsche les voor beginners zou gaan
geven, de controle-keuken binnengewandeld
en met een somber gezicht op een stoel neer
gevallen.
Het kinderkoor van Willem Hespe, dat in een
kerk te Amsterdam had staan zingen en via
een van de vaste muzieklijnen „binnenkwam",
was te vroeg klaar, zoodat er een plaatje ge
draaid moest worden tot half acht.
Frits Thors kwam bereids aandragen met
„The merry gent" ter eere van Fred Fry, maar
deze verklaarde heelemaal niet .merry" te
zijn in verband met de begrafenis van koning
George, zoodat dit intermezzo van den vroo-
lijken meneer van het extra-progrannma werd
afgevoerd.
Ondertusschen was de melkboer heel huise
lijk z'n gezonde product komen brengen,
waarna de reportage-dienst binnenkwam met
onder den arm „Het vertrek van de deelne
mers aan den Sterrit naar Monte-Carlo", ver
pakt in blik.
Deze lichtelijk duistere mededeeling houdt
in, dat de platen, opgenomen van het inter
view van Han Hollander met de vertrekkende
deelnemers aan de bekende rallye, in een soort
banketletter-trommel, door den chauffeur
van den reportage-wagen werden binnenge
dragen.
Tien minuten vóór acht werd het Persbu
reau opgebeld en gevraagd of de heeren klaar
waren. De heeren waren klaar en zeiden niet
meer dan 3V2 minuut noodig te hebben voor
hun nieuws. Dit bleek een kleine misrekening,
want er gingen tenslotte tien minuten heen
met het verkondigen van het wereldnieuws,
waardoor het gevarieerde avond-programma
in de war had kunnen worden gestuurd, als
Guus er niet was geweest. Want Guus is een
man van de klok, die het niet kan en niet mag
velen, dat artisten als Wiener en Doucet, mits
gaders Koos Speenhoff en ega. te laat optre
den. En dus gingen er in den loop van den
avond een paar telefoontjes naar „het Hof"
om Nico Gerharz te waarschuwen, dat het
noodzakelijk zou blijken een Walzer-potpourri
en dergelijke hier en daar wat te coupeeren.
Inmiddels waren Wiener en Doucet, de
laatste een gemoedelijke Vlaming, binnenge
komen en met de bekende AVRO-hartelijkheid
begroet. Met Fransche zwier en Vlaamsche
bonhommie gaven de heeren uiting aan hun
blijdschap weder temidden van het AVRO-
huisgezin te verwijlen, waar vrijwel alle ar
tisten zich tienmaal meer op hun gemak voe
len dan bij de deftige statige B.B.C. en in an
dere, luisterrijker studio's, waar de gemoede
lijke AVRO-sfeer ontbreekt en een onge
ëvenaard gastheer als Guus Weitzel een onge
kende weelde is.
Wiener en Doucet togen onverwijld aan het
repeteeren in de muziek-studio. Zij zijn het
piano-spelen met z'n tweeën nog niet verleerd,
dat zal luisterend Nederland dien avond ook
wel hebben geconstateerd.
In de controle-keuken werd tijdens het
„herkauwen" van het vertrek naar Monte
Carlo druk geconfereerd over het probleem, of
het Concert van het Omroep-orkest „naar" of
liever „via den kelder zou worden geholpen".
En ja, waarde lezer, nu zie ik u opnieuw be
denkelijk het hoofd schudden, want dat klinkt
als zotteklap. Toch is wartaal verre van mij.
Want indien tengevolge van de een of an
dere oorzaak, bijv. vooral slechte modulatie
van den zender, de muziek tijdens een concert
erg vlak, zónder diepte doorkomt, dan gaat
de heele zaak naar den kelder. Daarmede wil
ik zeggen, dat vanuit de controle-kamer in een
geval als zoo juist genoemd, de muziek, alvO'
rens naar den zender te worden doorgegeven,
door den echo-rijken kelder van het studio
gebouw wordt geleid, om daar voller, dieper en
met meer perspectief vandaan te komen. Zoo
ziet u alweer, hoe mal het bij een radio-om-
roep kan toegaan: de keuken wordt gebruikt
voor alles behalve kokerellen, en in den kel
der wordt inplaats van er Bourgogne en bier
te bewaren, muziek gebracht, om er dieper en
voller te worden.
Dien avond ging de muziek van Gerharz en
de zijnen even ter kelder, om er spoedig weer
te worden uitgehaald, omdat de zender het
plotseling op z'n heupen kreeg en z'n beste
beentje voorzette. Ja, ja, dat zijn van die
dingen
Ik wil het tooneel van de studio aan den
Enghweg nu verlaten, om met ons allen naar
het Hof van Holland te gaan ,waar het Om
roep-orkest nog altijd op de Bühne zit te con
certeeren.
Want dien avond is het gebeurd
U moet dan weten, dat de zaal van „het Hof'
met z'n vele rood-pluche stoelen en talrijke
loges, een geliefd toevluchtsoord is voor al of
niet verliefde katten. Vóórdat er een concert
van één der AVRO-orkesten begint is het dan
ook de gewoonte, dat er eerst een drijfjacht
op de vele Felixen wordt georganiseerd, die
dan naar alle kanten henen vlieden. Dien avond
echter scheen één katertje, begaafd met meer
intellect en listigheid dan zijn confrères, kans
te hebben gezien, aan de aandacht te ont
snappen en zich ergens in een loge te neste
len.
Het concert vorderde goed. en juist waren
Nico Gerharz en de zijnen druk bezig het „Car
naval des Animaux'' van Saint-Saëns op mu
zikale wijze te vieren, toen poeslief, kennelijk
muzikaal en op de hoogte van de muziek-lit-
teratuur, een klagelijk en niet onmuzikaal ge-
miauw aanhief en zoodoende op treffende
wijze instemde met het Carnaval der Die
ren
Dat zijn zoo de mogelijkheden in de gemoe
delijke sfeer der huidige AVRO-studio's. Na
Juni zal dit alles voorbij zijn!
In het huis aan den Enghweg teruggekeerd,
trof ik Koos Speenhoff, onzen eeuwig-jongen
Bard met zijn vrouw in de wachtkamer aan.
Beiden waren vol goeden moed en hoopten op
een spoedige herhaling van hun optreden voor
de AVRO-microfoon, waarmede velen natuur
lijk gaarne instemmen.
Deze radio-dag, dien ik van nabij had mo
gen meemaken, spoedde allengs ten einde.
Kovacs Lajos en Eddy Meenk met zijn Deci
bels brachten gezelligheid en danslust in de
huiskamers vanaf het podium in „het Hof" en
gij kent deze beiden van hun tournee'5 te goed
zoodat ik u niets over hun doen en laten be
hoef te vertellen.
Ik heb u een indruk willen geven van de
wijze waarop en de omgeving waarin de
AVRO nü moet werken en zal u in een vol
gend artikel verhalen van de wonderen der
nieuwe studio's in aanbouw....
JAN VAN ZIJST
AFD. HAARLEM NED. NATUURH.
VEREENIGING.
Aan het j aai" vers lag over 1935 van de afd.
Haarlem en Omstreken der Nederlandsche
Natuurhistorische Vereeniging is het volgen
de ontleend.
Over het afgeloopen jaar heeft de afdee-
ling allerminst reden tot klagen! 1935 sloot
met 322 leden, wat dus bij 1934 een vooruit
gang beteekent met 14 leden.
Het bezoek aan de bijeenkomsten en excur
sies was ook in 1935 steeds goed te noemen.
Herdacht wordt het overlijden van den
heer H. Boting.
De voorzitter en de penningmeesteresse na
men namens het bestuur zitting in het Hen-
dricus Botingfonds, dat de materieele belan
gen van vrouw en kinderen van den over
ledene behartigt.
Het aantal excursies bedroeg dit jaar 20.
Behalve deze 20 excursies heeft de voor
zitter nog een tweedaagsche Paasch-excursie
geleid in Zuid-Limburg.
LUCIFER WORDT NIET MEER HERHAALD.
De aangekondigde herhalingen van Von-
del's Lucifer als leekenspel van den Vrijzin
nig Christelijken Studenten Bond kunnen
om redenen van organisatorischen aard niet
doorgaan.
Bijeenkomst Vrijz.-Dem.
Jongeren.
De Vrijzinnig-Democratische Jongeren-Or
ganisatie hield Woensdagavond een bijeen
komst in Restaurant Köhlinger, waar de heer
J. Lempersz, leeraar aardrijkskunde M. O. al
hier, een lezing hield over het onderwerp: „De
dreiging van Japan in Oost-Azië".
De voorzitter, de heer D. J. A. Geluk, sprak
een welkomstwoord. Hij meende, dat het be
stuur een goede greep heeft gedaan, om aen
Lempersz uit te noodïgen, dit onderwerp te
behandelen, omdat Japan een bijzondere eco
nomische en vooral politieke plaats in de
wereld inneemt.
De heer Lempersz begon zijn rede met op te
merken, dat er niet veel boeken meer gevonden
worden, waarin over den tegenwoordigen toe
stand in Japan geschreven wordt. De meeste
boeken zijn verouderd. In Japan is veel ver
borgen, wat wij Europeanen niet weten. Japan
is niet, wat vaak beweerd wordt, het centrum
van het Oosten, zooals men Engeland het cen
trum van het Westen noemt. De oppervlakte
van Japan met de eilanden is zeven maal zoo
groot als Nederland. Mantsjoerije, dat men ook
tot Japan rekent te behooren, wel dertig maal.
Het aantal zielen in Japan en Korea bedraagt
80 a 90 millioen; in Mantsjoerije ongeveer 30
millioèn. Het betreft dus wel een heel groot
gebied. In Japan is een tekort aan vrucht
baren grond. Zeventig procent van Japan leeft
als boeren en velen ook tegelijk als visschers.
Het hoofd voedsel bestaat dan ook uit rijst met
visch. De geschiedenis van Japan loopt terug
tot 600 jaar vóór Christus. De keizerlijke fa
milie stamt af van de zon. Daar zijn alle
Japanners het over eens. In Japan zijn onge
veer duizend tempels van verschillende gods
diensten, zooals de Shinto, het Boeddhisme,
enz.
Spreker schetste uitvoerig de gewoonten van
het Japansche volk, dat als geen ander volk ter
wereld zijn leven veil heeft voor Japan en voor
de keizerlijke familie. Het neo-Shinto is de
ziel van Japan, waarvoor de bevolking gaarne
haar leven offert.
Sinds 1853 zijn voor het eerst de poorten
van Japan voor de andere landen geopend.
Amerika, Frankrijk en andere landen wilden
er gaarne handel mee drijven. Japan zelf heeft
er geducht van geprofiteerd. In hoogstens
vijftien jaar is het van de middeleeuwsche
in moderne toestanden overgegaan. Maar alle
artikelen, die van Japan komen, zijn niet zoo
vakkundig en degelijk vervaardigd, als in de
Westersche landen.
Japan wordt van binnen militair geducht
versterkt en ook de Japansche vloot is heel
sterk. Op het gebied van torpedojagers en
onderzeebooten is Japan de sterkste natie ter
wereld. Sterker dan Amerika en ook sterker
dan Engeland. Het overtreft zelfs Amerika met
156 procent.
Japan is uit den Volkenbond getreden en
behoudt de mandaatgebieden. Men zal die
zelfs nooit afstaan.
Japan ligt, militair gesproken, heel veilig
tegenover Amerika.
In 1910 is Korea geheel door Japan gean
nexeerd. En nu zijn de Japanners bezig, de
Koreanen op een onmenschelijke manier uit
hun eigen land te verdrijven.
Meer dan een milliard yen is uitgetrokken
voor leger en vloot. Dat is het grootste ge
deelte van de begrooting. In Japan bestaan
twee groote partijen; aan den eenen kant de
militairen- en boerenpartij; aan de andere
zijde de bureaucratische en financieele partij.
De boeren hebben heel weinig in te brengen;
de militairen spelen baas over hen. Sinds 1926
bestaat daar het algemeen kiesrecht voor
iedereen, die voor zichzelf zorgen kan. Men
moet 25 jaar zijn om het kiesrecht te verkrij
gen en op 30-jarigen leeftijd kan men als lid
van de Kamer van Afgevaardigden gekozen
worden. Daar zitten 460 leden.Veel macht heb
ben ze echter niet. De keizer heeft de wetge
vende en uitvoerende macht; hij wordt daar
bij geassisteerd door den „Raad van Ouden",
bestaande uit.één ouden prins. De minis
ters treden niet af. Als ze hun zin niet krij
gen ontbinden ze eenvoudig de Kamer. Dan is
er ook nog een Eerste Kamer. Daarin zitten.
125 leden, benoemd door'den Keizer; hierbij
zijn 20 pi-insen van den bloede en 15 gewone
prinsen. Verder markiezen graven en ba
ronnen. En dan zitten daar 66 hoogste be
lastingbetalers. Die Eerste Kamer heeft niets
te vertellen en is geen rem voor de Kamer van
Afgevaardigden. Ook is er nog een z.g. Gehei
me Raad. Daarin zitten 26 „verdienstelijke
mannen". Bij een conflict tusschen de Ka
mers gaat deze Geheime Raad met den Kei
zer praten.
Vereenigingsleven bestaat niet in Japan.
Organisatie van werklieden wordt er niet ge
duld Er is maar een baas en dat is de fabri
kant.
De uitvoer neemt van jaar tot jaar sterk
toe. evenals de invoer. En de industrie heeft er
ook geweldige afmetingen aangenomen. Dit
ondervinden Lancashire in Engeland en
Twente in Nederland. In Japan wordt gejak
kerd en gejaagd; en de loonen zijn belache
lijk laag.
De dreiging van Japan in de richting van
het zuiden wordt steeds grooter; het is te
beschouwen ais een olievlek, die ook steeds
grooter afmetingen aanneemt. Behalve
Mandsjoekwo willen de Japanners drie kwart
van China inpikken en men iaat ze rustig
hun gang gaan. Zoo blijven ze vormen de groo
te dreiging in Oost-Azië.
De rede van den heer Lempersz. die met
groote aandacht werd gevolgd, werd met ap
plaus beloond.
o.a. a f 2.25
WITTOP KONING - HAARLEM
H ARMENIANS WEG 67A. - TELEFOON 16100
(Adv. Ingez. Med.)
PERSONALIA.
Aan de gemeentelijke Universiteit van
Amsterdam is tot arts bevorderd de heer C.
F. Frumeau. te Haarlem.
Mejuffrouw A. B. Bergmans te Aerdenhout,
is aan de Gemeentelijke Universiteit van
Amsterdam eveneens tot arts bevorderd.
NED. CHRISTEN VROUWENBOND.
De afdeeling Haarlem en omstreken van
den Ned. Christen Vrouwenbond zal een bui
tengewone ledenvergadering houden oo Dins
dagavond 11 Februari 1936 in ..Lion d'Or",
Kruisweg. Als spreker zal optreden Ds. Piron
van Katendrecht, die zal spreken over: „Het
werk onder de Chineezen in ons land".
Oude studio van de A. V. R. O. in het landhuis aan den Ouden Enghweg
te Hilversum.
KAMER VAN KOOPHANDEL.
De eerstvolgende vergaderin™ van de Ka
mer van Koophandel wordt gehouden op
Dinsdag 3 Maart, dés avonds acht uur. t
