I
Persoonlijkheidsonderwijs.
Hmmfa WuiUUk
m
INCASSO-BANKN.V.
CREDIETEN
INCASSO'S
SAFE-DEPOSIT
ZWEMBRILLEN
ÜKUN/T INI IETÏEREN
Eere-fentoonstelling
Louis Hartz
ZATE R'DAG 15 FEBRUSRI 1935
HAARDE U'S DAGBES D'
Zittenblijvenmeesleepen door bijstoomen, remmen
(gevolgen der eenheidsbehandeling van het klassi
kale stelsel) -afgedaan.
Naast individueelen arbeid, groepsvorming bij het
werk, naar aanleg en vermogen, op natuurlijke,
onopzettelijke wijze in de klasse ontstaan, zonder
dat daar bij de reuk van knap of dom gesnoven wordt,
die z'n onpaedagogische scheiding meebrengt.
(M»j. J. A. Jansen Heytmajer, te
Haarlem, secretaresse van de Per-
soonlijkheidsonderwijs-concentratie,
verzoekt ons plaatsing voor het hier
volgende artikel, dat haars inziens
een geschikte aansluiting vormt op
het artikel van Dr. Luning Prak
over het schoolsche confectiepakje,
dat wij dezer dagen plaatsten).
Het schoolsch confectiepakje, voor het eene
kind te wijd, het andere knellend, door Dr.
Luning Prak in het Haarlem's Dagblad van
4 Februari even kenmerkend als statistisch
juist gekarakteriseerd, zal de aandacht hebben
getrokken van verscheidene ouders en onder
wijzers, die een open oog hebben voor de wer
kelijkheid van het schoolgebeuren.
De fouten, door dezen onderwijsdeskundige
genoemd, vragen dringend onze aandacht,
Het onderwijssysteem dient zoodanig her
vormd te worden, dat de school, met zijn leger
van toegewijde krachten, practische en paeda-
gogische verbeteringen van de door dr. L. P.
zoo juist geziene zwakke punten, zal kunnen
bereiken.
Gelukkig hebben we in ons land een stelsel
van onderwijs zien ontstaan, dat gelegenheid
biedt, de gebreken van ons schoolstelsel te
elimineeren: „Het Persoonlijkheidsonderwijs"
van L. Groeneweg. De kinderen hebben bij dit
werksysteem gelegenheid tot vrije uiting en
beweging, in betrekking tot den schoolarbeid.
Ze werken volgens taken: een minimumtaak,
in omvang voor allen gelijk, die uitgebreid
wordt met een extra taak naar draagkracht,
en met vrijen arbeid, naar aanleg. De volgorde
van dit werk, en de wijze, waarop ze het vol
brengen (alleen of met anderen samen) kie
zen zezelf. Deze gang van zaken heeft in de
praktijk (aan de beide O. L. S. met P. O. te
Amsterdam en te Utrecht) als gunstige werk
omstandigheid groepsvorming der leerlingen
doen ontstaan, een groepsvorming, die gedu
rende het bijeenblijven van de klasse hechter
wordt, naar mate de 1.1. elkaar meer leeren
kennen, en die voor verschillende vakken weer
anders uitvalt. Geen wonder, want gladde re
kenaars zijn lang niet altijd goede taalleer-
lingen. De gelegenheid tot samenwerking in
groepen, de onderlinge uitwisseling bij den air-
beid, het rustig individueel bezig zijn biedt nu
de juiste mogelijkheden voor de kinderen, om
in hun eigen tempo te werken, op eigen wijze
iets te bemachtigen en in te zien: eigen ini
tiatief en eigen activiteit in te schakelen, om
moeilijkheden onder de knie te krijgen. Bo
vendien behoeven ze niet precies gelijktijdig
met 45 anderen iets te begrijpen, te bereiken,
af te hebben en te bewerken. Er is nu een
maal een gevoelige periode en die is er niet
voor allen op hetzelfde oogenblik.
De onderwijzer, die beurtelings een actieve
en een passieve houding temidden van indi
viduen en groepen aanneemt, zorgt dat hij de
leerstof zóó aanbiedt, dat de kinderen er zoo
zelfstandig mogelijk mee aan het werk kunnen
komen. Hij stimuleert, geeft een wenk, waar
noodig; hij onthoudt zich vooral van inmen
ging, waar mogelijk, en is het centrale midden
punt, zonder de totaalregulator te zijn.
Het heterogene in de klasse groeit nu van
zelf uit tot verschil van vorderingen; altijd
zoo, dat de zwakken, op wie de grootte van de
hoofdtaak is gebaseerd, op tijd door het leer
plan heen komen. De anderen, die doorwer
kend, verder komen, boeken gelijktijdig hun
extra winsten, ook weer naar den graad van
hun vermogens.
De praktijk heeft geleerd, dat de zwakke
leerlingen (althans de normalen, die niet bij
het B. O. thuis hooren) er op deze wijze komen.
Ze hoeven niet te blijven zitten. Voor hen is er
velerlei mogelijkheid. Gaat het niet op de eene
manier, dan kan het tijdens de schooluren nog
eens anders geprobeerd worden. Extra hulp
van een vriendje of van den onderwijzer is
mogelijk en geschiedt geheel onopvallend, zon
der dat er een stempel van domheid op hen
gedrukt wordt. De onderwijzer is immers al
tijd afzonderlijk met groepen of afzonderlijke
leerlingen bezig, nu hier, dan daar. Er is voor
den onderwijzer tevens gelegenheid, om onder
schooltijd clubs te formeeren, die een geza
menlijke moeilijkheid eens extra in bewerking
dienen te nemen. De tijd daartoe komt v-rij,
doordat zoovele flinke leerlingen zichzelf goed
voort kunnen helpen bij de taken, hetgeen ze
liever en met meer succes doen, dan eerst nog
een inleidende les aanhooren, over iets, dat
ze zelf al doorzien. Zij houden op hun beurt
tijd over, om kennis en werkzaamheid voort
te zetten, te verrijken en te verbreeden, zon
der dat de zwakkeren voor hen een rem betee-
kenen. Het spreekt vanzelf, dat de onderwijzer
een zekere vindingrijkheid aan den dag moet
leggen, in het gereed hebben en in gebruik
stellen van geschikt materiaal voor dezen meer
zelfstandigen arbeid.
Een kind, dat bijv. in rekenen erg zwak
staat gedurende een jaar, of een paar jaar,
wil soms in een volgend jaar plotseling weer
inzicht erin krijgen en in betrekkelijk korten
tijd, tot onze verbazing, de zaak bijspijkeren.
iZou het niet bedroevend zijn. als het dan maar
moest blijven zitten, terwille van die zwak
heid op dat eene punt en dan, zooals bij het
klassikale stelsel het geva-l is, met andere vak
ken ook niet vooruit komt in dien tijd? Bo
vendien biedt het groepswerk gelegenheid,
om heel zwakke broeders vrij te laten van extra
moeilijkheden bij rekenkundige bewerkingen
en taai-speciale dingen, die voor intelligente
leerlingen waarde hebben, maar voor hen al
leen struikelblokken blijven, terwijl het dage-
lijksch leven op dat gebied nooit iets van hen
zal vragen.
Groote sociaal-paedagogische waarde houdt
het Persoonlijkheidsonderwijs in met deze
practisch en paedagogisch noodzakelijke groe
peering. die zich voltrekt langs den natuur
lijken weg van contact, aantrekking, en ge
lijke werkmogelijkheid bij den arbeid en in het
minst geen scheiding bewerkt, noch gedachte
doet ontstaan van meerdere of mindere aDpre-
ciatie voor de groep. Ook schatte men het feit
niet gering, dat gebrekkige uitingen of foutieve
antwoorden volstrekt niet onder de aan
dacht vallen van de geheele Idas. Dat blijft
een zaak tusschen onderwijzer en leerling.
Vreugde ziet men de kinderen beleven, of ze
intelligent zijn, of niet, in een werksfeer,
waarin hun geëigende gang zijn natuurlijke
ontwikkeling krijgt.
Het mag een gelukkig verschijnsel genoemd
worden, dat in onze stad voor dit onderwijs
systeem, dat door Haarlem's Dagblad al eenige
malen is belicht, reeds aandacht bestaat, al
is het dan nog maar bij een kleine groep
ouders en onderwijzers. Laten we hopen, dat
die belangstelling binnen korten tijd mag aan
groeien tot een hoogte, die in deze stad een
proefneming mogelijk zou maken.
J. A. JANSEN HEIJTMAJER.
PHILIPS RADIOTOESTELLEN
(Adv. Ingez. Med.)
MAKELAARSKANTOOR H. W. VROLIJK,
HEUSSENS STRAAT 16 (nabij Kleverlaan)
TELEFOON 23693.
SLUITEN ALLE VERZEKERINGEN.
(Adv. Ingez. Med.)
liezen. Om haar kans te behouden, zal H. B.
S. II in de hoofdstad van Amsterdam IV moe
ten winnen, een resultaat, dat niet zonder in
spanning verkregen zal worden. T.H C. II ver
liest van A. M. V. J.
In 4C is Kraaien vermoedelijk nog zwakker
dan Strawberries II. Verliezen de Kraaien,
dan staan zij tevens definitief op de laatste
plaats.
Voor de promotie- en degradatie-compe
titie spelen Zandvoort en Schaerweyde (Zeist)
tegen elkaar op het veld van eerstgenoemde
als a.s. kampioenen van klasse 4 C en 4 D. A.s.
kampioenen, omdat beide uit hun laatste
competitiewedstrijd minstens nog één punt
moeten halen, hetgeen ze echter ongetwijfeld
zullen doen.
De Bilt voorspelt:
Zwakken tot matigen Zuidelijken tot
Zuidoostelijken wind. Zwaai- tot half be
wolkt. Waarschijnlijk eenigen neerslag
met in het Oosten kans op ijzel. Lichte
vorst des nachts. Overdag lichte dooi.
BAROMETERSTAND
Hoogste 766.3 m.M. te Jan Mayen.
Laagste 746.5 m.M. te Thorshavn.
Het buitenlandsch weerbericht meldt:
Onzeker.
De depressie over de Britsche eilanden
drong verder Oostwaarts door. Secun-
dairen bevinden zich thans over de Shet-
lands en de Far Oer en over het Kanaal
en de Zuidelijke Noordzee. Deze laatste
secundaire deed ten onzent de wind in
de hoogere luchtlagen wat ruimen zoo
dat warme lucht tegen de koude opliep
en toeneming van de bewolking met
eenigen neerslag optrad. Thans zijn over
al in ons land'de temperaturen boven 0.
De depressie in het Oosten vulde verder
op. Er bevindt zich nog een rug van
hooge drukking van de Pooizee via Scan
dinavië naar Duitschland. Over Scan
dinavië blijft de vorst nog zeer streng.
Over Duitschland nam de vorst toe ter
wijl het over Frankrijk wat zachter
werd.
De vooruitzichten voor het weer ten
onzent blijven nog dubieus. De druk over
Frankrijk blijft nog betrekkelijk laag,
zoodat de wind ten ontzeilt nog een
Oost-component blijft behouden.
AANGEZIEN IN DUITSCHLAND DE
TEMPERATUREN NOG ALTIJD LAAG
BLIJVEN IS LICHTE VORST DES
NACHTS WAARSCHIJNLIJK. OVERDAG
ZIJN DE DOOIKANSEN GROOT.
BAROMETERSTAND
Vorige stand
Stand van heden
Neiging achteruit.
Opgave van:
Kruisweg 59
HAARLEM
TéGEN ZAKELIJKE
OF PERSOONLIJKE
ZEKERHEID
OP BINNEN- EN BUI
TENLAND (tarieven
op aanvraag verkrijg
baar;
LOKETTEN TE HUUR
van f 5 - en hooger
(Adv. Ingez. Med.)
762 m.M.
755 m.M.
Fa. A. FEDERMANN, Opticien
Groote Houtstraat 37, Haarlem
NAGEKOMEN ADVERTENTIE
Tot onze groote droefheid
overleed heden, na een
kortstondig: ziekbed, onze
yeliefde Broeder, Behuwd-
broeder en Oom
CorneJis van Oldenborgh
in den ouderdom van 64
jaar.
Aerdenhout:
FL. J. VAN OLDENBORGH
J. A. G. VAN OLDEN
BORGH—
VAN DER MANDELE
Brussel;
A. CRENA DE IONG—
VAN OLDENBORGH
S. CRENA DE IONG Dzn.
Haarlem:
I. W. VAN DER SANDE—
VAN OLDENBORGH
D. VAN DER SANDE
A. C. VAN OLDENBORGH
Florence:
J. M. VAN OLDENBORGH
Utrecht:
Al C. "W. KLEYN—
ENGELHARD
F. J. KLEYN
Nichten en Neven
Amsterdam, 15 Febr. 1936
Alleen Zijlstraat 97
Opticiens.
(Adv. Ingez. Med.)
DAMES-HOCKEY.
Wanneer de hockeyvelden de wisselende
weersomstandigheden goed doorstaan, wordt
Zondag weer een volledig programme afge
werkt.
Rood Wit, dat er thans niet meer zoo slecht
voorstaat, moet bij H. D. M. op bezoek: een
moeilijke wedstrijd voor de Heemsteedsche
club.
B. D. H C. gaat naar H. O. C. Zoowel in de
competitie als op den hockeydag eindigde
een dergelijke wedstrijd met 0—0. Hoe het nu
zal worden? Wij houden het toch op B. D. H.
C„ maar beide partijen hebben de winstpun
ten hard noodig.
GooiAmsterdam zal vermoedelijk door de
thuisclub gewonnen worden. Ook hier hebben
beide rivalen de punten noodig om in de
running voor het kampioenschap te blijven.
In de overgangsklasse rekenen wij op winst
voor de thuisclubs bij B. D. H. C. II-Hurley en
HilversumAmsterdam II; en eigenlijk ook
bij KievitenB. H. V., al zijn de vogels erg
achteruit gegaan in den laatsten tijd.
In 2A zullen bij B. D. H. C. IIIRood Wit
n de gasten wel het sterkst blijken en zich
op de tweede plaats handhaven. Strawberries
kunnen bovenaan blijven door een overwin
ning op eigen veld tegen Victoria Te Werve
H. H. IJ. C. n is o.i. voor de thuisclub.
In 3 B is Leiden nH. B. S. opnieuw
vastgesteld. Wij zien H. B. S. met de zege te-
rugkeeren. In den strijd tusschen de zwakke
ploegen van T. H. C. en Rood Wit III zien wij
eerstgenoemde als gastvrouw, winnen.
Voor 3D krijgt B. D. H. C. V bezoek van de
a.s. kampioenen Famos, en zal dus wel ver-
HILLEGOM
De gemeentefinanciën.
Bezuinigingsplannen.
Naar wij vernemen zuilen door B. en W.
aan den raad voorstellen worden gedaan om
het tekort van f 38.000 op de begrooting 1936
te vinden door bezuiniging op drie hoofd
stukken dier begrootivg.
Welke die drie hoofdstukken zijn, zal in
den raad van Woensdag as békend worden
gemaakt
DIEFSTALLEN.
Door een bewoner der Haarlemmermeer
werd aangifte gedaan dat op zijn land door
onbevoegden aardappelen waren gerooid en
medegenomen. Door de politie werd de partij,
die inmiddels al in de derde hand was, op de
Vosselaan in beslag genomen, terwijl tegen de
daders, die bekenden, proces-verbaal werd op
gemaakt.
Een rijwiel dat eenigen tijd voor de woning
van den heer L„ a d. Weeresteinstraat onbe
heerd had gestaan, was, toen de eigenaar het
noodig had, verdwenen.
PERSONALIA.
Met ingang van 15 Februari is tot Stations
chef alhier benoemd de heer Mulder, chef van
het voormalig station Heerensingel der Neder-
landsche Spoorwegen te Leiden.
DE RAADS-VACATURE.
Door het hoofdstembureau is gekozen ver
klaard in de vacature J. D. Jansen de heer
J. de Jong.
HUISBROEITENTOONSTELLING.
Vrijdagmiddag werd in Hotel „Flora" te
Hillegom de huisbroeitentoonstelling geopend,
georganiseerd door de St. Joseph Gezellen, in
samenwerking met den R.K. Volksbond en
de bloemistarbeidersvereeniging „St. Deus
Dedit".
In zijn welkomstwoord memoreerde kape
laan J. Voortwist de vele medewerking en de
subsidies van Bloemencultuur, H.B.G. en
Veiling. Hij dankte ook de firma's M. van
Waveren en Zn. en Lommerse en Schrama
voor de beschikbaar gestelde bloembollen.
Namens de jury, bestaande uit de heeren
C. Ph. Freriks, P. N. Jonkheer en B. M. Heems
kerk, deelde de heer Freriks de bekrooningen
mede.
Hierna was het woord aan "burgemeester
Pont, die concludeerde dat er bij de Hille-
gomsche jeugd nog voldoende liefde voor het
bloembollenvak bestaat. Met een gelukwensch
verklaarde hij de tentoonstelling voor ge
opend. Hij reikte persoonlijk de wisselbekers
uit.
Na een rondgang werd achtereenvolgens
nog het woord gevoerd door den heer D. E.
Nieuwenhuis (H.B.G.)J. Bijl van Duivenbode
(Bloemenbollencultuur) en pastoor Kosters.
De wisselbeker der St. Josephgezellen werd
gewonnen .door den heer G. Leegwater (2e
maal)de wisselbeker van den Volksbond voor
de derde maal door den heer B. Versteeg, die
hem nu ineigendom verkreeg. De St. Joseph-
school won ditmaal den wisselbeker voor de
scholen.
De tentoonstelling is tot en met Zondag
avond geopend.
STRENG OPTREDEN TEGEN
BALDADIGHEID.
Den laatsten tijd komen bij den burge
meester talrijke klachten in over ergerlijke
baldadigheid langs den openbaren weg, zoo
mede over verontreiniging door het neder-
werpen van afval, sinaasappelschillen, enz.
Naar wij vernemen zal tegen dit euvel met
kracht worden opgetreden terwijl de mede
werking van het goedwillend publiek wordt
ingeroepen door dergelijke feiten zoo spoedig
mogelijk ter kennis van de politie te brengen,
onder opgave van de namen der daders.
WIE IS DE EIGENAAR?
In een weiland nabij de Haarlemmermeer
loopen heel rustig een zestal schapen op den
rug met een rood kruis gemerkt. Niemand
weet aan wien zij toebehooren of hoe zij daar
gekomen zijn.
VOORSTEL TOT VEREENIGING DER DRIE
BRITSCHE DEFENSIEMINISTERIES VAN
DE BAAN.
Admiraal Sueter heeft gisteren in het
Britsche Lagerhuis zijn wetsontwerp dat tot
doel had de drie ministeries van defensie te
vereenigen, ingetrokken.
Voor den inhoud dezer rubriek stélt de
Redactie zich niet verantwoordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt de kopij den inzender niet
teruggegeven.
Tekort aan vrouwelijke
huishoudwerkkrachten.
Een oproeping aan de Haarlemsche
huisyrouwen.
Het aantal mannelijke jeugd-werkloozen
bedraagt te Haarlem pl.m. 1250. Daarente
gen zijn er geen of nagenoeg geen vrouwe
lijke werkloozen hier ter stede ingeschreven.
Onder voorzitterschap van Wethouder Van
Liemt is een Werkcomité van Werkgevers in
onderscheidene bedrijven opgericht, welk
comité zich ten doel stelt zooveel mogelijk
mannelijke jeugd-werkloozen in de bedrij
ven geplaatst te krijgen. Daarnaast is ook
een Welvaartcomité opgericht om de burge
rij op te wekken mede te helpen, de werk
loosheid te bestrijden.
Hiertegenover staat het feit dat in Haar
lem 7/8 van het totaal aantal werkneemsters
in het huishoud-bedrijf uit buitenlandsche
meisjes bestaat. In Nederland zijn er in 't
geheel 45.000 werkzaam. De regeering heeft
overwogen deze geleidelijk weer af te doen
vloeien uit ons land, zoowel op grond van
het groot aantal mannelijke jeugd-werkloo
zen als uit de overweging dat hierdoor jaar
lijks een kapitaal van circa acht millioen
gulden 't land verlaat. Tegen deze afvloeiing
heeft zich o.m. verzet de Ned. Ver. v. Huis
vrouwen met een ledenaantal van pl.m.
30.000. nagenoeg allen werkgeefsters in het
huishoud-bedrijf, omdat hier te lande nage
noeg geen aanbod van goed onderlegd Hol-
landsch personeel aan de markt is.
Op grond van deze overwegingen heeft
zich nu te Haarlem een comité van werk
geefsters gevormd dat zich voor Haarlem ten
doel stelt: het Hollanclsch meisje, mits goed
onderlegd, weer te brengen in het huishoud
vak. Hiertoe heeft het comité zich verze
kerd van de medewerking van de Huishoud
en Industriescholen hier ter stede en van
de afd. Haarlem der Nèd. Vereeniging van
Huisvrouwen, Een goede vakkundige oplei
ding bestaande uit dagcursussen voor meis
jes van 1214 jaar, aanvullende middagcur
sussen voor iets oudere meisjes, die in och
tend-betrekkingen werkzaam, zijn en avond
cursussen in speciale vakken, worden nood
zakelijk geacht. Deze vakkundige opleiding
zal meebrengen een hooge waardeering van
den arbeid in het huishoudelijk bedrijf van
de zijde van werkgeefsters en werkneemsters
beiden. Echter zal van deze grootere waar-
deering alléén niet genoeg stimulans uitgaan
om het Hollandsche meisje er toe te bewegen
dn huishoudelijke richting zich te bekwamen
en werk te zoeken. Om verschillende ten
deele begrijpelijke, redenen wordt aan een
werkkring in fabriek of magazijn de voor
keur gegeven. Van de zijde der werkgeefsters
dus van onze Haarlemsche huisvrouwen (een
groote macht door haar groote getal!) ver
wacht het comité de medewerking teneinde
aan deze bezwaren tegemoet te kunnen ko
men.
De denken hierbij aan een behoorlijke re
geling van vrijen tijd en vacantie, opdat de
vergelijking met andere bedrijven doorstaan
zal kunnen worden. We denken hierbij ook
aan het bezwaar dat uit den aard van het
gezinshuishouden voortvloeit, namelijk een
maar gering onderling contact van de meis
jes-werkneemsters.
Het zal dus zeer wensc.helijk zijn, te komen
tot' een groot Clubverband dat in een gezel
ligheid en algemeene ontwikkeling brengend
Clubhuis tot zijn recht zal kunnen komen.
Allerminst ligt het in de bedoeling van het
comité op het terrein van de reeds bestaande
clubs te treden, maar naast en in samen
werking met deze ligt toch nog een arbeids
veld open.
Het comité vertrouwt dat met genoemde
medewerking van de Haarlemsche huisvrou
wen het mogelijk zal zijn, onze jonge meis
jes èn haar ouders er van te overtuigen dat,
in de eerste plaats met het oog op de eigen
waarschijnlijke toekomst (65 pet. der meis
jes trouwt toch nog zeker altijd) en in de
tweede plaats ook wanneer en zoolang ze
voor zich zelf te zorgen hebben, een vak
kundige opleiding voor Huishoudelijke Hulp
tot de best mogelijke keuze gerekend dient te
worden.
Sympathiebetuigingen van huisvrouwen
uit Haarlem en omstreken worden gaarne
ingewacht op het Bureau van het comité
„Hersteld-Huishoudbedrijf", van Hogendorp-
straat 10.
Namens het Comité:
C. STEMLER-TJADEN.
J. L. H. P. DE JONG.
M. G. v. d. GOOT-MAURITZ.
Venten is ook een beroep.
De heer A. T. W. kan of wil mij niet be
grijpen.
't Principe van de penning deugt niet
We zijn geen nummers, maar menschen,
zooals de heer A. T. W. niet moet vergeten. En
wilde men nu verwachten, dat deze lieden,
waarop wordt neergekeken, met succes een
beleefde opmerking kunnen maken op even-
tueele onhebbelijkheden van dames? Onver
schillig in welken stand, want ook huisvrouwen
van minder gesitueerden maken zich wel
schuldig aan het neerzien op venters!
Zeer onjuist merkt verder de heer A. T. W,
op, dat ook conducteurs e.d. genummerd zijn
Dit heeft niets te maken met de venters,
1. De geuniformde ambtenaar is in rijks
dienst (of in anderen), heeft een uniform
aan en geen penning; 't nummer behoort tot
z'n kleeding. Bij den venter niet!
De geuniformde ambtenaar biedt niet iets
te koop aan en werkt niet voor eigen reke
ning. De venter wel.
3. De geuniformde ambtenaar is gebonden
aan z'n betrekking, waarvoor hij een vast
salaris ontvangt. De venter niet. Deze is aan
gewezen op den goeden wil (vooral in deze
tijd) van het publiek!
Tenslotte: wie zou de kosten van de nienwe
in te voeren penningen met nummer betalen?
Naar aanleiding van het stuk eener villa
bewoonster, eveneens over de venters, gaarne
het volgende:
Met alle eerbied en dankbaar gevoel, die
deze villabewoonster voor de venters koestert,
moet mij toch van het hart:
1. dat zij genade voor recht wil doen gel
den.
2. dat zij ons nog steeds blijft beschouwen
als een groep, waarmee men medelijden moet
hebben terwijl wij wél de sympathie noodig
hebben van het publiek, maar dat wij onder
sympathie iets anders verstaan dan mede
lijden! We vragen evenals andere kooplieden
solidariteit van alle bevolkingsgroepen omdat
ons beroep (venten is een beroep) evengoed
onder de crisis lijdt als andere beroepen.
3. Dat wij met een warme kom koffie of
iets anders zeer dankbaar zijn, maar dat dit
niet het gevolg moet zijn van het feit dat we
bedelaars zouden zijn. Zoo men ons hier mee
gelijk plaatst is dit de schuld der groote slok-
ops: de warenhuizen en andere groote maga
zijnen, die aanvankelijk in het vooruitzicht
stelden ons als bedienden aan te nemen, maar
deze beloste schromelijk nalieten. Vooral de
coöperaties!
4. Dat wij met een geleende jas of een
heet kop drinken of vriendelijkheid, (wat
overigens door ons zéér op prijs wordt ge
steld en waarvoor we de schrijvende villabe
woonster zeer dankbaar zijn), alléén er niet
komen. We loopen op de straat en oefenen ons
berpep uit, om wat te verdienen, n.l. dat waar
iedereen recht op heeft: ons dageüjksch
brood
Mijn dank voor de plaatsing en voor 't mee
levende en goedbedoelde artikel van de villa
bewoonster.
M. S. G.
SCHILDERKUNST
in het Frans Halsmuseum.
Niet alleen als daad van piëteit jegens den
overleden schilder is deze tentoonstelling van
belang, doch ook omdat ze een vrij instruc
tief beeld geeft van een schildersleven uit de
generatie die aan de onze onmiddellijk voor
afgaat. Ook bij Hartz vindt men dat onver
bloemd plezier in het schilderen om het schil
deren zelf. Een ding is mooi om wat de uiter
lijke verschijning ervan aan kleur en vorm
aantrekkelijk of belangrijks biedt, de schilder
is de weerklank van het opmerkelijke in die
verschijning die hij vastlegt met een gevoel
•van erkentelijke onderworpenheid aan de
natuur. Het eigen psychische wezen zal hij
niet dan onbewust in zijn voorstelling een
groote plaats inruimen; de idée-schilder, de
zelf-ontleder, de zwoeger die in lijn en kleur
het ontastbare, het onuitgesprokene wil doen
meeklinken, is van later datum.
Hartz behoorde tot een schildersgeneratie
die met beide oogen scherp schouwend, met
beide beenen op de wereld stond. Wereld,
waarvan, toen hij aankwam, het moois nog
lang niet was afgekeken. Hij kon, daar het
waarschijnlijk met zijn aard strookte, zich
gelukkig voelen in een kunstbeoefening', die
op het visueel waarnemen in hoofdzaak ge
richt was en waarbij mannetjesputters van
artisten den toon juist hebben aangegeven.
De gezonde arbeidslust die dien tijd eigen
was zal ook hij bezeten hebben en de onder
legdheid, de parate kunde van het vak, zon
der welke men er vroeger niet in slaagde ge
hoor te vinden, was ook zijn deel. Zoo behoort
zijn schildersfiguur in het kader van een aan
schilders rijken tijd gezien te blijven als van
een knap en kundig meester, wiens arbeid mis
schien niet steeds op de hoogte van zijn beste
prestaties stond slechts bij zeer enkelen is
een dergelijke ononderbroken superioriteit wél
waar te nemen doch die, als velen zijner
tïjdgenooten een hoogst respectabel oeuvre
achterliet.
In dat oeuvre neemt het portret een voor
name plaats in. Hartz heeft het geluk gehad
vele mannen van beteekenis te kunnen por-
tretteeren. Van de professoren vinden wij hier
Hartman, Meijers, Janse, den filosoof Bierens
de Haan, den tooneelschrijver Van Riemsdijk,
de Haarlemsche Geertruida Carelsen en den
Amsterdamschen zakenman Eduard Gerzon.
Ik noem er slechts enkele. Voor die van Geer
truida Carelsen en Meyers hebben wij hier
vroeger al eens van onze waardeering getuigd.
Doordat hij scherp observeerde en misschien
een beetje wrange ironie hem vaak niet geheel
vreemd was, hebben de beste portretten on
danks hemzelf een psychische beteekenis ge
kregen, die ze ver boven het gebruikelijke be
stelde portret doen uitkomen. Maar vaak ook
blijft hij aan de oppervlakte zweven en ver
baast dan toch den beschouwer nog door de
finale handigheid waarmee hij een gelijkenis
bereikt, in zijn zelfportretten moet een schou
wing naar binnen hem wel naast de enkele
verschijning hebben bezig gehouden. Het hau
taine, waarvan zij die hem niet mochten, het
bestaansmotief ontkenden, verbergt hij geens
zins. Integendeel, hij accentueert het. Maar
onderwijl worden dat van zijn allerbeste por
tretjes. Zoo dat nr. 41, met den blauwen ach
tergrond en de vatte schildersjas en het num
mer 36 die ik beide tot de mooiste schilderijen
der tentoonstelling reken. Dat Hartz bij tijden
in een prachtig élan bijna geniaal lijkende
aanzetten kon neerschrijven, men behoeft er
de kleine H. Bosmans (nr. 46) en het portretje
Mevr. de J. (29) maar op aan te zien, om dat
te constateeren. En zeer mooi is op de groote
Bosmans (46) het kleurgehalte van het roode
jasje.
Wij stappen van de portretten af. al zou er
nog op meer interessants te wijzen zijn. Als
echt schilder heeft Hartz alles behandeld:
landschap, stilleven zoo goed als figuur. Van
de ruim negentig geëxposeerde werken willen
•wij er nog enkele noemen die, naar ons in
zicht, de qualiteiten van den schilder het zui
verst doen blijken. In Zalmmoten (85) en een
Kreeft (5) zit de feestelijke overvloed van
een levend rood: fijn gedempt is de kleur in
Uitjes op een doek (57) en een stilleven met
Pruimen en Perziken (8) misschien beide
werkjes door den tijd nog mooier geworden.
Zoo is het paarlmoer op de Zee
bij Scheveningen (22) van een aantrek
kelijke voornaamheid en de kleine landschap
pen uit Luxemburg (vooral nr. 71) van een
„harmlose" geaardheid als men van den schil
der weinig hier aantreft. Alles resumeerend
kan men zeggen: Hartz was een schilder van
ongelijkmatigen aandrift, die in zijn beste mo
menten verrast door een élan en een kundig
heid, die veel matigs ongedaan maken en hem
in Kunst Zij Ons Doel een eereplaats waardig
deden zijn. De tentoonstelling blijft tot en
met 23 Februari geopend.
J. H. DE BOIS
