Het Trekpaard.
Hei teê*$tiijkste
53e Jaargang No. 16169
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Dinsdag 10 Maart 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maanden
13.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week f 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72^.
UITGAVE LOÜRENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM.
ADVERTENTIëN 1—5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1--4 regels ƒ0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid ƒ600.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog 400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 1150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm- of BeenDreuk 30.
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden /600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Verlies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger 75.-, Verlies andere vinger ƒ30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
HAARLEM, 10 Maart.
In Frankrijk.
Het moet Iedereen wel duidelijk zijn dat de
Fransche regeering-van-het-oogenblik, geleid
daor den Centrum-politicus Albert Sarraut,
tengevolge van Hitler's jongste optreden in
een uiterst lastig parket verkeert. Op rechts
gronden staat zij zeer sterk. Hitier heeft on
getwijfeld het Pact van Locarno geschonden
door het op te zeggen zonder dat eenige onder
teekenaar inbreuk op de verdragsbepalingen
had gemaakt, en nadat hij enkele weken ge
leden tegenover den Engelschen minister
Eden nog zijn trouw aan dit Pact bezworen
had. Het nieuwe Fransch-Russische verdrag
is niet in strijd met de bepalingen van Locar
no. Maar wat baat het Sarraut dat hij gelijk
heeft? De onloochenbare werkelijkheid is dat
de Duitschers weer aan den Rijn staan, en dat
zij zeker het Rijnland niet meer vrijwillig
verlaten zullen. Tegenover de openbare mee
ning in Duitschland zou de dictator Hitier zich
dat nooit kunnen veroorlooven. Bovendien is
uit Eden's rede in het Lagerhuis al gebleken,
dat Engeland een gematigde houding aan
neemt. Het keurt Hitler's optreden scherp af,
maar het is bereid over zijn nieuwe voorstellen
te praten. Het verzekert dat het Frankrijk en
België zou steunen als tijdens het onderzoek
dezer voorstellen Duitschland hen aanviel
maar daar blijft het bij. Sarraut kan dus wel
zeggen dat hij niet praten wil, maar hij zal
wel moeten. Hij kan ook aftreden, en daarmee
een kabinetscrisis veroorzaken. Maar dat is
niet zoo eenvoudig, want wie zou bereid zijn
te regeeren in deze omstandigheden, met de
algemeene verkiezingen binnen zeven weken
op het programma? Politiek geredeneerd is
het voor den slimmen Pierre Laval weer een
fortuintje dat hij bijtijds is afgetreden.
Men staat in Frankrijk voor een nieuwe si
tuatie, die men onder oogen moet zien. Men
staat inderdaad voor een. „fait accompli". En
op groote sympathie in de rest van Europa,
od groote instemming met zijn „rechtsgron
den" behoeft men niet te rekenen. De open
bare meening in andere landen heeft allang
grondig genoeg van het eeuwige gehakketeer
tusschen Frankrijk en Duitschland, en van
de eindelooze reeks diplomatieke voorstel
lingen waarin nu de een, dan de ander weer
„gelijk heeft". Dat verdragen behoorlijk wor
den nagekomen verwacht men ook allang niet
meer. Zij worden beschouwd als min of meer
handige comedies, waaraan staten zich ont
trekken zoodra zij merken dat ze niet meer
stroken met hun eigenbelang. Daarbij is het
voor andere volken zeer moeilijk de eeuwige
Duitsche verongelijkt- en slachtofferigheid,
en het even-eeuwige Fransche gejammer om
„sëcurité", veiligheid, te blijven verwerken.
De andere volken zijn er evenmin goed aan
toe als Duitschland, en zij worden bijna alle
even sterk door oorlogsgevaar bedreigd als
Frankrijk. Zij beseffen dat de chronische her
rie tusschen dit tweetal de kern is zoowel van
het wantrouwen en van de economische ver
arming in Europa als van het oorlogsgevaar,
en daarom is iedere journalist in ieder ander
land geneigd te schrijven: Laten die twee in
Godsnaam eindelijk open kaart met elkaar
spelen en in eerlijk streven hun eindelooze ge
schillen begraven.
Zonder eenigen twijfel leeft deze wensch
ook in de Duitsche zoowel als in de Fransche
bevolking. Geen van beide volken heeft eeni
gen lust in een oorlog. Maar temidden van
beide doen zekere belangen grooten invloed
gelden.
In Frankrijk regeert naast het parlementa
risme een oligarchie die de Banque de France
beheerscht. Deze circulatiebank, door Napo
leon ingesteld, is geen Staatsbank maar een
particuliere instelling. De Engelsche journalist
John Gunther zegt ervan in zijn pas versche
nen boek „Inside Europe" dat Frankrijk in
werkelijkheid bestuurd wordt door 200 finan-
ciëele -families, en dat de Derde Republiek een
pion is in handen van de achttien regenten
van de Banque de France. Deze Bank maakt
en breekt Fransche regeeringen.
Alleen de tweehonderd grootste aandeel
houders hebben stemrecht, in 1933 waren er
ongeveer 40.000 aandeelhouders, waaronder
tienduizenden heel kleine. Maar dat doet er
niets toe. want slechts 200 hebben de macht.
Deze tweehonderd vormen een traditioneele
oligarchie. Hun families vormden de topklasse
van de bourgeoisie tijdens Napoleon. In sa
menwerking versterkten zij hun macht_tijdens
de Restauratie. De kring is zeer gesloten, in-
dustrieele millionnairs van de na-oorlogsche
jaren als Coty en Citroën hebben er nooit toe
behoord. Wel werd ongeveer dertig jaar gele
den, de wapenindustrieel Eugène Schneider
erin toegelaten.
Van de achttien regenten worden er drie
de gouverneur en de twee vice-gouverneurs
door den Staat benoemd. De gouverneur is in
de practijk afhankelijk van het college van
regenten. Hij moet honderd aandeelen bezit
ten; de noteering van een aandeel is tegen-
(Dezer dagen is een, in ons land
vervaardigde, film vertoond, die
de economische waarde van het
Nederlandsche trekpaard belicht.)
Het trekpaard heeft zijn vrienden en het zal
die altijd houden.
Zij hebben nu zijn waarde op de filmband
vastgelegd,
Daar velen onzer anders 't brave dier
vergeten zouden,
Zijn lof mag waarlijk weieens met een
paardenbloem gezegd,
Het trekt niet meer de aandacht, maar het
trekt wel zware lasten,
En economisch ziende komt geen
trekkracht het te na,
Al is het dan wat al te traag voor
Snelheidsenthousiasten,
Op korten afstand kan ze mee, de trouwe
1 P.K.
Het paardenmiddel wordt versmaad in
deze vreemde tijden,
Al werkt het ook het zekerst en het veiligst
op den duur
Men laat maar ingemaakte paardenkrachten
zich bevrijden,
Al raakt men ook bijwijlen door de
snelheid overstuur.
En als wij dan in autos over asfaltwegen
jagen,
Het paard voorbij, dat er ook komt, zij
het wat meer bedaard,
Bepeinzen wij paradoxaal de zorg van
deze dagen
Och, zaten wij wat veiliger en steviger
te paard.
P. GASUS.
Brengt warmte in Uw woning
KROON-BEHANGSELS
Alléén Groote Houtstr. 179, Telef. 14269
(Adv. Ingez. Med.)
woordig ongeveer 10.000 francs. De vice-gou-
verneurs moeten er vijftig hebben. Het drietal
wordt uit den kring der ambtenaren gekozen.
Zelden kan een candidaat een half millioen
of een millioen francs voor de vereischte
aandeelen betalen.
De practijk is geworden dat regenten het
geld aan den gouverneur en de vice-gouver
neurs leenen. En wanneer zij aftreden, krijgen
zij mooie betrekkingen in.het bankbedrijf, dat
de oligarchie in. zijn macht heeft. Dan zijn er
nog drie regenten, allen ambtenaren, die het
Fransche ministerie van financiën vertegen
woordigen. Zij worden zorgvuldig uit bepaalde
„goede" families gekozen.
De overige twaalf vormen eigenlijk de be
slissende macht. Zes zijn groote bankiers, de
zes anderen groot-industrieelen. Tot deze
laatsten behooren Francois de Wendel, voor
zitter van het Comité des Forges (het cartel
der staalindustrie)drie directeuren van
chemische fabrieken w.o. de markies de
Vogüé, een lid van de oude aristocratie, en de
papierfabrikant Darbley. De Vogüé is ook
directeur van de groote wapenindustrie
Creusot-Schneider.
In alle landen doen natuurlijk de groot
banken en de grootindustrie veel invloed
gelden, maar een organisatie als deze Fran
sche, een oligarchie in voortdurende onder
linge- samenwerking, bestaat nergens. Geen
wonder dat de Fransche linksche partijen de
nationalisatie van de Banque de France
eischen. En zij hopen op een verkiezingsover
winning binnen zeven weken! Wat zal er in
middels gebeuren? Heeft Sarraut de oligar
chie achter zich als hij een afwijzende hou
ding tegen de Duitsche voorstellen blijft
aannemen?
Durft de oligarchie desnoods een oorlog
aan? John Gunther beweert dat alle wapen-
industrieelen daar tenslotte op hopen. Men
mag het betwijfelen, sinds de luchtvaart hun
bedrijven bedreigt zooals nimmer tevoren.
Maar ik heb een en ander geciteerd om aan
te toonen dat ook in Frankrijk andere mach
ten heerschen dan alleen die van het parle
ment en de regeering. Flandin, de huidige mi
nister van Buitenlandsche Zaken, viel Wz jaar
geleden als premier toen hij zich tegen de
Bank verzette.
R. P.
DE „NEDERLAND" DOET GIBRALTAR EN
PALMA AAN.
Tot nog toe deden de schepen van de
Stoomvaart Mij. „Nederland" op weg naar of
op den terugtocht van Indië de havens South
ampton, Algiers, Villefranche en Genua aan,
waardoor een gelegenheid ontstond voor toe
risten om op aangename wijze een zeetocht
naar de Middellandsche Zee te maken, waar
van vooral in de afgeloopen jaren zeer veel
vacantiereizigers gebruik hebben gemaakt.
Met inagng van 15 April a.s. zullen de toeris
tische mogelijkheden, die hierdoor geboden
worden, aanzienlijk worden uitgebreid, aan
gezien van dien datum af de schepen van ge
noemde maatschappij ook Gibraltar en Palma
op het schildearchtige eiland Mallorca zullen
aandoen. Het eerste schip, dat deze nieuwe
route zal volgen, is de op 15 April uit Amster
dam vertrekkende „Marnix van St. Alde-
;onde".
DIE WACHT AM RHEIN. Bewondering van de Duitsche schooljeugd.
Engeland wenscht de Fransch-
Duitsche verzoening te
verwerkelijken.
Ook Baldwin ziet geen onmiddellijke
bedreiging in het Duitsche besluit.
De Britsche premier Baldwin heeft giste
ren na de rede van Eden in het Lagerhuis
een motie voorgesteld, waarin de Engelsche
politiek, gelijk door Eden ontvouwd, wordt
goedgekeurd.
Daarna leidde hij het debat over het Wit
boek en de bewapeningsvoorstellen in met
de opmerking, dat het Huis na de gebeurte
nissen in de laatste 48 uur wel meer dan
ooit overtuigd zou zijn, dat er voor Enge
land geen andere weg open bleef dan haar
verplichtingen als lid van den Volkenbond te
vervullen, maar tevens dat het zelf in staat
moest zijn om alle mogelijke gebeurtenissen
het hoofd te bieden.
Wij hebben, zei Baldwin verder o.m. onze
eigen moeilijkheden, maar in ons leeft toch
het sterke verlangen om onze pogingen om
Frankrijk >en Duitschland tot elkaar te bren
gen en om met deze beide landen in vriend
schap te leven, voort te zetten. Onze eenige
hoop is om deze vriendschap tot werkelijk
heid te maken. Voordat dit geschied zal zijn,
zullen er ernstige en minder ernstige crises
in de onderlinge betrekkingen zijn. die mo
gelijk een paniekachtigen omvang zullen
hebben. En op de momenten dat onze invloed
oppermachtig zal moeten zijn, is een zwak
Groot-Brittannië het laatste wat te wen-
schen valt.
Baldwin was overigens van oordeel dat de
houding van Duitschland niet noodzakelijke
bedreiging met vijandelijkheden insloot.
Te Genève verwacht men
een invloed van
Engeland.
GENèVE. 10 Maart (AN.P.) In Volkenbonds
kringen heeft men den indruk, dat de rede
voering van Eden in het Lagerhuis, vooral
gezien in verband met de door Baldwin
daarna afgelegde verklaring, beschouwd
moet worden als uiting van een in wezen
gematigde houding, zoodat mag worden ver
wacht. dat Engeland een remmenden invloed
zal uitoefenen op eventueele verlangens tot
drastisch optreden tegen Duitschland.
Verbroken verdrag kan niet
geschonden worden, aldus de
Voelkische Beobachter.
BERLIJN. 10 Maart (A.N.P.) Ten aanzien
van de verklaringen van Eden en Baldwin
in het Lagerhuis schrijft de Voelkische
Beobachter. dat Eden hierin de ethische
trouw aan verdragen bespreekt, op welk
punt Duitschland minstens zoo gevoelig is
als Engeland. Jaren lang eischt een groot
volk herziening van een onteerend vredes
verdrag en even lang kent de politiek van
de nabuurstaten geen ander doel dan een
dergelijke herziening onmogelijk te maken.
Dit is van belang in verband met het ver
drag van Locarno. Duitschland heeft er op
gewezen, hoe dit verdrag zoowel volgens de
letter als volgens den geest door 't Fransch-
J. A. TRAANBERG t
In den ouderdom van acht en zeventig jaar
is te Zandvoort qverleden de heer Jacobus Al-
bertus Traanberg, voormalig lid van het
Haarlemsche Burgerlijk Armbestuur, welke
functie hij tal van jaren heeft bekleed. De
heer Traanberg was vroeger werkzaam bij
Openbare Werken alhier; daarna vestigde hij
zich als particulier architect.
In 1927 kwam onder zijn toezicht tot
stand de verbouwing en gedeeltelijke inwen
dige moderniseering van het Tehuis voor
Ouden van Dagen aan den Schotersingel en
het Haarlemsche Kindertehuis, eveneens aan
den Schotersingel.
De begrafenis is bepaald op Donderdag 12
Maart op de Algemeene Begraafplaats aan
de Kleverlaan te Haarlem.
„DE BRUINE BEUK" ONDER SLOOPERS-
HANDEN.
Het oude heerenhuis op den hoek van den
Rijksstraatweg HaarlemAlkmaar en de
Overtonstraat, dateerend uit den tijd van het
ongerept-landelijke Schoten en tegelijk het
eenige perceel van dat type langs den Rijks
weg naar Santpoort, is nu onder sloopers-
handen. De laatste jaren was het huis meer
bekend als „de bruine beuk" een café met
ervóór een ruim terras, overdekt door de
groote en fraaie kruin van een zwaren beu
kenboom.
De vrijkomende grond zal wel gauw bezet
worden met een paar nieuwe perceelen. Een
klein stukje van wat nog rest aan het vroe
gere oude Schoten verdwijnt met de slooping
van „De bruine beuk".
Het woord is aan....
Offo von Leixner.-
In tijden waarin de gees
telijke krachten verslappen
hoort men veel meer spreken
van menschenr echten dan
van menschenplichten.
Russische verdrag werd geschonden. Een
verbroken verdrag kan niet meer worden
geschonden, aangezien het niet meer be
staat. Minister Eden heeft er in zijn rede
ook op gewezen, dat op het oogenblik geen
reden bestaat om aan te nemen, dat de Duit
sche actie een bedreiging met vijandelijkhe
den insluit, hetgeen door minister-president
Baldwin werd onderstreept Het blad hoopt
hieruit te kunnen besluiten dat Engeland
rekening houdt met de Europeesche ontwik
keling, welke een militaire en juridische dic
tatuur van Frankrijk niet meer toelaat. In
dien de woorden van Baldwin en Éden in
dezen zin kunnen worden opgevat, dan mag
men een werkelijke verlichting in de Euro
peesche situatie verwachten.
Fransche pers gereserveerd
over de rede van Eden.
PARIJS, 10'Maart (A.N.P.) De Fransche
bladen leggen ten opzichte'van de redevoe
ring van Eden een zekere reserve aan den
dag. Aan den eenen kant geven zij uiting
aan hun voldoening over het Engelsche
standpunt ten opzichte van Locarno. Aan
den anderen kant wijzen zij op zekere lacu
nes. Pertina schrijft, dat de redevoering van
Eden is verzacht tengevolge van het aan
dringen van verschillende ministers, met
name Baldwin. Hij concludeert dat, wanneer
Eden en Halifax geen machtiging krijgen op
te treden volgens de resolutie van den Vol
kenbondsraad van 16 April 1935, de repres
sieve maatregelen, die tegen Italië zijn toe
gepast, moeten worden herroepen.
Haarlem's stadhuis wacht op
uitbreiding.
Hoe de voordracht van vijf architecten tot
stand kwam.
De kwestie van de uitbreiding van het
Haarlemsche stadhuis, een voor Haarlem be
langrijke gebeurtenis, is nog steeds in een
stadium van voorbereiding.
De uitbreiding zou betreffen het deel in de
Koningstraat tot aan de Jacobijnestraat en
het Prinsenhof.
Zooals onze lezers reeds weten hebben B. en
W. van Haarlem besloten aan vijf architecten
een uitnoodiging te zenden voor een voorloo-
pig ontwerp. Deze vijf zijn de heeren F. A.
Eschauzier, architect B. N. A. in Den Haag,
Ir. A. J. van der Steur, architect B. N. A. te
Amsterdam. Ir. I-I- T. Zwiers. architect B. N. A.
te Haarlem, G. H. Holt, te Haarlem en A. J.
Kropholler te Wossenaar.
Het college van advies inzake de keuze van
een architect ingesteld door de Maatschappij
tot bevordering der Bouwkunst. Bond van
Nederlandsche Architecten, had geadviseerd
wegens de groote architectonische waarde
van dit ontwerp een enkelvoudige opdracht
te geven aan één architect. De uitwerking zou
dan ter zijner tijd in haar geheel door den
raad beoordeeld kunnen worden, om even
tueel daarna aan een ander de opdracht te
geven, waardoor vermeden wordt dat de be
trokkene zich binnen bepaalde grenzen zou
moeten bewegen.
De directeur van openbare werken meent
dat in deze wijze van handelen veel aantrek
kelijks schuilt, doch is anderszins van mee
ning dat de Importantie van dit werk roden
moet wezen meer architecten een uitnoodi
ging te sturen.
Daartoe was van de zijde van openbare
werken een viertal opgesteld waaraan B, en
W. nog hebben toegevoegd den heer Krop
holler.
Ook een kans voor Haarlemsche architecten.
Het raadslid H. J. L. Klein Schiphorst, stelt
wat de uitbreiding stadhuis betreft, voor.
naast de door B. en W. genoemde architecten,
gelegenheid te geven plannen in te dienen
aan architecten of bouwkundigen wonende
te Haarlem.
Voor eventueele vergoeding wil hij een
prijs van f 500 en f 250 beschikbaar stellen.
Duitsche troepen trekken over de Rijnbrug te Mainz om daar hun garnizoen
te betrekken.
Eden heeft in het Lagerhuis het optreden van
Duitschland veroordeeld, maar tegelijk mede
gedeeld. dat Hitler's voorstellen bestudeerd
zullen worden.
pag. 4
Duitschland is uitgenoodigd de zitting van
den Volkenbondsraad op Vrijdag a.s. bij te
wonen.
pag. 4
Het kabinet Hirota is in Japan gunstig ont
vangen.
pag- 4
Het blijkt, dat de militaire activiteit der Ita
lianen in Abessynië voortduurt.
pag. 4
De Spoorwegen zullen de electrische tractie
uitbreiden.
pag. 3
Onverflauwd optimisme ter 34ste Utrechtsche
Jaarbeurs.
pag. 3
De Memorie van Antwoord der regeering over
het vaste lastenontwerp.
pag- 3
De regeering heeft een vestigingswet voor be
drijven van vreemdelingen ingediend.
pag. 3
Een Hillegomsch kweeker, die zieke bollen
naar Engeland had willen uitvoeren, heeft
voor den Kantonrechter terecht gestaan.
pag. 2
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: In Frankrijk.
pag. 1
Hoe ik groeide: De pit.
pag- 3
Van onzen Berlijnschen correspondent: Hit
ler's laatste zet.
pag. 4
Van onzen Londensche correspondent: Brit
sche meeningen over het Duitsche besluit.
pag. 2
Jhr. dr. J. Mollerus: Een overzicht van de
wilde binnenvaart in ons land.
pag. 7
J. H. de Bois over de Voorjaarstentoonstelling
van Kunst zij ons doel.
pag. 7
J. B. Schuil over: Het onbekende meisje.
pag. 7
C. J. v. T. Onze 39: M. Meyers.
pag. 6
Schaakrubriek.
pag. 10
De Burgerlijke Stand van Haarlem is opge
nomen op pag. .9.
