DE BUITENRUSTBRUG.
Gesneden koek.
STIENS GEDIPL. OPTICIEN
BRILLEN
KLEERMAKERIJ
Hei Betokfeijkste
53e Jaargang No. 16208
Verschijnt dagelijics, behalve op Zon- en Feestdagen
Zaterdag 25 April 1936
HAARLEM S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM
en ROBERT PEEREBOOM.
UITGAVE LOURENS COSTER MAATSCHAPPIJ VOOR
COURANT-UITGAVEN EN ALGEMEENE DRUKKERIJ N.V.
HoofdredacteurROBERT PEEREBOOM.
ABONNEMENTEN: per week /0.25, per maand ƒ1.10, per 3 maahden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.7214.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buitenspaarne 12
Telefoon No»-: Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerü: 10122, 12713 Administratie: 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230.
AD VERTEN TlëN 15 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 1—4 regels 0.60. elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnés. Levenslange ongeschiktheid f 600.-, Overlijden 600.-, Verlie6 van Hand, Voet of Oog ƒ400.-, Duim ƒ250.-, Wijsvinger 150.-, Elke andere vinger 50.-, Arm-of Beenbreuk f 30.—
Idem voor Abonnés op het Geïllustreerd Zondagsblad: Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.-, Overlijden ƒ600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog ƒ400 -, Verlies Duim ƒ75.-. Verlies Wijsvinger ƒ75.-, Verlies andere vinger 30.-.
Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
HAARLEM, 25 April.
Botsing.
De Britsche minister van oorlog, Duff
Cooper, heeft verklaringen afgelegd die in
botsing komen met de inzichten van de
meerderheid van zijn landgënooten en met
recente uitlatingen zelfs van zijn ambtge-
nooten. Maar men komt in vreemde situaties
als men voor de internationale toenadering
strijdt, zooals Engeland in den laatsten tijd
werkelijk gedaan heeft, en dan plotseling tot
groote verhooging van bewapeningsuitga
ven overgaat omdat Frankrijk, in zijn angst
voor Duitschland, niet mee wil.
Minister Duff Cooper acht het blijkbaar
noodzakelijk, om zijn bewapeningsplannen te
kunnen verwezenlijken, dat hij er de massa
geestdriftig voor maakt. De massa in Enge
land is volstrekt niet geestdriftig, hetgeen
o.a. bewezen wordt door het feit dat men het
leger maar niet op vredes-sterkte kan krij
gen. Er is geen conscriptie in Engeland, en
het leger op vredes-sterkte moet uit 182.000
vrijwilligers bestaan, maar men komt 12000
man te kort ien de recruteeringspogingen
hebben weinig resultaat ofschoon er twee
millioen werkloozen zijn. Daarom spreekt de
minister van oorlog nu „recruteerings-ver-
gaderingen" toe, en het was in een van die
vergaderingen dat hij deze week zulke krasse
dingen zei. Volgens hem is het oorlogsgevaar
voor Europa, en ook voor Engeland, grooter
dan in 1914. Dit vond hij voldoenden grond
om hetgeen hij noemde „de verraderlijke leer
van het pacifisme" (the insidious doctrine
of pacifism) aan de kaak te stellen, en de
leiders van de Engelsche Staatskerk daar
om aan te vallen. Leiders van de Engelsche
Staatskerk zijn de Primaat (de Aartsbisschop
van Canterbury) de bisschoppen van York,
Ely, Londen enz. Volgens den minister van
oorlog prediken zij een verraderlijke leer.
„Mij werd medegedeeld," zei de minister
Ö.a., „dat de leer van het pacifisme snel veld
wint in den lande, en dat zij gedeeltelijk ver
antwoordelijk is voor het mislukken van de
recruteering. Deze leer is een gevolg van
gebrek aan logica en aan werkelijkheidszin,
ën ook in zekere mate van gebrek aan leider
schap en verkeerde voorlichting. Men heeft
gepropageerd dat het „in strijd met den
Christelijken godsdienst is om, voor welk doel
ook, oorlog te voeren. Ik kan geen bevestiging
voor die theorie in den Bijbel vinden, en zij
Is direct in strijd met de gansche historie van
de Kerk. Deze leer moet bestreden worden als
ketterij. De leiders van de Kerk behoorden te
verklaren dat het de plicht van een man is
zijn land en de idealen waarin hij is opge
voed te verdedigen, en dat er in de gansche
historie van het Christendom geen edeler
helden zijn dan soldaten."
Zoo ziet men dus in Engeland den minister
van Oorlog met de Kerk in botsing komen,
omdat hij zijn vrijwilligers-leger recruteeren
moet en omdat de Engelsche Staatskerk sinds
den wereldoorlog op pacifictisch standpunt is
gekomen. Bestond er conscriptie in Engeland,
dan zou hij zijn leger natuurlijk door wette-
lijken dwang bijeen krijgen.
Deze botsing is een hoogst belangrijk ver
schijnsel van dezen tijd. Men is verplicht er
bij op te merken, omdat het Engeland betreft,
dat deze machige mogendheid niet veel kans
loopt om aangevallen te worden. Dit beseft
de bevolking natuurlijk zeer goed. Engeland is
in 1914 ook niet aangevallen: het ging in den
oorlog omdat België aangevallen was en omdat
het zich door zijn verdrag met Frankrijk ver
plicht had in een dergelijk geval ten strijde
te gaan. Sinds de oorlog' in Europa tot den
coalitie-vorm is overgegaan, doen dergelijke
mogelijkheden zich telkens weer voor. Er is
practisch geen kans dat Engeland wordt aan
gevallen. Er is wèl kans dat het in een nieuw
conflict tusschen andere mogendheden op
nieuw een zijde zou kiezen. Maar wil het
Engelsche volk dat nog? Is het nog tot zoo
iets bereid? Men mag het betwijfelen.
Het coninct tusschen de oude oorlogsbegrip-
pen en het nieuwe pacifisme, da. zich op het
christendom beroept vindt men overal in de
wereld. Twee stroomingen botsen hevig. Daar
bij ziet men in een land ais het onze veront
waardiging ook jegens gematigde pacifisten,
omdat hun leer de uitbreiding der bewape
ning, noodig geacht voor c-e verdediging des
lands, zou hinderen. Wij staan niet aan een
aanval Moot. Maar de gematigde pacifist, die
do noodfaak van de verdediging des vader
lands beaamt, antwoordt: Wat eiseht gij dan?
Wilt gij da1- ik mijn streven naar een oetere
samenleving, naar een internationale toenade
ring en ontwapening, nu maar opgeef? En er
niets meer aan doe? Dat laat mijn geweten
r.iet toe, dat laat mijn gevoel van plicht tegen
over mijn kinderen niet toe, dat kan ik niet.
Het is de groote botsing der stroomingen van
dezen tijd. Het Engelsche conflict tusschen mi
nister vQr| Oorloe en Staatskerk'teekent haar
scherp.
R. P,
(De organisatie van Nederlandsche
koekfabrikanten vraagt de regee
ring om verlichting der zware
heffingen op grondstoffen, die de
koekindustrie ernstig bedreigen en
op den duur tot sluiting der be
drijven dwingen.)
Het is in deze droeve tijden
Koekoek één zang geschiedenis,
Er blijkt nu dat het crisislijden
Ook voor den koekenbakker is.
't Is uiteraard' in die bedrijven
Noodzakelijk wel koek en ei,
Maar dat kan op den duur niet blijven,
Er komen teveel lasten bij.
Men kan geen goedie koeken maken,
Als ze te zwaar zijn van „beslag",
Ze zouden onverteerbaar raken
En wie betaalt dan het gelag?
Het hoeft per slot in deze tijden
Wel ©een gesneden koek te zijn,
Maar als men zoo de koek gaat snijden,
Dan wordt de kans op winst te klein.
Wanneer de staat teveel gaat roeren
In 't deeg, dan leidt dat tot een strop,
Dan moet de bakker koekeloeren
En raakt de koek tenslotte op.
P. GASUS
VOOR
LEVERANCIER ALLER ZIEKENFONDSEN
GIERSTRAAT 27 TELEFOON 18764
(Adv. Ingez. Med.)
MET PENSIOEN.
Naar wij vernemen, zal op 1 Mei a.s. de
heer C. Mook, procuratie-houder bij de N. Z.
H. T. M., den dienst met pensioen verlaten
wegens het bereiken van den 65-jarigen leef
tijd.
voor beter maatwerk, groote
voorraad Engelsche en Schot-
sche stoffen. Nieuwste dessins.
J. TH. MÜHLSCHLEGEL
Leidschevaart 242, tel. 11668
(Adv. Ingez. Med.)
De Vlieger Viruly neemt ontslag
als Reserve-Officier.
,,Op grond van een duidelijk
Christelijk beginsel, zijn be
langrijkste levenservaring en
menschelijk eergevoel
De bekende K. L. M.-vlieger A. Viruly, te
vens reserve-officier bij de luchtmacht, deelt
in de Groene Amsterdammer mede dat hij
den volgenden brief verzonden heeft:
Aan Zijne Excellentie den Minis-
nister van Staat, den Minister
van Defensie ad Interim.
Excellentie.
In de Groene Amsterdammer van 19 Octo
ber 1935 schreef ik een artikel ..Boven de
oorlogsgedachte uit", naar aanleiding waar
van U mij door den commandant der lucht-
vaartafdeeling de vraag deed stellen, of op
mij, met het oog op de mij toegedachte oor
logsbestemming, ten volle zou kunnen wor
den gerekend en mij werd opgedragen, mijn
zonder commentaar gevraagd bevestigend
standpunt in hetzelfde blad te publiceeren.
Ik heb er mij toen rekenschap van- gegeven,
dat Uwe Excellentie hiermede van mij vroeg
een openlijk getuigenis van bereidheid, in ge
val van oorlog een Nederlandsch belang te
dienen in strijd met een Christelijk gebod en
een persoonlijk eergevoel, maar ik heb deze
bereidverklaring, om in de huidige oorlogs
omstandigheden menschen te gaan dooden.
toch gegeven, op grond van een op jongen
leeftijd eenmaal gedane officiers-eed en in
de overweging, dat iemand zich in dezen tijd
niet aan de ordegevende wetten van zijn
volksgemeenschap moest onttrekken.
Het is mij echter duidelijk geworden, dat ik
mij aan deze verklaring in feite niet zal kun
nen houden en dat, juist in deze tijd, het
zwaarste het zwaarst moet wegen. Voor de
daad staande, zou ik toch nimmer een na
tionaal belang willen of kunnen dienen, in
dien dit moest wezen door willekeurige, niet
schuldige menschen te gaan dooden. met ver
loochening van een duidelijk Christelijk be
ginsel. mijn belangrijkste levenservaring en
menschelijk eergevoel.
Daar Uwe Excelentie mij destijds publieke
bekendmaking van mijn standpunt heeft op
gedragen stel ik er prijs op, in hetzelfde blad
mede kennis te geven van het feit, dat ik mij
verplicht gevoel, U bij deze te verzoeken om
ontslag als reserve-officier-vlieger. Ik kan mij
namelijk niet meer beschikbaar stellen voor
eenige bestemming tot militaire oorlogswerk
zaamheid, doch ik verklaar mij bereid tot de
uitvoering van andere staatsdiensten, als be
doeld in de desbetreffende wet van 15 Juli 1923
(w.g.) A. Viruly.
Schiphol, 22 April 1936.
Officieele opening.
Hedenmorgen 11 uur had de officieele ope
ning van de nieuwe brug over het Zuider
Buiten Spaarne plaats, die geschiedde dooi
den burgemeester den heer C. Maarschalk.
Zooals men weet is de nieuwe brug ge
bouwd met medewerking van het Werk
fonds.
Het gemeentebestuur had verschillende
autoriteiten tot deze plechtigheid uitge-
noodigd.
Burgemeester C. MAARSCHALK.
De 'opening geschiedde door den burge
meester den heer C. Maarschalk
Aanwezig waren de wethouders W. Rooden-
burg, W. J. B. van Liemt, A. G. Boes en M. A.
Reinalda en de gemeente-secretaris Mr. Th. A.
Wesstra.
Ook vele raadsleden hadden aan de uitnoo-
diging gevolg gegeven. Van den dienst van
Openbare Werken waren behalve de directeur
Ir. M. H. Maas verschillende hoofdambtenaren
aanwezig. Ook het Werkfonds was vertegen
woordigd. Verder merkten wij op de commis
saris van Politie den heer E. H. Tenckinck en
vele directeuren van gemeentebedrijven en
takken van dienst.
Het Werkfonds was vertegenwoordigd door Ir.
Hacke, Ir. Vetter en Mr. de Graaff.
Rede burgemeester.
Dames en Heeren.
Het oogenblik is aangebroken, waarop de
Buitenrustbrug bij U allen waarschijnlijk
maar ten onrechte nog beter bekend ais
de Magere brug voor het verkeer kan wor
den opgengesteld.
Reeds lang werd de behoefte aan een brug
in het zuiden der stad gevoeld. Het in snel
tempo toenemende rij verkeer en de uitbrei
ding der stad aan de oostzijde van het Spaar
ne waren- oorzaak, dat de bestaande bruggen
niet langer meer genoegzaam konden worden
geacht. Wel bracht de verbreeding der Lange
burg verbetering, doch niet afdoende. De lig
ging der bestaande bruggen was bovendien
oorzaak, dat al het rijverkeer ook het door
gaande door de binnenstad moest, die op
verschillende plaatsen op een dergelijk toege
nomen en nog steeds toenemend verkeer niet
was berekend.
Hierin kon alleen verbetering worden ge
bracht door den bouw van een brug te dezer
plaatse, zoodat het doorgaand verkeer buiten
de binnenstad om zou kunnen worden geleid
en vooral de Lange brug ten deele van net
plaatselijk verkeer van en met het Amster-
damsche- en Slachthuiskwartier zou worden
ontlast.
Bovendien zou voor de bewoners van die
kwartieren onze mooie Haarlemmerhout groo-
tere beteekenis verkrijgen.
Wei heeft gedurende dertien jaren de pont
op de voor haar beste wijze het publiek-
belang gediend, doch het tegenwoordige druk
ke verkeer stelt te dezer plaatse eischen waar
aan bezwaarlijk met een veerdienst kan wor
den voldaan.
Alle bij elkaar argumenten te over om tot
den bouw van bedoelde brug te besluiten.
Maar met de beste argumenten bouwt men
nog geen brug, zelfs geen magere. Daarom
moest getracht worden een voor de gemeente
aanvaardbare financiering te verkrijgen.
Door de ijverige bemoeiingen van den hfe
laas te vroeg ontslapen wethouder, Mr. Ger-
ritsz, werd de medewerking van het Werk
fonds verkregen. Deze brug behoorde dan ook
tot de eerste objecten die te Haarlem met me
dewerking van het Werkfonds zijn en worden
tot stand gebracht, maar dat niet alleen, het
behoorde ook tot de eerste voor gemeenten
uit te voeren openbare werken in ons land, die
door genoemd fonds werden gefinancierd.
Aan allen, die hiertoe hun medewerking ver
leenden betuig ik hier gaarne den dank der
gemeente Haarlem.
In de laatste helft van Juni 1935 werd met
den bouw der brug aangevangen onder direc
tie van Openbare Werken. De onderbouw werd
uitgevoerd door den aannemer J. P. A. Ne-
lissen, terwijl de bovenbouw werd geleverd en
gemonteerd door de N.V. Machinefabriek voor
heen Gebrs. Figee, beide welbekende Haar-
lemsche ondernemers. De brug zou tusschen
de oevers een lengte verkrijgen van 70 M., ter
wijl er 4 overspanningen zouden zijn, 2 vaste
van 71/2 M., 1 vaste van 10 M. en 1 beweegbare
van 10 M. De breedte der brug zou bedragen
9ZA M., n.l. 61/0 M. rijweg en trottoirs, ieder
breed V/2 M. De doorvaarthoogte onder de vaste
overspanning van 10 M. is bij gemiddelden
waterstand 2.40 M., dat is 20 centimeter hoo-
ger dan die der Lange brug. In de wijze van
bouw is er op gerekend, dat, zoo de omstan
digheden het noodig mochten maken, tegen
de zuidzijde nog een gelijke brug kan worden
bijgebouwd.
En thans, dus na ongeveer 10 maanden, is
het werk gereed! In prettige onderlinge sa
menwerking van allen, die er bij betrokken
waren, is het werk tot stand gebracht op een
wijze, die waardeering verdient. Haarlem is
met deze brug een bouwwerk rijker geworden,
dat gezien mag worden, zoowel wat de vorm
geving als de constructie en afwerking be
treft. Hierom breng ik gaarne een woord van
dank aan den directeur van Openbare Wer
ken, den heer Ir. Maas, aan de aannemers, de
Directie van Gebr. Figee en den heer J. P. A.
Nelissen, aan den inspecteur Van de Gruiter.
die als dagelij ksch opzichter fungeerde, en
verder aan allen die aan den bouw medewerk
ten.
In het bijzonder wil ik hier ook dank bren
gen aan den heer Ir. Vetter, die. optredende
voor het Werkfonds, steeds op zakelijke maar
daarom niet minder aangename wijze den
gang van het werk bevorderde.
Voor u. mijnheer Maas, moet het wel een
dag van groote voldoening zijn. nu het eerste
onder uw directie en volgens uw plannen uit-
ge"certie groote werk te Haarlem, wordt in
gebruik genomen. En die voldoening is ge
rechtvaardigd. want het is een goed stuk
werk, met de voltooiing waarvan ik u dan
ook van heeler harte gelukwensch.
Ik hoop van ganscher harte, dat de ontwik
keling van Haarlem zóó zal zijn, dat de Bui-
tenrustbrug. ten onrechte de magere brug. al
ziet men het haaf dan ook thans niet aan, in
derdaad te mager wordt en dat dan nog onder
uw Directie de zusterbrug zal tot stand ko
men.
Ook de directie van de Haarlemsche Ma
chinefabriek v.h. Gebr. Figee en den heer Ne
lissen wensch ik geluk met den voltooiden
arbeid! Eij de verbreeding der Lange brug
hadt gij beiden reeds getoond dat ook derge
lijke werken met gerustheid aan u ter uitvoe
ring kunnen worden toevertrouwd. Het was
het Gemeentebestuur dan ook aangenaam
u dit werk te kunnen opdragen, overtuigd als
wij waren dan van een goede, vlotte uitvoe-
Het woord is aan.
Vineh
De eerste plicht is aan den
plicht te gelooven.
ring verzekerd te zijn. Wij zijn hierin niet
teleurgesteld. Ik voel mij dan ook verplicht
zoowel den heer Dufour als den heer Nelissen
een woord van bijzonderen dank te bren
gen voor hetgeen zij ook hier weer hebben
tot stand gebracht.
Wat de gemeente betreft voor haar hoop ik
dat een voortdurende ontwikkeling, niet al
leen het groote nut dezer brug zal bevesti
gen. maar ook de verbreeding binnen afzien-
baren tijd zal noodig maken. Ik hoop echter
tevens. dat die ontwikkeling zoodanig zal zijn
dat Haarlem bij dien groei ook kerngezond
biijve.
Groeien alleen is niet voldoende, 't kan
zelfs gevaarlijk zijn, de groei dient harmo
nisch te geschieden opdat de kracht van
Haarlem beantwoorde aan haar inwonertal!
Moge deze brug dan spoedig het centrum
vormen van een in dien geest harmonisch
ontwikkeld zuid-oosten der stad.
En thans dames en heeren noodig ik u uit
onzen officieelen openingstocht over de brug te
gaan maken.
Na de rede van den burgemeester maakten
de genoodigden een wandeling over de brug.
Tenslotte werden In de Buitenrustschool vei-
verschingen aangeboden.
Na het aanbieden der ververschingen werd
nog het woord gevoerd door ir. F. C. Dufour.
directeur van de Haarlemsche Machinefabriek,
die dank bracht voor de aan zijn onderneming
gegeven opdracht, waardoor het mogelijk was
in dezen tijd de arbeiders aan den gang te
houden.
Hij roemde de prettige samenwerking met
Openbare Werken.
Ir. Hacke van het Werkfonds verklaarde dat
het heden voor dit fonds ook een prettige dag
is nu een van de eerste werken door het fonds
gefinancierd officieel in gebruik genomen
wordt. Hierop gingen de genoodigden naar de
pont aan het Zuider Buitenspaarne om hier
mee de laatste vaart te maken. Met de pont
werd onder de nieuwe brug doorgevaren, waar
voor de brug dus voor den eersten keer offi
cieel geopend moest worden.
Radiodistributie Haarlem.
Wees een mensch met eigen oordeel,
Praat niet met een ander mee.
Neem een proef met distributie,
Dan bent U ai lid in spé.
NIEUWE GRACHT 5 TELEFOON 10010.
(Adv. Ingez. Med.)
Nieuwe lente, nieuw geluid,
Nieuw costuum, en 't oude uit.
Nieuwe lente, nieuwe kleeren,
Van het leven profiteeren
Nieuwe lente, feest natuur.
Nieuw costuum, verjongingskuur,
Nieuwe lente, goed getroffen.
Nieuwe keuze voorjaarsstoffen.
Een costuum naar maat voor 15 riks,
Dat is toch bijna niks.
M. DOUWMA ZOON,
GEN. CRONJéSTRAAT 42—44.
Vraagt onze abonnementsvoorwaarden voor
alle soorten Heerenkleeding vanaf ƒ8.- p. m.
(Adv. Ingez. Med.)
De „Buitenrustbrug" die hedenmorgen werd geopend. De breede verkeersweg
op den voorgrond is de weg langs den Oostkant van het Spaarne, die aan
sluiting geeft op de Slachthuisstraat. Daarlangs zal dus in het vervolg het
snelverkeer AmsterdamLeidenDen Haag gaan.
Op de Volkenbondsraadszitting van 11 Mei
zullen vermoedelijk het Duitsche antwoord
op de Britsche vragen en de'rijnlandkwes
tie ter sprake komen.
pag. 4
De oorlog in Abessynië: De toestand aan het
front nog weinig gewijzigd.
pag. 4
Voor bouwvakarbeiders is voorloopig geen
plaats meer in Zuid-Afrika.
pag. 3
Glasfabriek „Leerdam" wensclite, dat liet Rijk
bedrijfsverliezen voor zijn rekening zou
nemen.
pag. 3
De vlieger Viruly heeft ontslag gevraagd als
reserve-officier.
pag. 1
De Buitenrustbrug te Haarlem is heden offi
cieel geopend.
pag. 1
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Botsing.
pag. 1
Hoe ik groeide: Conflict.
pag. 3
Jhr. dr. J. C. Mollerus: De Nederlandsch-
Poolsche handelsrelaties.
pag, 4
J. H. de Bois: Litteraire Kantteekeningen.
pag. 4
K. de Jong: Propaganda-avond voor „De
Lichthoeve".
pag. 8
Financieele Kroniek: Onrustverschijnselen.
pag. 9
P. v. d. Hem: De keizerin van Abessynië doet
een beroep op het geweten van Europa.
pag 3
Brieven van een controleur B. B.
pag. 7
Willy van der Tak: Het buitenlandsche boek
van deze maand.
pag. 7
II. D. Vertelling: Bartholomeus heeft een koe
gekocht.
pag. 7
Een bezoek aan het Olympisch Stadion tc
Berlijn.
pag. 6
